λεξικό των διαλέκτων
γλωσσογεωγραφικά της ρωμαίικης λαογραφίας
ν - π
Δημήτρης
Λιθοξόου
Μάιος
2024
Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.
Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου
Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς
νάζι || ιδιότητες || Πελοπόννησος: το νάζι [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το νάζι [Πάργα] | του ναζ [Σιάτιστα, Σταγιάδες].
νάκα /
φορητή κρεμαστή κούνια - με αυτή έπαιρναν οι γονείς το μωρό μαζί τους στις
αγροτικές δουλειές || η
γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: η νάκα [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μάλη,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | α νάκα [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | α νανάκα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νάκα [Αμφίκλεια] | η μελούτη (από γίδινο τομάρι)
[Θαρούνια].
νάμα /
το κρασί της μετάληψης || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: το άναμα [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του ανάμα [Γραμματικού, Μέγαρα, Πάργα, Χουλιαράδες,
Ωραιόκαστρο].
νάνος || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο νάνος [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: ου νάνους [Μακρινή].
νανουρίσματα || η γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: τα νανουρίσματα [Γυμνό,
Δροσοπηγή, Κανδήλα, Πάκια]. || Ρούμελη: τα νανουρίσματα [Δελβινάκι, Σιάτιστα, Στροφυλιά].
ναπολεόνια / παλιά γαλλικά χρυσά νομίσματα || πλούτος-χρήματα || Ρούμελη: ναπολεόνια [Τσαμαντάς].
ναργιλές || αταξινόμητα || Ρούμελη: ου αργιλές [Κιλελέρ].
νάχτι /
τα μετρητά της προίκας || ο
γάμος || Πελοπόννησος: το νάχτι [Ελληνίτσα, Καστρί, Λαγκάδια, Λυγουριό,
Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το νάχτι
[Μέγαρα] | του ναχτς [Σιάτιστα] | του τράχουμα
[Γέρμας].
νεκροκέρι || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το νεκροκέρι [Παραδείσια].
νεκροκρέβατο || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το νεκροκρέβατο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί,
Κρέστενα, Φενεός]. || Ρούμελη: το νεκροκρέβατο [Πάργα] | του νικρουκρέβατου [Λιλαία,
Μακρινή] | ο κράβατος [Μέγαρα, Πάργα] | ο κρέβατος [Μέγαρα].
νεκροπάνι || ο θάνατος || Ρούμελη: το νεκροπάνι [Ωραιόκαστρο].
νεκροπάπουτσα / φτηνά παπούτσια για τους νεκρούς || ο θάνατος || Ρούμελη: τα νεκροπάπουτσα [Ωραιόκαστρο].
νεκρόσκουτα / τα ρούχα του νεκρού || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: τα νεκρόσκουτα [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | τα θανατήκια [Άγιος Δημήτριος] | τα θανακίτσα
[Πέρα Μέλανα] | τα θανατίτσα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ξιψυχάρια
[Κιλελέρ].
νεράγκαθο / το φυτό Dipsacus fullonum || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το νεράγκαθο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του νιράγκαθου [Ραψάνη].
νεράιδες || δοξασίες || Πελοπόννησος: οι νεράιδες [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | οι ανεράιδες [Προάστιο]
| τα νεραϊδικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Κρέστενα, Μαγούλα, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | οι ξωθιές [Νεοχώρι] | οι αβούζες [Καρυά]
| οι απόξες [Καρυά] |οι αναραΐδε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι αραΐδε [Πέρα Μέλανα] | οι νεράιδε [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: οι νεράιδες [Άγιος
Λουκάς, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | οι νιράιδις [Αγία Ευθυμία, Γουριά,
Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Δομνίστα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | οι ξουθκές [Στυλίδα] | οι ξουδκές [Μηλίνα]
| οι καλές τσυράδες [Άγιος Λουκάς] | οι κυράδις [Αγία Ευθυμία] | οι καλότχις
[Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | οι ξωτικές [Δελβινάκι,
Τσαμαντάς] | οι ξωδικιές [Πάργα] | οι παγανές [Μελισσουργοί].
νεραϊδόπαιδα || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: τα νεραϊδόπαιδα [Κρέστενα].
νεράσκι /
ασκί για νερό || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το νεράσκι [Λεβίδι].
νεράτζι || καρποί || Πελοπόννησος: το νεράτζι [Προάστιο] | το νεράντζι [Λυγουριό]. || Ρούμελη: το νεράντζι [Πάργα] | του νιράτζ [Μηλίνα].
νερατζιά /
το δέντρο Citrus aurantium || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: η νερατζιά [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η νιραντζιά [Σταγιάδες].
νερό (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: το νερό [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός,
Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια,
Φενεός] | το ιό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νερό [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του νιρό
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα,
Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα].
νεροβάρελο || έπιπλα
- αναχρικά || Πελοπόννησος: το νεροβάρελο [Δολιανά, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μελιγού,
Ροεινό].
νεροκάλαμο / το φυτό Phragmites australis || χλωρίδα || Ρούμελη: του νιρουκάλαμου [Μικρό Βουνό].
νεροκάρδαμο / το φυτό Nasturtium officinale || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το νεροκάρδαμο [Λυγουριό].
νεροκολοκύθα / φυτά του γένους Lagenaria || καρποί || Πελοπόννησος: η νεροκολοκύθα [Βρέσθενα, Δολιανά, Κρέστενα, Μαγούλα, Προάστιο]
| α θιά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ιθά [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νιρουκουλόκθα [Καρίτσα] | η νιρουκλόθκα
[Γέρμας].
νερόκοτα /
τα πουλιά τα πουλιά Gallinula chloropus, Rallus aquaticus, Fulica atra || πανίδα || Πελοπόννησος: η νερόκοτα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νιρόκουτα [Κουμαρίτσι, Λιλαία].
νερολόγος / μοιράζει με τη σειρά στα αυλάκια το νερό για το πότισμα των χωραφιών
|| επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο νερολόγος [Κανδήλα,
Στεμνίτσα, Φενεός] | ο νεροκράτης [Καρυά]
| ο νεροπούλος [Σκεπαστό] | ο ποτιστής [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: ο νερουλάς [Πάργα] | ο νεροπούλος [Πάργα]
| ου νιρουλόους [Γραμματικού] | ι νιρουκράτς
[Μηλίνα] | ο αυλακάς [Πηγή].
νερόμυλος || ο μύλος || Πελοπόννησος: ο νερόμυλος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός]. || Ρούμελη: ο νερόμυλος [Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου νιρόμλους
[Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Ραψάνη, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]
| ου νιρόμπλους [Στυλίδα] | ου νιρόμυλους [Αγία
Παρασκευή, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | ι νιρόμυλους
[Μηλίνα] | ου νιρόμλς [Λιλαία] | ι νιρόμλους [Αγιά] | του νιρουμύλ
[Αμφίκλεια, Γουριά, Σιάτιστα].
νεροποντή || η φύση || Πελοπόννησος: το θεοπόντι [Αμπελιώνα] | το κοκόρογο
[Κανδήλα] | α πογκή [Πέρα Μέλανα] | το θεοπόγκι
[Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ρέφα [Πέρα Μέλανα, Πραστός] | το ζιπάδι
[Πέρα Μέλανα] α ζική [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νεροποντιά [Τσαμαντάς] | του νιρουπόντ [Χρυσή]
| του γκαζέπ [Κανάλια, Χρυσή] | η νταραχάριτση [Μέγαρα] | το ντουφάνι [Τσαμαντάς] | ου δρόλαπας
[Στροφυλιά] | ι δόρλαπας [Μηλίνα].
