|
Το πρώτο λεξικό της Ρωμαίικης γλώσσας Στέφανος
Χρήσιμος ή Corona Preciosa (1527) Δημήτρη
Λιθοξόου 29.4.2015 |
 Το πρώτο λεξικό της Ρωμαίικης γλώσσας τυπώνεται στη
Βενετία το 1527. Έχει τον τίτλο Στέφανος Χρήσιμος ή Corona Preciosa.
Εκδότης του βιβλίου είναι ο Στέφανος εκ Σαβίου (Stephano da
Sabio). Το έργο αποτελείται από 134 σελίδες και θα τυπωθεί ξανά, σε δεύτερη
έκδοση, το 1549. Το λεξικό είναι τετράγλωσσο. Η πρώτη στήλη είναι
στην ιταλική γλώσσα (Italico Volgare), η δεύτερη στα ρωμαίικα ή στην «ιδιωτική»
(Greco Volgare), η τρίτη στα λατινικά (Latino) και η τέταρτη στα αρχαία
ελληνικά (Greco Literale). Η στήλη που χαρακτηρίζεται Greco Volgare,
εκτός από τις ρωμαίικες, περιέχει και πολλές λόγιες λέξεις. Οι ρωμαίικες
λέξεις ωστόσο, που υπάρχουν εδώ, καταγράφονται για πρώτη φορά σε λεξικό. Το λεξικό αυτό ήταν άγνωστο στους λεξικογράφους της
χώρας μας, ακόμα στους συντάκτες του λεξικού (των διαλέκτων) της Ακαδημίας
Αθηνών, οι οποίοι θεωρούσαν ως παλαιότερα λεξικά της δημοτικής γλώσσας, όπως έγραφαν
στον πρόλογο του πρώτου τόμου, εκείνα
των Ioannis Meursis (1610), Girolamo Germano (1622)
και Simone Portio (1635). Από το λεξικό του Στέφανου επέλεξα
και παρουσιάζω εδώ 650 ρωμαίικες λέξεις, δίνοντας σε μια δεύτερη στήλη την
ορθογραφία τους, όπως τη βρίσκουμε σήμερα στα σύγχρονα λεξικά ή τα συνώνυμά
τους. Σημείωση 13/9/2017: Τα ρωμαίικα του Στέφανου είναι η διάλεκτος των Μεγάρων. |
|
αγάλια |
αγάλια |
|
αγάπη |
αγάπη |
|
αγαπημένος |
αγαπημένος |
|
αγγελώνη |
αγκυλώνει |
|
αγγίστρι |
αγκίστρι |
|
αγελάδα |
αγελάδα |
|
αγκούρη |
αγγούρι |
|
αγκουρίδα |
αγουρίδα |
|
αγριάνθρωπος |
αγριάνθρωπος |
|
αγρυπνήσει |
αγρυπνήσει |
|
αγρυπνώ |
αγρυπνώ |
|
αδελφή |
αδελφή |
|
αδιανό |
αδειανό |
|
αδράκτη |
αδράχτι |
|
αδρασκέλημα |
δρασκέλισμα |
|
αζάρη |
ζάρι |
|
αηδόνη |
αηδόνι |
|
αίμα |
αίμα |
|
ακαμασία |
ακαμασιά (τεμπελιά) |
|
ακαμάτης |
ακαμάτης (τεμπέλης) |
|
ακαρτέρι |
ακαρτέρει |
|
ακόνισμα |
ακόνισμα |
|
ακριβός |
ακριβός |
|
αλαγμός |
άλλαγμα |
|
αλάτη |
αλάτι |
|
αλάφη |
αλάφι (ελάφι) |
|
αλαφρό |
αλαφρό |
|
αλήθεια |
αλήθεια |
|
αλησμονεί |
λησμονεί |
|
άλιμα |
άλειμμα |
|
άλογο |
άλογο |
|
αλοιφή |
αλοιφή |
|
αλουπού |
αλεπού |
|
αμάξη |
αμάξι |
|
αμαρτωλός |
αμαρτωλός |
|
άμμος |
άμμος |
|
αμπέλη |
αμπέλι |
|
αναγελά |
κοροϊδεύει |
|
ανακατομένω |
ανακατεμένο |
|
ανασασμός |
ανασασμός (ανάσα) |
|
αναστεναγμός |
αναστεναγμός |
|
αναστήση |
αναστήσει |
|
άνεμος |
άνεμος |
|
ανεψίος |
ανιψιός |
|
απάνου |
απάνου |
|
απεθαμένος |
πεθαμένος |
|
απήδημα |
πήδημα |
|
απίδη |
απίδι |
|
απλώση |
απλώσει |
|
αποδέλιπον |
αποδέλοιπο (υπόλοιπο) |
|
αποκριθεί |
αποκριθεί |
|
αποκρισάρης |
πρεσβευτής (λόγιο) |
|
αργός |
αργός |
|
αρμάρη |
αρμάρι (ερμάρι) |
|
αρματωμένος |
αρματωμένος |
|
αρμέγει |
αρμέγει |
|
άρμενα |
άρμενα (τα) |
|
αρνή |
αρνί |
|
αρσενικό |
αρσενικό |
|
άρχος |
άρχοντας |
|
ασβέστης |
ασβέστης |
|
ασήμι |
ασήμι |
|
ασημικό |
ασημικό |
|
ασκή |
ασκί |
|
άσπλαγχνος |
άσπλαχνος |
|
άσπρο |
άσπρο |
|
αστραπή |
αστραπή |
|
αστράφτει |
αστράφτει |
|
αστρίδια |
στρείδια (τα) |
|
αστροπελέκη |
αστροπελέκι |
|
αυγό |
αυγό |
|
αυθέντης |
αυθέντης (δεσπότης) |
|
αυθεντία |
αυθεντία (αρχή) |
|
αφάλη |
αφάλι |
|
αφαλός |
αφαλός |
|
αφέντης |
αφέντης |
|
αφρός |
αφρός |
|
αφτή |
αυτί |
|
αχέλυ |
χέλι |
|
αψιθέα |
αψιθιά |
|
βαμπάτζι |
μπαμπάκι |
|
βάρκα |
βάρκα |
|
βασίλησα |
βασίλισσα |
|
βασταγάρης |
βασταγάρης (χαμάλης) |
|
βαύτισμα |
βάφτισμα |
|
βελανίδη |
βελανίδι |
|
βελόνη |
βελόνι |
|
βήχας |
βήχας |
|
βιζάνει |
βυζαίνει |
|
βλέπει |
βλέπει |
|
βολύμη |
βολίμι (μολύβι, μόλυβδος) |
|
βορδακάς |
βορδακάς (βάτραχος) |
|
βοσκός |
βοσκός |
|
βούδι |
βόδι |
|
βουνό |
βουνό |
|
βουνόπουλο |
λόφος (λόγιο) |
|
βουτζή |
βουτσί (βαρέλι) |
|
βούτυρος |
βούτυρο |
|
βράδι |
βράδυ |
|
βραχιόνη |
βραχιόνι (βραχίονας) |
|
βρισία |
βρισιά |
|
βροχή |
βροχή |
|
βρύση |
βρύση |
|
βυζάστρα |
βυζάστρα |
|
βυζία |
βυζιά (τα) |
|
γάλα |
γάλα |
|
γαμπρός |
γαμπρός |
|
γάτος |
γάτος |
|
γεμάτο |
γεμάτο |
|
γενέα |
γενιά |
|
γένεια |
γένια (τα) |
|
γεννά |
γεννά |
|
γεννήση |
γεννήσει |
|
γεράκη |
γεράκι |
|
γέρος |
γέρος |
|
γη |
γη |
|
για |
για |
|
γιαλή |
γυαλί |
|
γιατί |
γιατί |
|
γιατρεύει |
γιατρεύει |
|
γιατρία |
γιατρειά |
|
γιατρός |
γιατρός |
|
γίδα |
γίδα |
|
γιόμα |
γιόμα (μεσημέρι) |
|
γιοφύρη |
γιοφύρι |
|
γλύγορα |
γλήγορα |
|
γλυκός |
γλυκός |
|
γογγύλη |
γογγύλι |
|
γραμματικός |
γραμματικός |
|
γρικά |
γρικά (καταλαβαίνει) |
|
γρίκημα |
νόημα (λόγιο) |
|
γρόθος |
γροθιά |
|
γυιος |
γιος |
|
γυμνώση |
γυμνώσει |
|
γυναίκα |
γυναίκα |
|
γυρεύει |
γυρεύει |
|
γύρισμα |
γύρισμα |
|
γύρω |
γύρω |
|
γωνία |
γωνιά (τζάκι) |
|
δακτυλίδι |
δαχτυλίδι |
|
δαμάσκηνα |
δαμάσκηνα (τα) |
|
δάσκαλος |
δάσκαλος |
|
δάσος |
δάσος |
|
δεκατέσσαρα |
δεκατέσσερα |
|
δέλφινας |
δελφίνι |
|
δεν |
δεν |
|
δέρνω |
δέρνω |
|
δέσιμο |
δέσιμο |
|
διαμάντε |
διαμάντι |
|
διάσμος |
δυόσμος |
|
διπλόνη |
διπλώνει |
|
δόντια |
δόντια (τα) |
|
δοξάρη |
δοξάρι |
|
δούκενα |
δούκισσα |
|
δουλεύη |
δουλεύει |
|
δροσιά |
δροσιά |
|
δύκτη |
δίχτυ |
|
εγγαστρομένη |
γκαστρωμένη |
|
εδικός μας |
δικός μας |
|
εδώ |
εδώ |
|
εκεί |
εκεί |
|
έλα |
έλα |
|
εμείς |
εμείς |
|
ένα |
ένα |
|
εντόπιος |
ντόπιος |
|
έρχεσαι |
έρχεσαι |
|
ζαρκάδι |
ζαρκάδι |
|
ζαφήρη |
ζαφείρι |
|
ζαφορά |
ζαφορά |
|
ζάχαρη |
ζάχαρη |
|
ζερμπός |
ζερβός |
|
ζέστα |
ζέστα (ζέστη) |
|
ζευγάρη |
ζευγάρι |
|
ζηλιάρης |
ζηλιάρης |
|
ζούρα |
τόκος (λόγιο) |
|
ζουριάρης |
τοκιστής (λόγιο) |
|
ζυγαρέα |
ζυγαριά |
|
ζωή |
ζωή |
|
ζωνάρη |
ζωνάρι |
|
ήλιος |
ήλιος |
|
ημπορή |
μπορεί |
|
ήσκιος |
ίσκιος |
|
θάλασσα |
θάλασσα |
|
θάμασμα |
θάμασμα (θαύμα) |
|
θανατικό |
θανατικό |
|
θέλεις |
θέλεις |
|
θέλω |
θέλω |
|
θέρμη |
θέρμη (πυρετός) |
|
θροφή |
τροφή |
|
θυμηθή |
θυμηθεί |
|
θυμιατό |
θυμιατό |
|
θυμομένος |
θυμωμένος |
|
ιδρώσει |
ιδρώσει |
|
ίδρωτας |
ίδρωτας |
|
ίσιος |
ίσιος |
|
κάβουρας |
κάβουρας |
|
καθάριο |
καθάριο |
|
καθαρίση |
καθαρίσει |
|
καθρεύτης |
καθρέφτης |
|
καινούργιος |
καινούριος |
|
κακάβη |
κακάβι |
|
κακό |
κακό |
|
κακοξοδιαστής |
σπάταλος |
|
κακοριζικία |
κακοριζικιά (ατύχημα) |
|
κακοσύνη |
κακοσύνη |
|
κακότροπος |
κακότροπος |
|
καλάθη |
καλάθι |
|
καλαμάρη |
καλαμάρι (μελανοδοχείο) |
|
καλάμη |
καλάμι |
|
καλημέρα |
καλημέρα |
|
καλησπέρα |
καλησπέρα |
|
καλίσκοπος |
έξυπνος |
|
καλόγερος |
καλόγερος |
|
καλογρία |
καλογριά |
|
καλοκέρη |
καλοκαίρι |
|
καλοριζικία |
καλοριζικιά (καλοτυχία) |
|
καμάκη |
καμάκι |
|
καμάρα |
καμάρα |
|
κάμει |
κάμει |
|
καμίνη |
καμίνι |
|
καμπάσσο |
διαβήτης |
|
κάμπος |
κάμπος |
|
κάμω |
κάμω |
|
κανάλη |
κανάλι |
|
κανάτα |
κανάτα |
|
κανέλλα |
κανέλα |
|
κανής |
κανείς |
|
καντηλιέρη |
καντηλιέρι (κηροπήγιο) |
|
καπετάνιος |
καπετάνιος (ηγεμόνας) |
|
καπνέα |
καπνιά |
|
καράβη |
καράβι |
|
κάρβουνο |
κάρβουνο |
|
καρίδι |
καρύδι |
|
καρφή |
καρφί |
|
κάστανα |
κάστανα (τα) |
|
καστέλη |
καστέλι |
|
καστέλη |
καστέλι |
|
κατακνία |
καταχνιά |
|
κατζαρός |
κατσαρός |
|
κάτου |
κάτω |
|
κατουρίση |
κατουρίσει |
|
κεντηματία |
κεντηματιά |
|
κέντρος |
κέδρος |
|
κέρατο |
κέρατο |
|
κερή |
κερί |
|
κεφάλη |
κεφάλι |
|
κεχρή |
κεχρί |
|
κλαδέψη |
κλαδέψει |
|
κλαδί |
κλαδί |
|
κλάψη |
κλάψει |
|
κλάψημο |
κλάψιμο |
|
κλειδονιά |
κλειδωνιά |
|
κλέφτης |
κλέφτης |
|
κλιδή |
κλειδί |
|
κλωνά |
κλωνιά (κλωστή) |
|
κοιμηθείς |
κοιμηθείς |
|
κόκαλα |
κόκκαλα |
|
κόκινον |
κόκκινο |
|
κολοκίθει |
κολοκύθι |
|
κολόνα |
κολόνα |
|
κόλος |
κώλος |
|
κολυμπάν |
κολυμπάν |
|
κομάτη |
κομμάτι |
|
κόμπος |
κόμπος |
|
κονδάρη |
κοντάρι |
|
κοπέλα |
κοπέλα |
|
κόρακας |
κόρακας |
|
κοράλη |
κοράλλι |
|
κορδέλια |
κορδόνια (τα) |
|
κόριζα |
κόριζα (κοριός) |
|
κορίτζη |
κορίτσι |
|
κορμή |
κορμί |
|
κόρφος |
κόρφος (κόλπος) |
|
κόσμος |
κόσμος |
|
κουδουνίζει |
κουδουνίζει |
|
κουκία |
κουκιά (τα) |
|
κουκουβάγια |
κουκουβάγια |
|
κουκουναρία |
κουκουναριά |
|
κουνέλη |
κουνέλι |
|
κουνιάδος |
κουνιάδος |
|
κουπή |
κουπί |
|
κουράνα |
κουρούνα |
|
κουτζός |
κουτσός |
|
κουτρούλης |
κουρεμένος |
|
κουφός |
κουφός |
|
κόφτει |
κόβει |
|
κόψη |
κόψει |
|
κραμπή |
κραμπί (λάχανο) |
|
κρασί |
κρασί |
|
κρεβάτη |
κρεβάτι |
|
κρεμέδι |
κρεμμύδι |
|
κριάδα |
κρυάδα |
|
κριάρη |
κριάρι |
|
κριθάρη |
κριθάρι |
|
κριφός |
κρυφός |
|
κρυστάλλη |
κρυστάλλι |
|
κτένη |
χτένι |
|
κυνήγη |
κυνήγι |
|
κυπαρίσση |
κυπαρίσσι |
|
Κυριακή |
Κυριακή |
|
λαβοματία |
λαβωματιά |
|
λαγγάδη |
λαγκάδι |
|
λαγώς |
λαγός |
|
λάδι |
λάδι |
|
λάμα |
λάμα |
|
λάσπη |
λάσπη |
|
λαχνός |
λαχνός |
|
λεκάνη |
λεκάνη |
|
λέφας |
λέφας (ελέφαντας) |
|
ληβάδι |
λιβάδι |
|
λιβάνη |
λιβάνι |
|
λιγοψυχία |
λιγοψυχιά |
|
λιθάρη |
λιθάρι |
|
λίμα |
λίμα |
|
λίμνη |
λίμνη |
|
λινάρη |
λινάρι |
|
λισσάρης |
λυσσάρης |
|
λογαδιαστός |
ποικίλος |
|
λουκάνικα |
λουκάνικα (τα) |
|
λουτράρης |
λουτράρης |
|
λουτρό |
λουτρό |
|
λυγνός |
λιγνός |
|
λύκος |
λύκος |
|
μαγέρεμα |
μαγείρεμα |
|
μαγερεύω |
μαγειρεύω |
|
μάγερος |
μάγειρας |
|
μάγουλο |
μάγουλο |
|
μαζόνω |
μαζώνω |
|
μάζωμα |
μάζωμα (χορός) |
|
Μάης |
Μάης |
|
μαθένη |
μαθαίνει |
|
μακελάρης |
μακελάρης (κρεοπώλης) |
|
μακελίο |
μακελειό (κρεοπωλείο) |
|
μαλή |
μαλλί |
|
μαλία |
μαλλιά (τα) |
|
μανδήλη |
μαντίλι |
|
μανδρή |
μαντρί |
|
μανίκη |
μανίκι |
|
μάννα |
μάνα |
|
μαντζουράνα |
μαντζουράνα |
|
μάραθο |
μάραθο |
|
μαργαριτάρη |
μαργαριτάρι |
|
μάρμαρο |
μάρμαρο |
|
μαρμένιος |
μαρμαρένιος |
|
μαρούλη |
μαρούλι |
|
μαρτικό |
μερτικό |
|
μασκαράς |
μασκαράς |
|
μαύρο |
μαύρο |
|
μαχέρη |
μαχαίρι |
|
μεγάλος |
μεγάλος |
|
μέλι |
μέλι |
|
μέρμιγκας |
μέρμηγκας |
|
μερτία |
μυρτιά |
|
μέσα |
μέσα |
|
μεσάλη |
μεσάλι (τραπεζομάντηλο) |
|
μετάξη |
μετάξι |
|
μήλο |
μήλο |
|
μηράση |
μοιράσει |
|
μησέβει |
μισεύει (φεύγει) |
|
μήτη |
μύτη |
|
μία |
μία |
|
μιαλός |
μυαλό |
|
μίγα |
μύγα |
|
μισό |
μισό |
|
μολόχα |
μολόχα |
|
μοναχό |
μοναχό |
|
μόσκαρας |
μασκαράς |
|
μοσχάρη |
μοσχάρι |
|
μουλάρη |
μουλάρι |
|
μουνή |
μουνί |
|
μούστος |
μούστος |
|
μπάλα |
μπάλα |
|
μπαλοματάρης |
μπαλωματής |
|
μπαλώσει |
μπαλώσει |
|
μπαρμπέρης |
μπαρμπέρης (κουρέας) |
|
μπόλια |
βέλο |
|
μπορετό |
μπορετό |
|
μπόσκος |
δάσος |
|
μπουρδέλλω |
μπουρδέλο |
|
μυρή |
μηρί (μερί) |
|
μυρίσματα |
μυρίσματα (αρώματα) |
|
μυρόδατο |
μυρωδάτο |
|
μυροδία |
μυρουδιά |
|
να |
να |
|
νερό |
νερό |
|
νοτία |
νοτιά |
|
νταρδούνη |
νταρδούνι (ακόντιο) |
|
νύκτα |
νύχτα |
|
νυκτερίδα |
νυχτερίδα |
|
νύφη |
νύφη |
|
ξερένη |
ξεραίνει |
|
ξερό |
ξερό |
|
ξεροπόταμο |
ξεροπόταμο |
|
ξήδι |
ξίδι |
|
ξίγγη |
ξίγκι |
|
ξιπνίζει |
ξυπνήσει |
|
ξύλο |
ξύλο |
|
ξυνόν |
ξινό |
|
ξυράφη |
ξυράφι |
|
ξυρίχη |
ξυρίχι (οξύρυγχος) |
|
ομμάτη |
μάτι |
|
όμορφον |
όμορφο |
|
όρνιθα |
όρνιθα |
|
ορτύκη |
ορτύκι |
|
ουρανός |
ουρανός |
|
οφίδι |
φίδι |
|
όχι |
όχι |
|
οψές |
ψες |
|
πάγει |
πάει |
|
παγίδα |
παγίδα |
|
πάγος |
πάγος |
|
παγώνη |
παγόνι |
|
παιγνίδι |
παιχνίδι |
|
παιδί |
παιδί |
|
παλάτη |
παλάτι |
|
πανδρεμένος |
παντρεμένος |
|
πανή |
πανί |
|
πανούκλα |
πανούκλα |
|
πάντα |
πάντα |
|
παντοτινό |
παντοτινό |
|
παπαγάς |
παπαγάλος |
|
παπάς |
παπάς |
|
πάπας |
πάπας |
|
παπούτζι |
παπούτσι |
|
παρακαλέση |
παρακαλέσει |
|
Παρασκευή |
Παρασκευή |
|
πάρη |
πάρει |
|
παστρικός |
παστρικός (καθαρός) |
|
πατέρας |
πατέρας |
|
πεθερά |
πεθερός |
|
πεθερός |
πεθερός |
|
πελελάδα |
πελελάδα (παλαβομάρα) |
|
πελελός |
πελελός (παλαβός) |
|
πεπόνη |
πεπόνι |
|
περάση |
περάσει |
|
περδίκι |
πέρδικα |
|
περσίμουλο |
περσίμουλος (μαϊντανός) |
|
πήγανος |
απήγανος |
|
πηγούνη |
πιγούνι |
|
πηδά |
πηδά |
|
πιγάδη |
πηγάδι |
|
πιθαμή |
πιθαμή |
|
πικνάδες |
πυκνάδες (φακίδες) |
|
πίκρα |
πίκρα |
|
πιπέρη |
πιπέρι |
|
πλεμώνη |
πλεμόνι |
|
πλεξίδα |
πλεξίδα |
|
πλερώση |
πληρώσει |
|
ποδάρη |
ποδάρι |
|
ποκάμησο |
πουκάμισο |
|
πολυτική |
πολιτική (πουτάνα) |
|
ποντικός |
ποντικός |
|
πορδή |
πορδή |
|
πορικό |
πωρικό (φρούτο) |
|
πόρτα |
πόρτα |
|
ποταμός |
ποταμός |
|
ποτήρι |
ποτήρι |
|
πουνγκή |
πουγκί |
|
πουνιάλω |
πουνιάλο (στιλέτο) |
|
πουτάνα |
πουτάνα |
|
πράγμα |
πράγμα |
|
πραματευτής |
πραματευτής |
|
πραματία |
πραμάτεια |
|
πρίγγυπος |
πρίγκιπας |
|
πριόνη |
πριόνι |
|
προζύμη |
προζύμι |
|
προικίο |
προικιό |
|
ραβδή |
ραβδί |
|
ράπανον |
ραπάνι |
|
ραυδή |
ραβδί |
|
ράχη |
ράχη |
|
ρεμπέλος |
ρέμπελος |
|
ρετζήνη |
ρετσίνι |
|
ρίζα |
ρίζα |
|
ρίχνει |
ρίχνει |
|
ρογεμένος |
μισθοφόρος (λόγιο) |
|
ροδάκινον |
ροδάκινο |
|
ρόιδον |
ρόιδο (ρόδι) |
|
ρόκα |
ρόκα |
|
ρούχο |
ρούχο |
|
ρωθούνια |
ρουθούνια (τα) |
|
Ρωμαίως |
Ρωμιός |
|
Σαβάτο |
Σαββάτο |
|
σαγώνη |
σαγόνι |
|
σακή |
σακί |
|
σαλιβάρι |
σαλιβάρι (χαλινάρι) |
|
σάλιγγας |
σαλιγκάρι |
|
σανός |
σανός |
|
σάπιος |
σάπιος |
|
σαπούνη |
σαπούνι |
|
Σαρακινός |
Σαρακηνός |
|
σαρακοστή |
σαρακοστή |
|
σαράντα |
σαράντα |
|
σγόμπος |
καμπούρης |
|
σεντόνη |
σεντόνι |
|
σεντούκη |
σεντούκι |
|
σέσκλο |
σέσκλο |
|
σημάδι |
αμανάτι (ενέχυρο) |
|
σιγούρος |
σίγουρος |
|
σίδερο |
σίδερο |
|
σικότη |
συκώτι |
|
σκάλα |
σκάλα |
|
σκάλομα |
σκάλωμα (όχθη) |
|
σκαλούνια |
σκαλούνια (σκαλιά) |
|
σκατά |
σκατά |
|
σκέπασμα |
σκέπασμα |
|
σκιάδη |
σκιάδι (στέγαστρο) |
|
σκόρδο |
σκόρδο |
|
σκουλίκη |
σκουλήκι |
|
σκουρία |
σκουριά |
|
σκουτάρη |
σκουτάρι (ασπίδα) |
|
σκούφια |
σκούφια |
|
σκυλή |
σκυλί |
|
σοπένη |
σωπαίνει |
|
σουβλή |
σουβλί |
|
σπαθή |
σπαθί |
|
σπίτη |
σπίτι |
|
σπιτικός |
σπιτικός |
|
σπλήνα |
σπλήνα |
|
σπούργητας |
σπουργίτι |
|
σπυρή |
σπυρί |
|
στάγγος |
στάγκος (κασσίτερος) |
|
στάκτη |
στάχτη |
|
σταλαματία |
σταλαγματιά |
|
σταμνή |
σταμνί |
|
στάμονο |
νόμισμα (λόγιο) |
|
στατέρη |
στατέρι (καντάρι) |
|
σταφίδα |
σταφίδα |
|
στόμα |
στόμα |
|
στομάχι |
στομάχι |
|
στράτα |
στράτα (δρόμος) |
|
συ |
συ |
|
σύγνοφο |
σύγνεφο |
|
σύκο |
σύκο |
|
συλογιστή |
συλλογιστεί |
|
συμπάθιο |
συμπάθιο |
|
σύρε |
σύρε |
|
σφαλάγκη |
σφαλάγγι (αράχνη) |
|
σφαλίσει |
σφαλίσει |
|
σφίκα |
σφήκα |
|
σφιρίξη |
σφυρίξει |
|
σφυρή |
σφυρί |
|
σχινή |
σχοινί |
|
τανάλια |
τανάλια |
|
ταρκάση |
ταρκάσι (φαρέτρα) |
|
ταύλα |
τάβλα |
|
τέντα |
τέντα |
|
τζαμπουνίζει |
τσαμπουνίζει (φλυαρεί) |
|
τζαμπουνιστής |
λογάς |
|
τζάμπρα |
τσάμπρα (θάλαμος) |
|
τζανκάρης |
τσαγκάρης |
|
τζεκούρη |
τσεκούρι |
|
τζηκάλη |
τσουκάλι |
|
τζήντζικας |
τζιτζίκι |
|
τζίχλα |
τσίχλα (πουλί) |
|
τζουκνίδα |
τσουκνίδα |
|
τηγάνη |
τηγάνι |
|
τιμόνη |
τιμόνι |
|
τίποτες |
τίποτα |
|
τομάρη |
τομάρι |
|
τόρα |
τώρα |
|
τράγος |
τράγος |
|
τραγούδη |
τραγούδι |
|
τραπέζη |
τραπέζι |
|
τριάντα |
τριάντα |
|
τριαντάφιλο |
τριαντάφυλλο |
|
τρίπα |
τρύπα |
|
τριφύλλι |
τριφύλλι |
|
τρίχα |
τρίχα |
|
τρουμπέτα |
τρουμπέτα |
|
τρουμπετάρης |
σαλπιγκτής (λόγιο) |
|
τρυγόνα |
τρυγόνι |
|
τρυφερός |
τρυφερός |
|
τσανγκάρης |
τσαγκάρης |
|
τυρή |
τυρί |
|
υννή |
υνί |
|
ύπνος |
ύπνος |
|
υστερνό |
στερνό |
|
φαγή |
φαγί |
|
φακή |
φακή |
|
φανάρη |
φανάρι |
|
φαρμάκη |
φαρμάκι |
|
φεγγάρη |
φεγγάρι |
|
φεύγει |
φεύγει |
|
φίδη |
φίδι |
|
φιόλα |
φιάλη (λόγιο) |
|
φλάμπουρο |
φλάμπουρο |
|
φλασκή |
φλασκί |
|
φλέβες |
φλέβες (οι) |
|
φλουρί |
φλουρί |
|
φοβάτε |
φοβάται |
|
φοινίκη |
φοίνικας |
|
φορά |
φορά |
|
φορεσία |
φορεσιά |
|
φόρος |
φόρος (αγορά, πιάτσα) |
|
φορτόνη |
φορτώνει |
|
φοτεία |
φωτιά |
|
φουρνάρης |
φουρνάρης |
|
φούρνος |
φούρνος |
|
φούσκα |
φούσκα (κύστη) |
|
φουτρής |
φουτρής (δήμιος) |
|
φρίδη |
φρύδι |
|
φρονημάδα |
φρονιμάδα |
|
φτέρνα |
φτέρνα |
|
φτερό |
φτερό |
|
φτερούγιες |
φτερούγες (οι) |
|
φτηνία |
φτήνια |
|
φτιασίδι |
φτιασίδι |
|
φυσά |
φυσά |
|
φυτέψη |
φυτέψει |
|
φωνάζει |
φωνάζει |
|
φωνή |
φωνή |
|
φως |
φως |
|
χαιρετήσει |
χαιρετήσει |
|
χαλάζη |
χαλάζι |
|
χαλασμένος |
χαλασμένος |
|
χάλκωμα |
χάλκωμα (χαλκός) |
|
χαρίζει |
χαρίζει |
|
χάρισμα |
χάρισμα |
|
χαρτή |
χαρτί |
|
χάση |
χάσει |
|
χασμουργέται |
χασμουριέται |
|
χέζει |
χέζει |
|
χείλη |
χείλι |
|
χελιδώνη |
χελιδόνι |
|
χέρη |
χέρι |
|
χήνα |
χήνα |
|
χήρα |
χήρα |
|
χήρος |
χήρος |
|
χιόνι |
χιόνι |
|
χολιασμένος |
χολιασμένος (οργισμένος) |
|
χοράφη |
χωράφι |
|
χόρτω |
χόρτο |
|
χουχιάρη |
χουλιάρι (κουτάλι) |
|
χοχλίος |
χοχλιός |
|
χυσάφη |
χρυσάφι |
|
χωριάτης |
χωριάτης |
|
ψαλίδι |
ψαλίδι |
|
ψαράς |
ψαράς |
|
ψαρέψη |
ψαρέψει |
|
ψάρη |
ψάρι |
|
ψέμα |
ψέμα |
|
ψεματάρης |
ψεματάρης |
|
ψημόπορο |
φθινόπωρο |
|
ψιμένο |
ψημένο |
|
ψολή |
ψωλή |
|
ψομή |
ψωμί |
|
ψύλλοι |
ψύλλοι (οι) |
|
ψύρα |
ψείρα |
|
ψώρα |
ψώρα |
Η ρωμαίικη γλώσσα το 1622
συνώνυμα από το
Vocabolario
Italiano - Greco Volgare του Girolamo
Germano
επεξεργασία
υλικού Δημήτρης Λιθοξόου
Μάρτης
2016
Σημείωση:
Η μεταγραφή έγινε σε μονοτονικό, αλλά διατηρήθηκε η ορθογραφία του συγγραφέα.
Αρκετές λέξεις είναι λόγιες και όχι ρωμαίικες.
