Λεξικό θεματικό της λαογραφίας
45. συναισθήματα
Δημήτρης Λιθοξόου
Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.
Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου
Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς
Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης
Κύπρος: Κυπριακή Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κύπρου
Ιόνιο: Η ρωμαίικη γλώσσα στα νησιά του Ιονίου
αγάπη (Buck list) || Πελοπόννησος: η αγάπη [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Θαλάμες, Λαγκάδια, Μαγούλα, Μάλη,
Μυγδαλιά, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | α αγάκη [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: η αγάπη
[Αργυράδες, Ζάκυνθος, Κέρκυρα, Μονοπολάτα, Οθωνοί, Πάγοι, Σκινέας] || Ρούμελη: η αγάπη [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή,
Ωραιόκαστρο] | η αγάπ
[Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Κανάλια, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Σιάτιστα] | η γιαγάπ [Αγία
Ευθυμία] || Κρήτη: η αγάπη [Ανώγεια,
Βρύσες, Σέλλες, Σιρίλι] | η γιαγάπη [Βώροι] || Κύπρος: η αγάπη [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Λάπηθος*, Νέο Χωριό,
Ριζοκάρπασο*].
απελπισιά || Πελοπόννησος: η απελπισιά [Κρέστενα] || Ιόνιο: η απερπισία [Ζάκυνθος] | ο απορπισμός [Κέρκυρα] || Ρούμελη: η απολπισία [Μέγαρα].
άχτι || Πελοπόννησος: το άχτι [Αμπελιώνα] || Ιόνιο: το άχτι [Ζάκυνθος] || Ρούμελη: το άχτι [Πάργα, Τσαμαντάς] | του αχτ [Χρυσή]
| του αχτς
[Σιάτιστα] | του χαραρέτς
[Σιάτιστα] || Κύπρος: το άχτιν [Καραβάς*].
έρωτας || Ιόνιο: ο έρωτας [Ζάκυνθος, Κέρκυρα, Νησάκι] | το αμόρε [Γάιος, Ζάκυνθος] || Ρούμελη: ο έρωτας [Άγιος Λουκάς] || Κρήτη: ο έρωντας
[Ανώγεια, Βώροι] || Κύπρος: ο έρωτας
[Ριζοκάρπασο*].
ζήλια (Buck list) || Πελοπόννησος: η ζήλια [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Καστρί] | το ζήλεμα [Μάλη]
| α ζήλια [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: η ζήλια [Ζάκυνθος,
Κέρκυρα, Φισκάρδο] | η γουλοζίτα
[Βαθύ] || Ρούμελη: η ζήλια [Γέρμας,
Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Σιάτιστα, Τιθορέα, Τσαμαντάς] || Κρήτη: η ζήλια [Παλαιοχώρα] || Κύπρος: η ζήλα [Γαστριά*].
θλίψη || Πελοπόννησος: η θλίψη [Κρέστενα, Λεβίδι] | η χλίψη [Αγρίδι] || Ιόνιο: η χλίψη [Γάιος]
| η φλίψη
[Αργυράδες, Κέρκυρα] || Ρούμελη: η θλίψη [Άγιος
Λουκάς] | η χλιμάρα
[Κανάλια].
θυμός (Buck list) || Πελοπόννησος: ο θυμός [Βαλύρα, Δολιανά, Καρυά,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το νιάτι [Λαγκάδια]
| ο θυμό [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: ο θυμός [Άγιος
Δημήτριος, Βάτος, Ζάκυνθος, Πάγοι] | το χόλεμα [Κέρκυρα]
| η χολομάνιση
[Κέρκυρα] || Ρούμελη: ο θυμός
[Πηγή] | ου θυμός [Γέρμας,
Κουμαρίτσι] | ου θμος
[Βράχα] | του θύμουμα
[Γέρμας] | το χόλιασμα
[Μέγαρα] | το πίγκομα
[Πάργα] || Κρήτη: η μάνητα [Ανώγεια,
Θεοδώρα] || Κύπρος: ο θυμός
[Ριζοκάρπασο*].
καημός || Πελοπόννησος: ο καημός [Λαγκάδια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό] | ο καημό [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: ο καημός [Ζάκυνθος,
Κατούνα, Κέρκυρα, Πάγοι] || Ρούμελη: ο καημός
[Δελβινάκι] | ο καμός [Γέρμας]
| ου καημός [Γουριά]
| ου καμός [Έλατος] || Κρήτη: ο καημός [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα,
Σιρίλι] || Κύπρος: ο καμός [Καραβάς*,
Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Ριζοκάρπασο*].