νεροπρίονο || ο οικισμός || Ρούμελη: του νιρουπρίουνου
[Κουμαρίτσι].
νεροσυρμή || η
φύση || Πελοπόννησος: η νεροσουρμή [Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα].
νεροτήγανο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το νεροτήγανο [Βρέσθενα, Λεβίδι].
νεροτριβή || ο οικισμός || Πελοπόννησος: η νεροτριβή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα,
Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η νεροτρουβή [Αλποχώρι,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Προάστιο,
Ροεινό, Σκεπαστό] | η νεροτρεβή [Αλποχώρι]
| η νερουτριβή [Μάλη] | το νεροτριβιό [Ελληνίτσα]
| α νεροτριβή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νεροτριδή [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νεροτζιδή [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αλιοτριβή [Πέρα
Μέλανα] | α αλιοτζιδή [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νεροτριβή [Δελβινάκι] | το νεροτρουβιό
[Τσαμαντάς] | η νεροτρουβιά [Δελβινάκι, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | η νιρουτριβή
[Γραμματικού, Μεσούντα, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | του νιρουτρουβιό
[Γουριά, Πρέβεζα, Τιθορέα] | η νιρουτριβιά
[Δομνίστα, Δραμεσιοί, Λιλαία, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η νιρουτρουβιά [Γουριά] | η ντριστέλα [Αγιά, Άγιος, Δράκεια, Έλατος,
Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες] | η ντριστίλα
[Αγία Ευθυμία, Πάργα] | η δριστίλια [Μέγαρα]
| η τριστέλα [Ραψάνη] | η τριστίλα [Πρέβεζα].
νεροτριβιάρης || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο νεροτριβιάρης [Τρόπαια]. || Ρούμελη: ου νιρουτρουβιάρς [Γουριά] | ου ντριστιλιάρς
[Μακρολίβαδο] | ου ντριστλιάρς [Κιλελέρ].
νεροφαγιά || η φύση || Πελοπόννησος: η νεροφαγιά [Λαγκάδια, Παραδείσια] | το νεροφάημα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η νιρουφαγιά [Κανάλια] | η νιρουφαϊά [Έλατος,
Σιάτιστα] το νεροφάγωμα [Μέγαρα, Πάργα] | το φάωμα [Πάργα].
νερόφιδο /
Natrix natrix || πανίδα
|| Πελοπόννησος: το νερόφιδο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η νιρουφίδα [Έλατος] | η νιρόφδα [Γραμματικού].
νεροχελώνα || πανίδα || Πελοπόννησος: η νεροχελώνα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η νιρουχιλώνα [Κουμαρίτσι].
νεροχύτης || οικοδομή – σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: ο νεροχύτης [Αγρίδι,
Αλποχώρι, Βρέσθενα, Καρυά, Λυγουριό, Νεοχώρι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νεροχύτα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νεροχύτης
[Πηγή] | ου νιρουχύτς [Σιάτιστα] | η πλύστρα [Κανάλια].
νεφραμιά || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η νεφραμιά [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νεφραμιά [Πάργα] | η νιφραμιά [Γέρμας, Έλατος].
νεφρό (ALE)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το νεφρό [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κρέστενα, Πάκια, Πηγαδάκια,
Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το νεφρέ [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νεφρό [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του νιφρό [Αγία
Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πρέβεζα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες].
νέφτι ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το νέφτι [Κανδήλα, Λεβίδι].
νησί (Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: το νησί [Εξωχώρι]. || Ρούμελη: το νησί [Πάργα] | του νησί [Μηλίνα].
νια /
νέα || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: η νια [Αγία Άννα, Βαλύρα, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κάτω
Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μάλη, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η νια [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Κουμαρίτσι,
Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στυλίδα, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο].
νιάνιαρο || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το νιάνιαρο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: το νιάνιαρο [Δολό].
νιάτα || ιδιότητες || Πελοπόννησος: τα νιάτα [Γυμνό, Δροσοπηγή, Λυγουριό, Στεμνίτσα, Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα νιάτα [Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι, Έλατος, Κανάλια,
Μακρινή, Πάργα].
νίλα || αταξινόμητα || Ρούμελη: η νίλα [Πάργα, Τσαμαντάς, Χρυσή].
νιογέννητο / νεογέννητο || η
γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: το νιογέννητο [Κρέστενα, Λεχαινά] | το γεννησαρούδι [Αλποχώρι, Σκεπαστό] | το γεννησιαρούδι [Τρόπαια]. || Ρούμελη: του νιουγένητου [Φαρκαδόνα] | του νιουγέντου
[Βράχα, Δομνίστα, Καρίτσα] | του νιόγινου
[Μικρό Βουνό] | του κουπανέλ
[Χουλιαράδες, Χρυσή] | η κουπανούσκα
[Έλατος] | του φόσνου [Χρυσή] | του λιχούδ [Έλατος] | του γιντσάρκου [Αγιά, Σταγιάδες].
νιόνυφη || ο γάμος || Πελοπόννησος: η νιόνυφη [Αμπελιώνα, Ελάτη, Κανδήλα, Λαγκάδια, Λυγουριό,
Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | η νιόπαντρη [Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Πιάνα] | α νιόνυθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νιόνυφη [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | η νιόνυφ
[Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Σταγιάδες] | η νιόνφ [Έλατος] | η νιόπαντρη
[Θαρούνια, Τσαμαντάς] | η νιόπαντρ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Γραμματικού, Κιλελέρ].
νιόπαντροι || ο γάμος || Πελοπόννησος: οι νιόπαντροι [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή,
Ελάτη, Καλούσι, Καστρί, Κρέστενα, Ρούτσι, Σπαρτιά] | τα νιόπαντρα [Κρέστενα] | τα νιόπαντρα [Κρέστενα] | οι νιόγαμπροι [Αγία
Άννα, Αρχαία Φενεός, Μάλη, Πάκια, Προάστιο, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός,
Τυρός] | τα νιογάμπρια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι,
Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί,
Λαγκάδια, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια] | τα νιόγαμπρα [Σπαρτιά]
| οι νιογάμπροι [Εξωχώρι, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι νιόνυφοι [Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο,
Ροζενά, Σαρακίνι] | τα νεονύφια [Αμπελιώνα,
Μαγούλα] | τα νιονύφια [Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: οι νιόπαντροι [Άγιος Λουκάς] | τα νιόπαντρα
[Βράχα, Δαύλεια, Κουμαρίτσι, Μικρό Βουνό, Πάργα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | οι νιόπαντρ
[Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Δαύλεια, Δομνίστα, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Στυλίδα, Χουλιαράδες] | τα νιουνύφια
[Μακρινή] | τα νιόνυφα [Γουριά, Κουμαρίτσι, Ωραιόκαστρο] | τα νιόνφα
[Άγιος Νικόλαος, Δομνίστα, Μακρολίβαδο, Πρέβεζα] | οι νιόνυφοι [Θαρούνια]
| οι νιόνυφ [Μακρινή, Μασχολούρι, Φαρκαδόνα] | οι νιονφ
[Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Χρυσοβίτσα] | τα νιόγαμπρα
[Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό,
Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς,
Χουλιαράδες] | τα νιουγάμπρια [Μελισσουργοί, Σταγιάδες] | το γαμπρολόι [Δολό].