άβαφος
- άβαφτος
άβια
η - στείρα η
αβρί
το - φύκια τα
αγάλια
- σιγά
αγάλια-αγάλια
- σιγά-σιγά
άγαλμα
το - είδωλον το
αγαλμένος
- ανασπασμένος
αγάπη
η - ειρήνη η
αγάπη
η - καλοσύνη η
αγάπη
η - πόθος ο
αγαπημένα
- με πολύν πόθον
αγαπημένος
- αγαπητός
αγαπημένος
- ειρηνεμένος
αγαπημένος
- φιλάνθρωπος
αγαπίζω
- ειρηνεύομαι
αγαπίζω
- ειρηνεύω
άγια
- αγιοτικά
αγιοσύνη
η - αγιότητα η
αγκάλη
η - αγκαλιά η
αγκειό
το - καθήκι το
αγκύλι
το - αγκάθι το
αγκυλώνω
- αγκαθώνω
αγκυλωτός
- αγκαθερός
αγνάντια
- αντικρυτά
αγνάντια
- αντίκρυτα
αγνάντιος
- αντίκρυτος
αγορασιά
η - αγόρασις η
αγόρι
το - υιός ο
αγουρίδα
η - ξινοστάφιλον το
άγρελος
ο - αγριελιά η
άγρια
- σκληρά
αγρίμι
το - αγριόζουδον
αγριόγιδα
η - άγρια αίγα η
άγριος
- σκληρός
αγριοσυκιά
η - ερινιά η
αγριόσυκον
το - ερινός ο
αγριοσύνη
η - αγριότητα η - σκληροσύνη η - σκληρότητα η
αγριόσχινος
ο - σχίνος ο
αγριότητα
η - αγριοσύνη η
άγροικος
ο - αμαθής ο
αγροίκος
- ανόητος - χοντρός
αγρυπνιμένος
- αγρυπνισμένος
άγρυπνος
- αγρυπνισμένος
αδάκρυωτος
- αδάκρυτος
άδειος
- σχολαστός - άεργος - αργός - αδειανός
αδείπνητος
- άδειπνος
αδελφιτικός
- αδελφικός
αδελφοσύνη
η - αδελφάτον το
αδέν
- αδέ - αν δεν
αδιάντροπα
- αποτζίποτα - άσχημα
αδιαντροπία
η - αποτζιποσύνη η - ασχημία η
αδιάντροπος
- αποτζίποτος - άσχημος
αδιάντροπος
- ξετζίποτος
αδιαφόρετα
- ανωφέλητα
αδιδασκάλευτος
- αδίδακτος
αδιήγητος
- ανεκδιήγητος
αδικεύω
- αδικώ
αδιόρθωτος
- γεμάτος σφάλματα
άδιος
- σχολαστός
αδυνατισμένος
- αχαμνισμένος
αδύνατος
- ανέμπορος
άθαφτος
- άταφος
αθέρα
η - κοφτερή η
άθη
τα - άνθη τα
άθλον
το - αντιμισθία η - ανταμοιβή η - ανταπόδοσις η
άθνη
η - άχνη η - ατμός ο
αθρακούφι
η - χόβολη η
αθύαστος
- ανίερος
αιματζιάρα
- πολυαίματη
αιματζιάρης
- πολυαίματος
αιρεσία
η - αίρεσις η
αιώνας
ο - αιωνία η
αιώνιος
- παντοτινός
ακαθαρσία
η - αναγνεία η
ακάθαρτος
- άναγνος
ακακία
η - καθεροσύνη η
άκακος
- άδολος
ακατάδεχτος
- ανυπόμονος
ακαταστασία
η - ασυστασία η
ακατάστατος
- ασύστατος
ακατοίκητος
- ακάτοικος
ακλουθισμένος
- ακολουθημένος
ακλουθώ
- ακολουθώ
ακοινώνητος
- αμετάλαβος
ακολάκευτος
- αχάιδευτος
ακολουθητής
- ακλουθητής - ακούλουθος
ακόμη
- ακόμα
ακόμι
- κηόλας
ακονεύω
- απληκεύω
άκου
- να
ακουμπίζω
- απακουμπίζω
ακούμπισμα
το - αποκούμπιον το
ακουμπισμένος
- αποκουμπισμένος
άκουσμα
το - ακοή η
ακουσμένος
- φημισμένος
άκρα
η - η μήτη του ποδαριού
ακράτεια
η - ανεγκράτεια η
ακρατής
- ανεγκράτητος
άκρια
η - άκρα η
ακριβειά
η - φιλαργυρία η
ακριβός
- φιλάργυρος
ακρίδα
η - κουτάλαφας ο
ακρινός
- ύστερος
άκριτος
- ακατάκριτος
ακωνόμητος
- αδιόρθωτος
αλάθαστος
- αγέλαστος
αλάκαιρος
- ολάκαιρος - ακαίραιος
άλας
το - αλάτσι το - αλάτι το
αλατζωμένος
- αλατισμένος - παστωμένος
αλατίζω
- αλατώνω - αλατζώνω - παστώνω
αλείβομαι
- αλείφομαι
αλείβω
- αλείφω
άλειμα
το - άλειψις η - χρίσμα το
αλεισμένος
- χρισμένος
αλεκάτη
η - ρόκα η
άλετρον
το - άροτρον το
αλήθεια
- αληθινά
αληθινά
- αληθώς
αλλάγω
- αλάσσω
αλλάγω
- αλλάζω
αλλαξιά
η - μετάνοιωσις η - μετανόησις η
άλλαξις
η - τροπή η
αλλειώς
- αλλοιώτικα - ειδέ μη
αλληώς
- αλληότικα - άλλης λογής
αλλότες
- άλλη βολά - άλλη φορά
άλυτος
- άφθαρτος - αλάκερος
αμαθής
- ανήξευρος - χοντρός - χοντρίτης
αμάθητος
- αδίδακτος
αμάθητος
- άπρακτος
αμαθία
η - χοντροσύνη η - αγνωσία η
αμανίτης
ο - μανιτάρι το
αμαρτωλή
- κριματισμένη
αμαρτωλός
- κριματισμένος
άματα
- επειδή και - αφόντις και - όντας και
αμέ
- αμή - μα - αλλά
αμετάστατος
- άτρεπτος
αμήντα;
- αμή τι;
αμίρα
η - σκοπός ο
άμμος
ο - άμμος η
αμοίραστος
- αδιαίρετος
αμοίραστος
- αχώριστος - άτομος
άμορφος
- παρασούσουμος - παράσημος
άμουλα
η - γαστέρα η
αμπακίστας
ο - λογαριαστής ο
άμπακος
ο - λογαριασμός ο
αμπελουργός
- αμπελικός - αμπελιάρης
αμωτής
- ομωτής
αν
τύχη - τάχα
αν
- α
αναγάλλιασις
η - αγάλλιασις η
αναγάλλιασις
η - χαρά η
αναγκαίον
είναι - κάμνει χρείαν
αναγκασμένος
- βιασμένος
αναγογύρευτος
- πολλυπράγμων
αναγογυρεψιά
η - πολλυπραγμοσύνη η
αναγριωμένος
- αγγυλομένος
αναίσθητος
- ανόητος
ανάκατα
- άνω κάτω
ανακάτωμα
το - αναγούλιασμα το
ανακατωμένος
- ζαλισμένος
ανακάτωσις
η - σμίξις η
ανάλλακτος
- αδιόρθωτος
αναλυωτός
- λυμένος
αναμαλαριά
- σουρουμαλισμένη
αναμελειά
η - οκνηά η - οκνηρία
αναμελεύω
- αναμελώ
αναμελιά
η - αμέλεια
ανάμελος
- οκνός - οκνηάρης - οκνηρός
αναμεσά
μας - αλλήλως
ανάμεσα
- μέσα - αλλήλως
αναξία
η - αναξιοσύνη η
ανάξια
- άδικα
αναπαμένος
- ευχαριστημένος
αναπαύω
- ευχαριστώ
αναπεταρίζω
- αναπετώ
αναπνοιά
η - αναπνοή η
ανάρια
- αραιά
αναρίθμητα
- απείριτα
αναρίθμητος
- ατέλειοτος - απείριτος - άπειρος
ανάριος
- αραιός
ανασαίνω
- ξανασαίνω - αναπνοιάζω
ανασπώ
- μαδειώ
αναστενασμός
ο - αναστεναγμός ο
ανασύρνω
- αναντλίζω
ανατριχώ
- ανατριχιάζω
ανδραγαθία
η - ανδρεία η
ανέμελα
- οκνηρά
ανεμούρα
η - ανεμοταραχή η
ανεμπόρετον
το - ανεμπόρεσις η
ανεπίστρεφτος
- αμετάστροφος
ανευχαριστιά
η - αχαριστιά η
ανευχάριστος
- αχάριστος
ανηβαίνω
- αναβαίνω
ανήμερος
- άγριος
ανήφορον
το - ανήβασμα το
ανήφορος
ο - ανήβασμα το
ανθρωπάρι
το - ανθρωπαράκι το
ανίκητος
- ακαίρδετος
ανόητος
- αλόγιαστος
ανόητος
- άλογος
άνοιγμα
το - ανοιγμάδα η - χαραμάδα η
ανοίγω
- ξαστερώνω
ανομία
η - ασέβεια η
ανομοιότητα
η - διαφορά η
ανορεκτικός
- ανόρεκτος
αντάμα
σου - μετά σένα
αντάμα
- μαζί
ανταμειβή
η - αντίχαρις η
αντιβάλλω
- αντιβάνω
αντιλαλημός
ο - αντιλάλημα το
αντιλαλισμός
ο - αντίλαλος ο - αντιλαλία η
αντιμειβή
η - αμειβή η
αντιμοιβή
η - αντίμεψις η - ανταμοιβή η
αντιπείθω
- αντιλέγω - εναντιούμαι
αντιστένομαι
- αντιστέκομαι
αντιστύλι
το - πουντέλι το
αντίφασις
η - αντιφατικός
ανωφέλητος
- αδιαφόρετος - ανωφελής
ανώφελος
- ανωφέλητος
αξανεμιά
η - ανεμοσκέπη η
αξάφνου
- αξαφνικού - αφνίδια
αξέγνοιαστος
- αξέννοιαστος - αέννοια
αξέννοιαστος
- ανέγνοιαστος
αξία
η - αξιοσύνη η - αξιότητα η
άξια
- αξίως
άξια
- θαυμαστά
αξιαζούμενος
- άξιος
αξίγκεμα
το - κολάκεμα - κολακεία η
αξιγκευτής
- κολακευτής
αξιγκεύτρια
η - κολακεύτρια η
αξιγκεύω
- κολακεύω
αξίγκι
το - ξίγκι το
αξίνα
η - αξινογύρι το
αξίνη
η - τζικούρι το
άξιος
- εξαίρετος
άξιος
- επιτήδειος
άξιος
- ικανός
αξιοσύνη
η - αξιότητα η
αξιοσύνη
η - επιτηδειότητα η
αξιώνομαι
- είμαι άξιος
αξογόρευτος
- αξομολόγητος - ανεξομολόγητος
αόρατος
- άυλος - μη φαινόμενος
απ'
ήντα; - από τι;
απ'
όξου - ξεστοίχου - ξεστοίθου
απ'
όξω - εις το φαινόμενον
απαγγελία
η - μήνυμα το
απαλά
- μαλακά
απαλός
- μαλακός
απαλότητα
η - μαλακοσύνη η
απάνθρωπα
- χοντρά
απανθρωπία
η - απανθρωποσύνη η - χοντροσύνη η
απανθρωπία
η - χωριατία η
απάνθρωπος
- χοντρός - άγριος
απαντέχω
- αναμένω
απάντρευτος
- ανύπανδρος
απάνω
- άνω
απάνω
- επάνω
απανωγραφή
η - επιγραφή η
απαστρία
η - απαστροσύνη η
απατά
- ίσια
απατόστου
- ατόστου
άπαυτος
- ακατάστατος
απέ
που; - από που; - πόθεν;
απέ
- από
απέ;
- από τίνα; - από ποίον;
απεθαίνω
- αποθαίνω
απεθαμένος
- αποθαμένος - νεκρός
απεικάζω
- γρυκώ - καταλαμβάνω
απεικάζω
- καταλαμβάνω
απείκασμα
το - γρύκισμα το
απεικασμένος
- γρυκημένος - καταλαμπαμένος
απεκεί
- ακείθες - αποκείθες
απέκει
- ύστερα
απερνώ
- χάνω - παραδιαβιάζω
απιλογιά
η - απόκρισις η
απιλογούμαι
- αποκρίνομαι
απιστρέφω
- μεταστρέφω
απλός
- ιδιότης
απλός
- μοναπλός
απλωμένος
- ξαπλωμένος
απλώνω
- αξαμώνω
από
μωρόν - από μικρόν
από
πάσα μεριάν - πάντοθεν
από
το μέρος μου - από την μοιράν μου
απο
τώρα - τ' αποτωράκι
αποβγαίνω
- ξεβγαίνω
αποβλέπω
- απόδα
απόγεμα
- απόφαγα
απογυρίζω
- αποστρέφω
απογυρισμένος
- αποστρεμμένος
αποδείκτω
- αποδείχνω
απόδειξις
η - απόδειγμα η - αποδείκτημα το
αποδέκτης
- δεχόμενος
αποδιάβασμα
το - απιλόγιασμα το
αποδιώκτω
- απορίχνω
αποδώθε
- απ' εδώ
αποθυμία
η - λακτάρα η
αποθυμώ
- επιθυμώ
αποκοιμημένος
- αποκοιμισμένος
αποκομμένος
- περικομμένος
απόκοτα
- αποτζίποτα - αποτζιπομένα
απόκοτος
- αποτζίποτος - αποτζιπομένος
αποκοτώ
- αποτζιπώνομαι
αποκοτώ
- γίνομαι αδιάντροπος
αποκρισιάρης
ο - αποκρισάρης ο
απομάκρεμα
το - απομάκρωσις η
άπονος
- σκληρός
αποξυστός
- ξυστός
απόσκέπαστα
- ξεσκέπαστα
αποσκέπαστα
- φανερά
αποσπερίς
- αποσπεριά - αποσπερού - αποβραδύς
αποσωσμένα
- τα σωσμένα λόγια
αποτάζω
- επιτυχαίνω
αποτελειώνομαι
- ξετελεύομαι
αποτελειώνω
- ξετελειώνω
αποτρέπω
- δυσκολεύω
αποφασίζω
- βάζω εις τον νουν μου
αποφασίζω
- κολάζω
αποφασίζω
- συμπεραίνω
απόφασις
η - ορισμός ο
απόφασις
η - συμπέρασμα το
αποφασισμένα
- αποφασιστικά
αποφασισμένος
- ωρισμένος
απρεποσύνη
η - απρέπεια η
αράδα
η - γραμμή η
αραιοσύνη
η - αναριοσύνη η
αραιώνω
- αναριώνω
αρακάς
ο - λαθήρια τα
αραχνιά
η - αράχνη η
άργανον
το - έργανον το
αργειώ
- αργώ
αρέσω
- αρέσκω
αριθμός
ο - μέτρημα το
αρίφνητος
- αναρίθμητος - αμέτρητος
αρμός
ο - κλείδωσις η
αρμπέτα
η - βούγλωσσον το - βουδόγλωσσον το
αρνημένος
- αρνισμένος
αρνητικίς
- αρνιστικός
άρπα
η - ψαλτήρα η
αρπαγάς
ο - αρπακτής ο
αρπάγη
η - αγκρύφι το
αρπάζω
- αρπώ
άρρωστος
- αρρωστημένος - ασθενής
αρτύνω
- αρτίζω
αρχαριά
- πρωτοτοκιά - πρωτόγεννα
αρχή
η - προοίμιον το
αρχή
η - πρώτος ο
αρχηγός
ο - αίτιος ο
αρχήδια
τα - διδύμια τα
άρχος
ο - αρχή η
άρχος
ο - άρχοντας
ασάλευτος
- ακίνητος
ασάλευτος
- αμάρμακτος
ασαλεψιά
η - αμαρμαξιά η
ασβεστώνω
- λασπώνω - πηλώνω - χρίζω
άσβιστος
ο - ασβέστης ο
ασέβεια
η - ανομία η
ασεβής
- άνομος
ασθενής
- άρρωστος
ασκέπαστος
- ξεσκέπαστος
ασκί
το - ασκός ο - περλογή η
ασπράδα
η - ασπροσύνη η
άσπρισμα
το - ασπριά η
ασπρισμένος
- λευκαμένος
άστατος
- σαλευτός - ευκολοσάλευτος
αστερωτός
- όλος άστρα - γεμάτος άστρα
αστόλιστα
- αστολίδωτα
αστόλιστος
- αστολίδωτος
αστοχασία
η - αβλεψιά η
αστράγαλος
ο - αστραγάλι το
αστροπελεκημένος
- σαϊτεμένος
αστροπελέκι
το - σαΐτα η
ασυλληβάρωτος
- αχαλινάρωτος
ασύμφωνος
- ατέριαστος
άσφαλα
- άσφαλτα - αλάθαστα
άσφαλος
- άσφαλτος - αλάθαστος
ασχημιά
η - ασχημοσύνη η
άσωτος
- χαλαστής
άτακτα
- άπρεπα
άτακτος
- άπρεπος
άταφος
- άθαφτος
ατελειοσύνη
η - ατελειότητα η - απείροτον το - άπειρον το
άτζαλα
- άσχημα
ατζαλία
η - αναγνεία η
άτζαλος
- άπαστρος
άτζαλος
- άσχημος
άτζαλος
- μαγαρισμένος
ατζικνίδα
η - τζουκνίδα η
ατιμάζω
- καταφρονώ - εντροπιάζω
ατιμία
η - εντροπή η - καταφρόνιον το
ατός
του - απατός του
ατριδόνες
οι - αιμορροΐδες οι
ατυχιά
η - κακία η
άτυχος
- κακός
αυγόν
παλαιόν - σκλούδιον - κλούδιον
αύκρησις
η - ακρόασις
αυκρηστήριον
το - ακροατήριον το
αυκρηστής
ο - ακροατής ο
αυκρούμαι
- προσέχω
αυξαίνω
- αυξάνω
αύξησις
η - πλήθος το
αυτί
το - μανίκι το
αφελέστατος
- άγνωστος - ανάποδος
αφεντεμένος
- κυριεμένος
αφεντεύω
- κυριεύω
αφέντης
ο - αυθέντης ο - κυρ ο - δεσπότης ο
αφεντικός
- δεσποτικός
αφήνω
- στέργομαι
αφορμή
η - αιτία η
αφορμή
η - πρόφασις η
αφτέρωτος
- άφτερος
άφτεστος
- άκακος
αχαμνά
- ανάμελα
αχαμνία
η - αχαμνοσύνη η
αχαμνίζω
- αδυνατίζω
αχαμνός
- αδύνατος
αχαμνοσύνη
η - αδυναμία η
αχιλιά
η - στάκτη η
αχλαβοή
η - οχλοβοή η
αχόρταστος
- αχορταγος
αχρήζω
- έχω - αξιάζω - αξίζω
αψά
- δυνατά - τρανά
βαγίρισμα
το - βαγιρισμός ο
βάζομαι
- βάλλομαι - βάνομαι
βάζω
εις κίνδυνον - βάνω εις κίνδυνον
βάζω
- βάλλω - βάνω
βάθος
το - βυθός ο
βαθρακός
ο - κούβακας
βαλάνι
το - βελάνι το
βάος
το - βαρεμός ο
βάπτισμα
το - βάπτησις η
βαραιμένος
- παραβαραιμένος
βαραίνομαι
- παραβαραίνομαι
βάρος
το - βαρεμός ο
βασανίζομαι
- παραδέρνομαι
βασανίζω
- παραδέρνω
βασανισμένος
- τιμωρημένος
βάσανον
το - παραδαρμός ο
βασιλεία
η - βασίλειον το
βασιληάς
ο - βασιλεύς ο - ρήγας ο
βασίλισσα
η - ρήγισσα η
βάσταγμα
το - αποκράτημα το
βασταμένος
- αποκρατημένος
βαστώ
- απαντώ - βαστάζω
βαστώ
- συγκρατώ
βάτος
ο - βάτη η
βέβαια
- απαρασάλευτα
βέβαιος
- βεβαιωμένος
βέβαιος
- στερεός
βέβαιος
- στερεός - σταθερός
βεβαιωμένος
- στερεωμένος
βεβαιωμένος
- στερεωμένος
βεβαιώνομαι
- στερεώνομαι
βεβαιώνω
- στερεώνω - σταθερώνω
βεβαίωσις
η - προσοχή η - πρόσεξις η
βεβαίωσις
η - στερέωσις η
βεβαιωτικός
- στερεωτικός
βελόνη
η - βελόνι το
βέργα
η - ραυδί το
βήχω
- ξεροβήχω
βια
η - ανάγκασις
βιαστικά
- βια
βιαστικός
- αναγκασμένος
βιαστικός
- βιαστής
βιόλα
η - κιθάρα η
βλαβερός
- βλαπτικός
βλαμμένος
- φταισμένος
βλαστημώ
- βλασφημώ
βλαστός
ο - βλαστάρι το
βλαστώνω
- ξεβλαστίζω
βλάψις
η - βλάψιμον το
βλέπω
- είδα
βλέπω
- θωρώ
βλέψιμον
το - όρασις η
βοή
η - γοή η
βοηθητής
ο - βοηθός ο
βοήθρια
η - βοηθήτρια η
βοϊδινόν
το - βουδινόν το - βουϊνόν το
βοσκένιος
- ποιμενικός
βοσκός
ο - ποιμένας ο
βότα
η - θόλος ο
βούδι
το - βόιδι το
βουθώ
- βοηθώ
βούλα
η - βουλωτήρι το
βουλή
η - συμβουλή η
βραδυνή
η - βραδύ το
βράσις
η - βράσμα το
βραστός
- βρασμένος
βραχιόνια
τα - βραχιόλια τα
βρόμη
η - βρόμα η
βρύση
η - πηγή η
βυθισμένος
- καταβυθισμένος
γαβαθοτός
- βαθουλός
γάδαρος
ο - γάϊδαρος ο
γαδούρα
η - γαϊδούρα η
γαδουράκι
το - γαϊδουράκι το
γαδούρι
το - γαϊδούρι το
γαμπάς
ο - λοστάρι το
γαμπρός
ο - νυμφίος ο
γδύμα
το - έκγδυμα το
γέλασμα
το - δόλος ο
γέλασμα
το - πλάνημα το
γελασμένος
- πλανημένος
γελούμαι
- πλανούμαι
γελώ
- πλανώ
γεμάτο
φεγγάρι το - πανσέληνος ο
γεμίζω
- γεμώνω
γενειά
η - γενεά η
γέννημα
το - βρώμι το - κριθάρι το
γέννησις
η - γεννέθλιον το
γένος
το - πατρίδα η
γεράζω
- γεροντιάζω
γερανιός
- πλάβος
γεροντιά
η - γεροντειόν το
γέρος
ο - γέροντας ο
γερός
- γιατρικός
γεύομαι
- απογεύομαι
γηβεντίζω
- πομπεύω
γηψέλι
το - κουβέλι το
για
τι; - διά τι ;
για
- υγεία - γεροσύνη η
γιατριά
η - θεραπειά η
γίνομαι
αρρωστιάρης - αχαμνεύω
γιόμελλος
ο - δίδυμος ο
γιουστέρνα
η - πηγάδι το
γληγοροσύνη
η - γληγορομάδα η
γληγορώτερα
- πρωτιμώτερον - πλείον κάλλια
γλήγωρος
- ογλήγωρος
γλυκάδα
η - γλυκασμός ο
γλυτώνω
- γλυώ
γλυφτόν
το - γλυπτόν το
γλυφτός
- πελεκημένος
γλύφω
- πελεκώ
γλώτισμα
το - μεταγλώτησις η
γναφαρείον
το - γναφείον το
γνώρησις
η - ξαναγνώρησις η
γνωστός
- νοητός
γόγγυσμα
το - γογγυσμός ο - μάλωμα το
γογγυσμένος
- μαλωμένος
γογκίλι
το - ράπα η
γοή
η - βάσανον το
γοραντζίνα
η - πούλα η - καραξάξα η
γούργουρας
ο - λάριγκας ο
γουρουνάκι
το - γουρουνόπουλον το
γούσουρα
η - ποδάγρα η
γραικάλης
ο - γραικός ο
γράμμα
το - γραφή η
γραφέας
ο - καλιγράφος ο - ορθογράφος ο
γραφείον
το - πενέλο το - κοντίλι το
γραφή
η - επιστολή η
γρηά
η - γραιά η
γρόθος
ο - φούκτα η
γυάλινος
- γυαλίτικος
γυμνία
η - γυμνότητα η
γυναίκειος
- γυναικίστικος
γυναικούλης
ο - γυναικοτός
γυρίζω
- στρέφω
γυρίζω
- τριγυρίζω
γύρισμα
το - περιτρίγυρον
γυρισμένος
- στρεφόμενος
γυρισμένος
- τριγυρισμένος
δα
- κάμε δα
δάγκασμα
το - δαγκαματιά η
δαγκαστής
ο - δαγκανιάρης ο
δακρυώνω
- δακρίζω
δάκτυλον
το - δάκτυλος ο
δαμαλερόν
το - μοσκαριακόν το
δάσκαλος
ο - διδάσκαλος ο
δάσος
το - λόγγος ο
δείχνω
- δείκτω
δεκοκτώ
- δεκαοκτώ
δεκτός
- καταδεχάμενος
δεν
αδειάζω - δεν έχω άδειαν - δεν είμαι άδειος
δεν
- δε
δεξιά
η - δεξιόν χέρι το
Δευτεροούλης
ο - Ιούλιος ο
δεχάρτα
η - λέμπρινον χαρτί το
δέχομαι
- καταδέχομαι
διά
την αγάπη σου - διά λόγου σου
διά
τούτο - διά ταύτα
δια
- για
διαβάζω
- αναγνώνω
διάβασμα
το - ανάγνωσμα το - ανάγνωσις η
διαβασμένος
- αναγνωσμένος
διαβαστής
ο - ανανώστης ο
διάβολος
ο - δαίμονας
διαγραμμένος
- περιγραμμένος
διαγραφή
η - περιγραφή
διαγράφομαι
- περιγράφομαι
διαγράφω
- διεγράφω
διαγράφω
- περιγράφω
διαθήκη
η - διάταξις η
διαιρετός
- διηρημένος
διαλάλημα
το - διαλαλία η - διαλαλημός ο
διαλαλημός
- διαλαλισμός
διαλαλίζομαι
- διαλαλώ
διαλαλίζω
- διαλαλώ
διαλίζομαι
- ξεδιαλίζομαι - εξηγούμαι
διαλίζω
- ξεδιαλίζω - εξηγώ - ξεκαθαρίζω
διάλυσις
η - ξεδιάλυσις η - εξήγησις η
διαλυσμένος
- ξεδιαλυσμένος - εξηγημένος
διαμάντε
το - άδαμας ο
διαρτώμενος
- ετοιμασμένος
διαρτώνω
- διορθώνω
διαρτώνω
- ορδινιάζω
διαφωνία
η - διαφορά η
δίγλωσσος
- δίλογος
διδασκάλεμα
το - διδασκαλία η
διδασκαλεμένος
- διδαχμένος
διδασκαλεύομαι
- διδάσκομαι
διδασκαλεύω
- διδάσκω
δίκαια
- με δίκαιον
δίκαιο
το - επιείκεια η
δικαίωμα
το - επικράτεια η
δίνομαι
- δίδομαι - δώνομαι
δίνω
παράδειγμα - δίνω ξόμπλι
δίνω
- δίδω - δώνω
διόχνομαι
- καταδιώχνομαι - κατακυνηγούμαι
δίπλα
η - διπλωμάδα η
δίπλωμα
το - δίπλωσις η
διποδώ
- πηλαλώ
διπούντζα
η - πεδούκλωμα το
διπουντζωμένος
- διποδαιμένος - πεδουκλωμένος
δισπέντζα
η - ταμείον το
δισπεντζέρης
ο - κελλάρης ο - ταμείας ο
διστάζω
- κουνώ
διχερόνι
το - τρικριάνι το - θρινάκη η
διώχνομαι
- διώκτομαι
διώχνω
- διώκτω
διώχνω
- καταδιώχνω
δοκίμασις
η - δοκιμή η
δοκιμή
η - δοκίμησις
δολωμένος
- ψευδοκαμωμένος
δολώνω
- νερώνω
δοντιασμένος
- δοντερός
δοξάρι
το - καμάρα η
δοξασμένος
- ένδοξος
δοσμένος
- δομένος
δουλειά
η η - δουλία η
δουλετής
ο - δούλος ο
δουλεύομαι
- μεταχερίζομαι
δούλεψις
η - λάτρα η
δράκος
ο - δράκοντας ο
δρόμος
ο - στράτα η
δρόσος
ο - δροσιά η
δυναμώνω
- πέρνω απάνω μου
δυνατά
- ποιητικά
δυνατά
- σκληρά
δυνατός
- άγριος
δυνατός
- σκληρός
δυνατώνομαι
- δυναμώνω
δυσκόλεμα
το - δυσκόλεψις η
δωριανά
- χάριτα
δώρον
το - δόσιον το - χάρισμα το
εγγαριάζω
- εγγαρεύω
εγγάστρι
το - εγγαστριά η - σύλληψις η
εγγαστρωμένη
- βαρεμένη
εγγάστρωσις
η - σύλληψις η
έγγυσις
η - εγγυησία η
εγκαρδιακά
- ανδρειωμένα
εγκεντρίζω
- φιλώ - κεντρώνω
εδανά
- εδά - τώρα
είδησις
η - γνωρισμός ο - γνωριμιά η
είδος
το - μορφή η
εικόνα
η - εικόνισμα το - εικονοστάσι το
ειρηνοποιός
- ειρηνικός
εις
τα μέσα - εσωτερικώς
εις
την μέση - στο έσον
εις
τόσον - ως τόσον - μέσα εις τούτο
εισόδημα
το - εσοδία η
εκβάνω
- εκβάζω
εκείνοι
- αυτοί
εκείνος
- αυτός
εκκλησία
η - ναός ο
ελαδά
- κάμε δα
ελαιόφυτον
το - ελαιότοπος ο
ελαφροσύνη
η - αχαμνία η
ελεημονητής
ο - ψυχηκάρις ο
ελεημονητής
- εύσπλαχνος
ελεημονήτρια
η - εύσπλαχνη η
ελεημονήτρια
η - ψυχηκαριά η
ελεημοσύνη
η - έλεος το - ευσπλαχνία η
ελεημοσύνη
η - ψυχικόν το
ελεύθερος
- ξεχώρητος
ελευθεροσύνη
η - λυτρωσύνη η
ελευθερωμένος
- λυτρωμένος
ελευθερώνομαι
- λυτρώνομαι
ελευθερώνω
- λυτρώνω
έλευσις
- το έλα
ελεφάντης
ο - έλεφας ο
εμένα
- με
εμέρδεμα
το - φύρμα το
έμπανο
το - έβενος ο
εμπασιά
η - έμπασμα το
εμπερδεμένος
- φυρμένος
εμπιστεύομαι
- θαρρεύομαι
έμπλεγμα
- εμπλέξιμον το
εμπορετός
- εμπορεσάμενος
έμψυχος
- ζωντανός
εναντίωσις
η - αντιλογία η
ενδυτός
- ενδυμένος
ενεργεία
- εις την πράξιν
ενεργητικός
- ενεργής - ποιητικός
ενταλώνω
- θαμπώνω
εντελής
- τελευταίος
εντίβια
η - αντίδι το
εντόπιος
- πατριώτης
εντριμώνομαι
- εντριμώνω
εντροπιάζομαι
- ξεντροπιάζομαι
εντροπιάζω
- ξεντροπιάζω
εντροπιάρης
ο - ντροπαλός ο
εντροπιασμένος
- καταφρονεμένος
εντροπιασμένος
- ξεντροπιασμένος
εξέτασις
η - εξετασμός ο
έξοδος
η - όξοδος ο
εξουσία
η - δύναμις η
έξω
να - μόνον να
έξω
- μόνον
έξω
- όξω
έξω
- όξω απ' ετούτο
εξωτερικά
- εξωθεν
εξωτερικός
- εξωτικός
επαίνεσις
η - επαίνεμα το
επίλοιπον
το - αποδέλοιπον το
επίμελος
- επιμελής
επιστολή
η - απόστολος ο
επιστρεμμένος
- μεταστραμμένος
επιστρέφομαι
- μεταστρέφομαι
επιστροφή
η - μεταστροφή η
επιτελεύω
- βάνω εις έργον
επιτήδειος
- επιδέξιος
επιτήδειος
- ικανός
επιτηδειότητα
- επιδεξιοσύνη
επιτροπική
η - προστασία η - επιτροπή η
επίτροπος
ο - προστάτης ο
επιτύχω
- επιτυχαίνω
εργαστήρι
το - εργαλείον το
ερημίτης
ο - ασκητής ο
έρημος
η - ασκητήριον το
ερμηνεία
η - παραγγελία η
ερώτησις
η - ερώτημα το
έστοντας
και - έστοντας ότι
ετοιμία
η - οτοιμία
έτοιμος
- ότοιμος
ευγάζω
- εκβάζω
εύγαλμα
το - εύγα το - εύγασμα το
ευγαλμένος
- εκβαλμένος
ευγαλμένος
- ευγασμένος
ευγαλμένος
- καθηρημένος
ευγλωτία
η - καλόν πρόγλωσσον το
εύγλωτος
- οπού έχει καλόν πρόγλωσσον
ευδία
η - γαλήνη η
ευδιά
η - κοαλοσύνη η - απανεμιά η
ευκαιριά
η - ματαιότης η
εύκαιρος
- μάταιος
ευκή
η - ευλόγησις η - ευλογία η
ευκισμένος
- ευλογημένος
εύκρατος
- σώφρων
εύλαβος
- ευλαβής
ευρέσιμον
το - εύρεσις η
ευρισκόμενος
- ηυρεμένος
εύτοκος
- πολύτοκος
έχεντρα
η - έχιδνα η
εχθές
βράδυ - οψές
έχθρα
η - έχθρητα η - οργή η
έως
το τέλος - ως το τέλος
ζαγλίκι
το - χαστούκι το - ράπισμα το
ζαλίζω
- τραλίζω
ζάλισμα
το - ζαλάδα η - ζαλισμός ο
ζαλισμένος
- τραλισμένος
ζεντονί
το - ατλάζι
ζερβός
- ζερβοχέρης
ζεσταίνω
- πυρώνω
ζεσταμένος
- ζεστός
ζέστη
η - θέρμη η
ζέστη
η - κάψα η
ζεστός
- θερμός
ζεστός
- στενός - πολλά εδικός
ζευτόν
το - κορδοπούλα η - δοκάρι το
ζήζιγας
ο - τζίντζικας ο
ζηλιά
η - ζηλοτυπία η
ζηλιάρης
- ζηλότυπος
ζημιάρης
- ζημιωτερός
ζήνη
η - ζώστρα η
ζουγκλός
- ζουγός - τρελός
ζουγκλώνω
- κουζουλαίνω
ζουλαριά
η - ζηλαριά η
ζουλεμένος
- ζηλεμένος
ζουλεύω
- ζηλεύω
ζουλιά
η - ζηλιά η
ζουλιάρης
ο - ζηλιάρης ο
ζούντα
η - προσθήκι η
ζω
το - ζώον το - ζωντίμιον το
ζωντανοσύνη
η - ζωντανομάδα
ζωντικός
- ζωδικός
ζωντίμιον
το - ζωντόβολον το
ηγουμένη
η - ηγουμένησσα η
ήγουν
- τουτέστι
ημερώνω
- παύω - καταπαύω - κατατάζω
ήμισυ
το - μισόν το
θάλασσα
η - γιαλός ο
θαλασσερός
- θαλασσυνός
θαμπός
- θομπός
θαρρεύομαι
- αμπιστεύομαι
θαρρώ
- λογιάζω
θαύμασμα
το - θαύμα το
θαυμαστά
- θαυμακτά
θαυμαστός
- θαυμακτός
θαυμαστός
- θαυμάσιος
θειάφι
το - θειαφοκέρι το - σούλφανον το
θειοτικός
- θεϊκός - θείος
θέλημα
το - θέλησις η
θεληματικά
- θεληματικώς
θεοτικά
- θαυμαστά - θεϊκά
θεοφοβούμενος
- θεόφοβος
θερισμός
ο - θέρος το
θερμόν
το - νερό ζεστό
θεώνω
- αποθεώνω
θεωρία
η - λογισμός ο
θηλικωμένος
- θηλικωτός
θλίβομαι
- κατανύττομαι
θλίβομαι
- πικραίνομαι
θλίβω
- κατανύττω
θλίψις
η - κατάνυξις η
θολωμένος
- θολός
θρησκεία
η - θεοσέβεια η
θρονί
το - θρόνος ο
θύμησις
η - ανάμνησις η
θυμητήριον
το - μνημείον το
θυμός
ο - αραθυμιά η
θυμός
ο - μανία η
θυμοτής
- αράθυμος
θυμωμένος
- αραθυμένος
θυμωτής
ο - αράθυμος ο
θυμώτρια
η - αράθυμη η
θωριά
η - θέαμα το
ιάσας
- καλώς τα χαίρεστε
ιγδί
το - γδι το
ιερεύς
ο - παπάς ο
ιεροφυλάκειον
το - σκευοφυλάκειον το
ίσια
προς ίσια - αναλογικώς - κατά αναλογίαν
ίντα;
- τι; - τι πράγμα;
ίσια
- απατά
ισιώνω
- κάμνω ίδιον
ισιώνω
- κάμνω ίσιο
ισόδρομος
ο - ισόστρατον το
ιτέρυ
- ίσος
καθαείς
- πασαείς - καθένας
καθαίρησις
η - κάθαρσις η
καθάρια
- καθαρά
καθάριος
- καθαρός - αγνός
καθαρός
- γαληνός
καθαροσύνη
η - αγνειά η
κάθαρσις
η - καθαμός ο
καθέρδα
η - θρονί το
καθέρησις
η - κάθαρσις η
καθημερινά
- κάθε ημέραν
καθίζω
- κάθομαι
καθώς
- καταπώς - καταπού - καθώς
καθώς
- ως καθώς
καινούριος
- ασυνήθιστος
κακή
τάξις - κατάχρησις η
κακόβολος
- άβολος - ανάβολος
κακόβουλα
- άβολα - ανάβολα
κακογλωσσεύω
- καταλαλώ - κακολογώ
κακολόγος
ο - δύσφημος ο
κακοπαθία
η - ταλαιπωρία η
κακοπαιδεμένος
- κακοηθισμένος
κακοποιός
ο - κακόεργος ο
κακοριζικιά
η - κοκομοιριά η - κακοτυχιά η
κακός
χρόνος ο - άτυχος
κακός
χρόνος ο - άτυχος - κακό πετζί - άτυχο κορμί
κακόσουρος
- κακότυχος - μαύρος - καϊμένος
κακόσουρος
- ταλαίπωρος - άπορος
κακοσύνη
η - κακότητα η
κακοσύνη
η - πονηρία η - ατυχιά η
κακοσυνηθισμένος
- κακοήθης - απαίδευτος - κακομαθημένος
κακοφημίζω
- δυσφημίζω
κακοφημισμένος
- δυσφημισμένος
κακώτατα
- ατυχώτατα
καλα
και - αγκαλά και
καλάθι
το - κανίστρι το
κάλεσμα
το - πάστο το
καλλιοτέρισμα
το - καλλιοτέρησις η
καλλίτερα
- κάλλια
καλλίτερος
- κάλλιος
καλογεμάτος
- απογεμάτος
καλόγερος
ο - μοναχός ο
καλοθέκω
- τοποθετώ
καλοθελητής
- αγαπημένος
καλοσυνεμένος
- καλόγνωμος
καλοσύνη
η - αγαθοσύνη η - αγαθότητα η
καλοσύνη
η - αγάπη η
καλοσύνη
η - χάρις η
καλότακτος
- καλοσυνηθισμένος - καλοπαιδεμένος
καλοτερισμένος
- καλιωτερισμένος
καλού
παραδείγματος - καλής ζωής
καλούργισμα
το - καλουργία η
καλοφέρνομαι
- φέρνομαι καλά
καλύβι
το - κατάλυμα το
καλώτατα
- υπέρκαλα
καλώτατα
- ωραιώτατα
καλωτερίζω
- καλλιωτερίζω
καματερός
ο - καμοτής ο
κάματον
το - καμοτικόν το
καμήλα
η - καμήλι το
καμίνι
το - κάμινος η
καμμένος
- καϋμένος
κάμνει
χρεία - αναγκαίον είναι
κάμνω
οφτό - ψήνω
κάμνω
προσευχήν - προσεύχομαι
κάμνω
στίαν - κάμνω φωτίαν
κάμνω
τάχα πως - καμώνομαι
κάμνω
το ζευγάρι - αροτρεύω
κάμνω
χάριν - ευεργετώ
κάμνω
- ενεργώ
καμουχάς
ο - δαμασκί το
κάμωμα
το - έργον το
καναλι
το - στενόν της θάλασσας
κανείς
- καμιά - κανένα
κανείς
- κανένας - τινάς
καντζίλι
το - αντζί το - άντζα η
καντήλα
η - καντήλι το
καντούνι
το - γωνιά η
καπάσι
το - γάμπια η
καπάσι
το - σκιάδι το
κάποιαις
φοραίς - κάποιες βολές
κάποιος
- κάποια - κάποιον
καράσι
το - κορασοπούλα η - κορασίδι το - κορασίδα η - κορασιδοπούλα η
καρδερίνα
η - καρδέλι το
καρδία
η - ανδρεία η
καρδιά
η - εγκάρδειωσις η
καρδιόκτυπος
- απόκτυπος ο
καρέγα
η - καθήγλα η - θρονί το
καρίδι
το - κόμπος ο
καρπησερός
- καρποφόρος - ένκαρπος
καρπησεροσύνη
η - καρποφορία η
καρπίζω
- καρποφορώ
καρτζωμένος
- παπουτζωμένος
καρφοβέλωνας
ο - καρφοβελώνη η - καρφοβελώνι το
κάστρον
το - θωράκιον το
κατ'
ευγόδιον - κα' ευώδιον
καταβαλμένος
- κερδεμένος
καταδίνω
- καταδίδω - παραδίνω
καταδομένος
- προδομένος
καταδοσιά
η - κατάδοσις η - προδοσία η
καταδότης
- προδότης
κατακλυσμός
ο - σύγκλυσις η
κατακόπτω
- κατακόβγω
κατάλογος
ο - κατάστιχος ο
καταλυούμαι
- χαλούμαι
καταλύω
- χαλώ
καταπαμένος
- μαλακαιμένος
καταπαύομαι
- ημερώνομαι
καταπαύω
- καταβάζω - ημερώνω
καταπονώ
- καταπαλεύω
κατάρρο
το - πύκνωσις η
καταφρόνεσις
η - καταφρόνειον το
καταφρονούμαι
- εντροπιάζομαι
καταφτάνω
- καταπλακώνω
καταφτασμένος
- καταπλακωμένος
καταχερισμένος
- αρχηνισμένος
καταχερνώ
- αρχινώ - αρχηνίζω
κατζαρόν
το - κόμη η
κατζαρός
- κομίτης
κατηβατόν
το - κατεβατόν το
κατήφορον
το - κατήβασμα το
κατήφορος
ο - κατήφορον το
κατοικία
η - κατοίκημα το - κατοίκισμα το
κατούρημα
το - κάτουρον το
κατόφλοιον
το - πατηθύρα η
κατώτατος
- ατυχώτατος
καύγομαι
- καίομαι
καύγω
- καίω
καυτερά
- θερμά
καυτερός
- θερμός
καύχησμα
το - καύχησις η
καφάσια
τα - κάγκελλα τα
κάψα
η - καΐλα η
κάψιμον
το - καϊμός ο
κάψις
η - καΰλα η
κέντησμα
το - κέντημα το
κεραμίδα
η - κρεραμίδι το
κεραμιδάς
ο - τουβλάς ο
κερατωμένος
- κερατοφόρος
κερδαιμένος
- διαφοραιμένος
κερδαιμένος
- νικημένος
κερδαίνω
- διαφοραίνω - διαφορώ
κερδαίνω
- νικώ
κέρδος
το - διάφορον το
κερί
το - λαμπάδα η
κεφάλι
το - κεφαλή η
κήπος
ο - κηπάρι το
κηρίθρα
η - πίτα μέλι - μελόπιτα η
κίνδυνος
ο - κίνδυνον
κίνησις
η - σάλεμα το
κινητής
ο - σαλευτής ο
κισσινός
- κισσίτικος
κίταλον
το - κλόδα η
κλαδάκι
το - κλοναράκι το
κλαδί
το - κλωνάρο το - κλάδος ο
κλαδί
το - φρύγανον το
κλαδοτζύμπαλον
το - κύμπαλον το
κλαημένος
- λυπητερός
κλαιαμούρης
ο - κλαυσιάρης ο
κλάμα
το - κλάημα το
κλάμα
το - κλάημα το - κλαημός
κλαμένος
- κλαημένος
κλέφτω
- κλεύγω
κλεψιά
η - κλεψιμείον
κλίσις
η - καρδία η
κλίσις
η - φύσις η
κλόξος
ο - λίξιγκας ο - λιγκιό το
κλοτζώ
- κλοτζεύω
κλωσσαριά
η - κλώσσα η
κόβγομαι
- κόπτομαι
κόβγω
- κόπτω
κόβγω
- περικόβγω
κοιλημένος
- κατακοιλημένος - κατρακοιλημένος
κοιλιά
η - λυσεντεριά η
κοιλούθρας
ο - κοιλιάρης ο
κοιλώ
- κατακοιλώ
κοιμησαριά
η - υπναριά η - υπνομάχη η
κοιμησιάρης
ο - υπνιάρης ο - υπνομάχος ο
κοινότητα
η - κοινωνία η
κοινωνία
η - μετάληψις η
κοινωνώ
- μεταλάβω - μεταλαμβάνω
κοκκινιά
η - κοκκινάδα η
κόκκινον
το - κοκκινάδα η
κόκκινος
- κοκκινισμένος
κοκλί
- κατουρογυάλι
κολακεμένος
- χαϊδεμένος
κολακευτικός
- κολακικός
κολακεύω
- χαϊδεύω
κόλασις
η - πίσσα η - άδης ο
κολίκι
το - κουλούρι το
κόλλημα
το - κόλλησις η
κολλημένος
- κολλητός
κολλώ
το θανατικό - κολλώ το λεμικό
κολοβός
- κολοβόχειρ
κομέτα
η - κομίτης ο
κομμάτι
το - απόκομμα το
κομμάτι
τυρί το - κουλλούρι τυρί το
κοντίλι
η - πέννα η
κοντιλομάχαιρον
το - κοντιλολόγος ο
κοντριασμένος
- πληγομένος
κοπάδια-κοπάδια
- κοπαδιαστά
κοπανισμένος
- τριμμένος
κοπέλι
το - παλικάρι το
κοπελούδα
η - κοπελούδι το
κορασίδα
η - κορασοπούλα η - κορασιά η
κόρδα
η - χορδή η
κορδισμένος
- κορδιστός
κόρη
η - θυγατέρα η
κορμί
το - κούτζουρο το
κορμί
το - σώμα το
κορμός
ο - κορμάλι το
κορυφή
η - κορφή η
κορωνέτα
η - κορώνα η - κομπόσκοινον το - κομπολόγι το
κοσμικός
- λαϊκός
κοσμικός
- σωματικός
κόσμος
ο - οικουμένη η
κότζιφας
ο - κοτζιφός ο
κούβακας
ο - ζάμπα η
κουβαλητής
ο - βασταγάρης
κουκούκι
το - κουλουκάκι το
κουκούλλα
η - καμιλαύκι το
κουκουνάρη
το - κουκουνάρα η
κούκουτζα
τα - τζίπουρα τα
κούκουτζον
το - κούκουδον το
κουλός
- κόλος
κουμερκιάρης
ο - τελώνης ο
κουμπάρα
η - συντέκνησα η
κουμπάρος
ο - σύντεκνος ο
κουμπούρι
το - φάρετρα η
κουμπώνομαι
- θηλικώνομαι
κουμπώνω
- θηλικώνω
κούνουπας
ο - κουνούπι το
κούντισμα
το - παρακίνημα το - εγκάρδιωσις η
κουντουρίδι
το - ξυλοκέρατον το
κουνώ
- παρακινώ
κουράτζα
η - θώρακας ο
κούρτη
η - αυλή η
κουτελίζω
- κουτουλίζω
κούτελον
το - μέτωπον το
κουτζουνάδα
η - παπαρούνα η
κουτούνι
το - γτζινίχι το - κούτικας ο
κουτουρού
- κατά τύχιν
κουφάδα
η - κουφότητα
κρατημένος
- κρατούμενος
κρατώ
- βαστώ
κρεμάλλα
η - κρεμαστάρι το
κρέμομαι
- κατηβαίνω
κρέστα
η - κορέλι το
κρίμα
το - αμάρτημα το - αμαρτία η
κριματίζομαι
- αμαρτεύω - αμαρτάνω
κριμένος
- αποφασισμένος
κρουφά
- κρυφά
κρουφός
- κρυφός - κρυμμένος - χωσμένος
κρυότης
η - κρυάδα η
κρυφά
- κρουφά - μυστικά
κρυφός
- κρουφός - μυστικός
κρύωμα
το - πήκνωσις η - συνάχι το
κρυωμένος
- κρυός
κρυωμένος
- συναχομένος
κτικιό
το - φθικιό το
κτίρειον
το - κτίσμα το
κτύπημα
το - κοπανία η
κτυπημένος
- δαρμένος
κτυπιμός
ο - κτύπιμα το
κτυπούμαι
- δέρνομαι
κτυπώ
- δέρνω
κυαρασελένη
η - ίρις η
κυβερνούμαι
- πορεύομαι
κυνηγάρης
ο - κυνηγός ο
κυνηγώ
- κατακυνηγώ
κυράτζα
η - κυρά η - κυουρά η - κύρια η
κυράτζα
η - νοικοκυρά η - κυρά η
κωμέδια
η - κωμοδία η
λαγήνα
η - πίθος ο
λαγήνι
το - σταμνί το
λαϊκός
- ιδιότης
λακτάρα
η - μεγάλη αποθυμία η
λακταρίζω
- σπαρταρά η καρδιά μου - λακταρίζει η καρδιά μου
λαμβάνω
- δέχομαι
λαμπρή
η - πάσχα το
λάμπω
- περιλάμπω
λάμπω
- φέγγω - αναλάμπω
λάμψις
η - αναλαμπή η - λαμπρότητα η
λαός
ο - πλήθος το
λαρδί
το - χοιρινόν το
λάρυγγας
ο - καταπινάρι το
λασάνια
τα - λασάνια η
λασιά
η - κοπηλασιά η
λάσπη
η - βούρκος ο
Λατίνος
- Φράγκος
λατινοφρονώ
- φραγκεύω
λαφρής
- ελαφρός
λαφριά
- ελαφρή
λαφρόπετρα
η - κίσσαρον το - κισσάρι το
λαφροσύνη
η - ελαφρία η
λαχαίνω
- συμβαίνω
λάχανον
το - κραμπί το
λαχανόφυτον
το - κραμπόφυτον το
λέγω
το ενάντιον - ψεύδομαι
λειψιά
η - λειψομάδα η
λειψός
- ατέλειωτος
λεκάνη
η - γούρνα η
λεοφάντες
ο - έλεφας ο
λεπρός
- λωβός
λεπτός
- καλόκαρδος
ληνός
ο - πατητήρι το
λιγάκι
- λιγουλάκι
λιγνάδα
η - λιγνότητα η
λίγο-λίγο
- ολίγον-ολίγον
λιγουλάκι
- άλλο λιγάκι
λιθάρια
τα - λιλάδια τα
λιλάδι
το - λιλαδάκι το - πετραδάκι το
λίσγος
ο - φτιάρι το
λογή
η - ποιότητα η
λογιάζω
- θεωρώ
λογιασμένος
- στοχασμένος
λόγος
ο - λόγια τα
λόγος
ο - ομιλία η
λοιπόν
- το λοιπόν
λουτροβειόν
το - ελαιοτριβείον το
λυγισμός
ο - λύγισμα το
λυμένος
- λυωμένος
λυμένος
- αναλυμένος
λυπησαριά
- έσπλαγχνη
λυπησιάρης
- έσπλαγχνος
λύπησις
η - ταλαιπωρία η
λυπητερός
- λυπημένος - ταλαίπωρος - ελεεινός
λύπισις
- σπλαγχνοσύνη
λυπιτερός
- σπλαγχνικός
λυσιάζω
- σκυλιάζω
λυσιασμένος
- σκυλιασμένος
λυσιασμός
ο - σκυλιασμός ο
λυτρωτής
- ελευθερωτής
λυχνάρι
το - λύχνος ο
μαγήρεμα
το - μαγηριά η
μάγια
τα - νεκρομαντεία η
μάγισσα
η - στρίγλα η
μαγιωμένος
- μαγεμένος
μάγος
ο - μάντης ο - νεκρομάντης ο
μάγος
ο - στρίγλος
μαδειώ
- ξεφυλλίζω
μαδημένος
- μαδισμένος
μαδισμένος
- άφυλλος
μαδισμένος
- φαλακρός
μαδισμός
ο - φαλακρότητα η
μαδόνα
η - λαλά η - μαμή η - βαβά η
μαδώνα
η - λαλά η
μαζώνω
- συμμαζώνω
μαθαίνω
- συνηθίζομαι
μαθαίνω
- συνηθίζω
μάθημα
το - διδασκάλεμα το
μάθημα
το - συνήθεια η
μαθημένος
- διδασκαλεμένος
μαθημένος
- συνηθισμένος
μακάρι
- άμποτες
μακάρι
- ας - άμποτες
μακαρία
η - μακαριότης η
μακαρισμένος
- μακαριασμένος
μακρολόγος
- πολυλογάς
μακρότητα
η - διάστημα το
μακρουλός
- μακρούτζικος
μαλακός
- ταλικός
μάλαμα
το - χρυσάφι το - χρουσάφι το
μαλαματένιος
- χρουσός
μαλαματωμένος