λαχτάρα || Πελοπόννησος: η λαχτάρα [λαχτάρα, λαχτάρα, Προάστιο,
Ρούτσι] || Ιόνιο: η λαχτάρα [Ζάκυνθος,
Κοιλιωμένος, Ληξούρι, Σκινέας, Φισκάρδο] || Ρούμελη: η λαχτάρα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Γραμματικού,
Κουμαρίτσι, Πάργα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | του λαχτάρσμα
[Έλατος] | το λαχταρόπιασμα
[Ωραιόκαστρο] || Κρήτη: η λαχτάρα [Ανατολή] || Κύπρος: η λαχτάρα [Έμπα].
λύπη (Buck list) || Πελοπόννησος: η λύπη [Αγρίδι, Κανδήλα, Καρυά,
Λαγκάδια, Πιάνα, Στεμνίτσα, Τσέρια] | α λυπασία [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | α λύκη [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] || Ιόνιο: η λύπη
[Άγιος Δημήτριος, Γάιος, Ερεικούσα, Ζάκυνθος, Νησάκι, Οθωνοί, Πάγοι, Σκινέας] | η λυπ [Κατούνα] | η λύπηση [Νησάκι] || Ρούμελη: η λύπη [Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι] | η λυπ [Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού] | || Κρήτη: η λύπη [Βουλγάρω, Τύλισος].
μαράζι || Πελοπόννησος: το μαράζι [Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: το μαράζι [Ζάκυνθος,
Φισκάρδο] | η μάρα [Ζάκυνθος] || Ρούμελη: το μαράζι [Πάργα] | του μαράζ [Άγιος
Νικόλαος, Γέρμας, Λιλαία] | η μάρα
[Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σταγιάδες, Χρυσή] || Κρήτη: το μαράζι [Βρύσες] || Κύπρος: το μαράζιν [Ριζοκάρπασο*].
μεράκι || Ρούμελη: το μεράκι [Πάργα] | μιράκα [Χουλιαράδες] | η μάρα
[Χρυσή] || Κύπρος: το μεράκιν
[Άγιος Νικόλαος*].
ντέρτι || Πελοπόννησος: το ντέρτι [Αγρίδι, Κρέστενα, Μυγδαλιά] || Ιόνιο: το ντέρτι [Ζάκυνθος] || Ρούμελη: το ντέρτι [Πάργα] | του ντερτ [Μακρολίβαδο,
Σταγιάδες, Χρυσή] | του ντερτς
[Σιάτιστα].
ντουζένια || Πελοπόννησος: τα ντουζένια [Κάτω Λουσοί].
ντροπή (Buck list) || Πελοπόννησος: η ντροπή [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό,
Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό] | α ντροκή
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: η ντροπή
[Κατούνα, Ζάκυνθος, Νησάκι] | η ντροπής
[Γάιος] || Ρούμελη: η ντροπή
[Δελβινάκι] | η ντρουπή
[Γραμματικού, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες]
| η αντροπή [Σταυροδρόμι] | η αντρουπή [Αγία
Παρασκευή, Γέρμας, Κανάλια, Μηλίνα, Σιάτιστα] | του αντρόπιασμα [Γέρμας, Έλατος] | το ίρτζι
[Πάργα] || Κρήτη: η ντροπή
[Ανατολή, Ανώγεια, Σέλλες] || Κύπρος: η ντροπή
[Πάνω Λεύκαρα] | η αντροπή
[Τσάδα].
οργή (Buck list) || Πελοπόννησος: η οργή [Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα] | α οργή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: η οργή [Αργοστόλι, Ζάκυνθος, Καρδακάτα, Νησάκι] | η τσίνα [Ληξούρι] || Ρούμελη: η ουργή [Βράχα, Γέρμας] | η οργέα [Μέγαρα] || Κρήτη: η οργή [Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια] || Κύπρος: η ορκή [Άγιος Νικόλαος*, Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*].
πόθος || Κρήτη: ο πόθος [Ανώγεια].