νιος
/νέος || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο νιος [Αγία Άννα, Βαλύρα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κάτω
Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό, Προάστιο, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: ο νιος [Δολό, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου νιος
[Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γουριά, Έλατος, Μακρινή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα,
Τιθορέα] | ι νιος [Μηλίνα].
νισεστές || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο νισεστές [Νεοχώρι]. || Ρούμελη: ο νισεστές [Πάργα] | νισιστέ [Άγιος Λουκάς, Μηλίνα].
νιτερέσο || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νιτερέσο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: το νιτερέσο [Μέγαρα, Πάργα].
νιφτήρα || οικοδομή – σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η νιφτήρα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ο λαβαμάς [Πάργα].
Νοέμβρης || χρόνος || Πελοπόννησος: ο Νοέμβρης [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Λεβίδι, Μάλη,
Μελιγού, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | ο Νοέβρης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Βαλύρα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια]
| ο Αγιαντριάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα] | ο Κρασομηνάς [Κρέστενα] | ο Μικρομηνάκης [Άγιος
Δημήτριος] | ο Χαϊμένος [Κανδήλα] | ο Αντριάς [Καστρί, Μελιγού] | ο Βροχάρης [Κρέστενα]
| ο Σποριάς [Κρέστενα] | ο Μεσοσπορίτης [Κρέστενα]. || Ρούμελη: ο Νοέμβρης [Θαρούνια] | ο Νοέβρης [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | ου Νουέμβρς
[Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Μακρινή, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | ι Νουέμβρς
[Δράκεια] | ο Αντριάς [Τσαμαντάς] | ου Αντριάς [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας,
Γραμματικού] | ο Αϊαντριάς [Πηγή] | ου Αϊαντριάς [Λιλαία] | ι Αΐαντριάς
[Μηλίνα] | ι Αγιαντριάς [Δράκεια] | ο Παχνιστής [Μέγαρα]
| ου Παχνιστής [Έλατος, Μασχολούρι] | ι Παχνιστής [Μικρό
Βουνό] | ου Χαμένους [Γραμματικού, Κανάλια, Μεσούντα, Χουλιαράδες] | ο Ταξιάρχης [Δελβινάκι]
| ι Ταξιάρχς [Δράκεια] | ο Αηξάρχης [Σταυροδρόμι] | ο Αξιάρχης
[Τσαμαντάς] | ο Σποριάς [Θαρούνια] | ου Σπουριάς [Άγιος, Κιλελέρ, Στροφυλιά] | ι Σπουριάς
[Δράκεια, Μηλίνα] | ι Βρουχάρς [Δράκεια].
νοικάρης || ιδιότητες || Ρούμελη: ο νοικιαστής [Θαρούνια].
νοίκι || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: το νοίκι [Αγία Άννα, Βρέσθενα, Λυγουριό, Ρούτσι, Σκεπαστό]
| το νοίτσι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νοίκι [Πηγή] | του νοικ [Κιλελέρ, Χρυσοβίτσα] | του νοίκιου
[Γέρμας, Γουριά].
νοίκιασμα || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: το νοίκιασμα [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το νοίκιασμα [Θαρούνια] | του νοίκιασμα [Γραμματικού,
Χουλιαράδες].
νοικοκυρά || ιδιότητες || Πελοπόννησος: η νοικοκυρά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Θαλάμες,
Καλούσι, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη,
Μελιγού, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | η νοικοκερά [Προάστιο]
|Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό] | η νοικοτσυρά [Εξωχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η α νοικοτσουρά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νοικοκυρά [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι] |
η νοικοτσουρά [Μέγαρα] | η νοικοτσυρά
[Θαρούνια] | η νκουκυρά [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Πρέβεζα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η νγκουκυρά [Γέρμας, Έλατος] | η νοικουκυρά
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γουριά, Δαύλεια, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μικρό
Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα].
νοικοκύρης || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο νοικοκύρης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καλούσι,
Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό, Σπαρτιά] | ο νοικοτσύρης [Εξωχώρι,
Κανδήλα, Λαγκάδια, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νοικοτσούρη [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νοικοτσούζη [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο νοικοκύρης [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | ο νοικοτσύρης [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα] | ου νκουκύρς
[Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Λιλαία,
Μακρινή, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πρέβεζα, ΠρέβεζαΧουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νοικουκύρς [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Έλατος, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Φαρκαδόνα, Χρυσή] | ι νοικουκύρς [Αγιά, Δράκεια, Μικρό Βουνό, Κουμαρίτσι] | ι νκουκύρς [Μηλίνα].
νοικοκυριό || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νοικοκυριό [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δροσοπηγή,
Ελληνίτσα, Κρέστενα, Μάλη, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το νοικοτσυριό [Τρόπαια,
Τσέρια] | η σπιτοσυγύριση [Βρέσθενα] | το νοικοτσουρίε [Πέρα
Μέλανα] | το νοικοτσουζίε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νοικοκυριό [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | του νκουκυριό [Αγία Ευθυμία, Δομνίστα, Έλατος, Μεσούντα, Μηλίνα] | του νγκοκυριό [Γέρμας] | του νοικουκυριό
[Χρυσή].
νοικοκυροπούλα || ιδιότητες || Ρούμελη: η νοικουκυρουπούλα [Μικρό
Βουνό].
νοικοκυροσύνη || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η νοικοκυροσύνη [Λυγουριό, Πιάνα] | α νοικοτσυροσύνα
[Πέρα Μέλανα] | α νοικοτσουροσύνα
[Πέρα Μέλανα].
νομάτοι /
άτομα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: οι νομάτοι [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Ελληνίτσα, Ρούτσι, Πέρα
Μέλανα] | οι νοματαίοι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σπαρτιά]. || Ρούμελη: οι νομάτοι [Πάργα] | οι νοματαίοι
[Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | οι νουματαίοι [Γουριά, Κανάλια, Μακρινή] | οι νουμάτ [Γέρμας, Κανάλια, Μικρό Βουνό,
Στυλίδα] | οι νουμάτς [Σιάτιστα] | οι νουματοί [Γέρμας, Σταγιάδες].
νονά || η βάφτιση || Ρούμελη: η νονά [Θαρούνια] | η νούνα [Αγία Παρασκευή, Δολό, Πηγή,
Σιάτιστα, Σταυροδρόμι] | η νουνά [Δαύλεια, Κιλελέρ, Μικρό Βουνό,
Στροφυλιά] | η νόνα [Πάργα] | η να [Πρέβεζα] | η λνα
[Γουριά].
νονός || η βάφτιση || Πελοπόννησος: ο νονός [Εξωχώρι, Νεοχώρι, Τσέρια] | ο νουνός
[Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω
Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο νονέ
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο νονός [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα] | ο νούνος [Δολό,
Ωραιόκαστρο] | ο νουνός [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό,
Κουμαρίτσι, Πηγή, Ραψάνη, Τσαμαντάς] | ο νούνος [Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι,
Έλατος, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου νουνός [Αγία Ευθυμία, Άγιος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νος [Άγιος
Νικόλαος, Γουριά, Δομνίστα, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | ι νος [Δράκεια]
| ου λνος [Γουριά, Γραμματικού] | ου νούνους [Γέρμας,
Σιάτιστα] | ι νουνός [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ι νινός
[Μηλίνα] | ου νούνας [Σιάτιστα].