- χρυσωμένος
μαλαματώνομαι
- χρυσώνομαι
μαλαματώνω
- χρυσώνω
μάλωμα
το - μαλία η
μαλώνω
- γογγύζω
μαλώνω
- δικάζομαι
μαμουλίζω
- αναμασώ
μάνα
η - μητέρα η
μανίζω
- θυμώνομαι - φουσκώνω
μανίζω
- χολομανίζω - χολομανώ
μανικός
- θυμωτής
μαντάτεμα
το - εγκάλεσμα
μαντατευτής
ο - μαντατούρης ο
μαντατεύω
- εγκαλώ
μαντάτο
το - μήνυμα το
μαξελάρι
το - προσκέφαλον το
μάραθρον
το - μάραθον το - μάλαθρον το
μαραιμένος
- μαραντζιασμένος
μαραιμένος
- μαραντζιασμένος
μαραιμένος
- μαραντζιασμένος
μαρμαρίτικος
- μαρμαρινός
μάσισμα
το - μασισμός ο
μάσκα
η - σαγόνι το
μαστίχη
η - μαστίχι το
μάστορης
η - τεχνίτης ο - χαλκιάς ο
ματακείνον
- αντάμα σου
ματιά
η - ομματιά η
μαυράδα
η - μαυρία η
μαυρίζω
- μαυρίζομαι
μαύρος
ο - μώρος ο
μαχαιροφικάρι
το - μαχαιροθήκη η
μάχη
η - οχθριά η - όχθρητα η - έχθρα η
με
ανάγκασιν - ενστατικώς
με
ευλάβειαν - εύλαβα
με
ίντα; - με τι;
με
λακτάραν - με μεγάλην αποθυμίαν
με
μέτρον - μέτρια - μετρίως
με
τα φτερά - φτερωμένος
με
την ώραν - απονωρίς
με
την ώραν - σε καιρόν
με
το γόμου - γόημου - γάιμου
με
το γόσου - γόησου - γάισου
με
το γότου - γόητου - γάιτου
με
- μετά
μεγάλα
- πολλά
μεγαλαίνω
- μεγαλήνω
μεγαλείον
το - υπερηφάνεια η
μεγαλειωμένος
- υπερηφανομένος
μεγαλειωμένος
- υπερήφανος
μεγαλεύομαι
- μεγαλίζομαι
μεγαλεύομαι
- υπερηφανεύομαι
μεγαλοπρέπεια
η - σεμνότητα η - μεγαλειότητα η
μεγάλος
- μέγας
μεγαλότητα
η - μεγάλωμα το - μεγαλοσύνη η
μεγαλοψυχία
η - μεγαλοκαρδία η
μεγαλόψυχος
- μεγαλόκαρδος
μελανιά
η - μελανάδα η
μελοκόλικον
το - μελοκούλουρον το
μελώχα
- μολόχα
μένω
- απομένω
μερικά
- μάλιστα - ξέχωρα
μερικαίς
φορές - που και που
μέρμιγκας
ο - μερμίγκι το
μερσινιά
η - μυρτιά η
μέρσινον
το - μύρτον το
μέσα
- ανάμεσα
μεσάνυκτον
το - μεσάνυκτα τα
μεσιακά
- μέτρια - μετρίως
μεσιακός
- μέτριος
μεταβάζω
- μεταφέρνω
μεταγλωττίζω
- γυρίζω
μεταγλωττισμένος
- γυρισμένος
μεταλέγω
- μεταείπα - σώνω τα λόγια
μέταλλον
το - λατού το
μετανόησις
η - μετάνοιωσις η
μετανοιωμένος
- μετανοημένος
μετανοιώνω
- μετανοώ - μετανοίζω
μετάνοιωσε
- μετανόησε
μεταφερμένος
- κουβαλημένος
μέτρημα
το - μετρημός ο
μετρημένος
- μετρητός - αριθμημένος
μη
- μην
μηδέ
- ουδέ
μηδένας
- μηδεμιά - μηδένα
μημονεύω
- κάνω μνημόσυνον
μηταράς
ο - μακρομήτης ο
μητερός
- ξυμητερός
μητερώνω
- ξυμητώνω
μητρότητα
η - μητρότης η
μικραίνω
- μικρώνω
μικρή
η - κορασίδα η - κοπελούδα η
μικροκοπία
η - τρίμματα τα
μιλέζιμο
το - ο χρόνος της θεογονίας
μίλημα
το - λέξις η
μιλιά
η - γλώσσα η
μιλιά
η - μίλημα το
μιλώ
- λαλώ
μισθός
ο - κατόρθωμα το
μισοζωντανός
- μισοπεθαμένος
μισόν
το - μέση η
μνημόνευτος
- θυμητικός
μνημούρι
το - κηβούρι το - μνήμα το - τάφος ο
μόδος
ο - τρόπος
μοίρα
η - μερδικόν το
μοίρα
η - ριζικόν το
μοιράζω
- διαμερίζω
μοίρασις
η - μοιρασιά η
μοιρασμένος
- διαμερισμένος
μοιρασμένος
- χωρισμένος
μοιρολογήτρια
η - μοιρολογίστρα η
μολιβίδι
το - καντηλίθρα η
μολύνω
- μαγαρίζω
μοναχός
- μοναχικός
μονέδα
η - τορνέσι το
μόνερης
- παρευθής - πάραυθα - ευθύς
μονογενής
ο - μονειός ο
μόνον
- μοναχά
μόνος
- άνισος
μουζίθρα
η - μυζίθρα η
μούνα
η - μαϊμού η - πίθηκος ο
μούρη
η - μούτζουνον το
μούρη
η - μούτρα τα
μουσκέτο
το - γάρος ο
μουτζουναριά
η - προσωπίδα η
μούχρωμα
το - αποδιαφώτισμα το
μπάλα
η - σφαίρα η
μπασταρδεύω
- νοθεύω
μπόιας
ο - δήμιος ο
μπουμπάρδα
η - κομμάτι το
μπούργι
το - εξώκαστρον το
μπουτζώνομαι
- τρυπώνομαι
μπροντζινίτικος
- χαλκοματένιος
μπρόντζο
το - χαλκός ο
μυγιαστήρι
το - ριπίδι το
μυροδιά
η - κουδούμεντο το - πετροσέλινον το
μυστικά
- κρυφά
μώμος
ο - μίμιστρο το
μώνερις
- εις μίαν στιγμήν - έψε σβήσε
μωρή
η - μικρή η
μωρόν
το - βρέφος το - παιδί το
μωρόν
το - νήπιον το - βρέφος το
να
- διά να - για να
νεμπότης
ο - νεροκάνατον ο
νέος
- καινούριος - δόκιμος
νεφρόν
το - νεφρύ το
νίκη
η - νίκησις η
Νοέβρης
- Νοέμβρης
νοικιαστής
ο - νικάτωρας ο
νοιώμα
το - μάντευμα το
νοιώνομαι
- γρυκώμαι
νοιωστής
ο - μαντευτής
νομαι
- ξαπλώνω
νομίμως
- νόμιμα
νόμος
ο - κανώνας ο
νοστιμιά
η - γεύσις η
νόστιμος
ο - μειτριάρης ο - εύχαρις ο
νότος
ο - νοτιά η
ντροπαλά
- με εντροπήν
νυστασμένος
- υπνωμένος
νύφη
η - νύμφη η
ξαγορεμένος
- εξομολογημένος
ξαγορεύομαι
- εξομολογούμαι
ξαγορευτής
ο - πνευματικός ο
ξαγορεύω
- εξομολογώ
ξαναγράφομαι
- μεταγράφομαι
ξαναγράφω
- μεταγράφω
ξαναγυρίζω
- στρέφω - ξαναστράφω
ξαναγυρισμένος
- στρεμμένος - ξαναστραμμένος
ξαναδίδω
- γυρίζω - στρέφω
ξαναδωσμένος
- γυρισμένος - στρεμμένος
ξαναζήτησις
η - ξαναζήτημα το
ξανακαινουριωμένος
- ξανανειωμένος
ξανακαινουριώνω
- ξανανειώνω
ξανακαλώ
- χαλώ
ξαναμωραιμένος
- ξαναμωρουδιασμένος
ξαναμωραίνω
- ξαναμωρουδιάζω
ξαναπεμένος
- ξανακοιλημένος
ξαναπέφτω
- ξανακοιλώ
ξαναποκτώ
- ξανακερδαίνω
ξανασιάνω
- ξαναφτιάνω
ξανασιασμένος
- ξαναφτιασμένος
ξαντόν
το - μοτάρι το
ξαραθυμημένος
- αναγαλλιασμένος
ξαραθύμησις
η - παραδιάβασις η - ξεφάντωσις η
ξαραθυμώ
- ξαναψυχαίνω - παραδιαβάζω - ξεφαντώ
ξεβλαστώνω
- βλαστώνω
ξεγκυλισμένος
- γκρεμισμένος
ξεγκυλούμαι
- εγκρεμνίζομαι
ξεγκυλώ
- εγκρεμνίζω
ξεδιαλυτής
ο - εξηγητής ο
ξεδιπλώνω
- ανοίγω
ξεδοντάρι
το - ξεδοντιστήρι το
ξεδοντίζω
- ξεδοντιάζω
ξεδοντισμένος
- ξεδοντιασμένος
ξεκαπιστρωμένος
- ακαπίστρωτος - ξεκαπίστρωτος
ξεκδίκησις
η - εκδίκησις η
ξελογιασμένος
- ξεδοσμένος
ξεμακραιμένος
- απομακραιμένος
ξεμακραίνω
- απομακραίνω
ξενευρωμένος
- ξενευρισμένος
ξενευρώνω
- ξενευρίζω
ξενιά
η - ξενιτιά η
ξένος
- ξενικός
ξεπλεμένη
- ξέπλεκτη
ξεποδεμένος
- ξεποδεμένος
ξεπουλειούμαι
- αξυπολυούμαι
ξεπρησμένος
- ξεφουσκωμένος
ξέρη
η - ξέρα η
ξερκίζω
- ξεσχίζω
ξερκισμένος
- ξεσχισμένος
ξερκώ
- ξεσκώ
ξερότητα
η - ξηρότης η
ξεροχόρταρον
το - σανόν το
ξεσκελίζω
- ξεσκελιδίζω
ξεσκίζω
- ξεσκελίζω
ξεσκισμένος
- ξεσκελισμένος
ξεσκουφίζομαι
- ξεσκεπάζομαι
ξέσκουφος
- ξεσκούφωτος - αναμαλιάρης
ξεσκουφώνομαι
- ξεσκεπάζομαι
ξεστρατίζω
- παραστρατίζω - χάνω την στράταν
ξετέλειωμα
το - ξετέλεισμα το
ξετοπισμένος
- όξω από τον τόπον
ξεφόρτω
- αφόρτοτος
ξεφτερίζω
- μαδειώ
ξεφτερωμένος
- μαδισμένος
ξεφυλακιάζω
- ξεφυλακάνω
ξεφύτρωμα
το - ξεβλάστωμα το
ξεφυτρωμένος
- ξεβλαστωμένος
ξεχανιάρης
ο - λησμονιάρης ο
ξεχανιάρης
ο - ξεχανονούς ο
ξεχάνω
- αλησμονώ
ξέχασις
η - λησμονιά η
ξεχασμένος
- αλησμονημένος
ξεχασμός
ο - αλησμόνησις η
ξεχορταριάζω
- βοτανίζω
ξέχωρα
- μερικά
ξέχωρα
- χώρια
ξεχώρησις
η - διχόνοια η
ξεχωρίζω
- διορίζω
ξεχωρισμένος
- διαχωρισμένος
ξεχωριστά
- παραμεριά - ξέχωρα
ξεψυχώ
- πνέω
ξηγοριά
η - εξαγοριά η - εξομολόγησις η
ξηπάζομαι
- τρομάζω
ξηπάζομαι
- τρομάζω
ξηπάζω
- τρομάζω
ξηπασαριά
η - φοβιτζαριά η
ξηπασιάρης
- φοβιτζιάρης
ξήπασμα
το - τρόμος ο - τρομάρα η
ξιπαστικός
- τρομακτικός - τρομαρός - φοβερός
ξόμπλι
το - παράδειγμα το
ξουράφι
το - ξυράφι το
ξουρισμένος
- ξυρισμένος
ξυλίζω
- ραβδίζω
ξύλον
το - καράβι το
ξυλόνομαι
- ξελογιάζομαι
ξύλωμα
- ξελογιασμός ο
ξυλωμένος
- ξελογιασμένος
ξυλώνω
- ξελογιάζω
ξυπαστός
- φοβερός - τρομαρός
ξύστρια
η - τυροτρίφτης ο
οδηγημένος
- στρατεμένος
οδηγώ
- στρατεύω
οικονομημένος
- ετοιμασμένος - διαρτωμένος - έτοιμος
οικονομία
η - ετοιμασία η - διάρτωσις η
οικονομούμαι
- ετοιμάζομαι - διαρτώνομαι
οικονομώ
- διαρτώνω
οικονομώ
- ετοιμάζω - διαρτώνω
οκναριά
η - ακαμάτρα η
οκνειά
η - ακαμασία η
οκνηάρης
ο - ακαμάτης ο
ολάνοικτος
- ορθάνοικτος
ολίγον
- λίγον - μόνον
ολίγος
- λίγος
ολιγοστά
- αραιά και που
ολιγόψυχος
- μικρόψυχος
ολότελα
- πάσα πράγμα
ομνοστιά
η - νοστιμιά η
όμνοστος
- νόστιμος
ομοιάζω
- μοιάζω
ομοιάζω
- παρομοιάζω - ομοιώνω
ομοιασμένος
- παρομοιασμένος
όμοιος
- παρόμοιος
ομοίωσις
η - παρομοίωσις η
ομολογία
η - ομολόγησις η
ομορφία
η - ομορφάδα η
ομορφίζω
- ευμορφίζω - ομορφαίνω
ομόρφισμα
το - ομορφάδα η
όμορφος
- εύμορφος
ομορφότατος
- ωραιότατος
ομορφότερος
- ωραιότερος
ομπρός
- ομπροσθά - έμπροσθεν
ομπρός
- ομπροστά - έμπροσθεν
ομπρόσμου
- ομπροστάμου
ομπροστά
- παρόντας
όμως
- μ' όλα τούτα
ονειδίζω
- προσωποδέρνω
ονειρεύομαι
- ονειριάζομαι - βλέπω όνειρα
ονοματίζομαι
- ονομάζομαι
ονοματίζω
- ονομάζω
ονοματισμένος
- ονομαζόμενος - ονομασμένος
ονοματισμένος
- ονομασμένος
όξω
- έξω
οπίσω
- οξοπίσω
όποιος
- όγοιος - ότις - όστις και αν είναι
οπού
δεν αχρήζει - οπού δεν αξίζει
οπού
δεν έχει διάκρισιν - αδιάκριτος
οργή
η - θυμός ο
οργή
η - μάνισμα το
οργή
η - πάθος το
ορδινιά
η - τάξις η
ορθώνω
- προκόβγω
οριά
η - οργυιά η
όρνιθα
η - κότα η
όταν
- όνταν
ότι
και αν - ότι και να
ότις
- όποιος - όγοιος
ουδετιπετένιος
- μηδετιποτένιος
ουράνιος
- επουράνιος - ουρανικός
ουρανός
ο - ουρανίσκος ο
ουσία
η - οντότης η
όυσκε
- όγεσκε
οφελαίνω
- οφελώ
οφτός
- ψημένος
οφφίκιο
το - τάξις η - επαγγελία η
οχθρός
- εχθρός
πασπατεμένος
- ψηλαφισμένος
πάθε
- πάθαινε
παιγνιδιώτης
- παιγνιδιάρης
παίζω
τα παλαίματα - παλεύγω - παλαίβω
πάκτωμα
το - πάκτωσις η
πάλαι
- πάλιν
παλαιόπανα
- τα
παλικάρι
το - κοπελιάρης ο
πανδριά
η - ανδρόγυνον το
πανέρι
το - κανίστρι το - καλάθι το
πανιά
τα - σπάργανα τα
πανσέληνος
ο - γεμάτο το
πάντα
- παντοτινά
παντάπασι
- ολότελα - πάσα πράγμα
παντάπασι
- ολότελα - πάσα πράγμα
παντοτινά
- αιωνίως - εις τον αιώνα
παπατεύω
- ψηλαφώ
παπουτζώνομαι
- βάζω τα παπούτζια
πάππα
- κοκό το
παραγιάλι
το - γιαλός ο
παραγιάλι-παραγιάλι
- γιαλό-γιαλό
παραδέρνομαι
- παιδεύομαι
παραδέρνω
- τιμωρώ
παραδιαβάζω
- ξαραθυμίζω - ξεφαντώνω - ξαραθυμώ
παραδίδομαι
- παραδίνομαι - παραδώνομαι
παραδίδω
- παραδίνω - παραδώνω
παραδίνομαι
- παραδίδομαι
παραδίνω
- δίδω - δίνω
παραδομένος
- αφιερωμένος
παραδώ
- πλείον εδώ
παράδωσις
η - αφιέρωσις η
παρακάλεσις
η - λιτή η
παρακεί
- πλείον εκεί - παρακείθες
παρακουή
η - παρακοή η - ανυπακοή η
παράκουος
- ανυπάκουος - παρύκουος
παρακούω
- ανυπακούω
παραμύθι
το - μύθο ο
παράναγκα
- παρά την ανάγκην
παρανομία
η - παράβασις η
παράνομος
ο - παραβάτης ο
παρανομώ
- ατακτώ
παράξενος
- έξω από την τάξιν
παραστεκάμενος
ο - παραστάτης ο
παραστρατεύω
- παραστρατίζω
παρατέρι
- ανόμοιος
παρατζούκλιον
το - ψευδοπαρανόμι το
παράτημα
το - παράτησις η
παρηγοριά
η - θεραπειά η
παρηγορούμαι
- παρηγορεύομαι
παρηγορώ
- παρηγορεύω
παρήκουος
- παράκουος
παρολίγον
- παρ' ολίγον
παρώντας
ο - απλοχεριά η
πάσα
λογής - κάθε λογής
πάσα
μέρα - κάθε μέρα - καθημερινά
πάσα
- κάθε
πάσα
- κάθε πράγμα
πασανείς
- πασαείς - καθένας - καθαείς
πασκάζω
- πασχάζω - τρώγω αρτυμί
παστρεμένος
- καθαρισμένος
παστρικά
- καθάρια - καθάρησις η
παστρικός
- καθάριος
πατέρας
ο - κύρης ο - γονειός ο
πατερό
το - κόρδα η - βουρδουνάρι το
πατηματία
η - ίχνος το
πατημένος
- τζαλαπατημένος
πατητήρα
η - σταπέδη η
πάτος
ο - ληνός ο - πατητήρι
πάτος
ο - πάτωμα το
πατούμα
η - πατούσα η
πατώ
- απηδώ
πατώ
- τζαλαπατώ
πάχνη
η - δρόγγεμα το
πάχνη
η - δρόσος ο - δροσιά η
παχνίζομαι
- δροσίζομαι
παχνίζω
- δροσίζω
πεδουκλώνω
- διπουντζώνω - διποδαίνω
πεινασμένος
- λιμασμένος
πείραξις
η - πειρασμός ο
πειρασμένος
- δυνασθεμένος
πειρασμός
ο - πειραστήριον το
πειραστής
ο - πειρακτής ο
πείσμα
το - αίρεσις η
πεισματάρης
- αμετάστροφος - αμετάστρεφος
πελεκούδα
η - απόκομμα το
πελελάδα
η - λωλιά η - λωλάδα η
πέμπω
- στέλλω - αποστέλλω
πεντάρι
το - πεντόλυτρον
πέρασε
- πέρνα
περεχώ
- περιχύνω
περιορίζω
- απαγορεύω
περιορισμένος
- απαγορευμένος
περιορισμός
ο - απαγόρευσις η
περιπαιγμένος
- αναγελασμένος - περιπαισμένος
περιπαίγνιον
το - αναγέλασμα το
περιπαίζομαι
- αναγελούμαι
περιπαίζω
- αναγελώ
περιπέχνιδον
το - περιπαίγνιον
περισσά
- περίσσια - πολλά
περισσότερος
- πληθέτερος
περιστερόπουλο
το - πιπίνι το
περιτομίζομαι
- περιτομούμαι
περιτομίζω
- περιτομώ
πέρσα
η - σιάψιχον το - ματζουράνα η - άψιχος ο
πετούμενος
- πετηνός
πετραχήλι
το - περιτραχήλι το
πετροβολημένος
- λιθοβολημένος
πετροβολώ
- λιθοβολώ
πετώ
- απετώ
πεύκι
το - ταπέτο το
πηγαίνω
- παγαίνω - πάγω
πηκτός
- σφικτός
πηλίτικος
- πηλαίνιος
πηλίτικος
- πήλινος
πηλός
ο - πηλόν το
πίκρα
η - θλίψις η
πίκρα
η - λύπη η
πίκρα
η - μελαγχολία η
πίκρα
η - πικρία η
πικρά
- πικραμένα
πικρά
- σκληρά
πικραίνομαι
- κακοκαρδίζω
πικραμένος
- θλιμένος - λυπημένος
πικραμένος
- κακά ευχαριστιμένος - κακοφχάριστος
πικραμένος
- κακοκαρδισμένος
πικραμένος
- λυπημένος
πικραμένος
- πονεμένος
πικριάρης
- μελαγχολικός
πικρός
- σκληρός
πικρότητα
η - πικράδα η
πιλώνω
- στιβάζω
πίμητα
- πίστομα
πινακίδα
η - τόρα η
πιοτής
ο - κρασοπινάς ο
πιπιλίζω
- τζούζω
πιστευτόν
- πιστευτικόν
πιστευτός
- πιστευτικός
πίστις
η - πιστοσύνη η - εμπιστοσύνη η
πιστουρί
το - άμβονας ο
πιτακτού
- πιτακτικού - πιταυτού
πίτερα
τα - πίτυρα τα
πλαγιάζω
- σταυρώνω
πλαγιασμένος
- σταυρωμένος
πλάγιος
- πλαγιασμένος
πλακωμένος
- καταπλακωμένος - καταφτασμένος
πλακώνω
- καταπλακώνω - ξεφνίζω - ξεφνιδιάζω
πλάση
η - πλάσι το
πλάσις
η - ποίησις η
πλάστης
ο - ποιητής ο
πλαταιμένος
- φαρδαιμένος
πλαταίνω
- φαρδαίνω
πλείον
με την ώραν - πλέον σύνωρα
πλείον
- πλέον - πλειώτερα
πλέκω
- επιβουλεύω
πλεμένος
- πλεκτός
πλέον
- πλείον - ομπρώς
πλερώνω
- πληρώνω
πλευρόν
το - πλευρά η
πλέω
- πλέκω
πληγώνω
- κάμνω πληγήν - κοντριάζω
πλήσια
- πλήθια
πλήσια
- πλήθια - περίσια - υπερπερίσια
πλησίος
ο - πλησίον ο
πλήσιος
- πλήθιος - περίσιος
πλίκο
το - δεμάτι το
πλουμί
το - πλουμίδι το
πλούμισμα
το - πλουμί το
πλούτος
ο - πλούτος το
πνίξις
η - εντρίμωσις η
πνίξις
η - πλήθος το
πνίξις
η - πνιγμός ο
ποδάγρα
η - ποδαγριά η
ποδαγρός
- ποδαγριάρης
ποδαιμένος
- ποδειμένος
ποδαίνομαι
- ποδείνομαι
ποδαίνω
- ποδείνω
ποδάρι
το - καντζίλι το - αντζί το - άντζα η
ποδάρι
το - πόδι το
ποιος;
- τις;
πόλεμα
το - αγώνας ο
πολέμαρχος
ο - πολεμικός ο
πολιτική
η - πόρνη η
πολλά
- άκρως
πολλαίς
φοραίς - πολλαίς βολαίς
πολλότατα
- πλείον παρά πολύ
πολλυλογιά
η - μακρολογία η
πολυδίψιος
- πολλά διψασμένος
πολυλογάς
ο - γλωσσάς ο
πολύχρονος
- πολυχρόνιος
πόμπα
η - πομπή η
πομπεμένος
- γηβεντισμένος
πονηρά
- με πονηρίαν
πονηρός
- άτυχος
πόντε
το - γειοφύρι το
ποντώ
- κατακλύζω
ποντώ
- καταποντώ
πορνικός
- σαρκικός - έσωτος
πορνοβοσκείον
το - πορνείον το
πορπατώ
- περπατώ
πορτάρης
ο - θυρωρός ο
πόσον;
- όσον
πόσος
- πλειότερος
ποταμάκι
το - ποταμούδι το
ποταμός
ο - ποτάμι το
ποτέ
- μηδέποτε - καθόλου
ποτήρι
το - ποτήριον το - δισκοπότηρον
ποτιστής
ο - υδραγωγός ο
που
και που - καμίαν βολάν - καμίαν φοράν
που
και που - κάπου-κάπου
που;
- εις ποίον τόπον;
πούλα
η - συκοφάς ο
πουλοπιάνω
- πουλολογώ
πουλοπιάστης
ο - πουλολόγος ο
πουλουδιασμένος
- ανθισμένος
πουλουδίζω
- ανθώ
πούλουδον
- λούλουδον - λουλούδι - άθος - άνθος
πράγμα
το - δουλειά η
πράγμα
- παράσημον
πρακτικός
- έμπειρος
πράξις
η - εμπειρία η
πράττης
ο - μεταπουλητής ο
πράττης
- μεταπουλητής
πρέπει
- μέλλει
πρεποσύνη
η - πρέπον το
πρεπούμενος
- πρέπων
πρέπων
- πρεπούμενος
προβατικός
- πρόβιος
πρόγνωσις
η - προμήθεια η - πρόνοια η
προγονικός
- προπατορικός
πρόγονος
ο - προγόνι το
προκαλώ
- ξαναζητώ
προκόβγω
- προκόφτω
προκοπή
η - πρόκομμα το - πρόκοψις η
προμήθεια
η - πρόβλεψις η
προμηθευτής
- προνοητής - προνοητικός
πρόμος
- πρόιμος
προνοήζω
- προνοώ
προνόημα
το - νόημα
προνοημένος
- στοχασμένος
προνοιωμένος
- προγνωσμένος
προσερινός
- περαστικός - πρόσκαιρος
προσευχή
η - παρακάλεσις
προσεχτικά
- στοχαστικά
προσεχτικός
- στοχαστικός
προσκαρτερία
η - υπομονία
προσκαρτερώ
- ακλουθώ
προσκέφαλον
το - μαξιλάρι το
προσκύνησις
η - προσκύνημα το
προσοχή
η - στόχασις η
πρόσοψις
η - πρόσωπον το
προσπέφτω
- προσκλίνομαι
προστάτης
- σκεπαστής - υπερασπισυής ο
πρόσωπον
το - μούρι το
πρόσωπον
το - όψις
πρόσωπον
το - υπόστασις η
πρόσωπον
το - ψυχή η
προτιμεύω
- προτιμούμαι
προτιμεύω
- προτιμώ
προφασίζομαι
- ευρίσκω - φέρνω αφορμαίς
προχθές
- την προχθές
πρωτίτερα
- πριν να - παρά να
πρώτο
μέρος - ομπροστινό μέρος το
πρωτογαλιά
η - κορυφή η
πρωτογγένητα
τα - πρωτοτόκια τα - πρωτοτοκεία τα
πρωτογέννητος
- πρωτότοκος
πρωτοδανή
τα - πρωτόλουβα τα
πρώτοι
οι - πρωτεινοί οι - προγόνοι οι
πρωτομάστορης
ο - αρχιτέκτων ο
πρωτότυπον
το - παράδειγμα το
πύρωμα
το - σύγκαμα το - πύρωσις η
πως
σε λέγουνε; - πως ακούεις
πως;
- εις ποίον τρόπον;
ραβδάκι
το - ξυλαράκι το
ραβδί
το - ξύλον το - δεκανίκι το
ραβδιά
η - ξυλιά η
ραίνω
- ραντίζω
ραντισμός
ο - ράντισμα το
ραύγω
- ράφτω
ραφή
η - ράψιμον το
ρεμπελλεμένος
ο - αποστάτης ο
ρεμπελλεύω
- αποστατώ
ρεμπέλλεψις
η - αποστασία η
ρετζίνι
το - αρατζίνη η
ρίγα
η - αράδα η - αρίδα η
ριγώ
- κρυώνω
ρίζα
η - αρχή η - ρίζιον το
ριζικάρης
- καλορίζικος
ριζικάρω
- βάζω σε κύνδινον
ριζικόν
το - μοίρα η - τύχη η
ριζοδοντιά
η - τζιντζίβα η
ρίζωσις
η - ρίζωμα το
ρικμένος
- ριχνημένος
ρίχνω
- ρίκτω
ροδιά
η - ρουδιά η
ρόιδι
το - ρούδι το
ρούχα
τα - κατζίβελα τα
ρουχαλίζω
- ρωχαλίζω
ρούχο
το - φερραγιόλο το
ρούχον
το - ένδυμα το
ροφειά
η - σουβλίζω
ρωμαίος
- ρωμηός - γραικός
ρωμηά
- ρωμέσσα
σαγόνι
το - πηγούνι το
σαϊττεμένος
- τοξεμένος - δοξεμένος
σακκούλι
το - σακκί το
σακκουλωμένος
- σακκουλιασμένος
σαλαμούρα
η - άρμη η
σαλάτα
- ζιζάμια τα
σάλεμα
το - σαλεψιά η
σαλεμένος
- κινημένος
σαλεύομαι
- κινώ
σαλευτός
- κινητός
σαλιβάρι
το - σηλιβάρι το - χαλινάρι το
σαλιβάρι
το - χαλινάρι το
σαλίκι
το - όρος ο
σαν
ηθέλετε - ότι θέλετε
σαν
να πούμεν - ωσάν να ειπούμεν
σαν
ορίζεται - ότι ορίζεται
σαρακοστή
- τεσσαρακοστή
σαρανταριά
η - σαρανταριά μία
σάρδα
η - σαρδέλλα η
σάρκα
η - ασωτία η
σαρκωμένος
- ενσαρκωμένος
σαρκώνομαι
- ενσαρκώνομαι
σάρκωσις
η - ενσάρκωσις η
σβίνω
- σβείω
σγάρα
η - μάμμα
σεμνότητα
η - μεγαλείον το - μεγαλειότητα η
σεντουκάκι
το - κασελάκι το
σεντούκι
το - κασέλα η
σεπέτι
το - κασέλα η - σεντούκι το
σημαδευτός
- σημαδιακός
σημάδι
το - σημείον το
σημαίνω
- λογούμαι
σημείωσις
η - σημασία η
σήμερον
ταχύ - το ταχύ-ταχύ
σιάνομαι
- συνιβάζομαι
σιάνομαι
- φτιάνομαι
σιάνω
- φτιάνω
σιάσμα
- φτιάσμα
σιασμένος
- συνιβασμένος
σιασμένος
- φτιασμένος - συμφωνισμένος
σιασμός
ο - συνιβασμός ο
σιασμός
ο - φτιασμός ο
σιγά
- αγάλια
σικώνω
- ανασικώνω
σιχλιαίνω
- χλιαίνω
σίχλιος
- χλιος
σιχλιότητα
η - χλιομάδα η - χλιαρότητα
σκαλί
το - σκαλούνι το - αναβαθμός ο
σκαρλάτο
το - πορφύρα η
σκαρφιά
τα - λάχνος ο
σκαύγω
- σκάφτω
σκάψιμον
το - σκαφή η - σκάμμα το
σκεβροσύνη
η - στραφοσύνη η
σκέπη
η - υπερασπισμός ο
σκευγή
η - σκευιά η
σκευή
η - βοησμός ο
σκιά
η - είσκιος ο
σκιάζομαι
- αποσκιάζομαι
σκιάζω
- αποσκιάζω
σκιασμένος
- αποσκιασμένος
σκίζω
- σπω
σκισμάδα
η - σπάσμα το - ράισμα το - ραγός ο
σκισμένος
- ραϊσμένος
σκληρά
- άπονα
σκληρός
- άπονος
σκληρός
- σκληρόκαρδος
σκληροσύνη
η - σκληρότητα η
σκόγιος
ο - σκόπελος ο
σκοινοπλόκος
ο - σκοινάς ο
σκόνη
η - κορνιακτός ο
σκοπός
ο - άσκοπος
σκόρος
ο - κάμουρα η
σκορπισμένος
- διασκορπισμένος
σκορπώ
- διασκορπώ - διασκορπίζω
σκοτεινάδα
η - σκοτεινιά η
σκοτεινιά
η - κοτεινάγρα η - σκοτούφλα η - σκότος το
σκοτομός
ο - φινικόν το - σφαγή η
σκοτωμένος
- σφαμένος
σκοτώνομαι
- σφάζομαι
σκοτώνω
- σφάζω
σκούδο
το - σκουτάρι το
σκουλίκι
το - σκούλικας ο
σκουρδούλα
η - πανούκλα η - θανατικό το
σκουριάζω
- γιώνω
σκουριασμένος
- γιωμένος
σκουτέλι
το - απλαδάνι το
σκράφα
η - γουρούνα η
σκρίνιον
το - κασελοπούλα η
σμάρι
το - κουβέλι το
σμιγμένος
- ενωμένος
σμίγω
- ενώνω
σμίγω
- συναναστρέφομαι
σμίξις
η - συμμάζωξις η - συνάθροισις η
σμίξις
η - συναναστροφή η
σμπίρος
ο - μουκτούρης ο
σουβλί
το - πουντέλι το
σουρουμαλίζω
- σουρμαλίζω
σουσαρίζω
- κουτζομιτώ - κόφτω την μήτην
σουσούμιασμα
το - εικόνισμα
σουσουμιασμένος
- εικονισμένος
σουσουμοιάζω
- εικονίζω
σπαζικάρω
- σπασμάρω
σπαρμένος
- σπαρτός
σπάσμο
το - σπασμός ο
σπήλαιον
το - σπηλιά η
σπιούνος
ο - αξανοικτής ο - καταπάτης ο - κατάσκοπος ο
σπορά
η - σπαρτά τα
σπορεύς
- όπου σπέρνει
σπόρτα
η - κόφα η
σπουδή
η - σπούδασις - σπούδασμα το
σταθερός
- βέβαιος
στάμα
το - στάξιμον το
σταματώ
- απομένω - αναμένω
σταματώ
- σταματίζω
στάμπα
η - τόπος ο
στανειό
μου - στανικώς μου
στανειό
- στανεικώς
σταννιάζω
- σταννιάρω
σταννιασμένος
- σταννιαρισμένος
στάσιμον
το - κείμενον το
στατέρα
η - κανταρέττο το
στέγη
η - στέγωσις η
στέγνωμα
το - στέγνωσις
στείρωσις
η - ακαρπία η
στέκομαι
- στένομαι
στελμένος
- απεσταλμένος
στενάδα
η - στενόν το
στερεός
- βέβαιος - σταθερός
στερεότητα
η - βεβαιότητα η
στέρευσις
η - περιορισμός ο
στερεύω
- απαγορεύω
στερεύω
- στερίζω
στερεωμένος
- βεβαιωμένος - σταθερωμένος
στερισμένος
- αποστερισμένος
στερισμός
ο - στέρησις η - στέρεψις η
στεφάνι
το - εμπολιά η
στεφάνι
το - κύκλος ο
στεφάνι
το - στέφανος ο
στήθος
το - στήθι τα
στια
η - φωτιά η
στιγμή
καιρού - ακαρής καιρός ο
στο
πλευρόν - στο πλάγι
στολισμένος
- στολιδωτός
στουπώνω
- φράζω
στοχάζομαι
- βάζω εις τον νουν μου
στόχασις
η - λογισμός ο
στόχασις
η - πρόβλεψις η
στραβωμένος
- σκεβρωμένος
στραγάλια
τα - τρωγάλια τα
στραγκίζω
- ζουλίζω
στραμπουλίζω
- φνιδιάζω
στραμπούλισμα
το - φνήδιασμα το
στραμπουλισμένος
- φνηδιασμένος
στρανεύω
- γίνομαι παράξενος
στράτα
η - δρόμος ο
στρατεύω
- καθοδηγώ
στρατοκόπος
ο - στρατολάτης ο
στριγγιά
η - τομάρι στριγγίτικον το
στύλος
ο - κολόνα η
συγιωστός
- συγχωρετικός
συγκρατημένος
- κοντοκρατημένος
συγκρατώ
- καταπατώ
συγκρατώ
- κοντοκρατώ
σύγχησις
η - ανακάτωσις η
συγχισμένα
- συγχιστικά
συγχώρησις
η - συγχωροχάρτι το
συλληβάρι
το - χαλινάρι το
συλληβαρωμένος
- χαλιναρομένος
συλληβαρώνω
- χαλιναρώνω - χαλινώνω
συλληβάρωσις
η - χαλινάρωσις η
συλληφθείς
- εγγαστρωμένη
συλλιγούδι
το - σαύρα η - κολισαύρα η - βοστερίτζα η
σύμβαμα
το - οπού λαχαίνει
συμβούλειον
το - σύνοδος η - σύναξις η
συμβουλευτής
ο - συμβουλάτωρας ο
συμβούλιον
το - σνέδριον το
συμμάζωξις
η - κοντή μάζωξις η - επιτομή η
συμπάθειον
το - συγχώρειον το - συγχώρησις η - απόλυσις η
συμπάθιον
το - συγχώριον το
συμπαθισμένος
- συγχωρεμένος - απολυμένος
συμπαθώ
- συγχωρώ
συμπαθώ
- συγχωρώ - απολύω
συμφωνώ
- ομονοιάζω
συμφωνώ
- συμπέφτω
συνακολουθία
η - συνέπεια η
συναμωμένος
- δυνατωμένος
συναπάντημα
το - απάντημα το
συνεφάκι
το - νεφαλάκι το
συνεφιά
η - συγνεφιά
συνεφιάζω
- νεφαλιάζω
συνεφιασμένος
- νεφαλιασμένος
σύνεφον
το - νέφαλον το
συνήθεια
η - έξις η
συνήθεια
η - μαθεί το
συνήθεια
η - μάθημα το
συνηθισμένος
- μαθημένος
συνομωμένος
- συνομωνιασμένος
συνομώνω
- συνομονοιάζω
συνομωσία
η - συνηβασμός ο - σιασμός ο
συνόρησις
η - συνορισιά η
συντοπίτης
ο - συμπατριώτης ο
σύντρεξις
η - συντρομή η
σύντριψις
η - συντριβή η
συντροφικός
- καλοσυντρόφιαστος
σύρισμα
το - συριγμός ο
συρμένος
- συρτός
συφέρνω
- συνέρχομαι
συχαμένος
- συχασμένος
συχαμός
ο - συχασμός ο - σύχαμα το
σύχαρος
- χαρούμενος
σφαλερός
- λαθητικός - γελαστής δολερός
σφαλιάζω
- σφάλλω
σφαντάζω
- φαντάζω
σφλύγγουνας
ο - πνέμονας ο
σφυμός
ο - σφυγμός ο
σχόλη
η - εορτή η
σωθικά
τα - σπλάγχνα τα
σώνω
- ακανώ
σώνω
- απωσώνω
σωπασμένα
- μουλά
σωριάζω
- σωρεύω
σώσμα
το - κατευώδιον το
σωσμός
ο - σωτηρία η
σωστά
- αλάκαιρα
σωφροσύνη
η - σωφρονιά η
σώφρωνας
- σώφρων
ταβέρνα
η - καπιλειό το - κρασουπουλειόν το
ταβερνιάρης
ο - κρασοπουλητής ο
τάζομαι
- κάμνω τάξιμον
τάκα
η - στήμμα το
ταλαγούρι
το - ταλιέρι το
ταλαιπωρεμένος
- ταλαίπωρος
ταλικός
- αχαμνός
ταλικός
- τρυφερός
ταλικοσύνη
η - τρυφεροσύνη η
τάμμα
το - τάξιμον το
ταμπούρο
το - τύμπανον το
ταξιδάρης
ο - ταξιδαριά η
τάξις
η - καταμήνια τα
τάξις
η - παράταξις η
τάξις
η - συνήθεια η
τάξις
η - χρέος το
ταπεινός
- απερίφανος
ταπείνωσις
η - ταπεινοσύνη η - ταπεινότητα η
ταράζομαι
- ανακατώνομαι
ταρακτής
- ανακατωτής
ταραμένος
- ανακατωμένος
ταραχή
η - βοή η
ταραχή
η - σύχυσι η
τασσάρω
- αποκόφτω
ταύλα
η - σανίδι το
ταφή
η - θάψιμον το
ταχύ
το - ταχυνή η
τειχόκαστρον
το - τειχίον το - τείχος ο
τελειωμένος
- αποτελειωμένος
τέλος
το - τέλειωσις η
τέρι
το - σύγκρισις η
τεριάζομαι
- ομοιάζομαι
τέριασμα
το - αναλογία η
τεριασμός
ο - ομοίωσις η
τεσσαροκαντουνίζω
- τετραγωνίζω
τεσσαροκαντουνισμένος
- τετραγωνισμένος
τέταρτος
- τέταρτον το
τέτοιος
- εδοποιός - ο δείνα
τεχνικός
- έντεχνος
τζακίζομαι
- ξεπέφτω
τζακισμένον
- κομμένον
τζακισμένος
- ξεπεσμένος
τζακισμός
ο - τζάκισμα
τζαμπούρνα
η - ασκοτζαμπούρνα η
τζευδίζω
- τραυλίζω
τζεύδισμα
το - τραυλισμός ο
τζευδός
- τραυλός
τζικούρι
το - τζεκούρι το
τζιλιακόν
το - κοιλιά η
τζίμπλα
η - τζιμπλιά η
τζιμπλιάρης
ο - τζιμπλαριά η
τζίνζεφρον
το - τζίντζιφο το
τζίτουλα
η - κιθάρα η
τζίχλα
η - κίχλα η
τζόκαρα
τα - ξυλοκάλιγα τα
τζουκνίδα
η - ατζικνίδα η
τζόφλιον
το - φλούδι το - φλούδα η
τζόχα
η - ρούχο το
τηγανισμένος
- τηγανιστός
τι;
- ποίος;
τιμητικά
- τιμημένα
τιμονεύω
- κυβερνώ το τιμόνι
τιμορημένα
- βασανισμένα
τιμωρητής
ο - βασανιστής ο
τιμωρία
η - βάσανον το - πιλάτεμα το
τιμωρισμένος
- πιλατεμένος - βασανισμένος
τίποτις
- τίποτα - τίποτε - ουδετίποτε - καθόλου
τιρέτα
η - σύρτης ο
το
λοιπόν - λοιπόν
τοκολήπτης
ο - ζουράριος
τόκος
ο - ζούρα η
τόλμη
η - τόλμημα το
τόνος
ο - σκοπός ο
τοξεύω
- δοξεύω - σαϊττεύω
τόπος
ο - πατρίδα η
του
χρόνου - του καιρού
τούτος
- ετούτος - αυτός
τραγούδι
το - τραγούδισμα το
τραγουδώ
- τραγωδώ
τράπεζα
η - τραπέζι το - εστιατόριον το
τραυλός
- τζευδός
τρέξιμον
το - δρόμος ο - δρομή η
τρέσπι
το - τρόποδον το
τρέφομαι
- ανατρέφομαι
τρέφω
- ανατρέφω - θρέφω
τριαντάφυλλον
το - ρόδον το
τρίβγω
- τρίβω
τριγλί
το - τριγλίον το
τριγύρισμα
το - περιφέρεια η
τρικάντουνον
το - τρίγωνον το
τρικάντουνος
- τρίγωνος
τρισμός
ο - τριζομανία η
τρίχα
η - μαλί το
τριχίτικος
- τρίχινος
τρόπος
ο - μόδος ο
τροφή
η - θροφή η - ανατροφή η
τρυγώνι
το - τρυγώνα η
τρυπώ
- περνώ
τρωγίζομαι
- κατατρώγομαι
τύπος
ο - τρόπος ο
τυραννεία
η - τυραννίδα η
τυραννώ
- τυρανίζω
τύφλα
η - τυφλιά η - τυφλάδα η - τυφλότητα η - τυφλομός ο
τύχη
η - μοίρα η - ριζικόν το
υβρισιά
η - ύβρισμα το
υγράδα
η - χυμός ο
υγραιμένος
- υγρός
υγρότητα
η - υγράδα η
υιός
ο - παιδί το
ύλη
η - ούλη η - λάσπη η
υνί
το - νι το
υπερβαίνω
- καταπονώ
υπερπλήσιος
- υπερπερίσιος
υπηκουτερός
- υπήκοος
υπνιά
η - νύσταξις η
υποθεσιάρης
ο - δανειστής ο
υπομένα
- υποφέρνω
υποχωρώ
- δίδω τόπον
ύστερα
- στην υστεριάν - τέλος - τελευταίον
ύστερα
- τέλος
ύφασμα
το - φάμα το
ύψος
ο - γύψος ο
υψώνω
- υψηλώνω
φαγάς
ο - γουλιάρης ο
φαγάς
ο - φαγάνα η
φαγί
το - φαγητόν το
φαγούρα
η - ξυσμάρα η
φαινέστρα
- παραθύρι το
φαίνομαι
- αποφαίνομαι
φαινόμενος
- ορατός
φάλι
το - αφάλι το
φανερός
- δημόσιος
φανερός
- καθάριος
φανερωμένος
- ξεφανερωμένος
φανερώνω
- ξεφανερώνω
φανέρωσις
η - ξεφανέρωσις η
φάρο
το - κουρπάς ο
φασκιά
η - ζώνη η
φασσιανός
- φάσσα η
φεγγίτες
- γυαλιά τα
φέγγω
- λάμπω
φελλός
ο - μούλα η
φέρνω
- αναφέρνω
φέτος
- εφέτος - εφέτη
φευγός
- φευγάτος
φιδόδερμα
το - φιδόγδαρμα το
φιλημένος
- κεντρωμένος
φιλί
το - φίλημα το - κέντρωμα το
φιλιά
η - γνωριμιά η
φίλος
ο - γνώριμος
φιρμένος
- εκστατικός
φλασκομηλιά
η - αλισφακιά η
φλάφτω
- φταίγω
φλέγα
η - φλέβα η
φλεγοτομία
η - φλεβοτομία η - φλεγότομον το - φλεβότομον το
φλεγοτομισμένος
- φλεγοτομημένος - φλεβοτομημένος
φλόγα
- γλώσσα της στιας
φλόκαλα
τα - φρόκαλα τα - σαρώματα τα
φλοκάλι
το - φιλοκάλι το - φιλεί το κάλλος
φλοκαλιά
η - φροκαλιά η - σαρωματιά η
φλοκαλώ
- φροκαλώ - σαρώνω
φνιάζω
- ξετοπίζω - παρασαλεύω
φνιασμένος
- ξετοπισμένος
φοβερός
- τρομαρός
φοβερός
- τρομαρός
φόβος
ο - τρομάρα η
φοινίκι
το - φοίνικον το
φονεύτρια
η - φόνισσα η
φορά
η - βολά η
φοραρισμένος
- εσωπανιασμένος - φοδραρισμένος
φορασιά
η - σημάδι το
φόρεμα
το - ένδυμα το
φόρεμα
το - ιμάτιον το
φορούρα
η - φόδερα η - εσωπάνι το
φορώ
- φοραίνω
φούντα
η - τζουλούφι το
φουντανέλα
η - καυτήριον το
Φράγκος
- Ιταλός
φράκτη
η - φραγμός ο
φρένα
η - λωλιά η
φρένημα
- φρόνημα
φρένιμος
- φρόνιμος
φρίντζα
η - φραγγιάτα η - καρκελίνα η
φρόκαλα
τα - φλόκαλα τα - σαρώματα τα
φροκάλι
το - σάρωμα το
φρόνιμα
- τακτικά
φρονιμάδα
η - σεμνότητα η
φρονιμάδα
- φρονιμία
φρονιμία
η - φρονιμάδα η - τάξις η - ευταξία η
φρόνιμος
ο - σοφός ο
φρόνιμος
- διακριτικός
φρόνιμος
- τακτικός
φταίσιμον
το - φταίσμα το
φτάνω
- σώνω - αποσώνω
φτενός
- λεπταίνω
φτερνισμός
ο - φτέρνισμα το
φτερόν
το - φτερούγα η
φτιασμός
ο - φτιασίδι το
φτωχεία
η - στενοχωρία η
φυλάγομαι
- φυλάζομαι - φυλάττομαι
φυλάγω
- φυλάζω - φυλάττω
φυλακτής
ο - φυλακάτωρας ο - βιγλάτωρας ο
φυλακτός
- φυλακτικός
φύλαξις
η - βίγλα η
φυρασιά
η - φύρασις η
φύσις
η - κορμί το
φώνασμα
το - γόσμα το - φωνή η
φωρασιάρης
- ύποπτος
φώρασις
η - φωρασιά η
φώρασις
- υποψία
φως
το - όρασις η
φως
το - φωτιά η
φωτεινός
- έκλαμπρος
φωτεινός
- λαμπρός
φώτησις
η - φωτισμός ο
χαϊμός
ο - χαμός ο - ζημιά η
χαιρετισμός
ο - χαιρέτισμα το
χαλασμένος
- ποντισμένος
χάλκωμα
το - κακάβι το
χαμάλης
ο - βασταγάρης ο
χαμηλά
- κάτω
χαμηλός
- αγενής
χαμηλός
- χαμερπής - ουτιδανός
χαμηλοσύνη
η - δισγένεια η
χαμηλότερα
- κατώτερα
χαμηλότερος
- κατώτερος
χαμήλωμα
το - χαμήλωσις η
χαμοβιολέτα
η - βιολέτα
χαράτζι
το - τέλος το
χαριτωμένος
- όμνοστος
χαρούμενα
- με καλήν καρδίαν
χαρτάς
ο - βιβλιοπώλης ο
χαρτί
το - βιβλίον το
χαρτοφυλάκιον
το - αρχίβιον το
χέζω
- κάμνω την χρείαν μου - κάμνω το νερό μου
χείλος
το - χείλι το
χειροτέρησις
- χειροτέρημα το
χελώνα
η - χελώνι το
χέρι
το - βραχίων ο
χερόκτι
το - χερόρτι το
χερομαχική
η - γεωργική η
χερομάχος
ο - γεωργός ο
χεροπρίωνον
το - χεροπριώνι το
χηρεία
η - χειρεμός ο
χλιος
- σύχλιος
χλωμιά
η - χλωμάδα η
χλωμός
- ξεθωρισμένος
χολειώ
- χολειάζω
χοντρικά
- ατέχναστα
χοντρίτης
- χοντρός
χοντρός
- άτεχνος - ατέχνευτος
χοντροσύνη
η - ατεχνοσύνη η
χοντρότατα
- χοντρικά - άγνωστα
χορτάρι
το - χόρτο
χόρτασις
η - χορτασμός ο
χρειά
η - ανάγκη η
χρεία
η - ανάγκη η
χρειάζομαι
- έχω χρείαν
χρειαζούμενος
- αναγκαίος
χρειαζούμενα
- αναγκαίως - αναγκαίον - απ' ανάγκην
χρέος
το - χρέη τα
χρέος
το - χρείος το
χρεώστης
- χρεοφειλέτης ο
χρεωστώ
- χρουστώ
χρονίζω
- ξεχρονίζω
χρυσοσαύρα
η - βόστερος ο
χρώμα
το - βαφή η
χύμα
το - επιρροή η
χύμα
το - χύσις η
χυμένος
- χυτός
χωνεψιά
η - χώνεψις η
χώνομαι
- κρύβομαι - κρύφτομαι
χώνω
- κρύβω - κρύφτω
χωράφι
το - αγρός ο
χώρια
- ξέχωρα
χωριατιά
η - χωριατοσύνη η - χοντροσύνη η
χωριάτικα
- χοντρικά
χωρίζομαι
- ξεχωρίζομαι
χωρίζω
- ξεχωρίζω
χωρισμένος
- ξεχωρισμένος
χωριστά
- ξεχωριστά
ψαλτός
- ψαλμένος
ψεγαδιάζω
- ψέγω
ψέμα
το - ψευδοσύνη η - ψευδολογία η
ψεμαράρης
ο - ψεύτης ο
ψεματαριά
η - ψεύτρια η
ψεματεύω
- ψέματα λέγω
ψεματινά
- ψεύτικα
ψεματινός
- ψεύτικος
ψηλά
- υψηλά
ψηλός
- αψηλός
ψηλωμένος
- υψωμένος
ψήμα
το - ψήσις η
ψιλολογία
η - λεπτολογία η
ψιλός
- φτενός
ψιλοσύνη
η - φιλότητα η - ψιλοκοπία η
ψιχάλα
η - ψιχάλισμα το
ψίχουλον
το - θρούβαλον το
ψουνίζω
- ψωνίζω
ψουνιστός
ο - ψωνιστής ο
ψούνος
- η καθημερινή έξοδος
ψοφίμι
το - βρόμος ο
ψυχανάφρεφτος
ο - ψυχοπαίδι το
ψυχηκάρις
ο - ψυχηκαριά η
ψυχούλα
η - ψυχαράκι το
ψώμα
το - ψέμα το
ψωμοζήτης
ο - διακονιάρης ο
ψωμοζήτρια
η - διακοναριά η
ψωμοζητώ
- διακονώ
ψώνι
τι - ψούνος το
ψώνι
το - προσφάγι το
ψωριάρης
ο - ψωραριά η
ώμος
ο - νώμος ο
ωρισμένως
- οριστικός
ωσάν
μωρόν - μωρουδιακά
ωσάν
- παρολίγον
ωσάν
- σαν - ότι
ωσάν
- σαν - σα
ώστε
που - ώστε να
ώστε
- ώστε που
ώφελος
το - ωφέλεια η
ωφελώ
- φελώ
Κατάστιχα ρωμαίικων λέξεων από το λεξικό
του Somavera (1709)
Δημήτρη Λιθοξόου
Ο Θησαυρός
της Ρωμαίκης και της Φραγκικής Γλώσσας - ήγουν λεξικόν ρωμαίκον και φράγκικον
πλουσιώτατον (ή Tesoro della Lingua Greca-Volgare ed Italiana - cioe ricchissimo dizzionario Greco-Volgare et Italiano),
έργο του Φραντζέζου Καπουτζίνου Αλεξίου του Σουμαβεραίου
ή Alessio da Somavera, τυπώθηκε στο Παρίσι το 1709, στο
τυπογραφείο του Michele Guignard.