στενοχώρια || Πελοπόννησος: η στενοχώρια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μαγούλα,
Μυγδαλιά, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | η στεναχώρια [Βαλύρα]
| η φαρμακίλα [Αλποχώρι,
Γυμνό, Καρυά] | η φαρματσίλα [Λαγκάδια]
| τα φαρμάκια [Ροεινό,
Σαρακίνι] | η κουντίνα [Προάστιο]
| η πίκρα [Κανδήλα,
Μαγούλα] | α στενοχώρια [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α στενοχώζα [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] || Ιόνιο: η στενοχώρια
[Αργοστόλι, Ερεικούσα, Ζάκυνθος, Καρδακάτα, Νησάκι, Πάγοι] | η στενοχωρία [Άγιος Δημήτριος] | η αγκούσα [Γάιος,
Δρυμώνας, Ζάκυνθος] || Ρούμελη: η στενοχώρια [Δελβινάκι,
Πηγή, Τσαμαντάς] | η στεναχώρια
[Τσαμαντάς] | η στινουχώρια
[Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί,
Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | η στιναχώρια
[Δράκεια, Μηλίνα, Ραψάνη] | η στινουχουρία
[Χρυσοβίτσα] | η αγκούσα
[Σιάτιστα, Τσαμαντάς] | η φαρμακίλα
[Τιθορέα] | του κάνιασμα
[Γέρμας] | η σκανιασμάρα
[Γέρμας] | το κιντέρι
[Πάργα] | το γκιντέρι
[Πάργα] | του κιντέρ
[Κανάλια] | το βαρετό
[Μέγαρα] | η γάνα
[Μέγαρα] | το κορκολίτσι
[Μέγαρα] | το γκιντέρι
[Τσαμαντάς] | το κασαβέτι
[Πάργα, Τσαμαντάς] | η μαλιγκονία
[Πάργα] | του ιμπρέτ [Έλατος]
| του σικλέτ [Χρυσή]
| του σκλετ
[Σταγιάδες] | η σκάνια
[Σταγιάδες] | του σκάνιασμα
[Σταγιάδες] || Κρήτη: η στενοχωριά [Βουλγάρω,
Βρύσες, Παλαιοχώρα] | η στενοχωρία
[Ανατολή, Μάρθα].
τρομάρα (Buck list) || Πελοπόννησος: η τρομάρα [Λαγκάδια, Λεβίδι, Παραδείσια,
Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο τρόμος [Καστρί,
Κέρτεζη, Κρέστενα] | α τρομάρα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α τρεμαούρα [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | το σύφοβο [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] || Ιόνιο: η τρομάρα
[Ερεικούσα, Μονοπολάτα, Νησάκι] | η τρομαρέλα
[Γάιος] | το σπαβέντο
[Αργοστόλι, Γάιος] || Ρούμελη: η τρομάρα [Μέγαρα,
Πάργα] | η τρουμάρα
[Γέρμας] | ου τρόμους
[Γέρμας] | ου παραλαγμός
[Γέρμας] | του σκιάξμου
[Γέρμας] | η μερμερία
[Μέγαρα] | το ιμπρέτι
[Πάργα] | η φριξ [Έλατος,
Σταγιάδες, Χρυσή] || Κρήτη: η τρομάρα [Άγιος
Γεώργιος, Ανώγεια, Θεοδώρα, Μάρθα, Σέλλες].
φόβος (Buck list) || Πελοπόννησος: ο φόβος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λυγουριό, Μάλη,
Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | το σκιάχτρο
[Βεργαδαίικα] | ο φόβο
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α θροΐλα
[Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ικία
[Πέρα Μέλανα] | α σαχτούρα
[Πέρα Μέλανα] | α φτόιση
[Πέρα Μέλανα] || Ιόνιο: ο φόβος
[Άγιος Δημήτριος, Αργυράδες, Βαθύ, Γάιος, Δρυμώνας, Ερεικούσα, Κέρκυρα,
Ληξούρι, Μαθράκι, Νησάκι, Πάγοι, Σκινέας] | το σπαβέντο
[Βαθύ, Κέρκυρα] | η σκιάξη
[Γάιος, Κέρκυρα] | η σκιασμάρα
[Κέρκυρα] | η παούρα
[Ζάκυνθος] || Ρούμελη: ο φόβος [Άγιος
Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου φόβους [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα,
Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο,
Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι φόβους [Κανάλια, Μηλίνα] | η σκιαζούρα
[Αμφίκλεια] | του σκιάξμου
[Έλατος] | το χλιό
[Μέγαρα] | ο χλίος
[Μέγαρα] | η παούρα [Πάργα]
| του ιμπρέτ
[Χρυσή] || Κρήτη: ο φόβος
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού,
Τύλισος] || Κύπρος: ο φόος
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα] | ο φος [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς].
χαρά (Buck list) || Πελοπόννησος: η χαρά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα,
Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Τσέρια] | α χαρά [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] || Ιόνιο: η χαρά
[Άγιος Δημήτριος, Αργοστόλι, Αργυράδες, Αρμενάδες, Βαθύ, Γάιος, Δρυμώνας,
Ερεικούσα, Ζάκυνθος, Καλιπάδο, Κατούνα, Κέρκυρα, Ληξούρι, Μαχαιράδο,
Μονοπολάτα, Οθωνοί, Πάγοι, Σκινέας, Φισκάρδο] | η τζόγια (στην
έκφραση: τζόγια μου) [Άγιος Δημήτριος, Γάιος, Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Πάγοι,
Σκινέας] || Ρούμελη: η χαρά
[Άγιος Λουκάς, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Δομνίστα, Δράκεια, Κιλελέρ,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Πρέβεζα,
Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Ωραιόκαστρο] || Κρήτη: η χαρά
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] || Κύπρος: η χαρά [Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