νοστιμιά || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η νοστιμάδα [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η νόστα [Λαγκάδια]
| ο νόστος [Βρέσθενα] | α νοστσιμάδα [Πέρα
Μέλανα] | α νοστιμάδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νοστιμιά [Ωραιόκαστρο] | η νουστιμιά [Κανάλια]
| η νοστιμάδα [Δελβινάκι] | η νουστιμάδα
[Κανάλια] | η νουστμάδα [Γέρμας, Γουριά, Δράκεια, Χουλιαράδες].
νοτιά /
υγρασία || η
φύση || Πελοπόννησος: η νοτιά [Άγιος Δημήτριος] | α γουκία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νότια [Χρυσή] | η νοτς [Άγιος, Σιάτιστα] | η νουτιά
[Γέρμας, Έλατος, Μεσούντα] | ο ρόγος [Μέγαρα].
νοτιάς || η φύση || Πελοπόννησος: ο νοτιάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Ελάτη, Καλούσι,
Καρυά, Λυγουριό, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | η όστρια
[Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κέρτεζη] | ο βροχάρης [Καλούσι] | ο νοκία [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νοτιάς
[Τσαμαντάς] | ου νουτιάς [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Έλατος, Μακρινή,
Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι νοτιάς [Μικρό Βουνό] | η νοτία [Μέγαρα]
| ου νότους [Βράχα, Κουμαρίτσι] | ου λίβας (
ο ζεστός) [Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | ι λίβας
[Μικρό Βουνό] | η όστρια [Γουριά, Πάργα].
νούμερο /
ο αριθμός (Buck list) || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: το νούμερο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το νούμερο [Θαρούνια] | του νούμιρου
[Γραμματικού, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες].
νους (Buck list)
|| αταξινόμητα || Πελοπόννησος: ο νους [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μελιγού,
Παραδείσια, Ροεινό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νου [Τσέρια]. || Ρούμελη: ο νους [Μέγαρα, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | ου νους
[Γέρμας, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή,
Χρυσοβίτσα] | ι νους [Κανάλια] | το νιονιό
[Πάργα] | του νιονιό [Σιάτιστα] | ου σουμπαής
[Σιάτιστα] | του καρκαλές [Μηλίνα].
νούφαρο /
φυτά του γένους Nymphaea || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: το νούφαρο [Λυγουριό].
νταβαντούρι || ήχοι || Πελοπόννησος: το νταβαντούρι [Λυγουριό]. || Ρούμελη: το νταβαντούρι [Μέγαρα,
Πάργα].
νταβάς /
ταψί με δυο λαβές || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο νταβάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Βρέσθενα, Καστρί,
Μαγούλα, Πάκια, Ροεινό, Σκεπαστό] | ο ταβάς [Κρέστενα] | ο ταβά [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νταβά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νταβάς [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς] | ου νταβάς
[Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Δαύλεια, Πρέβεζα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ο ταβάς [Θαρούνια]
| ου ταβάς [Αγία Παρασκευή, Κιλελέρ, Μασχολούρι,
Πλατύστομο, Σιάτιστα] | ι ταβάς [Αγιά, Δράκεια] | του ταβάν
[Σιάτιστα].
νταηλίκι || βία || Πελοπόννησος: το νταηλίκι [Δολιανά]. || Ρούμελη: το νταηλίκι [Πάργα] | του νταηλίκ [Γέρμας].
νταλάκι /
άνθρακας, αρρώστια των ζώων || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Ρούμελη: το νταλάκ [Δραμεσιοί].
νταμάρι || ο οικισμός || Πελοπόννησος: το νταμάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το νταμάρι [Πάργα] | του νταμάρ [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια,
Σιάτιστα, Χρυσή].
νταμάρια /
τα αρσενικά κριάρια και τραγιά || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: τα νταμάρια [Αγία Ευθυμία].
ντάμι /
αποθήκη || οικοδομή
– σπίτι - αυλή || Ρούμελη: του νταμ [Μικρό Βουνό, Φαρκαδόνα].
νταμιζάνα || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: η νταμιζάνα [Δολιανά]
| η νταμουζάνα [Ρούτσι] | η ντραμουτζάνα [Λαγκάδια]
| η τραμπουζάνα [Λαγκάδια] | α νταμιτζάνα
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νταμιτζάνα
[Μηλίνα] | η νταντζιάνα [Τιθορέα] | η νταμουζάνα
[Πάργα, Πλατύστομο] | η νταμζάνα [Μεσούντα] | η ντραμζάνα
[Χουλιαράδες] | η ντραμτζάνα [Ραψάνη] | η τραμαντζάνα
[Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η τραμαζάνα [Μηλίνα] | η νταμζάνα
[Γουριά, Χρυσοβίτσα] | τραμπουζάνα
[Ωραιόκαστρο].
ντανταδίτσες / καλαμπόκι φτιαγμένο σε ποπ-κορν || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: οι ντανταδίτσις [Χουλιαράδες] | οι παπαδίτσις
[Χουλιαράδες] | οι κοκοσιάρες
[Πάργα] | η πρόφκα [Χρυσή] | η παπούσκα [Έλατος].
νταούλι || μουσική || Πελοπόννησος: το νταούλι [Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Ροζενά, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | το νταβούλι
[Κρέστενα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Πέρα Μέλανα] | το ταβούλι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα, Σκεπαστό,
Σπαρτιά] | το τούμπανο [Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Καστρί, Μελιγού,
Πηγαδάκια, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το τούμπανε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νταούλι [Πάργα] | του νταούλ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Φαρκαδόνα] | το ταούλι [Μέγαρα] | του τούμπανου
[Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι,
Τιθορέα] | ου τούμπανους [Τιθορέα].
νταουλόβεργα || μουσική
|| Πελοπόννησος: η ταβουλόβεργα [Σκεπαστό].
νταουλτζής || μουσική
|| Πελοπόννησος: ο ταβουλιάρης [Λαγκάδια, Σκεπαστό].
νταουτζιάς / καρδιακή προσβολή || αρρώστιες
|| Ρούμελη: ο νταουτζιάς [Τσαμαντάς].
νταραβέρι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νταραβέρι [Κρέστενα]. || Ρούμελη: του νταλαβέρ [Κιλελέρ, Σιάτιστα] | του νταραβέρ
[Χρυσή].
ντάσκα /
φυλοχτό για το μάτιασμα || δοξασίες
|| Ρούμελη: η ντάσκα [Μακρινή].
ντελάλης || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο ντελάλης [Βρέσθενα, Κρέστενα, Στεμνίτσα] | ο τελάλης [Δολιανά,
Κανδήλα] | ο τελάλη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντελάλης [Τσαμαντάς] | ου ντιλάλς [Κανάλια].