Ο
συγγραφέας του βιβλίου, χρειάστηκε σαράντα χρόνια για να συγκεντρώσει το υλικό.
Στην προσπάθειά του αυτή, «ετζάκησε νουν και ψυχήν», όπως γράφει ο ίδιος
στον πρόλογο.
O Somavera άκουσε
και κατέγραψε τις ρωμαίικες λέξεις, όπως ακούγονταν στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα
στην Πόλη, τη Σμύρνη, τη Χίο, την Κρήτη,
την Αθήνα, το Μωριά, την Πάρο, τη Νάξο,
τη Μύλο και σε άλλα νησιά της Άσπρης
Θάλασσας. Πρόσθεσε βέβαια και αρκετά λόγια στοιχεία, «πολλαίς ελληνικαίς
λέξεις» από τη Γραμματική, τη Φιλοσοφία και
τη Θεολογία. Αναλογικά πάντως, αρκετά λιγότερες, από όσες βρίσκουμε
σε άλλα παρόμοια λεξικά.
Το
έργο χωρίζεται σε δυο τόμους. Ο πρώτος (με 498 σελίδες) περιέχει το
ρομέικο-ιταλικό και ο δεύτερος (με 540 σελίδες) το ιταλικό-ρωμαίικο τμήμα.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο και σημαντικότερο λεξικό (και) της ρωμαίικης. Είναι
πλουσιότερο και για μένα σημαντικότερο των: τρίγλωσσου λεξικού
του Simone Portio (1635), τετράγλωσσου Θησαυρού του
Γεράσιμου Βλάχου (1659), ιταλο-ρομέικου του Bernardino Piazola (1789),
τρίγλωσσου του Γεωργίου Βεντότη (1790), και τρίγλωσσου του Σκαρλάτου Βυζαντίου
(1835).
Εκτός
από την αλφαβητική ταξινόμηση των λέξεων, υπάρχουν διάσπαρτα στις σελίδες
του Θησαυρού αρκετά κατάστιχα, όπου εμφανίζονται οι λέξεις σε
θεματικές ενότητες. Τα περισσότερα και σημαντικότερα από αυτά τα κατάστιχα,
αντιγράφω και παρουσιάζω εδώ.
Πολλές
από τις λέξεις των κατάστιχων τις βρίσκουμε (ίδιες ή παρόμοιες) το 1822 και
στο Ονομαστικό του Ψαλίδα. Άλλες πάλι, υπάρχουν μόνο στο ένα
έργο. Γι’ αυτό τα κείμενα του Somavera και του Ψαλίδα, καλό είναι να
χρησιμοποιηθούν συγκριτικά και συμπληρωματικά, από όσους αναγνώστες
ενδιαφέρονται να ασχοληθούν περισσότερο με τη ρωμαίικη γλώσσα.
12.1.2011
Κατάστιχο των κυριοτέρων ανέμων
Lista delli venti principali
1. ο
βορειάς: la tramontana
2. ο
γαρμπής: il garbino
3. ο
γρεγάλης: il gregale
4. η
γραιοτραμουτάνα: la grecotramontana
5.
ο γραίος: il greco
6.
το λεβάντε: il levante
7.
το μαϊστράλι: il maestrale
8.
η νοτιά, ο νότος: il sirocco
9.
το πονέντε, το πουνέντε: il ponente
10. o εμπάτης: il vento foraneo
11.
οι άνεμοι της στεριάς: altani
Κατάστιχο των αρμάτων της φωτιάς
Lista delle arme da fuoco
1. το
αρκιμπούζο: l’archibugio, arcobugio, lo schioppo
2.
το ατζάλι, το τζελίκι, το τουφέκι: il focile, l'azzalino
3. το κομμάτι, η λουμπάρδα: il canone, il
cannone, la bombarda, il pezzo d’artigliaria
4. ο κομπαράς: la granata
5. το μάσκουλον: il mortaletto
6. η
μπούμπα: la bomba
7. η
περιέρα: il petriere
8. η
πιστόλα: la pistola
9. το
τουφέκι: il moscetto
Κατάστιχο των αρμάτων του χεριού
Lista dell’armi da mano
1.
η αλαμπάρδα: l’alabarda
2.
το δοξάρι: l’arco
3.
το κοντάρι: la pica
4.
η λάντζα: la lancia
5.
το μαχαίρι: il coltello
6.
η μπαλέστρα: la balestra
7.
ο μπαλτάς: la scure, l'acetta
8.
ο ντζερίτης: il giavelotto, il dardo
9.
η πάλα: la mezza spada
10.
το πουνιάλι: il pugnale
11.
το σπαθί: la spada
12.
το στελέτο: lo stiletto
13. η
χάρμπα: la harba
Κατάστιχο των αρρωστιών
Lista delle malatie
1. ο & η άμμος: il calculo,
l’arena
2. οι ανεμοβλογιές: le varole
volatticcie
3. η αντεροκήλη:
l’ernia, l’hernia
4. ο αποβαρμός, η απόβαρσις: l’aborto,
l'abortimento
5. οι ατριδόνες, οι ζοχάδες: l’emorroidi,
le morroidi, le morici
6. οι αχελόνες, τα αχελόνια: le
scrofole, le strozzole
7. ο βήχας: la tosse
8. ο βουβώνας: pannocchia
9.
η βροτίδα, το δροτίδι: la rognuzza
10.
ο βυθισμός, η ληθαργία: la letargia
11.
τα γλυκιά: la gocciolina
12.
η γούσουρα, η γούσορα: l’apoplessia
13. η γονάγρα: la gonagra, la
gotta al ginocchio
14. ο
πόνος των δοντιών: il dolor de’ denti
15.
η δυσουρία, η στραγκουρία: la stranguria
16. οι ευλογιές: la varole
17. η ζάλη: il capostorno,
capogatto, il capoglio, la vertigine
18.
η ζαφράνα, η ζαφρανάδα, η κιτρινάδα: il morbo regio
19.
η ζέστη, η θέρμη, η θερμασιά, ο πυρετός: la febbre
20. οι
ήλερες: le varole asciute
21. η
θανατουλήδα, το μαυροτήγανο: il foroncolo pestilelentiale, e mortale
22. η
καγκρένα, το κάγκαρο: la cancrena, la cangherella
23.
τα καλάτου, το μορκάτο, η επιληψία: l’epilessia, il mal caduco
24. το καρβούνι: il carbone, il
bubone
25. ο καρδιόκτυπος: la
palpitatione di cuore
26. ο καρδιόπονος: il mal di
cuore
27. η κασίδα: la tigna
28.
η καταρροή, το συνάχι: il catarro
29.
η κατεβασιά, η κατηβασιά: la flussione
30.
η κεφαλουριά, ο πόνος του κεφαλιού: il mal di testa
31.
η κίνηση, η κοιλιά: il flusso di ventre
32. η
κόκκινη αστένεια: la fersa de’ bambini
33.
η κόλικα, ο κολικόπονος: i dolori colici
34. ο κόρακας: la schiranzia,
la schinanzia, la scaranzia, la squinantia, la squilanzia
35. το κρύομα: il mal di
freddura
36. το κρυόρεμα: la flussione
37. το κτηκιό, το φτυκιό: la polmonia,
la tisichezza
38. η λαφροστιά: la risipila,
la risipilla, la risipola
39.
η λειχήνα, η λεχήνα, η λειχιά: la volatica, l'impetigine
40. η λιγοθυμιά: lo svenimento,
il deliquio, la sincope
41. η λοιμική: le pettecchie,
le petechie
42.
η λωβιά, η λέπρα: la lepra
43.
η μάνα, ο πόνος της μάνας: il mal di madre
44.
ο πόνος των ματιών: il mal de gl’occhi
45. οι μαρμαροβλογιές: varole
intitolate di marmo
46.
το μισοκέφαλο, ο δαλμάς: la micrana, l'emigrana
47.
το ξέρασμα: il vomito
48.
η πανούκλα, η σκορδούλα: la peste
49.
η παραλυσία: la paralisia
50.
ο περίδρομος: il panariccio
51. η
πέτρα: la petra
52. τα
πηλώματα, η λυσεντερία: la dissenteria, il flusso di sangue
53. η
πλάκα, η φάγουσα: il cancaro, il canchero
54.
η ποδάγρα, η ποδαγριά: la podagra, la gotta
55. οι πόνοι: le doglie del
parto
56.
η πούντα, το πλευριτικόν, ο πόνος του πλευρού: la punta
57. η πύκνωση: il catarro che
impedisce la respiratione dal naso
58.
το ρεματικό, το ρευματικό: il reumatismo
59.
η σιάτικα: la sciatica
60.
το σπάσμα: la rottura
61. η
στένωση, το άσθμα: la strettezza del petto, l'asma, l'asima
62. η σπλήνα: il mal di
milza
63. το σταφυλίτζι: la lugola
cascata,ò rilassata
64. ο σφαμός, ο σφασμός: il mal di
vita, ò di ventre
65. ο σφυρισμός: il tintinnito
66. οι ταβέλλες: la verola, la
varola, il mal venereo
67. η τζίμπλα, η τζιμπλάδα, η τζιμπλιά: la cippa, la cispità,
la cespità, la lemma, la lippitudine
68.
η τρεμούλα: il tremore
69.
η υδροπισία, η υδροπικά, η υδροπική, η τροπικά: l’idropisià
70.
η φίστουλα, η φίστουρα: la fistola
71. η φράξη: l’opilatione
72. η φρένα: la frenesia
73. η χειράγρα, η χειραγριά: la chiragra,
la gotta alla mano
74.
το κριθάρι του ματιού: l’orzuolo, l’orziavolo
75. η ψώρα: la scabbia, la
rogna
76. ο ψωροφήτης: la gonfiatura
che viene alla testa de’ fanciulli
Κατάστιχο καμπόσων λογιών γουμών
Lista di alquante sorti
di gomme
1. η αρατζίνη, το αρατζίνι, το ρετζίνι: raggia, ragia
rasa, sasina, rasapina
2.
το βιτριόλο, το βιτριόλι: vitriolo
3.
η δενδρόκολλα: comma d’albero
4.
το δράκαντο, το τράκαντο: tragacanta
5.
το θυμίαμα, το λιβάνι: incenso
6.
η καμφορά: canfra
7.
η μαστίχα, η μαστίχη: mastica, mastice, mastico
8. το
μεντζουβί: belsoino, bengioino, belgimi, belgini, belgivi, belgioni
9. η
μύρρα: mirra
10. η
πετζόκολλα: colla di carniccio
11. η
πίσσα: pece, peccia, pegola
12. η
σαρκόκολλα: sarcocolla
13. το στουράκι: storace
14. η τρεμεντίνα, το τριμίδι: trementina,
termentina, terebentina
15. η
ψαρόκολλα: colpesce
Τα του δένδρου
Le cose
appartenenti all’albero
1. η ρίζα του δένδρου: la radice dell’albero
2.
τα κλωσταράκια της ρίζας, οι ίνες της ρίζας: le fibre della radice
3.
το κούτζουρο ή το κορμάλι ή ο κορμός του δένδρου: il tronco, ò il
troncone dell’albero
4. οι παραριζίτες: i rampolli che
nascono attorno al tronco
5. η μούχλα του δένδρου: il moscolo che
viene attorno ao tronco
6. η φλούδα του δένδρου: la scorza
grossa dell’albero
7. το φλουδάκι ή η πετζοφλούδα του δένδρου: la scorza
sottile dell’albero
8.
το δάκρυ ή το ζουμί του δένδρου: il succhio dell’albero
9.
η καρδιά του δένδρου: il fusto dell’albero
10.
ο μυαλός του δένδρου: la midolla dell’albero
11.
τα κλαδιά του δένδρου: i rami dell’albero
12.
τα κλαδάκια του δένδρου: i ramuscelli dell’albero
13.
οι βλαστοί του δένδρου: i tenerumi,
ò le pipite dell’albero
14.
τα μάτια του δένδρου: i germogli,
ò i boccoli dell’albero
15.
τα φύλλα του δένδρου: le foglie dell’albero
16. οι ράμνοι: i rami con le
foglie
17.
τα άθη, τα άνθη: i fiori dell’albero
18. το πωρικό: il frutto
dell’albero
19. οι ράμνες: i rami con li
frutti
20.
οι φούντες: le ciocche
21.
η κορφή του δένδρου: la cima dell’albero
Κατάστιχο των δένδρων των καρπησερών
Lista degl’ alberi fruttiseri
1. η
αβραμηλιά: il prugno comune
2. η
αγραβανιά: l’albero della Giudea
3. η ακρανιά: il corniolo,
il cornolaro
4. η αμυγδαλιά, η αμυγλαδιά:
il mandolo, il mandorlo
5. η απιδιά: il peraro
6. η αχλαδιά: il peraro
salvatico
7. η βισινιά: amarin,
marasco, visciolo
8. η δαμασκηνιά: il prugno
damasceno
9. η ελιά: l’olivo,
l’ulivo
10. η καϊσιά: l’armelino,
l’armeniaco
11. η καρουμπιά, η ξυλοκερατιά: la carobba
12. η καρυδιά:
il nogato, il noce, la noca
13. η καστανιά: il castagno
14. η κερασιά: il ciriegio
15. η κιτριά: il citrone
16. η κουκουβιά: la piopa
17. η κουκουμαριά: l’albrato,
l’arbuto, il corbezzolo
18. η κουκουναριά: pina
19. η κουρμαδιά, η φινικιά:
il dattelo, il dattoliere, la palma
20. η κυδωνιά: il cotogno
21. η λεμονιά: il limone
22. η λεφτοκαριά, η φοντουκιά: il nocello, il
nocciulo
23. η μηλιά: il pomaro, il
pomo, il melaio, il melo
24.
η νεραντζιά: l’arancio
25.
η νεσπουριά, η μουσκουλιά: il nespolo
26.
η ντζαρναλουδιά, η ντζαρντελιά, η βερικοκιά: il pericoco
27.
η πιστακιά: il pistacchio
28.
η ροδακινιά: il persico, il pesco
29.
η ροδιά, η ρουδιά, η ροϊδιά: il granato
30.
η σορμπιά: il sorbolaro
31.
η συκαμινιά, η συκαμιλιά: il moro
32. η συκιά:
il ficaro, il fico
33. η τζιντζιφιά, η τζιντζιφριά, η τζιντζεφριά: il giugiolo,
il zinzefo
Κατάστιχο των δένδρων των ακάρπων
Lista
degl’ alberi infruttuosi
1. η αγριοπιτυά: l’albero dal
quale si cava la pegola
2. η αίγειρα: l’alno,
l’ulno, l’antana
3. η ακηκιδιά: l’albero della
galla
4.
το άμπανο, το έμπανο, το αμπανόσι, ο έβανος: l’ebbano, l’ebeno
5.
ο ασπροπεύκος: l’albero tremolo
6.
ο ασφένδανος: l’acero
7. η δάφνη: il lauro, il
loro, l’alloro
8.
η δρυς, η βελανιά: la ghianda
9.
ο έλατος, η ελάτη: il sapinio, ò sapino
10. η ερινιά: il fico
salvatico
11. η ετιά: il salse, il
salice, il salcio, il salisastro
12. η ζυγιά: il carpino, il
carpine
13. το καβάκι: l’oppio, il
pioppio, la pioppa
14.
ο κέδρος: il cedro
15.
η κουκουβιά: il pioppo
16.
η κυπαρισιά, το κυπαρίσι: il cipresso
17. η μελέα: il frassino,
il frassignuolo
18. η οξυά: il fagaro, il
faggio, il fago
19. ο πεύκος: l’olmo
20. η πιτυά: il larice, il
larese, il lareze
21. ο πλάτανος: il platano
22. ο πρίνος: l’elce,
l’elice, il leccio
23. η σμιλακιά: il tasso, il
nasso, il masso
24. η τζικουδιά: il terebinto
25. ο φελλός: il sovero, il
suvero, il sughero
26.
η φύλυρα: il frassino
Κατάστιχο των δενδρουλακίων
Lista degl’ arbuscelli
1. η αγριάμπελος: la labrusca,
la vite salvaggia
2. η αγριοδαμασκηνιά: il prugno
salvatico, lo spino
3. το αγριόκλημα: la madreselva,
la matriselva, il madrezzio, il caprifoglio.
4. η αγριοκουκουναριά: la pina
salvaggia
5. η αγριομερσινιά: il rusco
6. η αγριοπιτυά: il larice
salvatico
7. η αγριοσταφυλιά: l’uva spina,
l’uva crespa, il crespino
8. η αλυγαριά: l’agno casto,
il vitice
9.
η αμπελος, το κλήμα: la vite
10.
η βατζινιά, το κυνόροδο: il rovo canino
11.
η βάτη, ο βάτος: il rovo, il rovetto
12.
το γιασουμί: il gelsamino
13. η
γλυκόριζα: la regolitia, la rigolizia, la ligorizia
14. το
δενδρολίβανο, το ροσμανί: l’osmarino, il rosmarino, il ramarino
15.
η κανέλα: la canela
16.
η κάσια: la cassia
17. η καππαριά: il capparo, il
cappero
18. ο κιοσός: l’edera,
l’ellera
19. η κλεμαξίδα: il viborno, il
viburno, la lantana
20. η κουφοξυλιά: il sampuco
21. το λεϊλάκι: i secchi amori
22. το λιβάνι: l’albero
dell’incenso
23. ο λωτός: il loto
24. η μερτινιά: il mortello,
il mirto, il mirtidano
25. η
μοσκοκαρυδιά: l’albero della noce moscata
26. το
μοσκοκάρφι: l’albero del garofalo
26. η
μυστικιά: il tamarice, la tamarigia, il tamarigio, il tamarisco, il tamarisso
27. η
ντζενέβρα: il ginepro
28.
ο πίξος: il bosso
29. ο
ράμνος: il ramno, la marucca, la spina giudaica
30. η
ροδοδάφνη: il rododafne, l’olcandro
31. η
σαβινιά: la savina, la sabina, la savinella
32.
η σπαρτιά, ο σπάρτος: la ginestra
33.
το στουράκι: storace
34.
το σχινάρι, ο σχίνος, ο
αγριόσχινος: lo shino, il lentisco, il lentiscio
35.
η τριανταφυλλιά: rosaio
36.
η φιλύρα: il ligustro
37.
η φούντα: la betula
Οι βαθμοί της εδικοσύνης από τη μεριά των
αρσενικών
I gradi do consanguinità dalla parte de’
maschi
1. ο
αποπάππους: il trisavolo
2. ο
προπάππους: il bisavolo
3. ο
πάππους: l’avolo, il nonno
4.
ο κύρης, ο πατέρας, ο γονιός: il padre
5. ο υιός:
il figlio, il figliuolo
6. το
εγγόνι, ο έγγονας: nipotino, ò nipote rispetto al nonno, ò alla nonna
7. το
προεγγόνι: il figliuolo del nipotino
8. το
απεγγόνι: il nipote del nipotino
9. ο
αδελφός: il fratello
10. ο
ανειψιός, ο πρώτος, ο δεύτερος, και ο τρίτος: il nipote, ciòè,
il figlio del fratello, ò della sorella nel primo, secondo, e tertio grado
11.
ο θειός, ο μπάρμπας: il zio
12.
ο προθειός, ο μεγάλος θειός: il drande zio
13.
ο αποθειός, ο πλέον μεγάλος θειος : il più grande zio
14.
ο αξάδελφος, ο πρώτος, ο δεύτερος, και ο τρίτος: il cugino nel primo, secondo,
et terio grado
Οι βαθμοί της εδικοσύνης από τη μεριά των
θηλυκών
I gradi do consanguinità dalla parte
delle femine
1.
η απομαμμή, η απομαδόνα: la trisavola
2.
η προμαμμή, η προμαδόνα: la bisavola
3.
η μαμμή, η μαδόνα, η γιαγιά, η βαβά, η λαλά, η κυρούλα:
l’avola, la nonna
4.
η μάνα, η μητέρα: la madre
5.
η κόρη, η θυγατέρα: la figlia
6. η
εγγόνη: la nipotina, ò nezza, ciòè la nipote rispetto al nonno, ò alla nonna
7. η
προεγγόνη: la giglia della nezza
8. η
απεγγόνη: la nezza della nezza
9. η
αδελφή: la sorella
10. η
ανεψιά, η πρώτη, η δεύτερη, η τρίτη: la nipote ciòè la figlia
del fratello, ò della sorella nel primo, secondo e tertio grado
11.
η θειά, η άμμια: la zia
12.
η προθειά, η μεγάλη θειά: la grande zia
13.
η αποθειά: la più grande zia
14.
η αξαδέλφη, η πρώτη, η δεύτερη, η
τρίτη: la cugina nel primo, secondo e tertio grado
Οι βαθμοί της εδικοσύνης δι’ αφορμή
παντρίας από τη μεριά των αρσενικών
I gradi di affinità per cagione di
matrimonio dalla parte de’ maschi
1. ο
ανδράδελφος: il cognato, ciòè il fratello del marito
2. ο
γυναικάδελφος: il cognato ciòè il fratello della moglie
3. ο
κουνιός, ο κουνιάδος, ο συγγενής: il cognato in generale,
et è il vocabolo corrente
4. ο
γαμπρός: il cognato, ciòè il marito della sorella
5. ο
γαμπρός: il genero
6. ο
πεθερός: il suocero
7. ο
συμπέθερος: il consuocero
Οι βαθμοί της εδικοσύνης δι’ αφορμή
παντρίας από τη μεριά των θηλυκών
I gradi di affinità per cagione di
matrimonio dalla parte delle femine
1. η
ανδραδελφή: la cognata, ciòè la sorella della moglie
2. η
κουνιά, η κουνιάδα, η συγγένησα: la cognata in generale et è il
vocabolo corrente
3. η
νύφη, η νύμφη: la cognata, ciòè, la moglie del figliuolo
4. η
πεθερά: la suocera
5. η
συμπεθέρα: la consuocera
Κατάστιχο των τετραπόδων ζώων των ημέρων
Lista degl’ animali quadrupedi mansueti
1. η
αγελάδα: la vacca
2. το
αγελαδάκι, η μαζέτα: la vaccheta, la giovenca, la manza
3. το
άλογο: il cavallo
4. το
αρνάκι, το κουζί: l’agnellino
5. το
αρνί: l’agnello
6.
το βόδι, το βοϊδι, το βούδι: il bue, il bove
7.
η βουβάλα: la buffala
8.
το βουβάλι: il buffalo
9.
η γαδάρα, η γαϊδούρα: l’asina
10.
ο γάδαρος, το γαδούρι, το γαϊδούρι: l’asino
11.
το γαδουρόπουλο, το γαδουράκι, το γαϊδουράκι: l’asinello
12.
η γουρούνα, η σκρόφα: la porca, la scrofa
13.
το γουρουνάκι: il porchetto
14.
το γουρούνι: il porco
15.
το δρομεδάριο: il dromedario
16.
η καμήλα, το καμήλι: il camélo
17. η
κάτα: la gatta, il gatto
18.
το κατζάκι: il gattino
19.
η κατζίκα, η αίγα, η γίδα: la capra
20.
το κατζικάκι, το ριφάκι: il caprettino
21.
το κατζίκι, το ερίφι, το ρίφι: il capretto
22.
το κουνέλι: il coniglio
23.
το κουτάβι: la cagna che hà cagnolini
24.
το κριάρι, ο κριός: l’ariete
25.
το λαγονικό: il levriere
26.
το μοσχάρι, το δαμάλι: il vitello
27.
το μουλάρι: il mulo, la mula
28.
ο μπουγάς, ο ταύρος: il tauro
29.
το πουλάρι: il poledro
30.
το πρόβατον: la pecora
31. ο
ροντζίνος: il ronzino, il bidetto
32. η
σκύλα: la cagna
33. το
σκυλάκι: il cagnolino, il cagnoletto
34.
ο σκύλος, το σκυλί: il cane
35. ο
τράγος: il becco, il capro
36.
η φοράδα, η άλογα: la cavalla, la giumenta
37.
ο χοίρος: il verro
Κατάστιχο των τετραπόδων ζώων των
ανημέρων
Lista degl’ animali quadrupedi non
mansueti
1.
το αγριογάδαρο, ο αγριογάδαρος: l’asino salvatico
2.
η αγριοκάτζικα, η αγριόαιγα, η
αγριόγιδα: la carpa salvatica, la rucicapra
3. το
αγριοκάτζικον, το αγριόγιδον: il capriolo, il capriuolo, il cavriuolo
4.
η αλεπού: la volpe
5.
η ατζίδα, το κουνάδι, ο μοσκοπόντικος: la faina, la fuina
6.
η ζαρκόδα, το ζαρκάδι: il daino
7.
το καρσάκι: il vaio
8.
το καστώρι, ο κάστωρας: il castore
9.
ο λαγός: la lepre
10.
το λάφι: il cervo
11.
η λαφίνα: la cerva
12. η
μαϊμού: la scimia, la simia
13.
το μεγάλον ζώον: l’alce, il dante
14.
το μονοκέρατον: l’alicorno
15. η
νυφίτζα, η ποντικονυφίτζα: la mustella, la donnola
16. ο
ποντικός: la sorge, il topo
17. ο
σκαντζόχοιρος, ο καντζόχοιρος: l’irice
18. η
σκιρατούλα: lo schirattolo, lo schiriattolo, lo schiriuolo
19.
ο τυφλοπόντικος, ο χαμόρυγας: la talpa
20. το
φίλι: l’elefante, il leofante
Κατάστιχο των τετραπόδων ζώων των αγρίων
Lista degl’ animali quadrupedi fieri
1.
το αγριογούρουνο, ο αγριόχοιρος: il cinghiale
2.
η αρκούδα: l’orso
3.
η λέαινα, η λεωνίνα, η λιωνίνα: la leonza, la leonezza
4.
το λεωντάρι, το λιωντάρι: il lione
5. το
λεωντόπαρδο, ο πάρδαλος: il leopardo, il leonpardo
6. η
λύγκα: la lince
7. ο
λύκος: il lupo
8. η
λύχενα: la lupa
9. η
πανθέρα: la pantera
10. ο
ρινόκερος: la rinoceronte
11. ο
τίγρις: la tigre
12.
η ύαινα: l’hiena
Κατάστιχο καμπόσων λογιών ζωδακιών
Lista d’alquante sorti di animaluzzi
1.
η ακρίδα: la locusta
2.
η αλογόμυγα: la mosca cavallina
3.
το ανεμοκάμηλον, το καμηλάκι, το καμελεωντάρι: il
cameleone, il cameleonte
4. ο
ασκάθαρος: lo scarafaggio
5. η
ασπίδα: l’aspide
6. ο
βασιλίσκος: il basilico
7. το
γαργάρι, η καλέντρα: il gargatone, la tignuala, il bigattolo del formento,
il verme che rode le biade
8.
ο γρύλλος, ο κουτάλαφας: il grillo
9.
το δαμάλι, ο καντηλοσβήστης: il tafano, il taffano
10.
ο δράκοντας: il dragone
11.
ο ζήζικας, ο ζήζιγας, ο τζίντζικας, ο τζήζικας, ο ντζήζικας: la cicale
12. η
ζίνα: sorte di mosca che si trova dentro le rose
13. η
κάμπια: la bruca, il bruco, il brucolo
14.
η κάμπουρα, ο σκόρος: la tarla
15. η
κανθαρίδα: la cantaride, la cantarella
16. ο
κοκόρδειλας: il cocodrillo
17.
η κόριζα, ο κοριός: la cimice
18.
ο κούνουπας, το κουνούπι, το κανάρι: la zanzara
19.
η κωλοσαύρα, η κολισαύρα, η σαύρα, η χρυσοσαύλα, η βοστερίτζα, το συλλιγούδι:
la lucerta, la lucertola, il ramarro
20.
η κωλοφωτιά, η λαμπρινίτζα: la lucciola
21.
η μέλισσα: l’ape
22.
το μερμίγκι, ο μέρμιγκας: la formica
23. το
ματαξαριό: il bombice, il bigatto
24. ο
μπιμπίκας: il pedicello, pellicelo, piluccelo, il bolcello, il bacolino, la
setola
25.
η μύγα, η μύγια: la mosca
26.
η όχεντρα, η οχιά: la vipera
27.
η πεταλούδα: la farfalla
28.
η ρώγια, ο αλιφαντής: il ragno
29.
η σαλαμάντρα: la salamandra
30.
η σκολόπεντρα, το κάτεργο: la scolopendra
31. η
σφαλαγγίδα, το σφαλάγγι: il falangio, lo spalagio
32. η
σφήκα: il vespa, il pecchione, il fuco
33. η
ταράντουλα: la tarantola
34. η
τρώγα: il pidocchio che mangia il fromento
35. το
χιλιοπόδαρο: il centogambe, il mille piedi, il porcelletto di sant’antonio
36. η
ψήρα: il pidocchio, il pedocchio
37. ο
ψύλλος: il pulice
Κατάστιχο καμπόσων λογιών καραβιών
Lista di alquante sorti de navigli
1.
καράβι του πολέμου: varcello di guerra, galeone
2.
κουρσάρικο καράβι: varcello di corso
3.
πραματευτάδικο καράβι: varcello di mercantia
4. καράβι
του φορτωμάτου: varcello di carino
5.
καράβι της φωτιάς: varcello di fuoco, brulotto
6. καράβι
της φύλαξης: varcello di presidio
7.
βλεπτικό καράβι: varcello di guardia
8.
καράβι το όποιο τη νύκτα αφτουμένο έχει το φανάρι
του: varcello reggente
9.
η πουλάκα, η πουλάκρα: polacra
10.
η ταρτάνα: tartana
11.
η σαϊτιά: saettia
12.
το καραμουσάλι: caramusale
13.
η σάικα: saica
14.
το τζεμπέρι: tsembero, tsimbero
15.
η γαλιάτζα, η μαούνα: galeazza, galiaza
16.
το κάτεργο: galea, galera
17.
η λόντρα: londra
18.
η φεργάδα: fregata
19.
το μπεργαντί, το αρματωμένο: bergantino
20.
η σκαμπαβία: scampa-via
21.
η φελούκα: feluca
22.
η φούστα: fusta
23.
η βάρκα: barca
24.
ο σκύφος: schifo, palischermo
25. το
σαντάλι: sandalo, schifo grande di saica
26.
ο κύρτος: nassa
27.
το καΐκι: caico, caichio
28.
το πέραμα: tragetto, traghetto
28.
το ψαράδικο καράβι: vascello, ò naviglio da pescare
Τα του καραβιού
Le cose appartenenti alli navigli
1. η
καρίνα: la carena
2. η
πλόρη: la proda, la prora
3. το
σπερόνι, το σπερούνι, ο σπηρούνι, η μήτη του καραβιού: lo
sperone, lo sprone, la punta del naviglio
4.
η πρύμνη, η πρύμη: la poppa
5.
η μπαντέρα, η μπαντιέρα, το φλάμπουρο: la bandiera, lo stendardo
6.
το φανάρι: la lanterna, il fanale
7. το
τιμόνι: il timone
8. το
μανίκι του τιμονιού: l’aggiaccio
9. η
κουβέρτα: la coperta, la tolda, il ballatoio, il balladore, la corona della
nave
10. το
αμπάρι: la stiva
11. η
σαβούρα: la savorra
12. η
σεντίνα: la sentina
13. το
κατάρτι, τα κατάρτια: l’arbore, gl’arbori
14.
η γάμπια, το καπάσι: la gabbia
15.
η αντένα, οι αντένες: l’antenna, le antenne
16.
οι μπαντερόλες, τα πινέλια: le banderuole, I pennoncelli
17.
οι
φιλιάντριες: le fiamme, sorte di bandiere, lunghe, puntute
18.
τα σκοινιά: le corde
19.
τα αξάρτια: le sarte
20.
οι γουμένες, τα παλαμάρια: le gumene
21.
τα σίδερα, οι άγκoυρες: le ancore, i ferri
22.
τα πανιά, τα άρμενα: le vele
23. η
μαΐστρα: la vela grande
24. το
αρτημόνι: l’artimone
25. η
μεζάνα: la mezzana
26. το
τριγκέτο: la trinchetta
27. η
σκότα: la scota
28. τα
κουπιά: i remi
29. ο
σκαλμός, το ξύλο στο οποίο δένονται τα κουπιά: il palaschermo,
overo il legno al quale si legano i remi
30. οι
μπάγκοι: li banchi
31. η
κομπάνια: la dispensa, la salvarobba
32. ο
φουγός: il fuocone, il focone
33.