ντενεκές (Buck list)
|| σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: ο ντενεκές [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο,
Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο τενεκές [Θαλάμες, Καστρί, Λυγουριό,
Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | ο ντενετσές [Τσέρια]
| η λάτα [Αγρίδι, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά] | ο ντενεκέ [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντενεκές [Μέγαρα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ο τενεκές
[Πάργα] | ου ντινικές [Αγία Ευθυμία, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χρυσοβίτσα] | ι ντινικές [Μηλίνα] | ου τινικές
[Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Γραμματικού, Έλατος, Κουμαρίτσι, Στυλίδα, Τιθορέα,
Φαρκαδόνα] | ου τσινικές [Σιάτιστα] | τα τινικέδια [Δραμεσιοί]
| τα ντινικέδια [Γραμματικού, Μηλίνα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες] | η λάτα [Πάργα].
ντενταρούκι / το δώρο στον γάμο || ο
γάμος || Πελοπόννησος: το ντενταρούκι [ντενταρούκι] | η μπαλάσκα [Ελληνίτσα].
ντεπόζιτο || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το ντεπόζιτο [Αμπελιώνα, Δολιανά] | το τεπόζιτο [Βρέσθενα]
| το τιπόζιτο [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το ντεπόζιτο [Πάργα] | το ντιπόζιτο
[Πάργα] | το ντιπόζτο [Πάργα] | το τιπόζιτο [Άγιος Λουκάς] | του τιπόζιτου [Τιθορέα].
ντέρτι || συναισθήματα || Πελοπόννησος: το ντέρτι [Αγρίδι, Κρέστενα, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: το ντέρτι [Πάργα] | του ντερτ [Μακρολίβαδο, Σταγιάδες, Χρυσή]
| του ντερτς [Σιάτιστα].
ντέφι || μουσική || Ρούμελη: το ντέφι [Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του ντεφ
[Χουλιαράδες, Χρυσή] | του ντελφ [Άγιος Νικόλαος, Γουριά] | ου νταϊρές
[Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες].
ντζάκα /
είδος γιλέκου, πάνω από τη φουστανέλα || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ντζάκα [Καρυά].
ντιβάνι || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το ντιβάνι [Δολιανά]. || Ρούμελη: το ντιβάνι [Τσαμαντάς].
ντιβανοσκέπασμα || υφαντική || Ρούμελη: του ντιβανουσκέπασμα [Μασχολούρι].
ντολιά /
έθιμο του γάμου, όπου έπιναν (μετά από προπόσεις) πέντε ποτήρια κρασί, στην
υγειά του γαμπρού, της νύφης, του κουμπάρου, του πεθερού και ενός συμπέθερου
|| ο γάμος || Ρούμελη: τα ντολιά
[Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | τα ντουλιά [Πηγή].
ντολίπασας / ο γέροντας που έκανε την πρώτη πρόποση στο τραπέζι του γάμου || ο γάμος || Ρούμελη: ο ντολίπασας [Δολό].
ντολμάς || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο ντολμάς [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου ντουλμάς [Μακρινή, Τιθορέα] | του γιαπράκ
[Αγία Παρασκευή] | του ιαπράκ [Σιάτιστα] | ου σαρμάς
[Σιάτιστα].
ντομάτα (ALE)
|| καρποί || Πελοπόννησος: η ντομάτα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η δομάτα [Λαγκάδια]
| το κομιντόρι [Σκεπαστό] | α ντουμάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ντομάτα [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | η ντουμάτα [Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί,
Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο,
Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το πομοντόρο
[Πάργα | του κουμουντόρ [Γραμματικού].
ντοματοσαλάτα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η ντουματοσαλάτα [Δραμεσιοί].
ντόπιος || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο ντόπιος [Καστρί, Κρέστενα]. || Ρούμελη: ου ντόπιους [Λιλαία] | ι ντόπιους [Μηλίνα].
ντορβάς || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: ο ντορβάς [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Καστρί, Μαγούλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο τορβάς [Ελάτη
Κρέστενα, Τρόπαια] | ο τουρβάς [Προάστιο] | ο ντουρβάς [Άγιος
Δημήτριος] | ο ντρουβάς [Μελιγού] | ο ντροβά [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο ντρουβά [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντορβάς
[Πάργα] | ο ντουρβάς [Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς] | ο τορβάς [Θαρούνια]
| ου τουρβάς [Αμφίκλεια] | ου τρουβάς [Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ι τουρβάς [Κανάλια]
| ου ντουρβάς [Αγία Ευθυμία, Λιλαία, Πάργα] | ι ντουρβάς [Μηλίνα]
| ο ντρουβάς [Δελβινάκι] | ου ντρουβάς [Δραμεσιοί,
Καρίτσα, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | του τρουβάδ [Άγιος Νικόλαος, Πλατύστομο,
Στυλίδα] | τα τρουβάδια [Δραμεσιοί, Μελισσουργοί, Πηγή] | η ντραγατσίκα [Αγία Παρασκευή] | η τραγατσίκα [Έλατος,
Σταγιάδες].
ντουβαλέτα / γιορτινό δέσιμο μαντίλας || χτένισμα - καλλωπισμός || Ρούμελη: η ντουβαλέτα [Μηλίνα].
ντουγένι /
σανίδα ή σιδερένια πλάκα αλωνίσματος || γεωργία || Πελοπόννησος: το ντουγένι [Δροσοπηγή, Φενεός] | το ντουένι [Γυμνό,
Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Μελιγού, Πηγαδάκια]. || Ρούμελη: το ντουγένι [Μέγαρα] | του ντουγέν [Τιθορέα] | του δουκάν
[Ραψάνη] | η αδουκάν [Αγιά, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μικρό
Βουνό] | η δουκάν [Μηλίνα, Σταγιάδες] | η αλουνόσβαρνα [Λιλαία].
ντουζένια || συναισθήματα
|| Πελοπόννησος: τα ντουζένια [Κάτω Λουσοί].
ντουζίνα || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: η ντουζίνα [Άγιος Δημήτριος, Βεργαδαίικα, Λαγκάδια, Μαγούλα,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η ντουζίνα
[Γέρμας, Κανάλια].
ντουλαμάς / αντρική φορεσιά || φορεσιά
|| Ρούμελη: ο ντουλαμάς [Δελβινάκι, Πάργα] | ου ντουλαμάς
[Άγιος Νικόλαος, Έλατος, Καρίτσα, Μελισσουργοί, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | του μαντίου
[Μελισσουργοί].
ντουλαμάς / μαύρος, χωρίς γιακά, με φαρδιά μανίκια, το φορούσαν οι γυναίκες πάνω από
το κατωσέγκουνο || φορεσιά
|| Ρούμελη: ο ντουλαμάς [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου
ντουλαμάς [Σιάτιστα].
ντουλάπα || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: η ντουλάπα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Λεχαινά, Λυγουριό]. || Ρούμελη: η ντουλάπα [Χρυσοβίτσα] | η άρκλα [Σταγιάδες].
ντουλάπι || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το ντουλάπι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βαλύρα,
Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός,
Τυρός]. || Ρούμελη: το ντουλάπι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ντλαπ
[Άγιος, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα,
Μασχολούρι, Ραψάνη, Μελισσουργοί, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή].
ντουμάνι /
πυκνός καπνός || η
φύση || Ρούμελη: του ντουμάν [Έλατος, Μηλίνα, Σταγιάδες].
ντουσέκι /
στρώμα γεμισμένο με άχυρο || υφαντική
|| Πελοπόννησος: το ντουσέκι [Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Παραδείσια, Ροεινό] |
το ντουσέτσι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το ντουσιέκι [Ωραιόκαστρο].
ντούσκα /
το δέντρο Quercus pedunculiflora || χλωρίδα || Ρούμελη: η ντούσκα [Κουμαρίτσι, Λιλαία] | το ντούσκο [Δελβινάκι].
ντουφεξήδες / οπλουργοί || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: οι ντουφεξήδες [Στεμνίτσα].
ντραγκατζίκα / δερμάτινη σακούλα || σύνεργα-υλικά
|| Ρούμελη: η ντραγκατζίκα [Δελβινάκι].
ντρένια /
το πουλί Anas platyrhynchos || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η ντρένια [Δροσοπηγή].
ντριβάλα /
μεγάλη πέτρα που τρίβει το χοντρό αλάτι ή τις ελιές || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ντριβάλα [Αλποχώρι, Κρέστενα].
ντρίλι /
φτηνό χοντρό βαμβακερό ύφασμα || υφαντική || Πελοπόννησος: το ντρίλι [Βρέσθενα, Κανδήλα, Προάστιο, Ρούτσι, Φενεός,
Πέρα Μέλανα] | το ντζίλι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του δριλ [Μακρινή] | του ντρίλιου
[Αγία Ευθυμία, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του ντριλ [Αμφίκλεια, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Ραψάνη] | το χομαΐ
[Τσαμαντάς].
ντροπή (Buck list)
|| συναισθήματα || Πελοπόννησος: η ντροπή [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό,
Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό] | α ντροκή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].
|| Ρούμελη: η ντροπή [Δελβινάκι] | η ντρουπή
[Γραμματικού, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες]
| η αντροπή [Σταυροδρόμι] | η αντρουπή [Αγία Παρασκευή, Γέρμας,
Κανάλια, Μηλίνα, Σιάτιστα] | του αντρόπιασμα
[Γέρμας, Έλατος] | το ίρτζι [Πάργα].
ντυμασιά /
ενδυμασία || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η ντυμασιά [Κανδήλα, Μυγδαλιά, Πιάνα] | η ντυμασία
[Ρούτσι]. || Ρούμελη: η ντυμασιά [Γέρμας,
Μηλίνα] | η ντυμασά [Γουριά] | η ντμη [Χουλιαράδες].
ντύσιμο || φορεσιά || Πελοπόννησος: το ντύσιμο [Βεργαδαίικα, Κανδήλα, Ρούτσι] | η ντυμασιά [Λαγκάδια]
| το γκιούσιμο [Πέρα Μέλανα] | το γκιούμα [Πέρα Μέλανα] | α γκιουμασία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ντύσιμο [Πάργα, Πηγή] | του ντύσμου [Γέρμας, Λιλαία, Μακρινή,
Μεσούντα, Μηλίνα, Φαρκαδόνα] | η ντυμασιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η ντυμασά [Γουριά,
Έλατος] | η ντμη [Χουλιαράδες].
νυστέρι ||
σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το νυστέρι [Κρέστενα, Σκεπαστό, Πέρα
Μέλανα] | το νυστέζι [Πέρα Μέλανα].
νύφη (ALE)
|| ο γάμος || Πελοπόννησος: η νύφη [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | α νύθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
α νύιθη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύφη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η νυφ
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα].
νύφη /
συγγένεια (ALE, Buck list) || ο γάμος || Πελοπόννησος: η νύφη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη,
Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | α νύθη [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νύιθη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύφη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η νυφ [Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια,
Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η νυφαδιά
[Έλατος].
νυφιάτικα / τα δώρα του γαμπρού στη νύφη, για να στολιστεί για τον γάμο || ο γάμος || Ρούμελη: τα νυφιάτκα [Αγία Παρασκευή, Γουριά, Κουμαρίτσι] | τα νυφικά
[Δραμεσιοί].
νυφικό
(φόρεμα) || ο
γάμος || Πελοπόννησος: το νυφικό [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Καστρί, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το νυφιάτικο [Αμπελιώνα,
Σκεπαστό] | το νυθιάτσιχο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νυφικό [Δελβινάκι, Θαρούνια] | του νυφικό
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα]
| του νυφκό [Άγιος, Πρέβεζα, Ραψάνη] | του νυφιάτκου [Ραψάνη] | τα νυφιάτικα
[Τσαμαντάς] | τα νφιάτκα [Λιλαία] | του στουλίδ [Γουριά].
νυφίτσα /
το θηλαστικό Mustela nivalis (ALE) || πανίδα || Πελοπόννησος: η νυφίτσα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Στεμνίτσα] | α νυφίτσα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νυφίτσα [Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Ωραιόκαστρο] | η νφίτσα
[Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μεσούντα, Μηλίνα, Τιθορέα].
νυφοπάζαρο || ο γάμος || Ρούμελη: του νφουδιάλιμα [Δομνίστα].
νυφοστόλι / το δωμάτιο που στολιζόταν η νύφη || ο γάμος || Πελοπόννησος: το νυφοστόλι [Βεργαδαίικα, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του νφουστόλ
[Αγία Ευθυμία].
νυχάκι /
το φυτό Melilotus officinalis || χλωρίδα || Ρούμελη: του ανυχάκ [Γουριά].
νύχι (Swadesh list, Buck list)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το νύχι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά,
Σκεπαστό, Σπαρτιά, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νύχι [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του νυχ [Αγιά,
Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα ανύχ [Λιλαία] | του γκρίτζανου [Έλατος].
νυχιά || βία || Ρούμελη: η νυχιά [Τσαμαντάς] | η νχια [Βράχα].
νύχτα (Swadesh list, ALE, Buck list)
|| χρόνος || Πελοπόννησος: η νύχτα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια] | η νυχτιά [Εξωχώρι, Καλούσι, Κρέστενα] | α νιούτα
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύχτα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο].
νυχτέρι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νυχτέρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Κάτω Λουσοί,
Κρέστενα, Λεβίδι, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του νυχτέρ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά,
Δαύλεια, Έλατος, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα] | του νχτερ [Καρίτσα].
νυχτερίδα / Chiroptera (ALE) || πανίδα || Πελοπόννησος: η νυχτερίδα [Δροσοπηγή, Λυγουριό] | η νυχτερίθρα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | α νυχτερίδα
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νυχτεζίδα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η νυχτιρίδα [Γουριά,
Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Τιθορέα].
νυχτικιά || φορεσιά || Πελοπόννησος: η νυχτικιά [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νυχτικιά [Δαύλεια, Μασχολούρι].
νυχτικό || φορεσιά || Πελοπόννησος: το νυχτικό [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Δολιανά, Κρέστενα,
Μαγούλα]. || Ρούμελη: του νυχτικό
[Γραμματικού, Σιάτιστα].
νυχτοβοσκή / η νυχτερινή βοσκή του κοπαδιού || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: η νυχτουβουσκή [Μηλίνα] | ο σκάρος [Τσαμαντάς] | ου σκάρους [Γουριά, Έλατος, Ραψάνη,
Σταγιάδες, Χρυσή].
νυχτοκόρακας / το πουλί Nycticorax nycticorax || πανίδα || Ρούμελη: τα νυχτουκουράκια [Κουμαρίτσι].
νυχτολούλουδο / το φυτό Mirabilis jalapa || χλωρίδα || Ρούμελη: το νυχτολούλουδο [Πάργα] | του νυχτουλέλδου
[Κουμαρίτσι].