η σανταμπάρμπαρα: la santa barbara
34.
η αρματολογιά: l’arme d’ogni sorte
35. οι
φωτιές: le bocche da fuoco
36.
τα κομμάτια, οι λουμπάρδες: i canoni, i pezzi d’artellaria
37.
οι περιέρες, οι πετριέρες: li petrieri
38. τα
πορτελέτα: le troniere
Κατάστιχο καμπόσων καρπών των χορταριών
Lista di alquanti frutti delle herbe
1. το
αγκούρι: cocomero, cucumero
2. η
αγκυνάρα: carcioffo, cacioffolo, articiocco
3.
ο χλωρός αρακάς, το χλωρό μπιζέλι: pisello
4.
η κάπαρη: capparo, capperó
5.
το καρπούζι, το χειμωνικό: melone d’acqua, anguria
6.
το κολοκύθι: cocozza, cucuzza, zucca
7.
η μελιντζάνα: melenzana
8.
το ποπόνι, το πεπόνι: melone, mellone
9.
το χλωρό ροβίθι, το χλωρό ρεβίθι: cece, cicero
10.
το φασόλι, το φασούλι: faggiuolo
11. το
φλασκόμηλο: pomo de salvia
12.
το χλωροκούκι, το μπακλά: fava fresca
Κατάστιχο καμπόσων καρπών της γης
Lista di alquanti frutti della terra
1.
ο αμανίτης, το μανιτάρι: fungo
2.
η ύκνη: tartoffolo, tartuffo
3. το
χοιρόβοσκο: fungo suile, pan porcino, tartuffone
4. το
μοσκομανιτάρι, το μοσκομανίτι: spongiolo, spensola, rossetto, rossiglione
Κατάστιχο των εξωτερικών μερών του
ανθρωπίνου κορμιού
Lista delle parti esterne del corpo
humano
1.
το κεφάλι, η κεφαλή: il capo, la testa
2.
η κορφή της κεφαλής, η κορυφή της κεφαλής: il cucuzzolo
3. το
απαλό: la parte d'inanti la testa
4. ο
κούτικας, το κουτούνι, το γτζινίχι: la parte di dietro la testa, il
cozzo
5.
το κούτελο, το μέτωπο: la fronte
6.
ο σμίληγκας, ο μίληγκας, ο μέληγκας, οι σμιλήγκοι: la tempia, le tempie
7.
το αφτί, τα αφτιά: l’orecchio, le orecchie, le orecchia
8.
η τρύπα του αφτιού: il buco dell'orecchio
9.
το μάτι, τα μάτια: l’occhio, gl’occhi
10.
η κόχη του ματιού, η γωνιά του ματιού: l’angolo dell'occhio
11.
το ασπράδι του ματιού: il bianco dell'occhio
12.
το μαύρο του ματιού: il nero dell'occhio
13.
η κόρη του ματιού: la pupilla dell'occhio, la lucciola dell'occhio
14. το
ματόφλουδο: la cornea dell'occhio
15. το
φρύδι, τα φρύδια: il sopraciglio
16.
το ματόφυλλο, η παρπέλα, τα ματόφυλλα, οι παρπέλες: la palpebra, le palpebre
17. τα
ματόκλαδα, τα τζίνορα: i peli delle palpebre, i nepitelli
18. η
μήτη: il naso
19. η
άκρια της μύτης: la punta del naso, la pizza del naso
20.
το ρουθούνι, το ρθούνι, τα ρθούνια: la narice, le nerici
21.
το καλαμορούθουνο: la canna del naso
22.
το μάγουλο, τα μάγουλα: la guancia, le guancie
23. το
στόμα: la bocca
24.
το χείλι, τα χείλια: il labbro, le labbra
25.
η ριζοδοντιά, η τζιντζίβα, οι ριζοδοντιές, οι τζιντζίβες: la
gengia, la gengiva, le gengie, le gengive
26.
το δόντι, τα δόντια: il dente, li denti
27.
η γλώσσα: la lingua
28.
το γλωσσοδέτι, το αντίγλωσσο: il filo di disotto la lingua
29.
το σταφυλίτζι, ο κορφίτης, η λουνέτα: l’ugola, l'uvola, la columella
30. ο
ουρανίσκος: il palato della bocca
31. τα
ούλια: i due lati della bocca
32.
η μάσκα, το κατασάγουνο, οι μάσκες, τα κατασάγουνα: la mascella, le mascelle
33.
το σαγόνι, το πηγούνι: il mento
34.
το πρόσωπο, η μούρη, όψη, το σουσούμι: la faccia
35.
ο λαιμός: il collo
36. τα
λίγκια: le due bande destra e sinistra del collo
37. η
τράχηλος: la coppa, la nucca
38. ο
κόμπος του λαιμού, το καρύδι του λαιμού: la noce della gola, il nodo della
gola, il boccone di Adamo
39.
ο λάρυγκας, ο λάρουγκας: il larince
40.
τα κλειδιά: le clavicole
41.
το στήθος, το στήθι, το αστήθι: il petto
42.
το στηθοκόκαλο, το καρδιοκόκαλο, το καρδιοχούλιαρο: lo sternone, la forcella
43. το
βιζί, τα βιζιά: la poppa, le poppe, la poppina, le popine, la zinna, le
zinne, la tetta, le tette, la mammella, le mammele
44. η
ρώγα του βυζιού: il capezzolo, ò il capitello, ò il capparello, ò il cancello
della poppa
45. η
κοιλιά: il ventre, la pancia
46.
το φάλι, το αφάλι, ο αφαλός: l’ombilico, il bellico
47.
το κτένι, το απόκτενο: il
pettineggio, il pettenicchio, il pettigone
48.
το μπράτζο, το χέρι, τα μπράτζα, τα χέρια: il braccio, le braccia
49.
ο άγκωνας, οι αγκώνοι: il gomito, li gomiti
50.
η αμασκάλη, οι αμασκάλες: l’ascella, le ascelle
51.
το χέρι, τα χέρια: la mano, le mani
52.
ο γρόθος, οι γρόθοι: il pugno, li pugni
53.
η παλάμη, οι παλάμες: la palma della mano, la vola
54.
η φούχτα, οι φούχτες: la rascetta, le rescette
55.
το δάκτυλο, το δακτύλο, τα δάκτυλα, τα δακτύλια: il
deto, li deti, il dito, le dita
56.
το νύχι, τα νύχια: l’unghia, le unghie
57. η
παρανυχίδα: la stremità della pelle che è sopra le unghie
58. οι
αντζίδες: le pipite delle dita, i peteriggi delle dita, le reduvie
59.
οι αρμοί των δακτύλων, οι κλειδώσεις των δακτύλων: i nodi delle dita
60.
ο νώμος, οι νώμοι: la spalla, le spalle
61. η
ράχη: il dosso, il dorso
62.
τα νεφρά, τα νεφριά: i lomb
63.
τα πλευρά: i lati
64.
τα λαγώνια, τα λαγκώνια: i fianchi
65.
το κωλοράδι, το πλινάρι, κουφέστο, ο σκροπιός: il
groppone, il sopraculo
66.
τα κωλομέρια, τα κωλόμηλα: le natiche
67.
το μισoσκέλι: il perineo
68.
ο πάτος, το κωλομπάρι, ο κώλος: il federe, il fondamento, il culo
69.
ο γοφός, το σταυρί, οι γοφοί, τα σταυριά: la anca, le ance
70.
η σάρκα: le parti vergognose
71.
το μερί, τα μεριά: la coscia, le coscie
72.
το ριζομέρι, τα ριζομέρια: l’anguinaglia, le anguinaglie
73.
το κούγιαυλο, το ποδάρι, τα καύγιαλα, τα ποδάρια: la gamba, ò
l’osso della gamba, le gambe,
ò le ossa delle gambe
74.
η άντζα, το αντζί, το καντζίλι, οι άντζες, τα αντζιά, τα
καντζίλια: il garretto, il
garletto, i garretti, i garletti
75.
το ψαχνό, το ψαχνί, τα ψαχνά, τα ψαχνιά: la polpa della gamba, le polpe delle gambe
76.
το γόνατο, τα γόνατα: il ginocchio, i ginocchi
77.
το καρύδι του γονάτου, τα καρύδια των γονάτων: la mola, ò la noce del
ginocchio, le mole, ò le noci delli ginocchi
78.
το ποδάρι, το πόδι, τα ποδάρια, τα πόδια: il piede, i piedi
79.
ο αστράγαλος του ποδαριού, οι αστράγαλοι των ποδαριών: la nocca, ò la cannola
del piede, le nocche, ò le cannole de’ piedi
80.
το κτένι του ποδαριού, τα κτένια των ποδαριών: il tarso, i tarsi
81.
η φτέρνα, οι φτέρνες: il calcagno, le calcagna
82. η
πατούνα, η πατούχα: la piota, ò la pianta del piede, le piote, ò le piante
de’ piedi
83.
τα δάκτυλα των ποδαριών, τα δακτύλια των ποδαριών: li deti,
ò le dita de' piedi
84.
η μήτη του ποδαριού, η μήτες των ποδαριών: la punta del piede, le punte
de’ piedi
85.
το πετζί του κορμιού, το δερμάτι του κορμιού: la pelle
86.
το οξώπετζο, το ξώπετζο, το απανόπετζο: la sopradelle, l’epidermio
87.
οι πόροι του πετζιού, τα τρυπαράκια του πετζιού: i pori della pelle
88.
το μουνί, η μουνάρα: natura grande di donna
89.
τα αρχίδια, τα
διδύμια: i testicoli, i sonagli, le balottole, le palle
90.
η ψωλή: η σάρκα του ανδρός
Κατάστιχο των εσωτερικών μερών του
ανθρωπίνου κορμιού
Lista delle parti interne del corpo
humano
1.
το κάκαρο, το κρανίο, το κόκαλο της κεφαλής: il
teschio, il cranio, il craneo
2.
ο μυαλός της κεφαλής: il cervello
3.
ο βορβός του ματιού: tutta la massa dell'occhio
4.
τα σφονδύλια: le vertebre
5. το
ραχοκόκαλο: la schiena, le ossa della schiena
6. η
πλάτη, οι πλάτες: la paletta della spalla, le spalette dello spallo
7. το
καταπινάρι, ο γούργουρας, η γούλα: la gola, la cannagola, l'esofago.
il gorgozzolo, la strozzolo
9. η
γαργαλίδα, οι γαργαλίδες: le grandule, le ghianduccie, le gangole, le
gavigne, le cocoie
10. το
στομάχι: lo stomaco, il ventricolo
11. η
τραχεία: la trachea arteria
12.
ο σφλύγκουνας, το σφυλγούνι, το πνεμόνι, το πλεμόνι: il polmone, pulmone
13.
η καρδιά: il cuore
14.
το διάφραμα, κάποιος ποντικός οπού χωρίζει την καρδιά και το πνεμόνι από το σικότι
και τη σπλήνα: il diafragma
15.
το σικότι, το σκότι: il fegato
16. η
σπλήνα: la milza, la ratta
17.
το νεφρό, το νεφρί, τα νεφρά, τα νεφριά: il reno, i reni, il rognone, i rognoni
18.
τα σωτικά, τα σωθικά, εντόσθια, τα σπλάχνα: le viscere, le intestina
19.
τα άντερα, τα έντερα: le budella
20.
το μεσεντέριο, κάποιο πετζί χοντρό και παχύ, οπού είναι εις τη μέση των
αντέρων: il mesenterio
21.
το επίπλοο, κάποιο πετζί ψιλό και παχύ, οπού σκεπάζει τα άντερα: l’epiplo,
cerra membrana sottile e grassa che cuopre le intestina
22. η
μήτρα: la matrice
23. η
φούσκα: la vescica, la vesciga, la vessica, la vesica
24. το
υποκοίλι, το ποκοίλι: l’epigastro, il basso ventre
25.
το κρέας, το κριάς, το κριάσι: la carne
26.
οι ποντικοί: i moscoli
27.
το γλινό, η γλίνα, το άλειμα: il
grasso, il sevo, la songia, la sunga
28.
τα κόκαλα: le ossa
29.
ο μυαλός των κοκάλων: la midolla
30.
οι παγίδες: le coste
31.
τα τρούγανα, τα τρώγανα, τρωγανάδια, τα τραγανάδια: le cartilagini, i tenerumi
32.
τα νεύρα: i nevri
33.
οι τζίπες, το πετζάκια: le membrane
34.
οι αρτηρίες: le arterie
35.
οι φλέβες: le vene
Κατάστιχο των χυμών του ανθρωπίνου
κορμιού
Lista de gl’humori del corpo humano
1. το
αίμα: il sangue
2. το
φλέγμα, το φλέμμα: la pituita, la flemma, il la flegma
3.
η χολή: la bile
4.
ο χυλός: il chilo
5.
το γάλα: il latte
6.
η σπορά, ο σπόρος, το σπέρμα: il sperma
Κατάστιχο των περισσευμάτων του
ανθρωπίνου κορμιού
Lista de gl’escrementi del corpo humano
1.
το μαλί, η τρίχα: il pelo
2.
τα μαλιά: il capegli
3.
οι τρίχες: i peli
4.
η πιτερίδα, η πιστερίδα, η ψαχνίδα, η κάσα: la forfora
5.
τα δάκρυα: le lagrime
6.
η βρόμα του αφτιού, η ρίπα του αφτιού, ο ρίπος του αφτιού: la puzza
dell'orecchio
7.
η μύξα: il mocco
8.
το φτύσμα, τι φτύμα: lo sputo
9. τα
σάλια: la saliva, la bava
10. τα
νύχια: le unghie
11.
το κατουριό, το κάτουρο, το κατουρημα: l’orina, l'urina
12.
τα καταμήνια, το αίμα, η τάξη, η συνήθεια, τα φυσικά των γυναικών: le menstrue
delle donne, i mesi, il marchese, la fluenza
13.
η κοπριά: lo sterco
14.
ο ίδρος, ο ίδρωτας: il sudore
15.
τα λόχια, τα ύστερα τη γέννας, το άκλουθο της
γέννας: la secondina, le seconde
Κατάστιχο των ασχήμων σημαδιών του
ανθρωπίνου κορμιού των μεγάλων
Lista delli notabili diffetti del corpo
humano
1.
η αλληθωριά: l’esser bieco
2.
η βερβεριά: il tartagliare
3.
η βρομομητιά: la puzzolenza del naso
4. η
βρομοστομιά: la puzzolenza della bocca
5. η
βουβάδα: la mutezza
6. η
ζερβοχεριά: l’esser mancino
7.
η ζουγκλάδα, η ζουρλάδα: l’esser stroppiato
8.
η ζόμπα, η καμπούρα: la gobba
9.
η κιτρινάδα, η ντζαφράνα, η ντζαφρανάδα: la steritia
10. η
κουλάδα: l’esser stroppio di mano
11. η
κουτζάδα: la zoppaggine
12. η
κουτζομητιά: l’havere il naso schiacciato
13. η
κουφάδα: la sordità
14. η
κουφοδοντιά: l’havere il denti rari
15.
η λιγνάδα, η λιγνιά, η γλινάδα, η γλινιά: la magrezza
16.
η μπουδουριά: l’esser nano
17.
οι βλακομάδες, τα ξευλογιάσματα: i segni delli vaiuoli
18. η
σαποδοντιά: l’havere i denti guasti
19. η
στείρωση: la sterilità, l'esser sterile la donna
20. η
στραβάδα: l’esser guercio
21. η
στραβοστομιά: l’haver la bocca storta
22. η
τζευδιά: la balbezza
23. η
τυφλιά, η τύφλα, η τυφλάδα, η τυφλάγρα: la cecità, la cechità,
la cechezza, la cecaggine
24. η
φαλακράδα: la calvezza, il calvitio
25. η
φαρδοστομιά: l’haver la bocca troppo larga
26.
η χλωμιά, η χλωμάδα: la pallidezza
Κατάστιχο των ασχήμων σημαδιών του
ανθρωπίνου κορμιού των μικρών
Lista delli piccoli diffetti del
corpo humano
1. η
ελιά: il neo, il nevo
2. η
ζαρωμάδα: la ruga alla faccia
3. το
κότζι: la verruca
4. το
σπιρί, το κουκούδι: la broggia, il broggiotto, il broffola, la pustula
5.
η μπουκαρέλα, το ξεφύσσισμα: la bolla alle labbra
6.
η τζεπράδα, η τζέπρα, η πικνάδα: la lentiggnine
7.
η τζίμπλα, η τζιμπλιά: la lippitudine
8.
η τζίπα, η ατζίπα: la maglia dell'occhio
9.
η φούσκα: la vescica
Κατάστιχον των λουλουδιών
Lista de’ fiori
1. το
αγραβάνι: il fiore dell’albero di salomone
2 η
αίγια: i minuti pensieri, la fiammola, il fior di Giove
3. το
αμπερεμποΐ: la battisecula, la batiisegola
4. το
ασεκικουπέ, το σκουλαρίκι: l’aquilegia, l’aquilina
5. το
γαρόφαλο: il garofano, il garofilo
6. ο
γκιρίτλαλες: il ranonculo bianco e rosso
7.
οι δενδρογιές, τα ζαμοπόια: la viola mammola
8.
ο ζενρεκαδές: il narcisso
9.
το ζιμπούλι, το ζαυλακούδι: l’hiacinto, l’iacinto
10. το
ζουλφεγκιάρ: il matrtagone, et l’hemerocalle
11.
ο ήλιος, το ηλιοτρόπιο: l’heliotropio, l’eliotropio
12. το
ιασουμί: gelsomino
13. το
ιντζιλδισικέκ: il lilio convallio
14. οι
καπουτζίνες: la calcatripa
15. το
κιακαναλάλε: la margarita, la bellide
16. το
κουτζεφιφλάλε: il ranonculo
17. η
κρίνα: l’iride, la gladiola, il gladiolo, il giglio azurro, ò pavonazzo
18.
ο κρίνος, το ζαμπάκι: il fiordaliso
19. ο
λαλές: la tulipa, il tulipano
20.
το λαγόψωμο, το μπουγουρμείρεμ: il ciclamin
21.
ο μάκος: la peonia
22.
το μαναξιλαλέ: l’anemone
23.
η μαργαρίτα: la calendula, la caltha
24.
οι μενεξέδες, οι χαμοβιολέτες: le viole
25.
το μουσκερεμέ: muschio greco
26.
το μοσκόροδο: rosa muschiata
27.
το νεκρολούλουδο: il fior di morto
28.
το νούφαρο: la nimfea
29.
η ντεμπερόζα: la tuberosa
30.
η παπαρόνα: il papavero
31. οι
πασχαλιές: i secchi amori, la ghianda unguentaria dell’indie
32. το
σκορόλοδο: rosa servatica
33. τα
σπάρτα: la ginestra
34. το
σπαθόρι: l’amaranto, il fior veluto, il fioveluto
35. τα
τζεγκκίλια: la gionchiglia
36. η
τζουρεοτού: la nigella
37. το
τουτζααδέ: l’imperiale
38. το
τριαντάφυλλο: la rosa comune
39.
το φράγκικο τριαντάφυλλο: la centifoglie
40.
οι φιλάδες: l’oleandro, il rododafne
41.
οι φουγκέτες: l’ottonna
42.
η χαμόμηλα: la camomilla
Τα του μαγειρειού
Le cose appartementi alla cucina
1. η
αθρακούφη, η ανθρακούφη: la braggiuola, la brascuola, la brasciola
2.
το αλάτι, το αλάτζι, το άλας: il sale
3.
το αλατερό: la saliera
4.
το αλεύρι: la farina
5.
το αλογοσίδερο: il capifuoco, l’alaro
6.
τα απλαδένια: i tondi
7.
η αχιλιά, η στάκτη: la cenere
8.
η βελώνη, το σουγλάκι οπού
λαρδώνουνε: la lardatoia, la lardaruola, il lardario
9.
το βούτουρο: il butiro
10.
το γδι, το ιγδί, το γουδί: il mortaio
11.
το γδοχέρι: il pestaio
12.
οι δαυλοί: il tizzoni
13.
ο ζαφράς, ο ζαφοράς: il zaffrano
14.
η ζάχαρη: il zuccaro
15.
το ζυμάρι: la pasta
16. η
ήσκα: la esca, il cencio
17. ο
καιημάς: pestaruola da minuzzar la carne, le herba, e simili
18.
η κανέλα: la canella
19.
ο καπνός: il fumo
20.
η καρβουνιά: la brascia ardente
21.
τα κάρβουνα: i carboni
22.
το κόσκινο: il crivello
23. το
σιδερένιο κόσκινο: lo scotitoio, il mestolone da colare ò passare favetta &
c.
24. ο
κουβάς: la secchia di legno
25. το
κουκούμι, το σιδερικό: la brocca grande di metallo
26.
η κουτάλα, η χουλιάρα: la cochiara
27.
το λάδι: l’olio, l’oglio
28.
το λαδικό: l’orcio, ò l’orciolo
29.
το λαρδί: il lardo
30.
το λεκάνι: il catino, il catinello, la catinella, la conca
31.
η μασιά: la moglieta
32. τα
μοσκοκάρυδα: la moscata noce
33. τα
μοσκοκάρφια: il garofalo
34. το
μπίκι: la brocca, il coppo
35.
το μιαστήρι, το ρεπίδι: il ventaglio, il ventaio
36.
ο νεροχύτης: la lavatrina, il lavatoio, l’acquaio, lo scacquatoio
37.
το ξίδι: l’aceto
38.
τα ξύλα: le legna
39.
η ξύστρα:la grattuggia
40.
το
παχούρι: la ghiotta, la ghiottola, la cioppa, la cazzuola
41.
τα πιάτα: le scodelle
42. το
πιπέρι: il pepe, il pevere
43.
η πλασταριά, το σινί: la tortiera
44. το
προζύμι: il levame, il levito, il livieto, la levatura, il fermento
45.
η πυράγρα, η πυροστιά: la tanaglia da fuoco
46.
τα πυριοβολικά: il focile
47.
η ραχνιά: il fuligine
48.
η ρόδα όπου γυρίζει το οφτό: il tornatosto
49.
το σατήρι: lo spacchino
50.
η σιδεροστιά: i trepiedi
51. η
σίκλα: la secchia di metallo
52.
το σινί: tortiera di rame
53. η
σκάρα: la gradella, la graticola
54.
η σκάφη, ο τεχνές ή το σεντούκι οπού ζυμώνουνε μέσα: la madia
55.
η σκούπα, η φλοκαλιά, η φροκαλιά, η σαρωνιά, το σάρωμα: la scopa
56.
τα σκουτέλια, τα τεψιά: i piatti
57.
η σούγλα, η σούβλα: lo spiedo
58.
οι σπέτζιες: le spetie
59.
η στάμνα, το σταμνί: la brocca di terra da asqua
60. το
σφουγγάρι: lo struffione, lo strulfione
61.
ο ταβάς: il testo
62.
ο τανός, το μαγκάλι: il fogone portatile di ferro
63. το
τηγανάκι: la padeletta, la padellina
64.
το τηγάνι: la padella
65. ο
τέντζερες: la pignata di metallo
66.
το τζέτζερο: il gengivo
67.
οι τζιμπλίδες: le scintille
68.
η τζουγκράνα: la spatola da fuoco,
ò forno, l’attizzatoio, il zampone, il fustigone
69.
το τζουκάλι: la pignata, ò pignatta di terra
70.
το τραπεζοφουγότανο: il scaldavivande
71.
το τρυποχουλιάρι, η τρυπητή χουλιάρα, η τρυπητή
κουτάλα: la mestola, la cazza da schiumare, il cucchiaro forato da schiumare
72.
το τυρί: il formaggio
73.
η τυροξύστρα, η τυροξύστρια: il grattacascio
74.
η φλόγα: la fiamma
75. ο
φουγλάρος: il camino, il fuocolare
76.
ο φούρνος: il forno
77. το
φτιάρι: la palla da fuoco, et da forno
78.
η φυσσούνα, το φυσσερό, το φυσσούνι: il mantice
79.
η φωτιά, η στιά: il fuoco
80.
ο χάλικας, η η πυριοβολόπετρα, η πυριόπετρα, η
τζακομακόπετρα: la pietra fuocaia
81.
το χάλκωμα, το χάρκωμα, το κακάβι, το
χαρανί: la caldaia, il caldaio, la caldara, il caldaro
82.
το χαλκωματάκι, , το χαρκωματάκι, το κακαβάκι, το
χαρανάκι: il caldaruolo, il calderino, la caldaruola
83. το
χαζάνι: calderone: il calderone
Κατάστιχο των μετάλλων
Lista de’metalli
1.
το ασήμι: l’argento
2.
το ατζάλι: l’acciaio, l’acciale
3. το
λατού: l’ottone, il liottone
4. το
μάλαμα: l’oro
5. το
μολύβι: il piombo
6.
το μπρόντζο, ο μπρόντζος: il bronzo
7.
το πετάλι: l’orimpele, l’oripello
8.
το σίδερο: il ferro
9.
το στάνιο: lo stagno
10.
το χάλκωμαμα, ο χαλκός: il rame
Καμπόσα μετέωρα πύρινα
Alquanti meteori ignei
1.
η αστραπή: il baleno, il folgore
2.
το άστρο το πεφτούμενο: la stella cadente
3.
το άστρο το τρεχάμενο: la stella corrente
4.
το αστροπελέκι: la saetta, il fulmine
5.
το δοκάρι: il travetto
6.
η κουμέτα, η κομέτα, ο κομίτης: la cometa
7.
ο σαντέρμος: il sant’ elmo
Καμπόσα μετέωρα φωτερά
Alquanti meteori lucidi
1. οι
βέργες: le verghe
2. η
κιαρασελέτη, το δοξάρι, η δόξα του ουρανού: l’iride, l’arco celeste,
l’arco baleno
3. η
παρασελήνη: la paraselene, la contraluna
4.
το στεφάνι: la corona
Καμπόσα μετέωρα νερώδη
Alquanti meteori acquei
1. η
βροχή: la pioggia
2. η
καταχνιά: la caligine
3.
το μάννα: la manna
4.
η πάχνη, η παγωνιά: la brina
5.
τα σύνεφα: le nuvole
6.
το χαλάζι, το χαλάντζι: la grandine, la gragnuola
7.
το χιόνι: le neve
8.
η ψιχάλα: la piovetta, la piovicina
Καμπόσα μέτρη των πραγματειών
Alquante misure di derrate
1.
το βουτζί: la botte
2.
το βαρέλι: il barile
3.
ο κιλές: il sestaio
4.
το μέτρο: la misura
5.
το μόδι: il moggio
6.
το πινάκι: lo staio, lo staro
7. η
πίντα: la pinta
Καμπόσα μέτρη του μάκρους & του
πλάτους & του φάρδους & της ψηλότητος & του βάθους
Alquante misure di lunghezza,
di larghezza, di altezza, di profondità
1.
το δάκτυλο, το παρμάκι: il deto
2.
το μίλι: il miglio
3.
τα τρία μίλια, η λέγα: le tre miglia, le lega
4.
η οριά, η οργιά: la pertica
5. η
πήχη: il pico, il braccio
6.
η πιθαμή: il palmo
7.
το ποδάρι: il piede
Κατάστιχο των δώδεκα μηνών του χρόνου
Lista de’ dodici mese dell’anno
1.
ο Γενάρης: Gennaio
2.
ο Φλεβάρης, ο Φεβρουάριος: Febraio, febraro
3.
ο Μάρτης, ο Μάρτιος: Marzo
4.
ο Απρίλης, ο Απρίλιος: Aprile
5.
ο Μάις, ο Μας, ο Μάιος: Maggio
6.
ο Πρωτούλης, ο Θεριστής, ο Ιούνιος: Giugno
7.
ο Δευτερούλης, ο Αλωνιστής, ο Ιούλιος: Luglio, Giuglio
8.
ο Άγουστος, ο Αύγουστος: Agosto
9.
ο Σετέβρης, ο Σεπτέβρης, ο Σεπτέμβριος: Settembre
10.
ο Οκτώβρης, ο Οκτώβριος: Ottobre
11.
ο Νοέβρης, ο Νοέμβρης, ο Νοέμβριος: Novembre
12.
ο Δεκέβρης, ο Δεκέμβριος: Decembre
Οι εφτά ημέρες της εβδομάδας
Sette giorni della settimana
1.
η Κυριακή: la Domenica
2.
η Δευτέρα: il lunedi
3. η
Τρίτη: il martedi
4. η
Τετράδη: il mercordi, il mercoledi
5.
η Πεύτη, η Πέφτη: il giovedi
6.
η Παρασκευή: il venerdi
7.
το Σάββατο: il Sabato
Η μονέδα οπού περνά εις την Τουρκιά
La moneta che passa in Turchia
1. το
φλουρί το βενέτικο, το τζεκίνι, το οποίο αξίζει δυόμησι γρόσα: il
zecchino, che vale due scudi e mezzo
2.
το όγκρινο φλουρί, το ποίο αξίζει δύο γρόσα και ένα ρούπι:
l’ungaro, che vale due scudi e un quarto
3.
το σερίφι, το οποίο αξίζει πάλι δύο γρόσα και ένα ρούπι: il serifo, che vale
ancora due scudi e un quarto
4.
η σιβιλιάνα, η οποία περνά για ένα γρόσι και έξι παράδες: il lione che passa
per un scudo e due parà
5.
το γρόσω, το γρόσι, το ριάλι, το οποίο αξίζει εκατόν είκοσι άσπρα: lo scudo, ò,
piastra che cale aspri 120
6.
η ζολότα, η οποία αξίζει ογδόντα άσπρα: la
zolota che vale aspri 80
7.
το τούλτι, το οποίο αξίζει σαράντα άσπρα: la tulta ò mezza zolota, che vale
aspri 40
8.
το ρούπι, το ποίο περνα για άσπρα τριάντα ένα: il quarto di lione, che passa
per aspri 31
9.
το κοσάρι οπού αξίζει άσπρα είκοσι: il cosaro, che vale vale aspri 20
10.
το δεκοκτάρι, οπού αξίζει άσπρα δεκοκτώ: il decoctaro,
che vale aspri 18
11.
το τιμίνι, το ποίο αξίζει δέκα άσπρα: il temino, che vale aspri 10
12.
η μπάμπκα, η οποία αξίζει εννιά άσπρα: la bambca, che vale aspri 9
13.
το πεντάρι, το οποίο αξίζει άσπρα πέντε: il pendaro,
che vale aspri 5
14.
ο παράς, ο οποίος αξίζει τρία άσπρα: il para, che vale aspri 3
15.
το δυάρι, το οποίο αξίζει δύο άσπρα: il diaro, che vale aspri 2
16.
το άσπρο, το ποίο αξίζει τέσσαρες φόλες:
l’aspro, che vale fole 4
17.
η φόλα, το μαγκούρι: la fola, che è più bassa moneta
Κατάστιχο των νερών οπού καθημερινά
πίνονται
Lista dell’acque che si bevono
ordinariamente
1.
το νερό της βροχής, το νερό το βρόχινο, το
βροχινόνερο: l’acqua di pioggia, l’acqua piovana
2.
το νερό της βρύσης, το νερό το βρύσινο: l’acqua di fontana
3.
το νερό στης στέρνας, το στερνόνερο: l’acqua di cisterna
4.
το νερό του πηγαδιού, το νερό το πηγαδίο:
l’acqua di pozzo, l’acqua pozzara
5.
το νερό του ποταμού, το νερό το παταμίσιο: l’acqua di fiume
6.
το νερό το τρεχάμενο: l’acqua corrente
7.
το νερό της λίμνης, το νερό το λιμνήσιο: l’acqua di lago
8.
το νερό του χιονιού, το νερόχιονο: l’acqua de neve
Κατάστιχο των νερών οπού καθημερινά δεν
πίνονται
Lista dell’acque che non si bevono
ordinariamente
1.
το νερό της θάλασσας, το θαλασσόνερο: l’acqua marina
2. οι
θέρμες: le acqua natutalmente calde, et minerali
3.
το νερό το γλυφό, το γλυφόνερο: l’acqua dolcigna
4.
το νερό το αλμυρό, το αρμυρόνερο: l’acqua amara ò salsa
5.
το νερό το άνοστο, το ανοστόνερο: l’acqua insipida
6.
το νερό το θολό, το θολόνερο: l’acqua torbida
7.
το νερό το βουρκιασμένο: l’acqua fangosa
8.
το νερό το άτζαλο, το ατζαλόνερο: l’acqua sporca
9.
το νερό το χαλασμένο και βρομερό: l’acqua guasta, et puzzolente
10.
το νερό το σκουλικιασμένο: l’acqua vermiculata
11.
το νερό το φαρμακεμένο: l’acqua auvelenata
Κατάστιχο κάποιων νερών με τέχνη
καμωμένων
Lista di alcune acque fatte con arte
1.
η αλισιά, η αλισίβα, η αλουσιά: la liscia, la lisciva
2.
το ασημόνερο: l’acqua forte
3.
το νερό το βραστό, το βραστόνερο: l’acqua bollita
4.
το νερό το γιατρικό: l’acqua medicinale
5.
το νερό το ζεστό, το θερμό: l’acqua calda
6.
το μελόνερο: la molsa, l’acqua mele
7.
το σαπουνόνερο: il saponaccio
8.
το νερό το σιδεροπυρωμένο: l’acqua di fucina, nella quale si smorza il
ferro infuocato
9.
ο τζίρος: l’acqua di latte, il sero
10. το
ψωμόνερο: l’acqua battuta con midolla di pane
11.
το κριθαρόνερο: l’acqua orgiata, l’acqua cotta, la tisana
Κατάστιχο κάποιων ρεμπικαρισμένων νερών
Lista di alcune acque distillate
1.
το αθόνερο, το ανθόνερο: l’acqua nanfa, ò lanfa
2.
το γαθάγγελι: l’acqua d’angioli
3.
το κανελόνερο: l’acqua di canela
4.
τα νερά τα μυρωδικά: le acque aromatiche, ò odorarie
5.
το ρακί: l’acqua di vita, l’acqua ardente
6.
το ροδόσταμα, το τριανταφυλλόνερο: l’acqua di rose
Κατάστιχο των οσπρίων
Lista de’ legumi
1. ο
αρακάς:il pisillo, il bisello
2.
το κεχρί: il miglio
3.
το κουκί: la fava
4.
το λαθούρι: il lupino
5.
το ρίζι: il riso
6.
το ροβίθι, το ρεβίθι: il cece, il cicero
7.
το στραγάλι, το τρωγάλι: il cece arrostito
8.
η φακή: la lenticchia
9.
το φάρο, ο κουρπάς: il farro
10.
το φασόλι, το φασούλι: il fagiulo
Κατάστιχο των πανιών
Lista delle tele
1.
το αλαντζαδένιο: tela vergata
2.
το αλεύκιο: tela non biancheggiata
3.
το ανήψητο: tela de filo cruda
4.
το γιεμενί: tela di Persia
5.
ο δήμιτος: fustagno
6. το
ντολαντίτικο: tela d’Olanda, tela battista
7. το
καναβάτζο: tela grossa da imballare, telaccia
8.
το καναβένιο: tela di canape
9.
το λινό: tela di seta
10.
το μεταξένιο: tela di bambaca
11.
το μπαμπακερό: tela di bambace
12. το
μουσελί: tella sottile di bambace
13. το
σκάμαντρο: bambacina, bambagina, bambagino, bambagiula, bambasina
14.
το τερλίκι, το φιτιλί: tela sotile vergata
15.
το τουλπάνι: tela da turbante
Κατάστιχο εκείνων οπού είναι στο περιβόλι
Lista di quelche c’è nel giardino
1.
τα χόρτα, τα χορτάρια: le herba
2.
τα λουλούδια, τα
πούλουδα: I fiori dell’herbe, e de gl’alberi non fruttiferi
3. τα
φύλλα: le foglie dell’herbe, e de gl’alberi
4. οι
καρποί: i frutti dell’herbe, e della terra
5. οι
σπόροι: le semenze
6. οι
ρίζες: le radici
7. τα
δένδρα: gl’alberi
8. τα
άθη, τα άνθη: i fiore de’gl’alberi fruttiferi
9.
τα πωρικά: i fruti de’glaberi
10.
τα κλήματα, οι αμπέλοι: le viti
11.
οι κληματαριές, οι
κρεβατίνες: le pergolate, le compluviate viti
12. οι
καταβολάδες: le piovani, le posticcie, le propagini
13. οι
πρασιές: i quadretti
14. οι
πρασοδένδρες: i seminari
15. οι
βρύσες: le fontane
16. τα
πηγάδια: i pozzi
17. τα
μαγκανοπήγαδα: i pozzi da ruota
18.
τα κηλωνοπήγαδα: i pozzi d’altalena
19.
τα αυλάκια, οι ποτιστάδες: i rii
20. οι
στράτες: i viali
Κατάστιχο των ατιμήτων πετρών
Liste delle pietre pretiose
1.
η αρναούρα: agata
2.
το διαμάντι: diamante
3.
η κρανάτα: granato
4.
ο λάπις: lapis, lapis lazuri
5.
το μαργαριτάρι: perla
6.
το μπαλάσι: balasso, balascio
7.
το περουζέ: turchesa
8.
το ρουβί: rubino
9.
το σαφίρι: zafiro
10.
το σμαράγδι: smeraldo
11.
το τοπάζι: topatio
12.
του φιδιού το μάτι: l’occhio di serpente
13.
του φιδιού το κέρατο: la lingua di serpente
Καμπόσων λογιών ξεχωριστές πέτρες
Alquante sorti di pietre segnalate
1.
το αλάβαστρο: alabastro
2.
η άμπρα, το άμπαρι: ambra, ambaro
3.
η ιάσπιδα: iaspide, diaspro
4.
η καλαμίτα, ο μαγνήτης: calamita, adamante
5.
το κεχριμπάρι: ambra rgisa, ambracane
6.
το κουράλι: corallo
7.
η κρατητήρα: pietra d’aquila
8.
το κρυστάλλι, το κρουστάλλι: cristallo
9.
το μάρμαρο: marmo
10.
το μπεζοάρι: bezzoaro
11.
η πέτρα τόκα, η δοκιμάζουσα πέτρα, ο
χρυσίτης: petra tocca, paragone
12.
το πόρφιδο: porfido
13.
το σαβάτζο: giaietto
Καμπόσων λογιών πιοτά
Alquante sorti di bevande
1.
το κανελόρακο: rosoli
2.
το κρασί: vino
3.
ο καφές, ο κααβές: caffe, cahavè
4.
ο λάγγερας: raspato, acquarella
5.
το μελίκρτα: melicrato, hidromele, molsa, mulso
6.
το μουσελέζι: sapa
7.
η μπίρα: birra
8. ο
μποζάς: bosa, acqua di miglio cotta
9.
το νερό: acqua
10.
το πετουμέζι: vin cotto
11. η
πουζού: chiarea, hipocrato
12. το
ρακί: acqua vite, acqua vita, acqua ardente
13. η
σερβόζα: cervosa, cervogia
14. το
σερμπέτι: sorbetto
15. η
σίκερα: sicera, cidra, cedra
16. το
ταί: tè
17.
η τζοκολάτα: ciocola
Κατάστιχο των πουλιών
Lista di gl’uccelli
1. ο
αγριοκόρακας: corvo salvatico
2. η
αγριόκοτα: rustica
3. η
αγριόπαπια: anetra salvatica
4. το
αγριοπερίστερο: colombo silvestre, savaro, terrigiano
5.
το αγριοπέτηνο, ο αγριοπετηνός: upega
6. η
αγριόχηνα: occa salvatica, tarda
7. ο
αετός: aquilastro
8. το
αϊδώνι: lusignuolo, rossignolo
9. ο
αλκύωνας: alcione
10. ο
ανεμογάμης, το τζουράκι, το κατινέλλι: terzuolo
11.
ο ασκολόπακας, η ξυλόκοτα, το ξυλόρνιθο, η ορνιθοσκαλίδα: beccaria
12.
το αφτιχιονάρι: francolino
13.
το βερδούνι: canevaruolo, canevaruola
14.
η βουταναριά, η καληκατεζού, η καληκατζού: mergo
15.
η γιερακήνα: falcone femina
16.
το γιεράκι: falcone maschio
17.
ο γερανιός, ο αγερανός, η τούρνα: grue
18. ο
γλάρος: fulica, folega, folica
19.
ο γρύφος, ο γρύφονας: griffone, grofone
20.
ο γύπας, το όρνιο: avoltore, avoltoio
21.
το καναρίνο, το λούγαρο: canarino
22.
το καπούνι: cappone
23.
η καρακάξα, η κάργα, η πούλα: cornachia
24.
η καρδερίνα: cardellino
25.
το κλοξάρι: barbagiani
26.
ο κόκκυγας, ο κόκος: cucuglio, cucco, cuculo
27.
η κίσσα: pica
28.
ο κόρακας: corvo
29.
ο κότζιφας, η τουρδέλλα: merlo
30.
η κουκουβάγια: civetta
31.
ο κύκνος: cigno
32.
ο κύψελλος: ciscilla
33.
ο λάρος: garavagno, gravagno
34.
το λεϊλέκι, ο λέλεκας, ο τουροπινάς, ο τζιροπινάς: cicogna
35.
η λόδολα, το χαμοκυλάδι, ο σκορδαλός, η παπαδιά: lodola, allodola
36.
ο λούπις: nibbio, πθλλανο
37.
ο μαλαθρίτης, το τρυποκαρύδι: regulo
38.
το μαυροπούλι, ο ψαρός: storno
39.
το μελισόφαγο: aparuolo, lupo dell’api
40.
η νυκτερίδα: nottola
41.
η όρνιθα, το ορνίθι, η κότα: gallina
42.
η μισιριότικη όρνιθα, η φραγκόκοτα, η γαλιδίντια, η ντιάνα
43.
το ορτύκι: quaglia
44.
το παβόνι, το παγόνι: pavone
45. ο
παπαγάλλος: ghiandara, groilo, papagallo
46. η
πάπια: anetra
47. η
παπίτζα: sarcella
48. το
παροκέτο: perochetto
49. ο
πελικάνος: pellicano
50. η
πέρδικα: pernice
51. το
περιστέρι: piccione, pizzone, palombo, colomba
52. το
πετηνόπουλο: pollastro
53. ο
πετηνός, ο αλέκτωρας: gallo
54. ο
πετρίτης: pettirosso
55. το
πιπίνι, το περιστεράκι, το περιστερόπουλο: pippione, pippioncello,
colombotto
56. το
πλουβιέρο: pluviero
57. η
πουλάδα: pollastrone
58. ο
σακάς: agretto, groto, crotto, l’uccello del Duca
59. το
σκαθί: galbedro, garbella, rigolo, strillozzo
60. η
σουσουράδα: codittiemola, codasquassola, codizinzola, ballarina
61. ο
σπίνος: pincione, friroguello
62. το
σπουργίτι, ο σπουργίτης: passero
63.
ο σταυραετός, ο αετός: aquila
64.