νυχτόσκαρο / νυχτερινό σκάρισμα || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το νυχτόσκαρο [Βρέσθενα, Κανδήλα].
ξάγναντο || η φύση || Πελοπόννησος: το ξάγναντο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κέρτεζη, Πιάνα] | το κιρμεϊντάνι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του μιϊντάν
[Έλατος].
ξαδέρφη (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: η ξαδέρφη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Παραδείσια, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα] | η εξαδέρφη [Στεμνίτσα] | α τσάδεφο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξαδέρφη [Δολό] | η ξαδέρφ [Δομνίστα, Δραμεσιοί,
Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αξαδέρφη [Άγιος Λουκάς] | η αξαδέρφ
[Γέρμας, Τιθορέα].
ξαδέρφια || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: τα ξαδέρφια [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Ελάτη, Κρέστενα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Τσέρια]. || Ρούμελη: τα ξαδέρφια [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Γουριά,
Δαύλεια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα] | τα αξαδέρφια [Κανάλια, Σταγιάδες].
ξάδερφος (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο
ξάδερφος [Κανδήλα, Λυγουριό, Μαγούλα,
Σκεπαστό, Τσέρια] | ο εξάδερφος [Στεμνίτσα]
| ο τσάδεφο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ξάδερφος [Άγιος Λουκάς] | ου ξάδιρφους [Αγία
Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δομνίστα, Καρίτσα, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου αξάδιρφους [Γέρμας, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ι αξάδιρφους [Κανάλια] | ου φούτσους
[Χρυσή].
ξάι /
τα αλεστικά, η αμοιβή του μυλωνά σε αλεύρι || ο μύλος || Πελοπόννησος: το ξάι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καστρί,
Λυγουριό, Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το αξάι [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Καλούσι, Λεβίδι] | το ξάγι [Μυγδαλιά] | το αξάγι [Κανδήλα]
| το αλεστικό [Ελάτη, Σκεπαστό] | το λεστικό [Προάστιο] | τα αλεστικά
[Λεβίδι] | το αλεστσικό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αλεσικό
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ξάι
[Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] |
του ξάι [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα,
Χουλιαράδες, Χρυσή] | του αξάι
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Έλατος, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μηλίνα] | το ξάγι [Θαρούνια]
| τα αλιστικά [Λιλαία] | του νοίκιασμα
[Στροφυλιά].
ξαλί /
για το κόψιμο ξύλων || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: το ξαλί [Λυγουριό].
ξαμόνι /
λειτουργία σε ξωκλήσι || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: το ξαμόνι [Βρέσθενα].
ξάναμμα ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξάναμμα [Στεμνίτσα].
ξανάστροφη || βία || Ρούμελη: η ανάποδη [Πάργα].
ξαντό /
ίνες λιναριού || υφαντική
|| Ρούμελη: του ξαντό [Μηλίνα].
ξάπλα || αταξινόμητα || Ρούμελη: η ξάπλα [Έλατος].
ξάσιμο /
του μαλλιού || υφαντική
|| Πελοπόννησος: το ξάσιμο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα] | το τσάσιμο [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξάσιμο [Άγιος Λουκάς] | το ξιάσιμο [Μέγαρα] | του ξάσιμου
[Μασχολούρι] | του γράντσμου [Έλατος].
ξαστεριά || η φύση || Πελοπόννησος: η ξαστεριά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Κανδήλα, Ρούτσι] | το κιάλι
[Λαγκάδια] | α ξαστερία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ξαστεζία
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξαστιριά [Λιλαία,
Μασχολούρι, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η ξιστιριά [Γέρμας] | η ξεστερία
[Μέγαρα] | η ξαστσιριά [Σιάτιστα] | η λαγάρα [Χρυσή].
ξάστρα /
για το ξάσιμο των μαλλιών || υφαντική
|| Πελοπόννησος: η ξάστρα [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Σαρακίνι].
ξαφνικό || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξαφνικό [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: το ξαφνικό [Πάργα] | η ξαφνιά [Πάργα] | η αξαφνιά [Πάργα].
ξέβγαλμα || καθαριότητα || Ρούμελη: του ξέβγαλμα [Άγιος, Δαύλεια].
ξεδιάλεγμα || αταξινόμητα || Ρούμελη: του ξιδιάλιγμα
[Ραψάνη].
ξεθράκισμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξεθράκισμα [Μυγδαλιά] | το ξέθαλμα [Ρούτσι].
ξεκαλοκαίριασμα || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: το ξεκαλοκαίριασμα [Σταυροδρόμι] | του ξικαλουκαίριασμα
[Λιλαία].
ξεκάπνισμα / τζακιού || οικοδομή
– σπίτι - αυλή || Ρούμελη: του ξικάπνισμα [Μηλίνα].
ξεκίνημα || κίνηση || Ρούμελη: του ξικίνμα [Μεσούντα] | του κίνμα [Έλατος, Σταγιάδες].
ξεκολόγιασμα / το τέλος της κολιγιάς || γεωργία
|| Ρούμελη: το ξεκολίγιασμα [Θαρούνια].
ξεκοπή /
ο καλλιεργητής έπαιρνε τα 2/3 της σοδιάς || γεωργία || Ρούμελη: η ξικουπή [Κουμαρίτσι, Πρέβεζα].
ξελάκωμα || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξελάκωμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Λυγουριό,
Ρούτσι] | το ξελάκουμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του ξιλάκουμα [Κιλελέρ, Ραψάνη] | του ξιλάκισμα [Γουριά].
ξέλαση /
δωρεάν βοήθεια || προσφορά
|| Πελοπόννησος: η ξέλαση [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μελιγού, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η εξέλαση [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: η παρακαλιά [Μακρινή] | του μντατ
[Χουλιαράδες] | του μιτζί [Καρίτσα] | το αράρι
[Μέγαρα].
ξελόντζα /
σκεπασμένο μαντρί || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: η ξελόντζα [Κανδήλα, Κέρτεζη, Στεμνίτσα] | η ξελότζα [Στεμνίτσα].
ξεμάτιασμα || δοξασίες || Πελοπόννησος: το ξεμάτιασμα [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό,
Κανδήλα, Κέρτεζη, Ρούτσι, Φενεός]. || Ρούμελη: το ξεμάτιασμα [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του ξιμάτιασμα [Δράκεια, Κιλελέρ, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξιβάσκαμα [Κουμαρίτσι, Ραψάνη].
ξεματιάστρα || δοξασίες || Πελοπόννησος: η ξεματιάστρα [Βρέσθενα, Γυμνό]. || Ρούμελη: η σαραντίστρα [Χρυσοβίτσα].
ξενίτης /
ξενιτεμένος || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ο ξενίτης [Δελβινάκι].
ξενιτιά || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η ξενιτιά [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Λυγουριό, Πάκια,
Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα ξένα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Μυγδαλιά]
| α ξενικία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξενιτιά [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | η ξινιτιά
[Βράχα, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία, Μακρινή, Χρυσοβίτσα] | η ξινιτσιά [Σιάτιστα]
| τα ξένα [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι,
Δολό, Έλατος, Μέγαρα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το κουρμπέτι
[Πάργα].
ξενομάλλια / εξτένσιον || χτένισμα
- καλλωπισμός || Ρούμελη: τα ξινουμάλλια [Μελισσουργοί].