ο στρουθοκάμηλος, ο στρουφοκάμηλος: struzzo, struzzolo, struccio, strutio
65.
ο συκοφάς: beccasico, hortolano
66.
η τζίκλα, η τζίχλα, η κίχλα: tordo, torda, tordarello
67.
ο τρίορχος: poiana, buzzago
68.
το τρυγώνι, η τρυγώνα: tortora, tortolo
69.
το φανέτο: fanello, canepino
70.
η φάσσα: faggiano femina
71.
ο φασσιανός, το φασσί: faggiano
72. το
φλόρι: tavarino, lugarino, lugaro, leoro, lecora, raparino
73. το
φρεντζούνι: becchietto
74. το
χελιδώνι: rondinella
75.
η χήνα: occa
76.
ο χλωρίονας, ο ασάραντος: clorione
Κατάστιχο των πωρικών
Lista delli frutti gl’alberi
1. το
αβράμηλο: il prugno, la pruna
2. το
αγραβάνι: il frutto dell’albero della Giudea
3. η
ακρανιά: la cornola, la corniola, la corgna
4. το
αμύγδαλο, το αμύγλαδο: la mandola, la mandorla
5. το
απίδι: il pero
6. το
αχλάδι: il pero salvatico
7. το
δαμάσκηνο: il prugno, ò la prugna di Damasco, la fusina, il fusino
8. η
ελιά: l’oliva, l’uliva
9. το
καΐσι: l’armeniaco, il bacoco, l’abbricocca, l’abricoccola, l’arbicoccola
10.
η καρούμπα, το ξυλοκέρατο: catrobba, la carubba
11.
το καρύδι: la noce
12.
το κάστανο: la castagna
13.
το κεράσι: ciriegia
14.
το κίτρο: citrone
15.
η κουκουμάρα: la corbezzola
16.
το κουκουνάρι: il pignolo, il pinocchio
17.
ο κουρμάς, το φίνικο: il dattilo, il dattero
18.
το κυδώνι: il cotogno
19.
το λεμόνι: il lemone
20.
το λεφτόκαρο, το φουντούκι: la nocella, la nocciuola
21. το
μήλο: il pomo, la mela
22. το
νεράτζι: l’Arancio, il rancio, il narancio, il melangolo, la
melangola, il melarancio, il citrangolo, il cetrangolo
23.
το νέσπουρο, η νέσπουρα, το μούσκουλο: la nespola
24.
το ντζαρνταλούδι, το ζαρταλούδι: il pericoco
25.
το πιστάκι: il pistacchio
26.
το ροδάκινο: la pefca, il persico
27.
το ρόδι, το ρόιδι, το ρούδι: la granata, il melagrana, la melagrania
28. η
σόρμπα: la sorba, la sorbola, la sorbella
29.
το συκάμινο, το σκάμινο, το συκάμιλο: la mora
30.
το σύκο: il fico
31.
το τζίνζιφο, το τζίντζιφρο, το τζίντζεφρο: la giuggiola
Κατάστιχο των ρούχων των μεταξωτών και
των χρυσών
Lista delli drappi si seta come di oro et
argento
1.
ο ταφτάς: tafeta
2.
το σαντάλι: sandalo
3.
το ορμηζί: ormesino grave
4.
το ταμπί, ο χαραίς: tabi
5.
το ζεντουνί, το ατλαζί: raso di seta
6.
το βελιού, το βελούδο, ο κατουφές: veludo
7.
ο καμουχάς: damasco
8.
το χαταΐ: damaschetto di seta
9.
το μουχαϊάρι: moncaiaro
10.
η μεταξωτή μαγνιά, το μπρουντζούκι: velo
11.
το μεταξωτό καναβάτζο: terzanella di seta
12.
ο ντιμπάς: brocato d’oro
13.
το ανζεμί ντιπασί σαντέ: lastra aggimis lissa
14.
το σαμίς ντιμπασί: samis abbrocato
15.
το σαμίς ντιμπασί σαντέ: samio lisso
16.
το σερασέρι, το σίπι: drappo di filo di seta e oro, et di filo di seta e
d’argento
17. το
χρυσό χαταΐ: damachetto di seta et oro
Κατάστιχο των ρούχων
Lista delli vestiti
1. τα
βρακιά: le braghese, le braghe
2. η
βρακοζώνη: il cinto dell braghese
3. τα
βραχιόλια: le maniglie
4. οι
γαλέντζες, τα τζόκαρα: i zoccoli
5.
ο γαμπάς, το λοστάρι: il gabbano
6.
το γιελέκι, το γιλέκι: il farsetto
7.
το γιουπούνι, το ντζιπούνι: il giuppone
8. το
γιουρδί: la veste corta
9.
το γιουρδί με τη γούνα, το
κοντογούνι: la veste corta con pellizza
10. η
γούνα: la pellizza, la pelliccia
11. η
γουνέλα: la gonnela di panno, ò di drappo
12. το
δακτυλίδι: l’anello
13. το
εγκόλφιο: il gioello
14.
το ζουνάρι, το κουσάκ: la cinta
15.
το καβάδι:la veste
16.
η καϊνέτα: la collana d’oro
17.
το καλουπάκι: il calupaco, il calupacchio
18. η
καμιζόρα: la camisciuola, il camisciolo
19. ο
καπαμάς: la veste fodrata
20.
το καπάσι, το σκιάδι: il capello
21.
το καπότο, ο καπότος: il capoto
22.
οι κάρτζαις: le calzette
23.
οι καρτζοδέτες: le garettiere
24.
τα καρτζούνια: le calze
25.
ο καρφοβέλονας με το διαμάντι:
26. το
καφτάνι: il caffettano, la veste di seta, ò di brocato
27. ο
κολάρος, η ρέστα: il collaro, il collare
28. το
κολαρέτο: la gorgiera, il gorgierino
29. το
κοντόσι: la sotto-veste à corte maniche
30.
οι κουντούρες, οι γόβες, οι φελλοί, οι
μούλες: le pianelle, le pantofole
31.
το κουτζομάνικο, ο μπρίκος: il camisciuolo senza manicha
32. η
μαγουλάκα: la segola, la soggola, il segolo, il soggolo
33. το
μαμούκι: la maschera
34. η
μανίτζα: la manizza, la manwzza, il manicotto
35. το
μαντίλι: il fazzoletto
36. ο
μαχραμάς: il copritesta di tela sottile
37. τα
μέστα: le bottine
38. η
μπερετίνα, το μπερετούλι, το ραξίνι: la berettina, la berriuola
39. η
μπόλια: il copritesta all’isolana
40. ο
μπούστος: il busto
41. η
νουβέτα: la cuffia delle sciotte
42.
ο ντζαλμάς: la copricuffia delle donne
43. το
ντζουλάφι: la cuffia
44. τα
παπούτζια: le scarpe
45. το
πεσέτο: il pezzeto
46. τα
ποδήματα, τα τζαγκιά: gli stivali
47.
το ποκάμισο, το υποκάμισο: la camiscia, il camiccio
48.
τα ποστάλια: gli stivaletti
49.
το προσόψι: il copritesta di tela grossa
50.
οι ρέστες μαργαριτάρια: le reste di perle
51. τα
σαξίρια: le lunghe braghese
52. το
σαρίκι: il turbante
53. το
σερβούτζι: la garzetta, la spighetta
54. τα
σκαρπίνια: gli scarpini, gli scappini
55.
τα σκουλαρίκια, τα τζουράκια: gl’orecchini
56.
η σκούφια, το καλούπι, το κουκούλι: la beretta
57. τα
σκουφούνια: gli scarpini alla turchesca
58. το
στεφάνι: la corona di pietre pretiose, la ghirlanda
59.
το στομαχόπανο, το στηθόπανο: il di sotto gorgierino
60. το
ταρπόσι: il cuffione di panno, ò veludo delle donzelle, e donne
61. ο
τερεκές: la sopra veste di campagna
62. τα
τερλίκια: le bottine di donna
63. ο
τζαλμάς: il berrettone piano
64. το
τζεμπέρι: la benda da legare il cuffione
65. τα
τζεντίκια: gli stivaletti di donna
66. ο
φερεντζές: il ferezzè, la sopraveste
67. το
φερραϊόλο: il ferraiuolo, il mantello, il saio
68. το
φέσι: la beretta fina di barbaria
69. το
φλιντζάνι: il cuffione di cartone indorato delle donne
70. το
φουστάνι: la gonnella, la sottana
71.
τα χειρόκτρια, τα χειρόχτρια, τα χειρότρια, τα γουάντια: i guanti
Κατάστιχο των σημαρμάτων της κόρδας
Lista degli strumenti musicali da corda
1. η
άρπα: la arpa, la harpa
2. η
βιόλα: la viola da gamba, e di orbo
3.
το βιολί: il violino
4.
το βιολούνι, το βιολιούνι: la viola da braccio
5. το
κανώνι: il salterio
6.
η κιθάρα: la ghitarra, la chitarra
7. το
κλαδοτζύμπανο: il gravicembalo
8. το
κουμπούζι: la teorba
9. το
λαούτο: il liuto, il lauto
10. η
λύρα: la lira
11. το
μονόχορδο: la tamburà
12. το
ταμπούρι: strumento turchesco in forma di liuto
13. το
τζιβούρι: strumento turchesco in forma di liuto, ma più grosso
14.
η τζίτουλα: la cetra
Κατάστιχο των σημαρμάτων του ανέμου
Lista degli strumenti musicali da vento
1.
ο ζουρνάς: la piva
2.
το κέρατο, το βούκινο: il cornetto
3. το
μουσκάλι: il zuffolo del caldario
4.
το νάι, η πίφαρα: la pifara
5.
το όγανο: l’organo
6.
το παγιαύλι, η φλογιέρα: il flauto
7. η
συρίστρια: il fischietto, il zuffoletto, il zuffolino
8. η
τζαμπούρνα, η τζαμπούνα: la zampogna, la cornamusa
9.
η τρουμπέτα: la trombetta
Κατάστιχο των σιδερικών των τεχνιτών
Lista degli strumenti degl’ arteggiani
1.
το αδράχτι, το αδράκτι: fuso da filare
2.
η αξίνη, το τζικούρι, ο μπαλτάς, το μανάρι: manaia, manara, scure
3.
το αξινογύρι, το τζαπί: marrone, zappa
4.
το βατοκόπι: ronca
5.
το βελόνι, η βελόνη: ago, aco, agucchia
6.
η γούρμπα: gurbia
7.
το γραφεί, το κοντίλι, το πενέλο: pennello
8.
η γωνιά, το γωνάτι: squadra
9.
το δικέλι: sarchiello
10.
το δικριάνι: forca
11.
το διχερόνι, το τρικριάνι: trienza
12.
η δοντάγρια, η τανάλια: tanaglia
13.
το δρεπάνι: falce
14.
το θεριστήρι: falca
15.
το κολλητήρι: saldatoio
16.
το κοντιλομάχαιρο, το τεμπεραρίνο, το ντεπενό: temperino
17.
το κοπίδι: coltello di calzolaio
18. το
λιβέλλο: livello, nivello, archipensolo
19. η
λίμα: lima
20. το
λισγάρι, ο λίσγος: vagna da zappar la terra
21. το
μαχαίρι: coltello
22. το
μουστρί, το μουχτρί: cazzuola da muratore
23.
το ξουράφι, το ξυράφι: rasoio
24.
ο ξυλοφάς, η ράπα: rappa
25.
το πάλιστρο: dola, dolatoio
26.
το περιέλι, το κουμπάσο: compasso
27.
το πικούνι: piccone
28.
η πλάνια: piola
29.
το πριώνι: sega
30.
η ρόκα, η ολεκάτης: rocca, conocchia
31. το
ρουκάνι: pialla, piallo, piallone
32.
η σιδεριά, η βαρυά: martellaccio
33.
η σκαλίδα: sarchio
34.
το σκερπάνι: acceta, ascia
35.
η σμίλα, η σμίγλα: scalpello, scarpello
36.
το σουβλί: lesina
37.
το στιλβωτήρι: lisciatoio
38.
το σφυρί: mortello
39. το
τζιμπίδι: stromento da pizzicar la pasta
40. ο
τόρνος: torno
41. το
τρυπάνι: trivello
42.
ο φλεβοτόμος, το φλεβότομο, ο φλεγοτόμος, το φλεγότομο: lancetta, lancella, salassetta
43. το
φτιάρι: vanga, et palla di ferro
44.
η ψαλίδα: cesora
45.
το ψαλίδι: forbici, forfice
Κατάστιχο των σκαφτών
Lista de minerali
1. ο
αδιάργυρος, ο διάργυρος: il mercurio, l’argento vivo
2. το
αντιμόνιο, το σίμμι: l’antimonio
3. το
αρσενικό: l’arsenico, l’orpimento, l’oropimento
4.
το βιτριόλο: il vitriolo
5.
τα θιάφι, το θειάφι, το τιάφι, το διάφι: il solfo
6.
ο ληθάργυρα, το μουρτασάγκι, το μορτασάγκι: il litargirio, il letargirio
7. το
μίνιο, το κοκκινάβαρι: il minio, il sandice (colore)
8. η
μπιάκα: la cerusa
9. το
σαλνύτρι, το σαλνύτρο: il salnitro, il nitro, la salpietra
10. το
σμερίλιο, το σμιρίλιο: lo smeriglio, lo smiriglio, lo smirice
11. ο
σουλιμάς: il solimaro, il mercurio solimato
12. η
στίψη: l’alume, l’allume
13. η
τούτια: la tutia
14. η
χρυσόκολλα: il borace
15. η
ώχρα, ο χρωτός, το σιαταπίδι: la ocria, la ocrea
Κατάστιχο των μεριών του σπιτιού
Lista delle parti della casa
1. τα
θεμέλια: i fondamenti
2. οι
τοίχοι: i muri
3. το
πρόσωπο του σπιτιού: il frontispizio, ò il frontone della casa
4.
το οξωπόρτι, ο πόρτεγος: il portico
5.
η πόρτα: la porta
6.
η αυλή: il cortile
7.
τα κατώγια: le stranze d’abbasso
8.
οι καμάρες: le volte
9.
τα δοξάρια: gli archi, et le arcate, ò archi
10. τα
πήλαστρα: i pilastri, et le pilastrate
11.
τα μακρυνάρια: le gallerie
12.
το πηγάδι: il pozzo
13.
η στέρνα: la cisterna
14.
τα μαγαζιά: i magazini
15.
το πάτωμα: il piano della casa, il pavimento
16.
ο χωντζερές: l’ascondariglio, ò nascondiglio, ò nascostiglio
17. οι
μεζάδες: le stranze à terreno
18.
η καντίνα: la cantina
19.
η τράπεζα: la mensa
20.
το μαγειριό: la cucina, ò cocina
21.
ο φούρνος: il forno
22.
ο φουγλάρος: il camino
23.
το κελλί, η διασπένσα: la cella
24.
το κουμάσι, το ορνιθαριό: il poppaio, il gallinaio
25.
ο περιστεριώνας: la colombara
26.
το αχούρι: stalla di cavalli
27. η
πόρεψη, η ανάπαψη: il necessario, il privato, il cesso,
il destro
28. τα
ανώγια: le ztranze di sopra
29. οι
σκάλες: le scale, le salite
30. το
πουντί: il poggiolo
31. τα
σακκίδια: i risalti, i sporti
32. οι
πατωσιές: i palchi, i solati
33.
η σάλα, η καμινά: la sala
34. οι
οντάδες: le stranze, gli appartamenti della casa
35. οι
κάμερες: le camere
36. οι
τραμεζάνες, οι δολμάδες: le tramazzure, il tramezzi
37. το
σκριτόριο: il cabinetto, lo studiolo
38. τα
μπαλκούνια: i cangelli disinestre, le feriate
39. τα
παραθύρια: le finestre, ò fenestre
40. τα
ντζάμια: le vitriate, ò invitriate
41.
οι σταμνιές, οι τζερτζεβέδες: i telari, le impannate
42.
τα καφάσια: le gelosie
43.
τα
ντουλάπια: gl’armari che sono pratticati dentro li muri
44. τα
αρμάρια: gl’armari
45. τα
ταβάνια: i tavolati, i soffitti, le soffitte
46. τα
κατατόπια: i contoni, ò le cantonate, ò
i cunei della casa
47.
τα δώματα: le terrazze
48.
η αλτάνα: l’altana
49.
η τραβάκα: il tetto
50.
η στεγωσιά, η στέγωση: la coverta della casa
51.
τα κεραμίδια, οι κούποι: i coppi
52.
το ντζαρντάκι: il verone
53.
ο ηλιακοτός, η ηλιάστρα: la solana, il solatio
Σύνεργα διά κτίρεια
Lavori, ò materiali da fabriche
1. οι
πέτρες: pietre
2. τα
πετραδάκια: petruccie, petruzze, rottami
3. τα
χαλίκια: selci, ciottoli
4. τα
τούβλα: mattoni
5.
οι πλήνθοι, οι μάζες: cespiti, cespogli
6.
ο ασβέστης: calcina, calce
7.
το κορασάνι, το κουρασάνι: cimento
8.
το χώμα: terra
9.
ο πηλός: malta
10.
η λάσπη: fango
11.
ο γύψος: gesso
12. ο
σοβάς: malta fatta con calce & stoppa,
senza cimento ne terra
13. τα
ξύλα: legne
14. οι
τενεκέδες: tole sottili
15.
τα σανίδια: tavole
16.
τα πέταυρα: late, correnti di tetto
17.
τα καρφιά: chiodi
18.
τα κεραμίδια: coppi
19. το
μολύβι: piombo
Κατάστιχο των τεχνιτών
Lista de gl’ arteggiani
1.
ο αμπελάρης, ο αμπελικός, ο αμπελουργός: il vignaiuolo
2.
ο ασημοκόπος, ο τοκολήπτης: il argentiere
3.
ο ατζίγκανος, ο χαλκιάς: il fabro ferraro
4.
ο βουτζάς: il bottaro
5.
ο γούναρης: il pellicciaro
6. ο
γραβαδούρος: lo scarpellino, l’intagliatore
7. ο
ζωγράφος: il pittore
8. ο
ινταλιαδούρος: lo scultore
9. ο
καλαφάτης: il calefattore
10. ο
κεντητής: il lavoratore all’ago
11. ο
κλειδάς: il chiavaro
12. ο
κτίστης: il muratore
13. ο
μάγειρας: il cuoco, il cuciniere
14. ο
μαγκανάρης: il ricamatore
15. ο
μακελλάρης, ο χασάπης: il macellaio, il macellaro, il beccaio, il beccaro
16.
ο μαραγκούς, ο μαραγκός: marangone
17.
ο μαρινέρης, ο γκεμιντζής, ο ναύτης: il marinaio, marinaro
18.
ο μπαλαδούρος: l’abballatore
19.
ο μπαλαράς, ο μπαλωματάς: il ciabattaro, il ciabattino, il ciavattino
20.
ο μποϊαντζής, ο βαφειάς: il tentore, il tintore
21.
ο μποσταντζής, ο περιβολάρης: il giardinaro, il giardiniere
22.
ο ντζαμιάς, ο γυαλιάς: il vetrano
23. ο
παστιτζιέρης: il pasticciaro, il pasticciere, il coppettaro
24. ο
πελεκάνος: il legnavolo, il faligname
25. ο
πεταλάς: il marescalco, il fabro, il ferraro
26. ο
πλύστης: il lavandaio, il lavandoro
27. ο
ραύτης, ο ράφτης: il sarto, il sartore
28.
ο σαλιβαράς, ο σαλλιβαράς: il brigliaro
29. ο
σελλάς: il sellaio, il sellaro
30. ο
σκοινάς, ο σκοινοπλόκος: il cordaro, il cordaruolo
31. ο
στακωτής: il legatore di libri
32. ο
σταμπαδούρος:lo stampatore
33. ο
στειβαδούρος: lo stivatore
34. ο
ταμπάκης, ο γναφειάς: il cuoaio, il concia-corami
35. ο
τεντζερντής: il pentolaio
36. ο
τζαγκάρης, ο παπουτζής, ο παπουτζάς: il calzolaio, il calzarino, il
calzaruolo
37. ο
τζερνιδούρος: il cernitore
38. ο
τζουκαλάς: il pignataro, il pignatarro
39. ο
τορνάρης: il torniero, il torrnitore
40.
ο υφαντής, ο ανυφαντής: il tessitore
41.
ο φουρνάρης, ο ψωμάς: il fornaro
42. ο
χαλκωματάς: il calderaio, il calderaro
43. ο
χαλιναράς: il frenaio, il brigliaro
44.
ο χαμάλης, ο βασταγάρης: il facchino
45.
ο χρυσοχός, ο κοϊμιντζής: l’orofo, l’orefice
46.
ο ψαράς: il pescatore
47.
ο ωρολογάς: l’orologiere
Τα της φωτιάς
Le cose appartenenti al fuoco
1.
η φλόγα, η γλώσσα της στιας: la fiamma
2. το
φως: la luce, il lume
3.
η ζέστη, η πυράδα: il calore
4.
η τζιμπλίδα: la scintilla
5.
τα κάρβουνα τα’ αφτούμενα, η καρβουνιά: i carboni accesi
6.
το αθρακούφι: la brascia
7.
η στάκτη, η αχιλιά: la cenere
8.
ο καπνός: il fumo
Κατάστιχο των χορταριών των ημέρων και
του περιβολιού
lista delle herbe domestiche, e di horto
1. η
αγκουριά: la pianta del cocomero
2. η
αγκυναριά: la pianta del carcioffo
3. η
αθρίμπα: il timo
4. ο
απήγανος: la ruta
5.
ο αρακάς, η ρίζα του αρακά: la pianta de’ piselli
6.
η αρμπέτα, η μπουράντζα, η μποράντζα: la borragine
7.
το ασπρολάχανο, το καπούτζι, η καρδιά: il cavolo capuccio
8.
η αψιθιά: l’assentio, l’assenzo
9.
ο βασιλικός: il basilico
10.
το βούλωσσο, το βουδόγλωσσο: la buglossa
11.
η γλυστρίδα, η ανδρακλείδα, η ανδραχνίδα: la porcellana
12.
το γλυκάνισο: l’aniso
13.
το γογκίλι: la rapa
14.
ο δυόσμος: la menta
15.
το εντίδι, το αντίδι, η εντίβια: l’endivia
16.
το ζαμπάκι, ο κρίνος: il fiordeliso, il giglio
17.
το θυμάρι, ο θύμος: il timo
18.
η
ίριδα: l’iride, la gladiola, il gladiolo, il giglio azurro,
ò pavonazzo
19.
το κάρδαμο: il nastruzzo
20.
η καρπουζιά: la pianta dell’anguria
21.
το κοκκινογούλι: la bietola rossa, la biarava
22. η
κολοκυθιά: la pianda della zucca
23. ο
κόστος: la giula, l’herba giulia
24. η
κουκιά: la pianta delle fave
25.
το κουνουπίδι: il cavolo fiore
26.
ο κουσβαράς: il coriandolo
27.
το το κρομμύδι, το κρεμμύδι: la cipolla
28. το
λάπαθο: il lapatico, il romice, il rombice
29. το
λαυκί, το καβούτζι: la pastinaca, la carotta
30. το
λαφοκέρατο: il corno cervino, il coronopo, l’herba stella
31. το
λάχανο: il cavolo
32. το
μάλαθρο: il finocchio
33.
η μαντζουράνα, η πέρσα, το σιάψυχο: la maggiorana
34.
το μαρούλι: la lattuga
35.
η μελιτζανιά: la pianta delle melanzane
36.
η μυροδιά, ο μαντανός, το κουδούμεντο, το μακεδονίσι, το
πετροσέλινο: il petroselino, il petrosello, il petrosillo, il petrosemolo
37.
η ξινίτρα, η ξινίδα, η ατζετόζα: acetosa
38.
το παζί, το σεύκλο: la bieta, la bietola
39.
η παπαρώνα, η παπαρούνα, η
κουτζουνάδα: il papavero, la papola
40.
η πιμπινέλα, ο χερήτης: la pimpinella
41.
η η ποπονιά, η πεπονιά: melone
42.
το πράσο: il porro
43.
το ραδίκι, η ραδίκα: la cicorea, la cicoria
44. το
ραπάνι: il rapano, il ravano
45. η
ροβιθιά, η ρεβιθιά: la pianta delli ceci
46. η
ρόκα: la ruchetta
47. το
σέλινο: l’ appio
48.
το σερφόλιο, το τζερφόλιο: il cerfoglio
49. το
σισάρι: il sisaro, la sisara, la servilla, la pasticciana, la carotta bianca
50. το
σκόρδο: l’aglio
51. η
σκορσονέρα, το σκούλι: la scorsonera
52. το
σπανάκι: la spinacchia, la spinaca
53. το
σπαράγγι: l’asparango, lo sparango
54. η
τρίβη, η θρύβη, η αθρίμπα: la santoreccia, la santoreggia, il
santoreggio, la savoreggia, la savorella, la conicella
55. ο
ύσσωπος: l’hisoppo
56. η
φασολιά, η φασουλιά: la pianta de’faggiuoli
57.
η φλασκομηλιά, η αλιοφακιά: la salvia
58.
το φλισκούνι: il pulegio
59.
η χαμοβιολέτα, η χαμοβιορέτα, η βιολέτα, η βιορέτα, το ίον, οι
μενεξέδες: la viola, la violetta
Κατάστιχο των χορταριών των αγρίων και
του χωραφιού
lista delle herbe salvatiche, e di
campagna
1. η
αβριά, τα φύκια: l’alga
2. το
αβρότανο: l’abruotano, l’abruotina, l’ambruotano
3. το
αγριοβουδόγλωσσο, το αγριοβούγλωσσο: la buglossa salvatica, la lingua
bovila
4. το
αγιόκλημα: il caprifoglio, la madreselva, la matreselva, la matriselva, la
madrezzuola, il madrifoglio, il vincebosco
5. ο
αγριόδυοσμος: la nepeta, la nepita, la nepetella, la nepitella, la calamenta
6. το
αγριομάρουλο: la lattuga salvatica
7. η
αγριομόλωχα: la malva salvatica, la bismalva
8. το
αγριοράπανο: il ramponzolo
9
.το αγριοσέλινο: l’appio salvatico
10.
ο αιγιάλωπας: l’avena
11.
η αλεξάνδρα: l’angelica
12.
η αλοή: l’aloè
13.
το άνηθο: l’aneto
14.
η απαρίνη: l’aparino
15.
η αρτεμισία: l’artemisia
16.
το ασάρι, το άσαρο: l’asaro, il baccaro
17. ο
αζόνιχος: il pie corvino, ò di gallo
18. το
αχινοπόδι: la calcatrippa
19. το
βήχιο: la lingua cavallina
20. η
βικία: la veccia, la vecciola
21. το
βρούλο: il gionco
22. το
γρασίδι: il hebra dell'orzo
23. η
δενάιδα: il serpillo, il serpollino, il serpollo, il sormollino
24. το
δικτάμι: il dittamo
25. ο
έβουλος, ο χαμολιός: l’ebbio, l’ebio, il nebbio,
il sambuco minore
26.
ο ελλέβορος: l’elleboro
27.
η ένουλα, το ελένι: l’enula campana
28.
το ερύσιμο: l’erismo, l’irione
29.
το ερυθρόδανο: la rubbia
30.
το ευφόρβι: l’euforbio
31.
τα ζιζάνια: la zizania
32. ο
ζόχος: il latissone, il sonco, la cicerbità
33.
η ήρα, η αίρα: il loglio
34.
το ηρύγγι: l’eringio salvatico
35.
η ισατίδα: il guado
36.
το καλάμι: la canna
37.
ο καλάνθρωπος: il tasso barbasso
38.
το καλογερικόχορτο: la lavanda, la lavandola
39.
το κανάβι: il canape
40.
το κέστρο, η μπετόνικα: la betonica
41. η
κεχριά: la pianta del miglio
42. ο
κισσός: l’edera, l’hedera, l’elera, l’ellera
43. η
κλεμαξίδα: il viborno, la lantana
44. η
κληματίδα: la vitabla, la vite bianca, la brionia, la pervinca, la provinca,
l’alessandrina, il vilucchio
45. το
κρήταμο: il finocchio marino, il critamo, l’herba di san Pietro
46.
ο κρόκος, ο ζαφοράς, ο ζαφράς: il zaffrano, il zafferano
47. το
κύμινο: il cimino, il comino, il cumino
48. το
κώνειο: la cicuta
49. η
λοφόγλωσσα: lingua cervina
50.
το λεπίδι, το μελάνθι: la nigella, il melantio
51.
το λινάρι: il lino
52.
η μανδραγόρα: la mandragora, la mandragola
53. η
ματρικάρια: la matricaria, la matricale
54. το
μελίλωτο: il melilotto
55. το
μελισσόφυλο: la melissa, la cedronella, l’apiastro
56. το
μερμηγκοβότανο, η βερβαίνα: la verbana, la verminacola, la berbinaca, la
berbonaca, la scammina
57.
τα μολώχια , το μολώχι, η μολώχα: la malva
58. η
μπαμπακιά: la pianta del bambace
59. το
μπελβεδέρι: il belvedere
60. η
μυρικιά: l’erica, la brusca
61. ο
νάρδος: il nardo, lo spigonardo
62. ο
νερόδυοσμας: il crescione, il nastruzzo, il nastruzo
63. το
ορμίνι: la bella donna, la schiarea, la schiaria, la sclarea, la schiareggia,
l’herba di san Giovanni
64.
η παπαρώνα, η παπαρούνα, το παπαρώνι: il papavero salvatico
65.
το παρθενούδι, το σκαρολάχανο: la mercuriale
66. το
πεντάνευρο: la piantaggine, la piantana, la pettacciuola, la centinerbia
67. το
πεντάφυλλο: il quinquefoglio, il cinquefoglio
68. το
πολύγωνο: il poligono maschio, la correggiuola, la centinodia
69.
το πολυπόδι: il polipodio
70.
το πολύτριχο, το μαλοχόρταρο: il capelvenere
71.
οι ποτηροπλύτες, οι σιδερίτες, το ελξίνι: la parietaria
72.
το ρίγανο, η ματερίνα: l’origano, l’oregano
73. η
ριζιά: la pianta del riso
74. τα
ρίκια: l’erica
75. τα
μεγάλα ρίκια: l’erica scopaia
76. η
σαπαρίνα: la salsa pariglia
77. η
σένα: la sena
78. το
σησάμι: il sesamo, il sesamino, il sisamo
79. το
σινάπι: il senape
80. το
σιτάρι: l’herba del frumento
81. το
σίφιτο, το αείζωο: la pignola, il semprevivo
82. η
σκυλόγλωσσα: la lingua di cane
83. το
σκυλοδόντι: la gramigna, l’agrosto
84. το
σκυλοκρόμμυδο: la squilla
85. η
σπαρτιά: la ginestra
86. η
σπίκα: lo spico
87. η
άγρια σταφίδα: la staffisagria, la staffisaria, la stafusaria, la stapularia,
l’herba di pidocchi
88. το
στεκούλι: la consolida maggiore
89. ο
στρύχνος: il solano, il solatro
90. η
τζικνίδα, η ατζικνίδα: l’otrica
91, το
τουτούνι, ο καπνός: il tabacco, la nicotiana
92. το
τρίφυλλο: il trifoglio, la cedrangola, la medica
93. η
τρυπόπετρα: la sassifraga, la sassifragia
94. η
φακιά: la pianta della lenticchia
95.
το φίργανο, το φρύγανο: la frasca
96.
το φλισκούνι, το γλυκούνι: la pulegio
97.
το φραγκοπιπέρι: il pepe d'india
98.
η φτέρα, η φτέρη, η φτερίδα: la felce, la ugnea
99. η
χαμεδρυά: la calamandrina, la querciuola
100.
η χαμόμηλα, το χαμομήλι: la camonilla
101.
το χελιδόνι: la celidonia
102.
το χιλιόφυλλο: il mille-foglio
103.
η χούμελη: il lupolpo
104.
το χρυσυλάχανο: l’armolla, l’atriplice
105.
το ψιακί, το ακόνιτο, το
ποντικοφάρμακο: l’aconito, il risagaio, la sargalla, il pardolianche
106. το
ψυλλοβότανο: la pulicaria, il pusillio, il mazzapulici
Τα της χώρας
Le cose appartementi alla città
1.
τα τειχόκαστρα, τα τειχία: le muraglie
2. οι
τειχοφυλακάτωρες: le guardie delle muraglia
3.
οι πόρτες: le porte
4.
οι εκκλησίες: le chiese
5. τα
μοναστήρια: i monasteri, li conventi
6.
τα σπιτάλια: gli spedali
7.
τα φροντιστήρια, τα σπουδαστήρια, τα κολλέγια: i collegi
8.
τα παλάτια, τα σαράια: i palazzi
9. τα
παζάρια: le piazze, i mercati
10. τα
μπεζεστένια: le loggie
11. τα
μακελλειά, τα χασάπια: le beccarie, le bccherie
12. οι
φούρνοι: i forni
13. οι
ταβέρνες, τα καπηλειά: le taverne, e le bettole
14.
οι βρύσες: le fontane
15.
τα σπίτια: le case
16.
τα εργαστήρια: le botteghe
17.
τα μαγαζιά: i magazini
18.
οι φυλακές, τα χάψια: le prigioni
19.
οι γειτονιές, και οι
μαχαλάδες: le contrade, et i sestieri
20.
οι στράτες, οι δρόμοι: le strade
21.
οι χωζερέδες, οι χωσιές, οι κρυψιές, οι κρύφτρες, οι
βούβες: i nascondigli
22.
τα περιβόλια, τα
μποστάνια: i giardini, gl’ orti, gl’ horti
23. οι
μπακτζέδες: i giardinetti, gl’ orticelli, gl’ horticelli
Κατάστιχο των ψαριών
Lista delli pesci
1. η
αβδέλα, η βδέλα: la sansuga, la sanguisuga, la sanguettola, la mignatta
2. η
αγχιόια: l’ancioia
3. το
ακταπόδι, το οκταπόδι, το κταπόδι: il polpo, il pesce polpo
4. η
αρείγκα: l’arenga, l’aringa
5. ο
αστακός:l’astace, l’astase
6. οι
αχιβάδες: le cocnche, le conchiglie, le congole
7. ο
αχινιός: il riccio, l’arcino, l’orsetta
8.
ο βαθρακός, ο βαθρακάς: il rospo
9.
το βελονίδι: l’agosciola, l’agusella, l’acicula
10.
η βούπα: il vairone
11.
η γενειάδα: il barbaio
12.
η γλώσσα, το χαψί: la linguatta, la linguattola, la sogliola, lo sfoglio, la sfoglia, l’ifoia
13.
ο δέλφινας, το γουρουνόψαρο: il delfino, il marsione
14.
η δράκινα: drago di mare
15.
ο ερυθρίνος: la lasca, il pesce capone
16.
η εχενηίδα, η άργητα: la remora
17.
η ζάμπα, ο φρύνος: la rana samartana, ò sammartina
18.
ο θύννος, ο όρκινος: il tonno, la tonnina
19. ο
κάβουρας: il granchio, il grancio, il granzo
20. το
καλαμάρι: il pele calamaro
21. η
καραβίδα: il gambaro, il gambero
22. η
καρίδα: il gambarello, la locusta marina
23. ο
κέφαλος: il cefalo, la muggia, il muggine
24. ο
κήτος: la balena, & ogni gran pesce
25. ο
κόγκρος: ilcongro, il congrio, il cancro
26. ο
κούβακας: la rana, la rannocchia, il rannocchio
27.
ο κροκόδειλος, ο κροκόδειλος: il cocodrillo
28. το
κτένι: il bruero, il pettine, la foraccia
29. ο
κωβιός, το λιλίγι: il gobbio, il ghiozzo, il govo, il pesce, paganello
30. το
λαβράκι: in baicolo
31. ο
λύκος, το λυκόψαρο: il pesce lupo, il lupo marino, il pesce spinola
32. το
μαζί: il merluzzo fresco
33. το
μανόλι: la menola, specie di pesce simile al tonno
34. η
μαργοτήρα: la torpilla, la torpedine, il tremolo, il pesce narco
35. το
μελανούρι: il pesce occhiato
36. το
μερσίνι, το στρίφι: lo sturione, lo storiine, l’accipensero
37. η
μολούα: la molua, il pesce fico
38.
η μουρούνα, η μορόνα: la morona, la murena
39. ο
μπακαλάς: il pesce legno, il merluzzo
40. το
μπαρμπούνι: barbone
41. τα
μύδια: I calcinelli, le congole, le molleche, i petoncoli, i dattoli
42. το
νερόφιδο: la serpe di acqua, l’aquatella
43. ο
ξηφιός: il pesce spada
44. η
οράδα: l’orata
45. η
όρκα: la orca, l’orco
46. η
παλαμίδα: la palamida
47. η
περκίδα: la percida, la perchi, il persico, il persegno
48. η
πεταλίδα: la patella
49. η
πίνα: la perna, la pernocchia, la madreperla, la madriperla
50. η
πορφύρα: la porpora
51. η
προσφύρα: l’ognella, la beccalunga
52. η
ρίνα: la raia, la rasa, la razza, la raggia
53. ο
ρόμπος: il rombo, la passera di mare
54. το
σαζάνι: la carpa, il carpione, la reina
55. ο
σάλιαγκας, ο σάλιακας: la lumacca, la lumaccia
56.
η σάλπα, η σάρπα: la salpa
57. η
σαρδέλα: la sardella, la sarda
58.
οι σβουρδούκλοι, οι φούσκες: le sponghe marine
59. η
σειρήνη: la sirena
60. η
σηπιά: la sepa, la sepia, la seppia
61.
ο σκάρος: lo scaro
62,
το σκομπρί: lo scombro
63. ο
σκορπιός: lo scorpione, lo scrofano
64. το
σκυλόψαρο: il pesce cane, il cane marino, il pesce palombo, l’Azio
65. η
σμαρίδα: la smaride
66. το
ψάρι σλομό: il salmone
67. το
στρίδι, το αστρίδι: l’ostrega, l’ostreca, l’ostriga, l’ostriga, l’ostria
68. το
συναγρίδι: il dentale, il dentone
69. η
σφύραινα: il pesce martello, la ciambetta
70. ο
τζίρος: scombro feccato al sole
71.
η τίγκα: la tenca
72.
η τούρνα, το γομρί: il luzzo
73.
το τριγλί: la treglia
74.
η τρούτα: la trutta
75. η φόκια: la foca, il
vitello, ò il bue marino
76.
οι φούσκες, οι σβουρδούκλοι: le sponghe marine
77.
το χέλι: l’anguilla
78.
το χελιδώνι: il pesce rondine
79. η
χελώνα: il tartaruga, la testudine, la testuggine
80. ο
χοχλιός: la lumaca marina, il bovolo marino, la cocchiolina
81. το χριστόψαρο: il pesce di
san Pietro
82. το ψαρόλαγο: il marangone
83. το ψισί: l’ombria, la
lombrina, rombo, et passera
|
To Ονομαστηκο της Ρομεικης γλοσας για τα πεδια του Θανάση Ψαλίδα Δημήτρη Λιθοξόου |
 Το «Ονομαστικό της ρωμαίικης γλώσσας για τα παιδιά» δημοσιεύτηκε στα Άπαντα Ιωάννου Βηλαρά (Αθήναι 1935, σελ. 328-334). Ο επιμελητής της έκδοσης Γεώργιος Βαρβαρέτος τυπώνει το κείμενο με ιστορική ορθογραφία. Σχεδόν όπως παρουσιάζεται εδώ στην συνέχεια, στην αριστερή στήλη (με λίγες διορθώσεις και μονοτονικό). Ο Βαρβαρέτος θεωρεί το Ονομαστικό έργο του Γιάνη Βηλαρά. Σημειώνει μάλιστα πως το χειρόγραφο πρωτοδημοσιεύτηκε από το Σπυρίδωνα Λάμπρο στο Ηπειρωτικόν Ημερολόγιον Δωδώνη 1886 (Αθήναι 1885, σελ. 35-47). Ο Λάμπρος βρήκε το χειρόγραφο στην Εθνολογική
Εταιρεία (δωρεά Γεωργίου Αναγνωστοπούλου, χειρόγραφο 119). Ωστόσο το έργο «Ονομαστηκο
της Ρομεικης γλοσας για τα πεδια», όπως το παρουσιάζει ο Λάμπρος, είναι
γραμμένο με φωνητική γραφή και όχι με ιστορική ορθογραφία όπως το έδωσε ο
Βαρβαρέτος. Σε αυτή τη μορφή το αντιγράφω και εγώ, παρακάτω, στη δεξιά στήλη. Ο Λίνος Πολίτης στην Ιστορία της
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Γ’ έκδοση, Αθήνα 1980, σελ. 137),
αναφερόμενος στο Ονομαστικό, επισημαίνει πως σύμφωνα με το Λ.
Βρανούση, «πιθανόν» να μην πρόκειται για κείμενο του Βηλαρά, αλλά του
Αθ. Ψαλίδα. Όποιος έχει διαβάσει τις επιστολές του Βηλαρά στον
Ψαλίδα, ξέρει πως διακριτικά του έκανε κριτική για λόγιες εκφράσεις που
χρησιμοποιούσε. Και το Ονομαστικό έχει κάποιες τέτοιες
λόγιες λέξεις, που ο Βηλαράς δε θα έβαζε.  Η έρευνα του Βρανούση βρίσκεται στο περιοδικό Νέα Εστία, (τεύχος 94, Χριστούγεννα 1973, σελ. 51-70). Ο Βρανούσης που εξέτασε τα χειρόγραφα του Βηλαρά και τα συνέκρινε με χειρόγραφα και το γραφικό χαρακτήρα του Ψαλίδα, αποδεικνύει πως ορισμένα έργα του δεύτερου, έχουν θεωρηθεί σαν έργα του πρώτου, εξ αιτίας και μόνο του γεγονότος, ότι ο Ψαλίδας είχε πειστεί από το Βηλαρά να χρησιμοποιεί, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, το φωνητικό σύστημα γραφής. Ανάμεσα στα έργα αυτά είναι και το Ονομαστικό,
που σαν εκπαιδευτικός και διευθυντής σχολών ο Αθανάσιος Ψαλίδας (1760-1829),
είχε γράψει για να διδάξει σε παιδιά. Η αξία του κειμένου, έγκειται ακριβώς στο ότι ο
Ψαλίδας πείστηκε από το Βηλαρά να γράψει και να διδάξει στους μαθητές του
το Ονομαστικό, όχι σε λόγια γλώσσα με ιστορική ορθογραφία, αλλά
στα ρωμαίικα με φωνητική γραφή. Αν κρίνουμε από τα ισχύοντα μέχρι τότε (1822) και
κυρίως από αυτά που ακολούθησαν τη δημιουργία του ελληνικού κράτους (εθνικό
καθαρευουσιάνικο κίνημα), έχουμε να κάνουμε με ένα ριζοσπαστικό κείμενο. Ο σύγχρονος αναγνώστης του Ονομαστικού,
θα γνωρίσει σ’ αυτό τη ρωμαίικη γλώσσα, όπως τη μιλούσαν στη δυτική Ήπειρο*
την εποχή του Ψαλίδα. Και επιπλέον, θα βρει πολλές πληροφορίες για τον υλικό
πολιτισμό εκείνων των χρόνων. 19 Δεκεμβρίου 2010 * Στην Ανατολική Ήπειρο (και τα Γιάννενα) μιλούσαν
τη βόρεια διάλεκτο |
|
Ονομαστικό της ρομέικης γλώσσας για τα παιδιά |
Ονομαστηκο της Ρομεικης γλοσας για τα πεδια |
|
|
|
|
1822 τες 2 Γενάρη, Γιάννινα |
1822 τες 2 Γεναρη, Γιανηνα |
|
|
|
|
Άνθρωπος
και τα μέρη του |
Ανθροπος
κε τα μερη του |
|
|
|
|
Ο άνθρωπος έχει σώμα και ψυχή. |
Ο ανθροπος εχη σομα κε ψηχη. |
|
Η ψυχή έχει νου και θέληση. |
Η ψηχη εχη νου κε θεληση. |
|
Ο νους, όσα γνωρίζει καλά και κακά, τα
γνωρίζει με τες εφτά αίστησες, οπού έχει το σώμα, οπού είναι: η βλέψη, η
ακοή, η όσφρηση, η γέψη, η ψηλάφηση, η πείνα, και η δίψα. |
Ο νους, οσα γνορηζη καλα κε κακα, τα
γνορηζη με τες εφτα εστησες, οπου εχη το σομα, οπου ηνε: η βλεψη, η ακοη, η
οσφρηση, η γεψη, η ψηλαφηση, η πηνα, κε η δηψα. |
|
Με τη βλέψη γνωρίζει ο νους μας τα
χρώματα, ήγουν το κόκκινο, το πράσινο, το γαλάζιο, το κίτερνο, το άσπρο, το
μαύρο, το μουσακί, το νεραντζί, το δεκοχτούρι, το χορτάρι, το άλικο και τα
παρόμοια. |
Με τη βλεψη γνορηζη ο νους μας τα
χροματα, ηγουν το κοκηνο. το πρασηνο, το γαλαζιο, το κητερνο, το ασπρο, το
μαβρο, το μουσακη, το νεραντζη, το δεκοχτουρη, το χορταρη, το αληκο, κε τα
παρομηα. |
|
Το όμορφο, και το άσκημο, το μικρό και
το μεγάλο, το μακρινό και σιμοτινό, ήγουν το διάστημα, οπού και μάκρος
λέγεται. |
Το ομορφο, κε ασκημο, το μηκρο κε το
μεγαλο, το μακρηνο κε σημοτηνο, ηγουν το δηαστημα, οπου κε μακρος λεγετε. |
|
Με την ακοή διακρένει ο νους μας κάθε
χτύπημα του αέρα, ωσάν βροντές ήγουν μπουμπουναριές, νηχούς τραγουδιών,
νηχούς ψαλσιμάτων, αρμονίες μουσικής, μελωδίες, τους καλόφωνους και
κακόφωνους. |
Με την ακοη διακρενη ο νους μας καθε
χτηπημα του αερα, οσαν βροντες ηγουν μπουμπουναριες, νηχους τραγουδιον,
νηχους ψαλσηματον, αρμονηες μουσηκες, μελοδηες, τους καλοφονους, κε
κακοφονους. |
|
Με την όσφρηση γνωρίζει τες μυρωδιές
τες καλές και αχαμνές, οπού τες καλές τες λέμε ευωδιές, και μοσκομυρωδιές,
και τες αχαμνές τες ονομάζομε βρώμες. |
Με την οσφρηση γνορηζη τες μηδοδιες
τες καλες, κε αχαμνες, οπου τες καλες τες λεμε εβοδηες, κε μοσκομηροδιες, κε
τες αχαμνες τες ονομαζομε βρομες. |
|
Κ' έτσι μ’ αυτή διακρίνει όλα τα άνθια
και λουλούδια ποια μοσκοβολούν και ποια βρωμούν και ζοκοπούν. |
Κ' ετζη μ' αφτη δηακρενη ολα τα ανθια
κε λουλουδια πια μοσκοβολουν, κε πια βρομουν κε ζοκοπουν. |
|
Με τη γέψη διακρένει ο νους τ’
ανθρώπου τες ποιότητες των ζουμιών, ήγουν το γλυκό, το ξινό, το αδρύ, το
στυφό, το αψύ, το πικρό, το νόστιμο, το άνοστο. |
Με τη γεψη διακρενη ο νους τ' ανθροπου
τες πηοτητες τον ζουμιον, ηγουν το γληκο, το ξηνο, το αδρη, το στηφο, το αψη,
το πηκρο, το νοστημο, το ανοστο. |
|
Το αλατισμένο κι αλμυρό, το ανάλατο,
το γλυφό, και τα τέτοια. |
Το αλατησμενο κ' αρμηρο, το αναλατο,
το γληφο, κε τα τετια. |
|
Με την ψηλάφηση μαθαίνει ο νους μας το
ζεστό, και κρύο, το απαλό και σκληρό, ακόμη και το μικρό και το μεγάλο. |
Με την ψηλαφηση μαθενη ο νους μας το
ζεστο κε κρηο, το απαλο κε σκληρο, ακομα κε το μηκρο κε το μεγαλο. |
|
Με την πείνα καταλαβαίνει ο νους μας πότε
λείπει από το στομάχι η στέργια θροφή, και με τη δίψα, πότε λείπει η υγρά
θροφή, οπού είναι και οι δυο αναγκαίες για τη ζωή μας, σ' όλα όμως αυτά ο
νους μας, για να τα γνωρίσει καλά, χρειάζεται να προσέχει, ήγουν να σταματά
ώρα πολλή να συλλογιέται και ύστερα να αποφασίζει οπού να ειπεί να θέλει. |
Με την πηνα καταλαβενη ο νους μας ποτε
ληπη απο το στομαχη η στεργια θροφη, κε με τη δηψα, ποτε ληπη η ηγρα θροφη,
οπυ ηνε κε η διο αναγκεες για τη ζοη μας, σ' ολα ομος αφτα ο νους μας, για να
τα γνορηση καλα, χρηαζετε να προσεχη, ηγουν να σταματα ορα πολη να τα
σηλογετε, κε ηστερα να αποφασηζη οπου θα ηπη να θελη |
|
Το σώμα του ανθρώπου έχει κεφάλι,
χέρια, ποδάρια και κορμί. |
Το σομα του ανθροπου εχη κεφαλη,
χερια, ποδαρια, κε κορμη. |
|
Το κορφοκέφαλο και αντικέφαλο έχει
τρίχες, ή μαλλιά, τα οποία μακραίνουν και κρέμονται στις πλάτες λέγονται
τσάμπας, και όσοι των έχουν τους λέμε τσαμπαλήδες. |
Το κορφοκεφαλο κε αντηκεφαλο εχη
τρηχες, ή μαλια, τα οπηα αντα μακρενουν κε κρεμοντε στες πλατες λεγοντε
τσαμπας, κε οση τα εχουν τους λεμε τσαμπαληδες. |
|
Το πρόσωπο έχει μέτωπο, φρύδια,
μηλίγκια, μάτια, μύτη, μάγουλα, αυτιά, αυτιά, στόμα, πηγούνι, μουστάκια,
γένεια, τσουλούφρια από τα μηλίγκια, και σκυλόμαλλα στα μάγουλα. |
Το προσοπο εχη μετοπο, φρηδια, μηληγκια,
ματια, μητη, μαγουλα, αφτια, στομα, πηγουνη, μουστακια, γενια, τσουλουφρια
απο τα μηληγκια, κεσκηλομαλα στα μαγουλα. |
|
Το μέτωπο έχει ζαρωματιές. |
Το μετοπο εχη ζαροματιες. |
|
Το αυτί έχει ριζάφτι, και λοβόν. |
Το αφτη εχη ρηζαφτη, κε λοβον. |
|
Το μάτι έχει ματόφυλλα, ματοτσίνουρα,
κόρη, μαυράδι και ασπράδι. |
Το ματη εχη ματοφηλα ματοτσηνορα,
κορη, μαβραδη κε ασπραδη. |
|
Η μύτη έχει ορθούνια. |
Η μητη εχη ορθουνια. |
|
Το στόμα έχει αχείλια, δόντια,
δοντούρες, γούλια, γλώσσα, σταφυλίτη ή γλωσσίδι, ουρανίσκο, κατωσάγουνο ή
τσαγούλι. |
Το στομα εχη αχηλια, δοντια,
δοντουρες, γουλια, γλοσα, σταφηλητη, ή γλοσηδη, ουρανησκο, κατασαγουνο, ή
τσαγουλη. |
|
Και έτσι λέμε: το στόμα σιαλίζει,
ήγουν έχει σιάλι. |
Κε ετση λεμε: το στομα σιαληζη, ηγουν εχει
σιαλη. |
|
Κι η μύτη μύξα, και το μάτι δάκρυ. |
Κη η μητη μηξα, κε το ματη δακρη. |
|
Μέσα όμως εις το κεφάλι είναι το μυαλό
και από μέσα από το αυτί είναι ένα κιτερνάδι φαρμακερό, οπού φυλάγει το αυτί. |
Μεσα ομος στο κεφαλη ηνε το μιαλο, κε
απο μεσα απο το αφτη ηνε ενα κητερναδη φαρμακερο, οπου φηλαγη το αφτη. |
|
Το κεφάλι δένεται με το κορμί, και το
δέμα από μπροστά λέγεται λαιμός, και από πίσω λέγεται σβέρκλος. |
Το κεφαλη δενετε με το κορμη, κε το
δεμα απο μπροστα λεγετε λεμος, κε απο πησο λεγετε σβρεκλος. |
|
Το χέρι έχει δάχτυλα και αρμό, και
αγκώνα. |
Το χερη εχη δαχτηλα κε αρμο, κε
αγκονα. |
|
Τα δάχτυλα έχουν κούμπους και
κλείδωσες και νύχια. |
Τα δαχτηλα εχουν κουμπους κε κληδοσες
κε νηχια. |
|
Το κορμί έχει αμασκάλη, βυζιά, και
κοιλιά. |
Το κορμη εχη αμασκαλη, βηζια, κε
κηλια. |
|
Το βυζί έχει ρόγα. |
Το βηζη εχη ρογα. |
|
Η κοιλιά έχει οφαλό. |
Η κηλια εχη οφαλο. |
|
Απ’ οπίσω το κορμί έχει πλάτες, και
δίπλατα, και κουμποραχιά. |
Απ' οπησο το κορμη εχη πλατες, κε
δηπλατα, κε κουμποραχια. |
|
Το ποδάρι έχει χτένι, πατούνα, φτέρνα,
δάχτυλα, κότσι, άντζα, καλάμι, γόνα, μηρί. |
Το ποδαρη εχη χτενη, πατουνα, φτερνα,
δαχτηλα, κοτζη, αντζα, καλαμη, γονα, μηρη. |
|
Και εκεί που δένεται το ποδάρι, με το
κορμί είναι το λαγκόνι ή το γοφί, οπού και κούφιο και ψήχειο λέγεται. |
Κε εκη που δενετε το ποδαρη με το
κορμη ηνε το λαγκονη, ή το γαφη, οπου κε κουφιο κε ψηχηο λεγετε. |
|
Έξω από το σώμα είναι η πέτσα ή το
τομάρι, και μέσα είναι το κόκαλο, τα πλευρά, τ’ αστήθη, το στομάχι, τα σπλάχνα,
ήγουν τα άντερα, η κοιλιά, τα νεφρά, η καρδιά και τα φλοκάρδια, οι φλέβες, το
συκώτι, το πλεμόνι, η σπλήνα, η πάνα, το γαίμα, το ξύγκι, τα ποντικάκια, το
κρέας, τα νεύρα, το φλέμα, η χολή, το κάτουρο, η κατουρήθρα και στες γυναίκες
η μήτρα, το γάλα, το σπέρμα ή ο σπόρος. |
Εξο απο το σομα ηνε η πετσα ή το
τομαρη, κε μεσα ηνε τα κοκαλα, τα πλεβρα, τ' αστηθιη, το στομαχη, τα σπλαχνα,
ηγουν τα αντερα, η κηλια, τα νεφρα, η καρδια, κε τα φλοκαρδια, η φλεβες, το
σηκοτη, το πλεμονη, η σπληνα, η πανα, το γεμα, το ξηγκη, τα ποντηκακια, το
κρεας, τα νεβρα, το φλεμα, η χολη, το κατουρο, η κατουρηθρα, κε στες γηνεκες
η μητρα, το γαλα, το σπερμα, ή ο σπορος. |
|
Ο άνθρωπος άντα πρωτοπιάνεται στη
μήτρα της γυναίκας λέγεται έμβρυο, και άντα γεννιέται ονομάζεται παγανό και
νήπιο. |
Ο ανθροπος αντα προτοπιανετε στη μητρα
της γηνεκας λεγετε εμβρηο, κε αντα γενιετε ονομαζετε παγανο, κε νηπηο. |
|
Και ύστερα αν είναι ασερκό ως τα 17
χρόνια λέγεται παιδί, κι από τα 18 ως τα 24, λέγεται παλληκάρι, κι από τα 24
ως τα 30 νέος. |
Κε ηστερα, αν ηνε ασερκο πς τα 17
χρονια λεγετε πεδη, κι απο τα 18 ος τα 24 λεγετε παληκαρη, κι απο τα 24 ος τα
39 νεος. |
|
Και από τα 30 ως τα 45 άντρας, και από
τα 45 ως τα 75 γέροντας. |
Κε απο τα 30 ος τα 45 αντρας, κε απο
τα 45 ος τα 75 γεροντας. |
|
Και παρέκει από τα 75, παλιόγερος. |
Κε παρεκη απο τα 75, παλιογερος. |
|
Και αν είναι θηλκό λέγεται κορίτσι,
κόρη, γυναίκα, γριά, και παλιόγρια. |
Κε αν ηνε θηλκο λεγετε κορητση, κορη,
γηνεκα, γρηα, κε παλιογρηα. |
|
Ο άντρας αντ’ αποχτά παιδιά λέγεται
πατέρας, και η γυναίκα μάννα και μητέρα. |
Ο αντρας αντ' αποχτα πεδια λεγετε
πατερας, κε η γηνεκα μανα κε μητερα. |
|
Και τα παιδιά υιός και γιός, και
θυγατέρα. |
Κε τα πεδια ηος κε γιος, κε θηγατερα. |
|
Και αν παντρέψει τα παιδιά του λέγεται
πεθερός και η γυναίκα του πεθερά, και η γυναίκα του γιου του νύφη, και ο
άντρας, της θυγατέρας του γαμπρός, και τα παιδιά των παιδιών του αγγόνια, και
αυτός παππούς, και η γυναίκα του βάβω. |
Κε αν παντρεψη τα πεδια του λεγετε
πεθερος, κε η γηνεκα πεθερα, κε η γηνεκα του γιου του νηφη, κε ο αντρας της
θηγατερας του γαμπρος, κε τα πεδια τον πεδιον του αγκονια, κε αφτος παπους,
κε τη γηνεκα του βαβο. |
|
Τα παιδιά του ίδιου πατέρα αδέρφια και
αδερφές λέγονται. |
Τα πεδια του ηδιου πατερα αδελφια κε
αδελφες λεγοντε. |
|
Και αν είναι από την ίδια μάννα και
από δυο πατεράδες ονομάζονται λολάδελφα, και στον πατέρα των άλλων προγόνια
και όχι παιδιά. |
Κε αν ηνε απο την ηδια μανα κε απο διο
πατεραδες ονομαζοντε λολαδελφα, κε στον πατερα τον αλο προγονια κε οχη πεδια. |
|
Τα παιδιά της αδερφής, ή του αδερφού,
τα έχω ανιψίδια και ανιψιές, και αυτά με έχουν θειο, και τη γυναίκα μου θεια. |
Τα πεδια της αδελφης, ή του αδελφου,
τα εχο ανηψηδια κε ανηψες, κε αφτα με εχουν θιο, κε τη γηνκα μου θια. |
|
Τα παιδιά των αδελφών ανάμεσά τους
λέγονται ξαδέρφια, και τα θηλυκά ξαδέρφες. |
Τα πεδια τον αδελφον αναμεσα τους
λεγοντε ξαδερφια, κε τα θηληκα ξαδερφες. |
|
|
|
|
Σπίτι |
Σπητη |
|
|
|
|
Το σπίτι είναι η κατοικία τ’ ανθρώπου. |
Το σπητη ηνε η κατηκηα τ' ανθροπου. |
|
Αυτό είναι δυο λογιών, στρωτό και
ψηλό. |
Αφτο ηνε διο λογιον, στροτο κε ψηλο |
|
Έχει λοιπόν το σπίτι περιοχή,
εξώπορτα, αυλή, κήπο, πηγάδι ή στέρνα, χωρίσματα απάνω και κάτω. |
εχη ληπον το σπητη περηοχη, οξοπορτα,
αβλη, κηπο, πηγαδη ή στερνα, χορησματα απανο κε κατο. |
|
Τα απάνω λέγονται χοτζερές, μεσιό ή
χειμωνιάτικο, και μαγειριό, απέξω απ’ αυτά είναι η σάλα ή κρεβάτα, και σ’
αυτή η σκάλα. |
Τα απανο λεγοντε χοτζερες, μεσιο, ή
χημονιατηκο, κε μαγηριο, απεξο απ' αφτα ηνε η σαλα ή κρεβατα, κε σ' αφτη η
σκαλα. |
|
Τα αποκάτω λέγονται κατώγεια, κελάρια,
και μπροστά σ’ αυτά είναι το χαγιάτι, και οι κάμαρες. |
Τα αποκατο λεγοντε κατογια, κελαρια,
κε μπροστα σ' αφτα ηνε το χαγιατη, κε η καμαρες. |
|
Το σπίτι έχει ακόμα πλυσταριό, αχούρι,
αναγκιό ή χρεία. |
Το σπητη εχη ακομα πλησταριο, αχουρη,
αναγκιο ή χρηα. |
|
Ο χοτζερές έχει κρεβάτια, παραθύρια,
παραθύρες, μεσανταρά, μπουχαρί, πόρτα ή θύρα, ντουλάπια, νταβάνι, αράφια,
ντουλαπόπουλα, εικονοστάσι, γυαλιά, το μπουχαρί έχει μπουχαροπόδια, ογνήστρα. |
Ο χοτζερες εχη κρεβατια, παραθηρια,
παραθηρες, μεσανταρα, μπουχαρη, πορτα, ή θηρα, ντουλαπια, νταβανη, αραφια,
ντουλαποπουλα, ηκονοσταση, γιαλια, το μπουχαρη εχη μπουχαροποδια, ογνηστρα. |
|
Δαυλοστάτες, ξύλα για φωτιά ήγουν
καψόξυλα, οπού λέγονται απόδαυλα και απόκαυτρα, έχει η ογνήστρα κάρβουνα,
προύσια, χόβολη και στάχτη. |
Δαβλοστατες, ξηλα για φοτια, ηγουν
καψοξηλα, οπου λεγοντε δαβλια, κε σαν καουν κε μηνουν μηκρα λεγοντε αποδαβλα
κε αποκαφτρα, εχη η ογνηστρα καρβουνα, προυσια, χοβολη κε σταχτη. |
|
Τα κρεβάτια έχουν στρώματα ή μπάσια,
μακάτια, μαξιλάρες, προσκέφαλα και τσελντέδες. |
Τα κρεβατια εχουν στροματα ή μπασια,
μακατια, μαξηλαρες, προσκεφαλα κε τσελντεδες. |
|
Η μέση έχει πεύκια στρωμένα ή κιλίμια. |
Η μεση εχη πεφκια στρομενα ή κηλημια. |
|
Ο μεσανταράς έχει μέσα τα στρώματα του
ύπνου, τα σεντόνια, τα παπλώματα και τα προσκέφαλα. |
Ο μεσανταρας εχη μεσα τα στροματα του
ηπνου, τα σεντονια, τα παπλοματα κε τα προσκεφαλα. |
|
Τα ίδια έχει και το μεσιό. |
Τα ηδια εχη κε το μεσιο. |
|
Το μαγειριό έχει πυροστιές,
τεντζερέδες, σαγάνια, τηγάνια, σκάρα, σουβλιά, ξαφριστήρι, γουδιά, γουδοχέρι,
κεφτεντένι, κεφτεντενόξυλο, απλάδες, απλάδια, πιρούνια, χουλιάρια, χουλιάρες,
πιπερολόγο, αλατερό, αλατολόγο, χουλιαρολόγο, καρδαροστάτη, γκιούμια,
μπρίκια, ληγένια, χειροπάνια (πατσαούρες), σκύφο, τεψιά, σινιά, νταβάδες,
σκαφίδι, μεσάλι, ξύστρα, προζύμι, σαπούνι. |
Το μαγηριο εχη πηροστιες, τεντζερεδες,
σαγανια, τηγανια, σκαρα, σουβλια, ξαφρηστηρη, γουδια, γουδοχερη, κεφτεντενη,
κεφτεντενοξηλο, απλαδες, απλαδια, πηρουνια, χουλιαρια, χουλιαρες, πιπερολογο,
αλατερο, αλατολογο, χουλιαρολογο, καρδαροστατη, γκιουμια, μπρηκια, ληγενια,
χηροπανια (πατσαουρες), σκηφο, τεψια, σηνια, νταβαδες, σκαφηδη, μεσαλη,
ξηστρα, προζημη, σαπουνη. |
|
Στο μεσιό συνηθίζουν να τρων και εκεί
κρέμονται προσόψια, φλοκατές, ομπόλιες για το νίψιμο. |
Στο μεσιο σηνηθηζουν να τρον, κε εκη
κρεμοντε προσοψια, φλοκατες, ομπολιες για το νηψημο. |
|
Και για το τραπέζι, έχουν σινί μεγάλο
απάνω σ’ ένα σκαμνί, και βάνουν στα απλάδια και ντουβαέλια, και το βράδυ
σιαμντάνι, ψαλιδοκέρι και για να μαζώνει τες τριμόψιχες στρώνουν αποκάτω στο
σκαμνί μπεζί και τες τριμόψιχες τες μαζώνουν με τη σκούπα, στον ψιχολόγο
(φαρασάνι). |
Κε για το τραπεζη, εχουν σηνη μεγαλο
απανο σ' ενα σκαμνη, κε βανουν στα απλαδια κε ντουβαελια, κε το βραδη
σιαμντανη, ψαληδοκερη, κε για να μαζονη τες τρημοψηχες στρονουν αποκατο μπεζη
κε τες τρημοψηχες τες μαζονουν με τη σκουπα στον ψηχολογο (φαρασανη). |
|
Στα κατώγεια είναι αμπάρια με αλεύρι,
με σιτάρι, με κριθάρι, είναι τάλαροι, είναι σκαφίδια, σκουτέλες,
κοσκινιστήρι, βαγένια, βαρέλια, στάμνες, καπάσες, και μέσα σ' αυτά κρασί,
βούτυρο, λάδι, είναι γαράφες μικρές και μεγάλες, σουράγια, και σ' αυτές ρακί. |
Στα κατογια ηνε αμπαρια με αλεβρη, με
σηταρη, με κρηθαρη, ηνε ταλαρη, ηνε σκαφηδια, σκουτελες, κοσκηνηστηρη,
βαγενια, βαρελια, σταμνες, καπασες, κε μεσα σ' αφτα, κραση, βουτηρο, λαδη,
ηνε γαραφες μηκρες κε μεγαλες, σουραγια, κε σ' αφτες ρακη. |
|
Στο κελάρι είναι στις κασέλες σακούλες
και μέσα σ' αυτές όσπρια, ήγουν ρεβίθια, φασόλια, φακή, κουκιά, ρύζι, άμυλο
(νισεστές), καφές, ζάχαρη, σαφράνι (κρόκος), πιπέρι, αυγά, λεμόνια, σταφίδα
λιανή και χοντρή, σύκα, μύγδαλα, σαπούνι, ξιγκοκέρια, αγιοκέρια, μέλι, άλας. |
Στο κελαρη ηνε στες κασελες σακουλες
κε μεσα σ' αυτες οσπρηα, ηγουν ρεβηθια, φασολια, φακη, κουκια, ρηζη, αμηλο
(νησεστες), καφες, ζαχαρη, σαφρανη (κροκος), πηπερη, αβγα, λεμονια, σταφηδα
λιανη κε χοντρη, σηκα, μηγδαλα, σαπουνη, ξηγκοκερια, μελη, αλας. |
|
Στο πλυσταριό είναι καζάνια και σκαφίδια. |
Στο πλησταριο ηνε καζανια, κε
σκαφηδια. |
|
Στον κήπο είναι σκαμνιές, κομπλιές,
ροδακινιές, ζερντελιές, κυδωνιές, απιδιές, σουρβιές, λεφτοκαρυές, συκιές,
δαμασκηνιές, τρανταφυλλιές, ροϊδιές και τα πορκά τους είναι σκάμνα, κούμπλα,
ροδάκινα, ζέρντελα, κυδώνια, απίδια, σούρβα, λεφτόκαρα, σύκα, δαμάσκηνα,
τραντάφυλλα, τ' άνθη, ρόιδα, και μήλα από τες μηλιές. |
Στον κηπο ηνε σκαμνιες, κομπλιες,
ροδακηνιες, ζερντελιες, κηδονιες, απηδιες, σουρβιες, λεφτοκαριες, σηκες,
δαμασκηνιες, τρανταφηλιες, ροηδιες, κε τα πορκα τους ηνε σκαμνα, κουμπλα,
ροδακηνα, ζερντελα, κηδονια. απηδια, σουρβα, λεφτοκαρα, σηκα, δαμασκηνα,
τρανταφηλα, τ' ανθη, ροηδα, κε μηλα απο τες μηλιες. |
|
Σπέρουν στον κήπο και σπανάκια,
μαρούλια για σαλάτα, λάπατα (μπελάσες), παζιά, μακεδονήσι, σέλινα, κρομμύδια,
σκόρδα, πράσα, πράντζινα, στρεκλέτζια, φυτεύουν και ζαμπακιές, ζιμπιλιές,
μανσακές για τα λουλούδια τους ζαμπάκια, ζιμπίλια και μανσέκια. |
Σπερουν στον κηπο κε σπανακια,
μαρουλια για σαλατα, λαπατα (μπελασες), παζια, μακεδονηση, σεληνα, κρομηδια,
σκορδα, πρασα, πραντζινα, στρεκλετζια, φητεβουν κε ζαμπακιες, ζημπλιες,
μανσακες, για τα λουλουδια τους, ζαμπακια, ζημπηλια, κε μανσεκια. |
|
Σπέρνουν και βασιλικό, και
μαντζουράνα, και δενδρολίβανο, και άλλα λουλούδια εντόπια και ξένα, σαν καρουφαλιές,
νησιώτικα. |
Σπερνουν κε βασηληκο, κε μαντζορανα,
κε δενδροληβανο κε αλα λουλουδια εντοποα κε ξενα, σαν καρουφαλιες, νησιοτηκα. |
|
Αποκάτω στο χαγιάτι της κρεβάτας είναι
και το καδί ή καρούτα, οπού βράζουν το κρασί, και η ρακοβαρέλα. |
Αποκατο στο χαγιατη της κρεβατας ηνε
κε το καδη, η καρουτα, οπου βραζουν το κραση, κε η ρακοβαρελα. |
|
Η σκάλα έχει σκαλίδια και κορφόσκαλο. |
Η σκαλα εχη σκαληδια κε κορφοσκαλο. |
|
Το σπίτι έχει πάτωμα, νταβάνι και
σκεπή. |
Το σπητη εχη πατομα, νταβανη κε σκεπη. |
|
Η σκεπή έχει καβαλάρη και ποδιές. |
Η σκεπη εχη καβαλαρη κε ποδιες. |
|
Η σκεπή έχει ψαλίδες, γρέντες,
μισογρέντια, κοντογρέντια, σανίδια, μπέταβρα, κεραμίδια, και παπάδες ορθούς ή
διπλα, ήγουν βαϊστούς. |
Η σκεπη εχη ψαληδες, γρεντες, μησογρεντια,
κοντογρεντια, σανηδια, μπεταβτα, κεραμηδια, κε παπαδες ορθους ή δηπλα, ηγουν
βαηστους. |
|
Το πάτωμα έχει πατωματερά και σανίδια,
τεκνέδες, στύλους, ταμπάνια. |
Το πατομα εχη πατοματερα κε σανηδια,
τεκνεδες, στηλους, ταμπανια. |
|
Τα σπίτια έχουν και δίπατα. |
Τα σπητια εχουν κε δηπατα. |
|
Η αυλή είναι στρωμένη με λιθάρια ή με
πλάκες. |
Η αβλη ηνε με ληθαρια, η με πλακες. |
|
Το πηγάδι έχει ροδάνι, τριχιά και
τζούμα ή σίκλο. |
Το πηγαδη εχη ροδανη, τρηχια κε τζουμα
ή σηκλο. |
|
Οι πόρτες έχουν κλειδωνιές, κλειδιά
και μάνταλους. |
Η πορτες εχουν κληδονιες, κληδια κε
μανταλους. |
|
Τα βαγένια έχουν στεφάνια και δόγες. |
Τα βαγενια εχουν στεφανια κε δογες. |
|
Το τοίμασμα του σινιού είναι τα
απλάδια, τα χουλιάρια, τα πιρούνια, τα μαχαίρια, τα ντουβαέλια, το ψωμί, ο
πιπερολόγος, τα σουράγια με το κρασί και το νερό, τα ρακοπότηρα, οι κούπες,
το λαδερό, το ξυδερό. |
Το τημασμα του σηνιου ηνε τα απλαδια,
τα χουλιαρια, τα πηρουνια, τα μαχερια, τα ντουβαελια, το ψομη, ο πηπερολογος,
τα σουραγια με το κραση κε το νερο, τα ρακοποτηρα, τα κρασοποτηρα, η κουπες η
μαστραπαδες, το λαδερο, το ξηδερο |
|
Και φαγητά σ' αυτό: μανέστρα
(τσορβάς), κρέας βραστό, με σινάπι, ή με χρίανο, ψητό, σαλάτα με μυρωδικά,
καπαμάς από κοτοπούλια, ή από αρνί, ή από χήνα, ή από πάπια, ή από νησάρι,
κρέας με σέλινα, με πράσα, με κολοκυθόπουλα, με σπανάκια, με λάπατα, με
ντολμάδες, με μπάμιες, με κάπαρη, με σπαράγγια, με χλωροκούκια, με δαμάσκηνα,
με κυδώνια, με μήλα, με καμπρολάχανα, με αγκινάρες, με κουνουπίδια (καρναμπίκια),
με γεώμηλα, με κρεμμύδια, με σκόρδα, και γιαπράκια με κληματόφυλλα, με
μακεδονήσι, με πράντζινα, με στρεκουλέτζια, με καμπρολαχανόφυλλα. |
Κε φαγητα σ' αφτο: μανεστρα (τσορβας)
κρεας βραστο, με σηναπη, ή με χρηανο, ψητο, σαλατα με μηροδηκα, καπαμας απο
κοτοπουλια, ή απο αρνη, ή απο χηνα, ή απο παπια, ή απο νησαρη, κρεας με
σεληνα, με πρασα, με κολοκηθοπουλα, με σπανακια, με λαπατα, με ντολμαδες, με
μπαμιες, με καπαρη, με σπαραγκια, με χλοροκουκια, με δαμασκηνα, με κηδονια,
με μηλα, με καμπρολαχανα, με αγκηναρες, με κουνουπηδια (καρναμπηκια), με
γεομηλα, με κρομηδια, με σκορδα, κε γιαμπρακια, με κληματοφηλα, με
μακεδονηση, με πραντζηνα, με στρεκουλετζια, με καμπρολαχανοφηλα. |
|
Και πίτες ή μπουρέκια με λάχανα, με
βολάκια, με όρνιθες, με περιστέρια, και η λαχανόπιτα με τυρί, με γιαγούρτι
αλειμμένη, η ρεβανή, η μπακλαή, το ρυζόγαλο, οι φούσκες, τα τραντάφυλλα, οι
τηγανίτες, τα μαφήσια, τα μπεημπουρέκια, το κανταΐφι, οι διαφορετικές
κεφτέδες, τα πορτοκάλια, τα λεμόνια. |
Κε πητες ή μπουρεκια με λαχανα, με βολακια,
με ορνηθες, με περηστερια, κε η λαχανοπητα με τηρη, με γιαγουρτη αλημενη, η
ρεβανη, η μπακλαη, το ρηζογαλο, η φουσκες, τα τρανταφηλα, η τηγανητες, τα
μαφησια, τα μπεημπουρεκια, το κανταηφη, η διαφορετηκες κεφτεδες, τα
πορτοκαλια, τα λεμονια. |
|
Ο τενές, ή πλάφι, ο ζερντές. |
Ο τενες, ή πλαφη, ο ζερντες. |
|
Η στολή, ενδυμασία και φορέματα του
ανθρώπου ευρίσκονται στες κασέλες και σεπέτια, και στα ντουλάπια του σπιτιού
οπού είναι: πουκάμισα σκουλινά, στούπινα, μεταξωτά ή τσίπινα, βαμπακερνά,
αρουντζουκένια, από πεμπεζάρι, τσουράπια μάλλινα, μεταξωτά και βαμπακερνά,
σκέτα ή πλουμιστά. |
Η στολη, ενδημασηα κε φορεματα του
ανθροπου εβρησκοντε στες κασελες κε σεπετια κε στα ντουλαπια του σπητιου,
οπου ηνε: πουκαμησα σκουληνα, στουπηνα, μεταξοτα ή τσηπηνα, βαμπακερνα,
αρουντζουκενια, απο πεμπεζαρη, τσουραπια μαληνα, μεταξοτα κε βαμπακερνα,
σκετα ή πλουμηστα. |
|
Βρακιά, γελέκια, αντεριά, τουμάνια,
τζαχτζερια, πουτούρια, σιαλβάρια, ντουλαμάδες, αλμπεντέδες, τζουμπέδες, μονοί
ή γουνομένοι από σιάλι ή ρούχο ή μεταξωτό, με γούνες νεφέδες, σαμούρια,
ζερνταβάδες, ποντίκια, σιντζάπια, κακούμια, νούρκες, γκιτζένια, κουνάβια,
ρήσους με κουλήνκια και άλλα παρόμοια αγρίμια. |
Βρακια, γελεκια, αντερια, τουμανια,
τζαχτζερια, πουτουρια, σιαλβαρια, ντουλαμαδες, αλμπαντεδες, τζουμπεδες, μονη,
ή γουνομενη απο σιαλη, ή ρουχο ή μεταξοτο, με γουνες νεφεδες, σαμουρια,
ζερνταβαδες, ποντηκια, σηντζαπια, κακουμια, νουρκες, γκητζενια, κουναβια,
ρησους, με κουληνκια κε αλα παρομηα αγρημια. |
|
Κοντογούνια, μπηνίσια ρούχινα και
σιάλινα, κοζόκες, μέστια, παπούτσια, κορδέλες, ποδήματα, φέσια, φουστάνια
γυναικεία, καλπάκια, κεφαλοδέτια (τζαλμάδες) από ζωνάρια, λαχούρια, μαντήλια
βαμπακερνά, μεταξωτά και από λαχούρι. |
Κοντογουνια μπηνησια ρουχηνα κε
σιαληνα, κοζοκες, μεστια, παπουτσια, κορδελες, ποδηματα, φεσια, φουστανια,
γηνεκηα, καλπακια, κεφαλοδετια (τζαλμαδες) ζοναρια, λαχουρια, μανδηλια
βαμπακερνα, μεταξοτα κε απο λαχουρη. |
|
Τσεμπέρια γυναικεία, σκουλαρίκια,
δαχτυλίδια διαμαντένια, ζαφειρένια, σμαραγδένια, ρουμπινένια, μπιρλαντένια,
λαιμός μαργαριτάρι, μπέντι με ντούπιες, φλωριά λαιμός, μαχτούλι ή χαχάλι,
μπελεζίκια διαμαντένια, τζουλφρίκια, ζεκήρια, κεμέρια ασημένια, μαλαματένια
και πετραδένια. |
Τσεμπερια γηνεκηα, σκουλαρηκια,
δαχτηληδια διαμαντενια, ζαφηρενια, σμαραγδενια, ρουμπηνενια, μπερλαντενια,
λεμος μαργαρηταρη, μπεντη με ντουπιες, φλορια λεμος, μαχτουλη ή χαχαλη,
μπελεζηκια διαμαντενια, τζουλφρηκια, ζεκηρια, κεμερια ασημενια, μαλαματενια
κε πετραδενια |
|
|
|
|
Πόλη |
Πολη |
|
|
|
|
Η πόλη λέγεται και πολιτεία και χώρα
και έχει πολλά σπίτια συγκρατούμενα, όπου κάνουν σοκάκια μικρά και μεγάλα,
και τα μεγάλα λέγονται και μεγάλη ρούγα. |
Η πολη λεγετε κε πολητηα κε χορα, κε
εχη πολα σπητια σηγκρατουμενα, οπου κανουν σοκακια μηκρα κε μεγαλα, κε τα
μεγαλα λεγοντε κε μεγαλη ρουγα. |
|
Και τα στενά και τα πλατιά σοκάκια,
είναι καλιγωμένα με λιθάρια για να μη λασπώνουν. |
Κε τα στενα κε πλατια σοκακια ηνε
καληγομενα με ληθαρια για να μη λασπονουν. |
|
Τα παράθυρα των σπιτιών απ' έξω έχουν
σιδεριές και καφάσια για να μη κοιτάζουν οι διαβάτες τις γυναίκες στα
παραθύρια. |
Τα παραθηρα τον σπητιον απ' εξο εχουν
σηδηριες κε καφασια για να μη κηταζουν η διαβατες της γηνεκες στα παραθηρια. |
|
Οι πόρτες έχουν απέξω πεζούλια, για να
μη ζυγώνουν τ' άλογα με τα φορτώματα και χαλνούν τα λιθάρια των παραστάδων
της οξώπορτας. |
Η πορτες εχουν απεξο πεζουλια, για να
μη ζηγονουν τ' αλογα με τα φορτοματα, κε χαλνουν τα ληθαρια τον παρασταδον
της οξοπορτας. |
|
Η πόλη έχει στη μέση της παζάρι ή
φόρο, έχει κάστρο, και το κάστρο ακρόπολη (ίτζκαλε). |
Η πολη εχη στη μεση της παζαρη ή φορο,
εχη καστρο, κε το καστρο ακροπολη (ητζκαλε). |
|
Της πόλης τα σπίτια οπού είναι έξω από
το κάστρο, λέγονται προάστια (βαρούσι). |
Της πολης, τα σπητια, οπου ηνε εξο απο
το καστρο, λεγοντε προαστηα (βαρουση). |
|
Η πόλη έχει κριτήρια πολεμικά,
πολιτικά και εκκλησιαστικά. |
Η πολη εχη κρητηρηα πολεμηκα,
πολητηκα, κε εκλησηαστηκα. |
|
Έχει σκολειά ανώτερα και κατώτερα. |
Εχη σκολια κατοτερα κε ανοτερα. |
|
Έχει εκκλησιές, και αν κατοικούν και Τούρκοι
και Εβραίοι έχει και τζαμιά μετζίτια, και συναγώγια. |
Εχη εκλησιες, κε αν κατηκουν κε Τουρκη
κε Εβρεη εχη κε τζαμια, μετζητια, κε σηναγογια. |
|
Έχει σύστημα (ρουφέτια) τεχνιτών και
πραματευτάδων, έχει φυλαχτάδες όπου λέγονται στρατιώτες. |
Εχη σηστημα (ρουφετια) τεχνητον, κε
πραματεφταδον, εχη φηλαχταδες, οπου λεγοντε στρατηοτες. |
|
Έχει κυβερνήτη στο κάστρο, όπου έχει
αποκάτω τους στρατιώτες. |
Εχη κηβερνητη στο καστρο, οπου εχη
αποκατω του τους στρατηοτες. |
|
Έχει κριτάς και αρχιερέα, ή επίσκοπο,
η αρχιεπίσκοπο, ή μητροπολίτη. |
εχη κρητας κε αρχηερεα, ή επησκοπο, ή
αρχηεπησκοπο, η μητροπολητη. |
|
Έχει και νόμους η πόλη γραμμένους,
κατά τους οποίους πρέπει να κυβερνιούνται οι κάτοικοί της, οπού λέγονται
πολίτες. |
Εχη κε νομους η πολη γραμενους, κατα
τους οπηους πρεπη να κηβερνιουντε η κατακη της, οπου λεγοντε πολητες. |
|
Και η νομική κυβέρνηση είναι ή
δημοκρατική ή αριστοκρατική, ή μοναρχική, ή τυραννική. |
Κε η νομηκη κηβερνηση ηνε ή
δημοκρατηκη, ή αρηστοκρατηκη, ή μοναρχηκη, ή τηρανηκη. |
|
Το παζάρι έχει δυο λογιών αργαστήρια,
άλλα οπού δουλεύουν οι τεχνίτες, κε άλλα, οπού πουλούν λιανικά. |
Το παζαρη εχη διο λογιον αργαστηρια,
αλα οπου δουλεβουν η τεχνητες, κε αλα, οπου πουλουν λιανηκα. |
|
Έχει ακόμη και μαγαζιά, όπου πουλούν χοντρικά. |
Εχη ακομη κε μαγαζια, οπου πουλουν
χοντρηκα. |
|
Έχει και μπεζεστένια θολογυριστά, και
μέσα σ' αυτά αργαστήρια, για προφύλαξη της φωτιάς. |
Εχη κε μπεζεστενια θολογηρηστα, κε
μεσα σ' αφτα αργαστηρια, για προφηλαξη της φοτιας. |
|
Τα ρουφέτια οπού συσταίνουν το παζάρι
είναι: οι πραματευτάδες, οπού και αγοράζουν χοντρικά και πουλούν. |
Τα ρουφετια οπου σηστενουν το παζαρη
ηνε: η πραματεφταδες, οπου κε αγοραζουν χοντρηκα κε πουλουν. |
|
Οι γουναράδες, οι μερτσάρηδες, οπού
πωλούν διάφορα λιανώματα, σα γυαλιά, βελόνια, ράματα, σιδερικά, σίδερο και τα
παρόμοια. |
Η γουναραδες, η μερτσαρηδες, οπου
πουλουν διαφορα λιανοματα, σα γιαλια, βελονια, ραματα, σηδερηκα, σηδερο κε τα
παρομια. |
|
Οι τσαρτσήδες, οπού πωλούν τα πανικά,
τα ρούχα, τα μεταξωτά και χρυσά. |
Η τσαρτσηδες, οπου πουλουν τα πανηκα,
τα ρουχα, τα μεταξοτα κε χρησα. |
|
Οι παπουτσήδες, οι ραφτάδες
(τερζήδες), οι καζαντζήδες, οι χαλκιάδες, οι στατεράδες, οι κλειδωνάδες, οι
ψωμάδες, οι κρασοπούλοι, οι μπακάληδες, οι σαράτσηδες, οι ταμπάκοι, οι
χρυσκοί, οι μαστόροι (τέκτονες), οι αλευροπούλοι, και άλλα μικρά ρουφέτια. |
Η παπουτσηδες, η ραφταδες (τερζηδες),
η καζανζηδες, η χαλκιαδες, η στατεραδες, η κληδοναδες, η ψομαδες, η
κρασοπουλη, η μπακαληδες, η σαρατσηδες, η ταμπακη, η χρησκη, η μαστορη
(τεκτονες), η αλευροπουλη, κε αλα μηκρα ρουφετια. |
|
Ο κάθε τεχνίτης έχει στα αργαστήρι του
τα σύνεργά του, καθώς ο χρυσικός τα χωνιά του, τα ρινιά του, το καμίνι του,
τ' ασκιά του, τα σφυριά του, τες γαλαγριές του, τα τσιμπίδια του, και άλλα μικρά
σύνεργα δια τα λουλούδια της τέχνης του. |
Ο καθε τεχνητης εχη στο αργαστηρη του
τα σηνεργα του, καθος ο χρησκος τα χονια του, τα ρηνια του, το καμηνη του, τα
ασκια του, τα σφηρια του, τες γαλαγριες του, τα τσημπηδια του, κε αλα μηκρα
σηνεργα δια τα λουλουδια της τεχνης του. |
|
Ο χαλκιάς το καμίνι, το αμόνι, τα
ασκιά, τες σφύρες, οπού και βαριές λέγονται, τες τσιμπίδες, τες ψαλίδες και
άλλα. |
Ο χαλκιας το καμηνη, το αμονη, τα
ασκια, τες σφηρες, οπου κε βαριες λεγοντε, τες τσημπηδες, τες ψαληδες κε αλα. |
|
Οι παπουτσήδες και οι σαρατσήδες, τα
κοπίδια τους, τους μουστάδες, τα στιλβωτήρια, τα τσαγκαροσούβλια και άλλα. |
Η παπουτσηδες κε η σαρατσηδες, τα
κοπηδια τους, τους μουσταδες, τα στηλβοτηρια, τα τσαγκαροσουβλια, κε αλα. |
|
Οι τσαρτσήδες και μερτσάρηδες τα
δράμια και την πήχη. |
Η τσαρτσηδες κε μερτσαρηδες τα δραμια
κε την πηχη. |
|
Δράμια 400 τα λεν μια οκά, δράμια 133,
μια λύτρα, 12 ογκιές και η ογκιά δράμια 11, και το μουτκαλί ενάμισι δράμι. |
δραμια 400 τα λεν μια οκα, δραμια 133,
μια λητρα, 12 ογκιες κε η ογκια δραμια 11, κε το μουτκαλη εναημηση δραμη. |
|
Και 44 οκάδες ένα καντάρι. |
Κε 44 οκαδες ενα κανταρη. |
|
Το κάθε δράμι είναι παφιλένιο
τετράγωνο, σημαδεμένο με βούλα βασιλική. |
Το καθε δραμη ηνε παφηλενιο τετραγονο
σημαδεμενο με βουλα βασηληκη. |
|
Τα δράμια μπαίνουν στο τάσι της
ζυγαριάς. |
Τα δραμια μπενουν στο ταση της
ζηγαριας. |
|
Έχουν όμως και στατέρια, και στατέρες,
οπού ζυγιάζουν και μπαλάντζες, οπού και αυτές ζυγιάζουν σαν τα δράμια και
άντα χαλούν τα δίδουν και τα ξεζυγιάζουν και τα σιάζουν. |
Εχουν ομος κε στατερια, κε στατερες,
οπου ζηγιαζουν, κε μπαλαντζες, οπου κε αφτες ζηγιαζουν σαν τα δραμια κε αντα
χαλνουν τα δηδουν κε τα ξεζηγιαζουν κε τα σιαζουν. |
|
Η πήχη είναι μικρή και μεγάλη
(μπράτσο). |
Η πηχη ηνε μηκρη, κε μεγαλη (μπρατσο). |
|
Άλλα ειδηόματα μετρούν με τη μικρή και
άλλα με τη μεγάλη. |
Αλα ηδηοματα μετρουν με τη μηκρη, κε
αλα με τη μεγαλη. |
|
Οι σιταροπραματευτάδες πουλούν τα
γεννήματα με μέτρο οπού λέγεται ταγάρι, κάδος, ξάγι, κιλό και μόδι. |
Η σηταροπραματεφταδες πουλουν τα
γενηματα με μετρο, οπου λεγετε ταγαρη, καδος, ξαγη, κηλο, κε μοδη. |
|
Όλα μέτρα διαφορετικά μεγαλύτερα και
μικρότερα κατά τόπους. |
Ολα μετρα διαφορετηκα μεγαλητερα κε
μηκροτερα κατα τοπους. |
|
Επειδής αλλού βγαίνει το ταγάρι το σιτάρι
αν ζυγιαστεί 20 οκάδες, αλλού 18, αλλού 23 και 25 κατά το σιτάρι. |
Επηδης αλου βγενη το ταγαρη το σηταρη
αν ζηγιαστη 20 οκαδες, αλου 18, αλου 23 κε 25 κατα το σηταρη. |
|
Το κριθάρι βγαίνει 16 και 18 οκάδες αν
είναι καλό. |
Το κρηθαρη βγενη 16 κε 18 οκαδες το
ταγαρη. |
|
Το μόδι το σιτάρι βγαίνει 108 οκάδες
αν είναι καλό. |
Το μοδη το σηταρη βγενη 108 οκαδες αν
ηνε καλο. |
|
Το ξάγι το σιτάρι, αν είναι καλό
βγαίνει οκάδες... |
Το ξαγη το σηταρη, αν ηνε καλο βγενη
οκαδες... |
|
Ο κάδος βγαίνει οκάδες... |
Ο καδος βγενη οκαδες... |
|
Το κιλό της Κωνσταντινούπολης βγαίνει
20 οκάδες σιτάρι αν είναι καλό. |
Το κηλο της Κονσταντηνουπολης βγενη 20
οκαδες σηταρη αν ηνε καλο. |
|
Όλα ωστόσο τούτα ζύγια, και πήχες, και
μέτρα ουδέ σε κάθε τόπο είναι τα ίδια, ουδέ σε κάθε βασίλειο, αλλ' αλλού
μικρότερα και αλλού μεγαλύτερα. |
Ολα οστοσο τουτα ζηγια, κε πηχες, κε
μετρα ουδε σε καθε τοπο ηνε τα ηδια, ουδε σε καθε βασηλιο, αλ' αλου
μηκροτερα, κε αλου μεγαλητερα. |
|
Παντού όμως πρέπει να είναι βουλωμένα
απ' τη βασιλεία, για να μη γελούν τους αγοραστάδες οι πουλητάδες. |
Παντου ομος πρεπη να ηνε βουλομενα απο
τη βασηληα, για να μη γελουν τους αγορασταδες η πουληταδες. |
|
Έχουν και φλωρόδραμα ξεχωριστά, οπού
ζυγιάζουν τα φλωριά. |
Εχουν κε φλοροδραμα ξεχορηστα, οπου
ζηγιαζουν τα φλορια. |
|
Επειδής τα κουρεύουν, και αυτά είναι
διαφορετικά από τα άλλα τα δράμια τα κοινά. |
Επηδης τα κουρεβουν, κε αφτα ηνε
διαφορετηκα από τα αλα τα δραμια τα κηνα. |
|
Τα αργαστήρια του παζαριού έχουν τόσα
πολλά ειδηόματα, οπού πουλούν, όσα είναι χρειαζούμενα και για την ανάγκη του
ανθρώπου, και για την ανάπαψη και για την τρυφή. |
Τα αργαστηρια του παζαριου εχουν τοσα
πολα ηδηοματα, οπου πουλουν, οσα ηνε χρηαζουμενα κε για την αναγκη του
ανθροπου, κε για την αναπαψη κε για την τρηφη. |
Αστερνός και Πούλιω
ρωμαίικο παραμύθι από την Ήπειρο
Δημήτρη Λιθοξόου
2009
Το
Παραμύθι «Αστερνός και Πούλιω» δημοσιεύτηκε από τον δανό
λόγιο Jean Pio, στο έργο του Νεοελληνικά Παραμύθια
– Contes populaires Grecs, Copenhague, 1879
(σελ. 1-5). Το αναδημοσίευσε το 1880 ο Νικόλαος Πολίτης, στο άρθρο του «Νεοελληνικά
παραμύθια», στο περιοδικό ΕΣΤΙΑ,
τεύχος 211, σελ. 22-23. Προέρχεται από τη συλλογή του αυστριακού φιλόλογου και
πρόξενου στη Σύρα Hohann Georg von Hahn. Η καταγραφή του
έγινε το 1848 (μάλλον από κάποιο μαθητή) και η αφηγήτρια ήταν από το
χωριό Κουκούλι (Κουκκούλι) της Ηπείρου (υψόμετρο 900,
οικισμός σήμερα του νομού Ιωαννίνων).