ξενομερίτης || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο ξενομερίτης [Κανδήλα, Κρέστενα] | ο ξενοχωρίτης [Αμπελιώνα, Λεβίδι, Πιάνα, Σκεπαστό].
ξένος (Buck list)
|| ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο ξένος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος,
Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο ξένε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ξένος [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου ξένους [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ι ξένους [Δράκεια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ι ξιένους [Αγιά].
ξενοχώρι ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξενοχώρι [Αμπελιώνα,
Ελληνίτσα] | το ξωχώρι [Αμπελιώνα, Πέρα Μέλανα] | το ξωχώζι
[Πέρα Μέλανα].
ξενύχτι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξενύχτι [Λαγκάδια, Μαγούλα, Σπαρτιά, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ξινύχτ [Κανάλια, Λιλαία] | του ξινύχτιου
[Γέρμας].
ξενύχτισμα / νεκρού || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το ξενύχτισμα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Ρούτσι].
ξεπέζεμα /
της νύφης || ο
γάμος || Ρούμελη: του ξιπέζιμα [Δομνίστα].
ξέπλυμα || καθαριότητα || Ρούμελη: το ξέπλυμα [Τσαμαντάς].
ξεράδια /
ξερά κομμάτια || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: τα ξιράδια [Μηλίνα].
ξέρασμα /
εμετός || φυσιολογικά
|| Πελοπόννησος: το ξέραμα [Θαλάμες]. || Ρούμελη: του ξέρασμα [Γέρμας] | το ξερνοβολητό
[Πάργα] | του ξιρατό [Έλατος].
ξεριά ||
η φύση || Πελοπόννησος: η ξεριά [Καρυά].
ξερόβηχας || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: ο ξερόβηχας [Λαγκάδια].
ξεροβόρι || η φύση || Πελοπόννησος: το ξεροβόρι [Σκεπαστό] | το καφούρι [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ξιρουβόρ [Κανάλια, Μακρινή].
ξεροβούνι || η φύση || Ρούμελη: του ξηρουβούν [Κουμαρίτσι].
ξερόκλαδα || φυτολογικά || Πελοπόννησος: τα ξερόκλαδα [Παραδείσια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα ξηρόκλαδα [Δαύλεια].
ξεροκόμματο || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξεροκόμματο [Γυμνό].
ξερολιθιά || ο οικισμός || Πελοπόννησος: η ξερολιθιά [Βρέσθενα, Ροεινό] | το ξεροτοίχι [Γυμνό, Κανδήλα, Λεχαινά, Προάστιο] | ο τράφος [Θαλάμες, Λεχαινά, Προάστιο] | ο ξερότοιχος [Προάστιο] | η ξερόπετρα [Μυγδαλιά]
| η πεζούλα [Μελιγού] | ο τσερότοιχο [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξερολιθιά [Πάργα]
| η ξιρουλιθιά [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία, Τιθορέα] | η ξιρουλθιά
[Αγία Ευθυμία] | το ξερολίθι [Πάργα] | του ξιρουλίθ
[Λιλαία] | ου ξιρότχους [Τιθορέα] | του ξιρότχου
[Λιλαία] | η λιθιά [Πάργα].
ξερολίτρουβο || ελαιοκομία
|| Πελοπόννησος: το ξερολίτρουβο [Παραδείσια].
ξεροτήγανα / γλυκό που μοιάζει με τις δίπλες || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: τα ξεροτήγανα
[Καστρί, Μελιγού]. || Ρούμελη: τα ξεροτήγανα [Πάργα] | τα κατμάρια [Γουριά, Χρυσοβίτσα].
ξερότοπος || η φύση || Πελοπόννησος: ο ξερότοπος [Λεβίδι, Σκεπαστό, Τσέρια]. || Ρούμελη: ου ξηρότοπους [Αγία Ευθυμία].
ξεστάχυασμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ξεστάχυασμα [Λεβίδι].
ξεστρίψιμο / του αφαλού || αρρώστιες
|| Ρούμελη: του ξίστριμα [Χουλιαράδες].
ξεφάντωμα || διασκέδαση || Ρούμελη: του ξιφάντουμα
[Μηλίνα].
ξεφλίτσισμα / του καλαμποκιού || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το ξεφλίτσισμα [Παραδείσια]. || Ρούμελη: ο ξέφλος [Πηγή, Σταυροδρόμι] | ου ξέφλους
[Δραμεσιοί].
ξεφλούδισμα (ALE) || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξεφλούδισμα [Λεβίδι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ξιφλούδισμα [Δομνίστα, Μεσούντα] | του ξιφλούδσμα [Βράχα, Τιθορέα] | του ξέφλιμα [Έλατος].
ξεφόρτωμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξεφόρτωμα [Βρέσθενα] | το ξιφόρτωμα [Λαγκάδια].
ξεφτέρι /
πουλιά της οικογένειας Falconidae και της οικογένειας Accipitridae | ξεφτέρι
|| πανίδα || Ρούμελη: του ξτερ
[Μεσούντα].
ξέφτι || φορεσιά || Ρούμελη: του ξεφτ [Κιλελέρ].
ξέφτια || υφαντική || Πελοπόννησος: τα ξέφτια [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα ζνταχάλια [Σιάτιστα] | του ξεφτς [Σιάτιστα].
ξεφύλλισμα / του αμπελιού || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: το ξεφύλλισμα [Βρέσθενα, Παραδείσια] | ο ξέφυλλος [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: του ξιφίλσμα [Τιθορέα] | του ξέφλτζμα
[Γέρμας] | του ξέβλτζμα [Γέρμας] | ου ξιφίλους [Λιλαία].
ξεφυχιάρικα / τα στρωσίδια στο κρεβάτι του νεκρού || ο θάνατος || Ρούμελη: τα ξιψυχιάρκα [Κιλελέρ].
ξεφώτισμα || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: το ξεφώτισμα [Άγιος Δημήτριος].
ξέφωτο || η φύση || Πελοπόννησος: το ξάριο [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το ξέφωτο [Πάργα] | του ξέφουτου
[Γραμματικού, Κανάλια, Μακρινή] | η μαδάρα [Μέγαρα].
ξεχειμώνιασμα || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: το ξεχειμώνιασμα [Βεργαδαίικα].
ξεχέρσωμα || αμπελουργία || Ρούμελη: του ξιχέρσουμα
[Ραψάνη].
ξέχωμα /
εκταφή || ο
θάνατος || Πελοπόννησος: το ξέχωμα [Ρούτσι, Σαρακίνι] | το ξέχωσμα [Παραδείσια]
| τα ξεχώματα [Ελληνίτσα, Καστρί] | το ξέθαμα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: του ξέχουμα [Αγιά, Αμφίκλεια, Μελισσουργοί, Στροφυλιά] | τα ξιχώματα [Άγιος]
| του ξινάχουμα [Σιάτιστα] | του ξιπαράχουμα
[Ραψάνη]| τα ξεθάματα [Τσαμαντάς].
ξεψείριασμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεψείριασμα [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ξιψείριασμα [Έλατος].
ξεψύχισμα || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξεψύχισμα [Κρέστενα, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ξιψύχμα [Έλατος, Σταγιάδες] | του ξιψύχσμα