Αποτελεί
μια από τις πρώτες καταγραφές παραμυθιού στη ρωμαίικη γλώσσα. Το παρουσιάζω εδώ
σε δύο στήλες. Στην πρώτη στήλη όπως τυπώθηκε με ιστορική ορθογραφία, αλλά τώρα
σε μονοτονικό (και ει αντί του η με υπογεγραμμένη). Στη δεύτερη, μεταγραμμένο
σε φωνητική γραφή με ελληνικούς χαρακτήρες.
|
Αστερνός και Πούλιω |
Αστερνός κε Πούλιο |
|
Αρχή του παραμυθιού, καλησπέρα της
αφεντιάς σας! |
Αρχί του παραμιθιού, καλισπέρα
τις αφεντιάς σας! |
|
Μνια φορά κ’ έναν καιρό ήταν μνια
γυναίκα κ’ είχε δυο παιδιά, το ’να σερνικό, και του ’λεγαν Αστερνό, και τ’
άλλο θηλυκό, και του ’λεγαν Πούλιω. |
Μνια φορά κέναν κερό ίταν μνια
γινέκα κίχε διο πεδιά, τόνα σερνικό, κε τούλεγαν Αστερνό, κε
τάλο θιλικό, κε τούλεγαν Πούλιο. |
|
Μνια μέρα πήγεν ο άνδρας της στο
κυνήγι και της ήφερ’ ένα περστέρι και της το ’δωσε να το μαγειρέψει για να
φαν. |
Μνια μέρα πίγιεν ο άνδρας
τις στο κινίγι κε τις ίφερ ένα περστέρι κε τις τόδοσε να το μαγιρέψι για να
φαν. |
|
Εκείνη πήρε το περστέρι, το κρέμασε στο περόνι κ’
εβγήκεν όξω να κουβεντιάσει με τις γειτόνισσες. |
Εκίνι πίρε το περστέρι, το
κρέμασε στο περόνι κε βγίκεν όξο να κουβεντιάσι με τις γιτόνισες. |
|
Τότες παγαίν’ η γάτα, γλέπει το περστέρι κρεμασμένο
στο περόνι, ρίχτηκε και το ’φτακε και το ’φαγε. |
Τότες παγιέν ι γάτα, γλέπι το
περστέρι κρεμασμένο στο περόνι, ρίχτικε κε τόφτακε κε τόφαγιε. |
|
Σαν ήρθε το γιώμα, σκώθηκαν απ’ την κουβέντα, και
παγαίν’ η γυναίκα να βρει το περστέρι, και δεν το βρίσκει. |
Σαν ίρθε το γιόμα, σκόθικαν απ
τιν κουβέντα, κε παγιέν ι γινέκα νάβρι το περστέρι, κε δεν το βρίσκι. |
|
Κ’ ένοιωσε, πως το ’φτακεν η γάτα, και φοβήθηκε, μην
τη μαλώσει ο άνδρας της. |
Κένιοσε, πος τόφτακεν ι
γάτα, κε φοβίθικε, μιν τι μαλόσι ο άνδρας τις. |
|
Έκοψε το βυζί της και το μαγέρεψε. |
Έκοψε το βιζί τις κε το
μαγιέρεψε. |
|
Ήρθ’ ο άνδρας της απ’ όξω και της λέει. |
Ίρθ ο άνδρας τις απόξο κε τις λέι. |
|
«ε, γυναίκα! μαγέρεψες τίποτας να φάμε;» «Μαγέρεψα», του
λέει. |
«Ε, γινέκα! μαγιέρεψες
τίποτας να φάμε;» «Μαγιέρεψα», του λέι. |
|
Και στρώνει το σουφρά και φέρνει
και το φαγί να φάγει. |
Κε στρόνι το σουφρά κε φέρνι κε
το φαγί να φάγι. |
|
«Κάτσε γυναίκα! να φάμε», της λέει ο άνδρας. |
«Κάτσε γινέκα! να φάμε»,
τις λέι ο άνδρας. |
|
«Έφαγα ’γω», του είπε, «τώρα
’πο λίγη ώρα, γιατ’ άργησες να ’ρθεις». |
«Έφαγα γο», του ίπε, «τόρα
πο λίγι όρα, γιατ άργισες νάρθις». |
|
Σαν έχαψεν ολίγο φαγί ο άνδρας,
«τι νόστιμο κριας είναι», λέει. |
Σαν έχαψεν ολίγο φαγί ο άνδρας,
«τι νόστιμο κριας ίνε», λέι. |
|
«Δεν είχα φάει ποτές μου
τέτοιο! » Ύστερα του είπεν η γυναίκα. |
«Δεν ίχα φάι ποτές μου τέτιο! »
Ίστερα του ίπεν ι γινέκα. |
|
«Τούτο και τούτο έπαθα! είχα το περστέρι
κρεμασμένο στο περόνι και πήγα να φέρω ξύλα και γύρισα και δεν του ’βρα. |
«Τούτο κε τούτο έπαθα! ίχα το
περστέρι κρεμασμένο στο περόνι κε πίγα να φέρο ξίλα κε γίρισα κε δεν τούβρα.. |
|
Του ’χε παρ’ η γάτα. |
Τούχε παρ ι γάτα. |
|
Ττι να κάμω κ’ εγώ; έκοψα το βυζί μου
και το μαγέρεψα, κι αν δεν το πιστεύεις, να το!» και του το δείχνει. |
Τι να κάμο κεγό; έκοψα το
βιζί μου κε το μαγιέρεψα, κι αν δεν το πιστέβις, νάτο!» κε
του το δίχνι. |
|
«Τι νόστιμο κριας είναι τ’ ανθρώπινο, γυναίκα!»
είπε. |
«Τι νόστιμο κριας ίνε
ταθρόπινο, γινέκα!» ίπε. |
|
«Ξέρεις, τι να κάνουμε; να
σφάξουμε τα παιδιά μας, να τα φάμε. |
«Ξέρις, τι να κάνουμε; να
σφάξουμε τα πεδιά μας, να τα φάμε. |
|
Αύριο το πουρνό να πάμε σ’ την εκκλησιά και συ να
φύγεις γληγορότερα και να ’ρθεις να τα σφάξεις και να τα μαγειρέψεις, να ’ρθώ
κ’ εγώ, να φάμε». |
Άβριο το πουρνό να πάμε στιν
εκλισιά κε σι να φίγις γλιγορότερα κε νάρθις να τα σφάξις κε να τα
μαγιρέψις, νάρθό κεγό, να φάμε». |
|
|
|
|
Εκεί κοντά ήταν ένα κουταβάκ’ και τα
’κουε ό,τι ’λεγαν. |
Εκί κοντά ίταν ένα κουταβάκ κε τάκουε
ότι λέγαν. |
|
Κ’ εκεί που κοιμούνταν τα
παιδιά, πήγε το σκυλί κι αλυχτούσε «απ! απ!» κι ακούονταν μνια
φωνή κ’ έλεγε. |
Κεκί που κιμούνταν τα πεδιά,
πίγιε το σκιλί κι αλιχτούσε «απ! απ!» κι ακούονταν μνια
φονί κέλεγιε. |
|
«Σκωθήτε! θα ’ρθει η μάνα σας
να σας σφάξει». |
«Σκοθίτε! θάρθι ι μάνα σας να
σας σφάξι». |
|
«Τουτ! τουτ!» έλεγαν αυτά. |
«Τουτ! τουτ!» έλεγαν
αφτά. |
|
Το σκυλί πάλι το χαβά τ’ ήκανε
το ίδιο. |
Το σκιλί πάλι το χαβάτ ίκανε το
ίδιο. |
|
Τότες σαν άκουσαν καλά, σκώθηκαν γλήγορα κ’ ήθελαν
να φύγουν. |
Τότες σαν άκουσαν καλά, σκόθικαν
γλίγορα κίθελαν να φίγουν. |
|
«Τι να πάρουμε κοντά μας, μωρ’ Πούλιω;» λέει
το παιδί. |
«Τι να πάρουμε κοντά μας, μορ
Πούλιο;» λέι το πεδί. |
|
«Δε ξέρω, Αστερνέ μου», του είπεν η κοπέλα, «παρ’
ένα μαχαίρι, ένα χτένι κ’ έν’ απλόχερο άλας». |
«Δε ξέρο, Αστερνέ μου»,
του ίπεν ι κοπέλα, «παρ ένα μαχέρι, ένα χτένι κέν απλόχερο άλας». |
|
Τα πηρ’ αυτά, και κίνησαν και
πήγαν ως ένα μέρος. |
Τα πιρ αφτά, κε κίνισαν κε πίγαν
ος ένα μέρος. |
|
Πήραν και το σκυλί κοντά. |
Πίραν κε το σκιλί κοντά. |
|
Κ’ εκεί που περβατάγαν, να κ’ είδαν μακριά τη μάνα
τους, που τα κυνήγαε. |
Κεκί που περβατάγαν, να κίδαν
μακριά τι μάνα τους, που τα κινίγαε. |
|
γυρνάει ο Αστερνός και λέει. |
Γιρνάι ο Αστερνός κε λέι. |
|
«Μωρ’ για, η μάνα μας μας κυνηγάει, θα μας
φτάσει!» «Περβάτα, μάτια μου», του λέει η τσούπρα, «και δεν μας
φτάνει». |
«Μορ για, ι μάνα μας μας
κινιγάι, θα μας φτάσι!» «Περβάτα, μάτια μου», του λέι ι
τσούπρα, «κε δεν μας φτάνι». |
|
«Μας έφτακε, μωρ’ Πούλιω», λέει το παιδί, «για!»
«Ρίξε το μαχαίρι οπίσω σου!» του λέει εκείνη. |
«Μας έφτακε, μορ Πούλιο»,
λέι το πεδί, «για!» «Ρίξε το μαχέρι οπίσο σου!» του λέι εκίνι. |
|
και το ’ριξε, και γίνηκεν ένας κάμπος, που δεν είχ’
άκρα. |
Κε τόριξε, κε γίνικεν ένας
κάμπος, που δεν ίχ άκρα. |
|
Εκείνη απ’ τη γληγοράδα της πάλι
τα ’φτακε. |
Εκίνι απ τι γλιγοράδα τις πάλι
τάφτακε. |
|
«Μας έφτακε», λέει πάλι
το παιδί. |
«Μας έφτακε», λέι πάλι το
πεδί. |
|
«Περβάτα, και δε μας φτάνουν!» «Μας
έφτακαν», λέει. |
«Περβάτα, κε δε μας φτάνουν!»
«Μας έφτακαν», λέι. |
|
«Ρίξ’ το χτένι γλήγορα». |
«Ρίξ το χτένι γλίγορα». |
|
Έριξε το χτένι, και γίνηκ’ ένα
πηχτό ρουμάνι. |
Έριξε το χτένι, κε γίνικένα
πιχτό ρουμάνι. |
|
Εκείνη απέρασε κι απ’ εκεί. |
Εκίνι απέρασε κι απ εκί. |
|
Και την τρίτη βολά έριξαν τ’ άλας, και γίνηκε
θάλασσα, και δε μπόρεσαν να περάσουν. |
Κε τιν τρίτι βολά έριξαν τάλας,
κε γίνικε θάλασα, κε δε μπόρεσαν να περάσουν. |
|
Στάθηκε τότες η τσούπρα και
κοίταζε πέρα, και της λέει η μάνα της. |
Στάθικε τότες ι τσούπρα κε
κίταζε πέρα, κε τις λέι ι μάνα τις. |
|
«Γύρισε πίσω, μάτια μου, και δε σας κάνω τίποτας». |
«Γίρισε πίσο, μάτια
μου, κε δε σας κάνο τίποτας». |
|
Αυτά δε θέλησαν. |
Αφτά δε θέλισαν. |
|
Εκείνη τα φοβέριζε και χτυπούσε
τα στήθια της από το γενάτι της. |
Εκίνι τα φοβέριζε κε χτιπούσε τα
στίθια τις από το γιενάτι τις. |
|
Εκείνα πάλι δε θέλησαν να την ακούσουν, και κίνησαν
να φύγουν. |
Εκίνα πάλι δε θέλισαν να τιν
ακούσουν, κε κίνισαν να φίγουν. |
|
|
|
|
Και σαν πήγαν ως ένα μέρος μακριά,
λέει ο Αστερνός. |
Κε σαν πίγαν ος ένα μέρος μακριά, λέι
ο Αστερνός. |
|
«Εδίψασα, Πούλιω!» «Περβάτα», του
είπεν αυτή, «κ’ εκεί πέρα είν’ η βρύση του βασιλιά, και πίνεις». |
«Εδίψασα, Πούλιο!»
«Περβάτα», του ίπεν αφτί, «κεκί πέρα ίν ι βρίσι του βασιλιά,
κε πίνις». |
|
Πάλι σαν πήγαν κάμποσον τόπο,
λέει το παιδί. |
Πάλι σαν πίγαν κάμποσον τόπο,
λέι το πεδί. |
|
«Διψώ, θα σκάσω!» Κ’ εκεί βρήκαν μνιαν ομπλή
από λύκο με νερό, και της λέει. |
«Διψό, θα σκάσο!» Κεκί
βρίκαν μνιαν ομπλί από λίκο με νερό, κε τις λέι. |
|
«Θα πιω από ’δω». |
«Θα πιο από δο». |
|
«Μην πίνεις», του λέει
κείνη, «γιατί γίνεσαι λύκος και μας τρως». |
«Μιν πίνις», του λέι
κίνι, «γιατί γίνεσε λίκος κε μας τρος». |
|
«Δεν πίνω, αν είν’ έτσι!» και κίνησαν πάλι. |
«Δεν πίνο, αν ίν έτσι!»
κε κίνισαν πάλι. |
|
Παν, παν, βρίσκουν μνιαν ομπλή απ’ αρνί με νερό, και
της λέει το παιδί. |
Παν, παν, βρίσκουν μνιαν ομπλί
απ αρνί με νερό, κε τις λέι το πεδί. |
|
«Θα πιω από ’δω, δε βαστάω. |
«Θα πιο από δο, δε
βαστάο. |
|
Έσκασα!» «Μην πίνεις», του λέει η Πούλιω, «γιατί θα γίνεις αρνί, και
θα σε σφάξουν». |
Έσκασα!» «Μιν πίνις»,
του λέι ι Πούλιο, «γιατί θα γίνις αρνί, κε θα σε σφάξουν». |
|
«Θα πιω», είπε, «κι’ ας με
σφάξουν». |
«Θα πιο», ίπε, «κι ας
με σφάξουν». |
|
Κ’ ήπιε και γίνηκ’ αρνί και πάαινε από πίσω και
βήλιαζε. |
Κίπιε κε γίνικ αρνί κε πάενε από
πίσο κε βίλιαζε. |
|
«Μπε Πούλιω, μπε Πούλιω!»
«Έλα κοντά μου», είπεν η Πούλιω, και πήγαν κάμποσο και βρήκαν τη βρύση
του βασιλιά κ’ ήπιαν νερό. |
«Μπε Πούλιο, μπε Πούλιο!»
«Έλα κοντά μου», ίπεν ι Πούλιο, κε πίγαν κάμποσο κε βρίκαν τι
βρίσι του βασιλιά κίπιαν νερό. |
|
Τότες λέει η Πούλιω τ’ αρνιού. |
Τότες λέι ι Πούλιο ταρνιού. |
|
«Κάτσε, μάτια μου, εδώ με το σκυλί». |
«Κάτσε, μάτια μου, εδό
με το σκιλί». |
|
Κι αυτή πήγε και περικάλεσε το Θεό από κάτω σ’ ένα
κυπαρίσσι ψηλό, ψηλό. |
Κι αφτί πίγιε κε περικάλεσε το
Θεό από κάτο σένα κιπαρίσι ψιλό, ψιλό. |
|
«Θε μου, δο μου δύναμη ν’
αναβώ σ’ την κορφή αυτού του κυπαρισσιού, και μου απόσωσε την ευκή!» Και
δύναμις θιοτική την ανέβασ’ απάνω στο κυπαρίσσι, κ’ εκεί ψηλά, που ’κατσεν
αυτή, γίνηκεν θρόνος ολόχρυσος, και τ’ αρνί κάτσε με το σκυλί από κάτω στο
κυπαρίσσι κ’ έβοσκε. |
«Θε μου, δο μου δίναμι ναναβό
στιν κορφί αφτού του κιπαρισιού, κε μου απόσοσε τιν εφκί!» Κε
δίναμις θιοτικί τιν ανέβας απάνο στο κιπαρίσι, κεκί ψιλά, πούκατσεν
αφτί, γίνικεν θρόνος ολόχρισος, κε ταρνί κάτσε με το σκιλί από κάτο στο
κιπαρίσι κέβοσκε. |
|
|
|
|
Σ’ ολίγη ώρα ήρθαν οι δούλοι του
βασιλιά να ποτίσουν τ’ άλογα, και σαν ζύγωσαν στο κυπαρίσσι, τ’ άλογα
σκιάχτηκαν κ’ έκοψαν τα καπίστρια κ’ έφυγαν από τις αχτίδες της Πούλιως, που
’τανε πολύ όμορφη κ’ έλαμπε απάν’ απ’ το κυπαρίσσι. |
Σολίγι όρα ίρθαν ι δούλι του βασιλιά
να ποτίσουν τάλογα, κε σαν ζίγοσαν στο κιπαρίσι, τάλογα σκιάχτικαν
κέκοψαν τα καπίστρια κέφιγαν από τις αχτίδες τις Πούλιος,
πούτανε πολί όμορφι κέλαμπε απάν απ το κιπαρίσι. |
|
«Κατέβα κάτω», της λεν οι
δούλοι, «γιατί φοβούνται τ’ άλογα να πιουν νερό». |
«Κατέβα κάτο», τις λεν ι
δούλι, «γιατί φοβούντε τάλογα να πιουν νερό». |
|
«Δεν κατεβαίνω», τους λέει, «ας πιουν τ’
άλογα νερό, εγώ δε σας κάνω τίποτες». |
«Δεν κατεβένο», τους λέι,
«ας πιουν τάλογα νερό, εγό δε σας κάνο τίποτες». |
|
«Κατέβα», της λεν πάλι. |
«Κατέβα», τις λεν πάλι. |
|
«Δεν κατεβαίνω». |
«Δεν κατεβένο». |
|
Παγαίνουν τότες στο βασιλόπουλο
και του λεν το και το. |
Παγιένουν τότες στο βασιλόπουλο
κε του λεν το κε το. |
|
«Κοντά στη βρύση, ψηλά σ’ ένα κυπαρίσσι κάθεται
μνια κοπέλα, και λαμπ’ η ομορφιά της, κι από τις αχτίδες της σκιάζουνται τ’
άλογα και δεν θέλουν να πιουν, και της είπαμε να κατέβει, και δε θέλει». |
«Κοντά στι βρίσι, ψιλά σένα
κιπαρίσι κάθετε μνια κοπέλα, κε λαμπ ι ομορφιά τις, κι από τις
αχτίδες τις σκιάζουντε τάλογα κε δεν θέλουν να πιουν, κε τις
ίπαμε να κατέβι, κε δε θέλι». |
|
Σαν άκουσε αυτά το βασιλόπουλο,
σκώνεται και παγαίνει και της λέει κι αυτό να κατέβει, και δε θέλησε. |
Σαν άκουσε αφτά το βασιλόπουλο,
σκόνετε κε παγιένι κε τις λέι κι αφτό να κατέβι, κε δε θέλισε. |
|
Και της λέει και δεύτερη φορά
και τρίτη. |
Κε τις λέι κε δέφτερι φορά κε
τρίτι. |
|
«Κατέβα, θα κόψουμε το κυπαρίσσι, αν δεν κατέβης». |
«Κατέβα, θα κόψουμε το κιπαρίσι,
αν δεν κατέβις». |
|
«Κόψε το», λέει κείνη, «δεν κατεβαίνω». |
«Κόψε το», λέι κίνι, «δεν
κατεβένο». |
|
Κ’ έτσι πήραν ανθρώπους να κόψουν το κυπαρίσσι, κι
εκεί που το ’κοφταν, πάγαινε τ’ αρνί κ’ έγλειφε το κυπαρίσσι, και γίνονταν
διπλό απ’ ό,τ’ ήταν. |
Κέτσι πίραν αθρόπους να κόψουν
το κιπαρίσι, κι εκί που τόκοφταν, πάγιενε ταρνί κέγλιφε το κιπαρίσι, κε
γίνονταν διπλό απ οτ ίταν. |
|
Έδειραν, έδειραν, να το κόψουν,
δε μπόρεσαν. |
Έδιραν, έδιραν, να το κόψουν, δε
μπόρεσαν. |
|
«Φύγετ’ ούλοι από ’δω», λέει τότες το
βασιλόπουλο απ’ το θυμό του, κ’ έτσι έφυγαν ούλοι. |
«Φίγιετ ούλι από δο», λέι
τότες το βασιλόπουλο απ το θιμό του, κέτσι έφιγαν ούλι. |
|
Πάνει τότες απ’ τον καημό του σε μνια γριά και της
λέει. |
Πάνι τότες απ τον καιμό του σε
μνια γριά κε τις λέι. |
|
«Αν μου κατεβάσεις εκείνην την τσούπρα απ’ το
κυπαρίσσι, θα σου γιομίσω το φέσι φλουρί». |
«Αν μου κατεβάσις εκίνιν τιν
τσούπρα απ το κιπαρίσι, θα σου γιομίσο το φέσι φλουρί». |
|
«Εγώ να σου την κατεβάσω», λέει η γριά. |
«Εγό να σου τιν κατεβάσο»,
λέι ι γριά. |
|
Και παίρνει ένα σκαφίδι κ’ ένα κόσκινο κι αλεύρι και
παγαίνει από κάτω στο κυπαρίσσι και βάν’ ανάποδα το σκαφίδι και το κόσκινο,
κ’ έτσι κοσκίναγε. |
Κε πέρνι ένα σκαφίδι κένα
κόσκινο κι αλέβρι κε παγιένι από κάτο στο κιπαρίσι κε βάν ανάποδα το σκαφίδι
κε το κόσκινο, κέτσι κοσκίναγιε. |
|
Γλέπ’ η τσούπρα τότες απ’ το
κυπαρίσσι και φωνάζει. |
Γλέπ ι τσούπρα τότες απ το
κιπαρίσι κε φονάζι. |
|
«Αλλιώς, βάβω, το σκαφίδι, αλλιώς και την
κοσκινάδα». |
«Αλιός, βάβο, το σκαφίδι,
αλιός κε τιν κοσκινάδα». |
|
Η βάβω πάλι καμόνονταν, πως δεν άκουγε, κ’ έλεγε. |
Ι βάβο πάλι καμόνονταν, πος δεν
άκουγιε, κέλεγιε. |
|
«Αχ, μάτια μου, ποια ’σαι; δεν ’κούγω!» «Αλλιώς
την πυκνάδα, αλλιώς και το σκαφίδι», της λέει και δεύτερου και τρίτου. |
«Αχ, μάτια μου, πιάσε;
δεν κούγο!» «Αλιός τιν πικνάδα, αλιός κε το σκαφίδι»,
τις λέι κε δέφτερου κε τρίτου. |
|
Η βάβω της ματαλέει. |
Ι βάβο τις ματαλέι. |
|
«Δεν ακούγω, μάτια μου! ποια
’σαι, δε γλέπω. |
«Δεν ακούγο, μάτια
μου! πιάσε, δε γλέπο. |
|
Έλα να ’χεις την ευκή του
Θιου». |
έλα νάχις τιν εφκί του Θιου». |
|
Κ’ έτσ’ η κόρη από λίγο-λίγο κατέβηκε, κι όντας πήγε
να της δείξει, ίσια βγήκε το βασιλόπουλο, που ήταν κρυμμένο, και την άρπαξε
και την πάει. |
Κέτς ι κόρι από λίγο-λίγο
κατέβικε, κι όντας πίγιε να τις δίξι, ίσια βγίκε το βασιλόπουλο, που
ίταν κριμένο, κε τιν άρπαξε κε τιν πάι. |
|
Και τ’ αρνί και το σκυλί
ακλοθούσαν από πίσω. |
Κε ταρνί κε το σκιλί ακλοθούσαν
από πίσο. |
|
Και σαν πήγαν στο βασιλικό παλάτι, έκαμε χαρά και
την πήρε γυναίκα. |
Κε σαν πίγαν στο βασιλικό
παλάτι, έκαμε χαρά κε τιν πίρε γινέκα. |
|
|
|
|
Ο βασιλιάς αγάπησε τη νύφη του πάρα
πολύ, κ’ η βασίλισσα τη φτόνησε. |
Ο βασιλιάς αγάπισε τι νίφι του
πάρα πολί, κι ι βασίλισα τι φτόνισε. |
|
Μνια μέρα, που βγήκε το
βασιλόπουλο όξω, φωνάζ’ η βασίλισσα τις δούλες, και τις λέει να πάρουν τη
νύφη της να σεργιανίσ’ στο μπαχτσέ, και να τη ρίξουν στο πηγάδι. |
Μνια μέρα, που βγίκε το
βασιλόπουλο όξο, φονάζ ι βασίλισα τις δούλες, κε τις λέι να πάρουν τι νίφι
τις να σεριανίς στο μπαχτσέ, κε να τι ρίξουν στο πιγάδι. |
|
Κι οι δούλες έκαμαν καθώς
επρόσταξεν η βασίλισσα, και την έριξαν στο πηγάδι. |
Κι ι δούλες έκαμαν καθός
επρόσταξεν ι βασίλισα, κε τιν έριξαν στο πιγάδι. |
|
Ύστερα σαν ήρθε το βασιλόπουλο και δεν την είδε,
ρωτάει τη μάνα του. |
Ίστερα σαν ίρθε το βασιλόπουλο
κε δεν τιν ίδε, ροτάι τι μάνα του. |
|
«Μάνα, που είν’ η νύφη;» «Όξω», του
είπ’ αυτή, «πήγε να σεργιανίσει». |
«Μάνα, που ίν ι νίφι;» «Όξο»,
του ίπ αφτί, «πίγιε να σεριανίσι». |
|
«Και καλά που δεν είν’ αυτή
εδώ τώρα», είπε, «να σφάξουμε τ’ αρνί!» «Αλήθεια», είπαν κ’
οι άλλοι. |
«Κε καλά που δεν ιν αφτί εδό
τόρα», ίπε, «να σφάξουμε ταρνί!» «Αλίθια», ίπαν κι
άλι. |
|
Ακούει τ’ αρνί αυτά, τρέχει στο πηγάδι
και λέει της Πούλιως. |
Ακούι τάρνί αφτά, τρέχι στο
πιγάδι κε λέι τις Πούλιος. |
|
«μωρ’ Πούλιω, θα με σφάξουν». |
«Μορ Πούλιο, θα με
σφάξουν». |
|
«Τσώπα, μάτια μου! και δε σε σφάζουν». |
«Τσόπα, μάτια μου! κε
δε σε σφάζουν». |
|
«Μωρ’ για, τροχούν τα
μαχαίρια». |
«Μορ για, τροχούν τα μαχέρια». |
|
«Μ’ έπιασαν! θα με σφάξουν!» «Τι να κάμω
μάτια μου;» του λέει, «με γλέπεις και μένα που είμαι». |
«Μέπιασαν! θα με
σφάξουν!» «Τι να κάμο μάτια μου;» του λέι, «με
γλέπις κε μένα που ίμε». |
|
Τότες οι δούλες έπιασαν τ’ αρνί και πήγαν να το
σφάξουν, κ’ εκεί που του ακούμβησαν το μαχαίρι, επερικάλεσεν η Πούλιω το Θιό
κ’ είπε. |
Τότες ι δούλες έπιασαν
ταρνί κε πίγαν να το σφάξουν, Κεκί που του ακούμβισαν το μαχέρι, επερικάλεσεν
ι Πούλιο το Θιό κίπε. |
|
«Θε μου! τον αδελφό μου, το σκοτώνουν, και ’γω
κάθουμαι στο πηγάδι». |
«Θε μου! τον αδελφό μου, το
σκοτόνουν, κεγό κάθουμε στο πιγάδι». |
|
Κοπανιά, πετάχτηκε απ’ το πηγάδι και πήγε κ’ ηύρε τ’
αρνί, που του ’χαν κομμένο το λαιμό. |
Κοπανιά, πετάχτικε απ το
πιγάδι κε πίγιε κίβρε ταρνί, που τουούχαν κομένο το λεμό. |
|
Σκούζει, φωνάζει να τ’ αφήσουν. |
Σκούζι, φονάζι να ταφίσουν. |
|
Του ’χαν κόψει. |
Τούχαν κόψι. |
|
«Τ’ αρνί μου», λέει αυτή,
σκούζει, φωνάζει. |
«Ταρνί μου», λέι αφτί, σκούζι,
φονάζι. |
|
«Τ’ αρνί μου!» Παρηγοριά
δεν έχει. |
«Ταρνί μου!» Παριγοριά
δεν έχι. |
|
Πηγαίνει ο βασιλιάς. |
Πιγιένι ο βασιλιάς. |
|
«Τι θέλεις», της λέει, «φλουρένια
μου; πες μου, τι θέλεις να σου δώσω ’γω». |
«Τι θέλις», τις λέι, «φλουρένια
μου; πες μου, τι θέλις να σου δόσο γο». |
|
«Τίποτες», λέει αυτή, «τ’ αρνί μου, τ’
αρνί μου!» «Τώρα ό,τι γένηκε, γένηκε», της λέει, «μόν’ τσώπα!»
Και σαν το μαγέρεψαν, έβαλαν να φαν. |
«Τίποτες», λέι αφτί, «ταρνί
μου, ταρνί μου!» «Τόρα ότι γιένικε, γιένικε», τις λέι, «μόν
τσόπα!» Κε σαν το μαγιέρεψαν, έβαλαν να φαν. |
|
«Έλα να φάμε», της λεν. |
«Έλα να φάμε», τις λεν. |
|
«Έφαγα», λέει αυτή, «δεν τρώγω τώρα άλλο». |
«Έφαγα», λέι αφτί, «δεν
τρόγο τόρα άλο». |
|
«Έλα, καλή, έλα», της
λεν. |
«Έλα, καλί, έλα», τις
λεν. |
|
«Φάτε, σας λέγω, έφαγα εγώ». |
«Φάτε, σας λέγο, έφαγα εγό». |
|
Κι όντας σκόλασαν εκείνοι απ’ το φαγί, πήγ’ αυτή και
μάζωξεν ούλα τα κόκαλα και τα ’βαλε σε μνια στάμνα και τα ’θαψε μέσα στο
μπαχτσέ. |
Κι όντας σκόλασαν εκίνι απ το
φαγί, πίγι αφτί κε μάζοξεν ούλα τα κόκαλα κε τάβαλε σε μνια στάμνα κε
τάθαψε μέσα στο μπαχτσέ. |
|
|
|
|
Κ’ εκεί που τα ’θαψε, φύτρωσε μνια
μηλιά ψηλή, ψηλή, κ’ έκαμεν ένα μήλο χρυσό. |
Κεκί που τα θαψε, φίτροσε μνια
μιλιά ψιλί, ψιλί, κέκαμεν ένα μίλο χρισό. |
|
Και πολλοί πήγαν να το φτάσουν,
και δε μπόρεσαν, γιατί όσο ζύγωναν σ’ αυτήν, τόσο ψήλωνεν η μηλιά. |
κε πολί πίγαν να το φτάσουν, κε
δε μπόρεσαν, γιατί όσο ζίγοναν σαφτίν, τόσο ψίλονεν ι μιλιά. |
|
Μόν’ η Πούλιω όντας σίμωνεν, χαμήλωνε πάλι. |
Μόν ι Πούλιο όντας
σίμονεν, χαμίλονε πάλι. |
|
Κ’ είπε του βασιλιά η Πούλιω. |
Κίπε του βασιλιά ι Πούλιο. |
|
«Όλοι πάεκεταν και δεν φτάκεταν το μήλο, ας πάνω
κ’ εγώ, θαρρώ και το φτάκω». |
«Όλι πάεκεταν κε δεν φτάκεταν
το μίλο, ας πάνο κεγό, θαρό κε το φτάκο». |
|
Πήγαν, της λέει «τόσ’ άξιοι πάρα πολύ να το φτάκουν,
και δεν μπόρεσαν, και θα το φτάκεις εσύ;» «Ας πάγω κ’ εγώ», του είπε,
«κάμε μου το χατίρι!» «Σύρε και συ», της είπε. |
Πίγαν, τις λέι «τός άξι πάρα
πολί να το φτάκουν, κε δεν μπόρεσαν, κε θα το φτάκις εσί;» «Ας πάγο κεγό»,
του ίπε, «κάμε μου το χατίρι!» «Σίρε κε σι», τις ίπε. |
|
και μόνε ζύγωσε, χαμήλωσ’ η
μηλιά, κ’ έφτασε το μήλο η Πούλιω. |
Κε μόνε ζίγοσε, χαμίλος ι μιλιά,
κέφτασε το μίλο ι Πούλιο. |
|
και της λέει το μήλο. |
Κε τις λέι το μίλο. |
|
«Από ’γάλι’ αγάλια τράβα, να μη με κόψεις». |
«Από γάλι αγάλια
τράβα, να μι με κόψις». |
|
Και το πήρε και το ’βαλε στη τσέπη της και φώναξε. |
Κε το πίρε κε το βαλε στι τσέπι
τις κε φόναξε. |
|
«Έχε γεια, γλυκύτατε μου πεθερέ, κι αυτή η σκύλα
η πεθερά μου τον ύπνο να μη χορτάσει». |
«Έχε για, γλικίτατε μου
πεθερέ, κι αφτί ι σκίλα ι πεθερά μου τον ίπνο να μι χορτάσι». |
|
Κι έφυγε και δε μεταγύρισε. |
Κι έφιγιε κε δε μεταγίρισε. |
|
Κι ο Θιος τα λυπήθηκε, κ’ έτσι γίνηκεν η Πούλιω
πούλια κι ο Αστερνός αυγερνός. |
Κι ο Θιος τα λιπίθικε,
κέτσι γίνικεν ι Πούλιο πούλια κι ο Αστερνός αβγιερνός. |
|
Ρωμαίικες λέξεις από την Παλιά Αθήνα, την Αίγινα,
την Κύμη, το Αυλωνάρι, τις Κονίστρες και την Κάρυστο Δημήτρης Λιθοξόου 11.7.2017 |
||
|
 Οι λέξεις που συγκεντρώνονται εδώ αφορούν μια γεωγ |