Κυπριακή Διάλεκτος
ή
Ρωμαίικα της Κύπρου
Θεματικό λεξικό των ουσιαστικών της λαογραφίας – μέρος τέταρτο
Δημήτρης
Λιθοξόου
Ιανουάριος 2025
Το
τέταρτο μέρος του Θεματικού λεξικού των ουσιαστικών της ρωμαίικης λαογραφίας,
ακολουθεί τη δημοσίευση των τριών πρώτων αναρτήσεων, για τα Ρωμαίικα του Μοριά, τη ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς
και την Κρητική Διάλεκτο.
Για
τη συγκέντρωση της λεξικολογικής βάσης για την Κρήτη, αποδελτιώθηκαν 14 χειρόγραφα λαογραφίας, εργασίες φοιτητών της
φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (της περιόδου 1967-1982). Το σύνολο των εξεταζόμενων
οικισμών αυτού του χώρου ανέρχεται σε 13. Οι κάτοικοι σε έξι από αυτούς τους οικισμούς, που σημειώνονται με
αστερίσκο (*) και βρίσκονται στη βόρεια Κύπρο, έγιναν πρόσφυγες το 1974.
Κύριο
κριτήριο επιλογής των χειρογράφων υπήρξε η μη ή η ελάχιστη σχολική μόρφωση των
αφηγητών που καταγράφονται από τους φοιτητές-ερευνητές και η όσο το δυνατόν
πιστή αντιγραφή του λαϊκού λόγου τους. Η εντοπιότητα των αφηγητών και η διαχρονική παραμονή τους στον
οικισμό, υπήρξε ένα ακόμη σημαντικό κριτήριο επιλογής των κειμένων.
Τα
λόγια στοιχεία, που εμφανίζονται στις αφηγήσεις (και αποτελούν προφανώς
ακούσματα από μορφωμένους συχωριανούς, το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση), δεν
καταγράφονται εδώ.
Λόγω
της άνισης έκτασης των χειρογράφων, κάθε οικισμός εμφανίζεται στην έρευνα με
μικρότερο ή μεγαλύτερο αριθμό λέξεων.
Από
αυτό το λεξικό των ουσιαστικών, απουσιάζουν κάποιες συχνές λέξεις του
καθημερινού λόγου που δεν υπάρχουν στα καθιερωμένα κεφάλαια της λαογραφικής
έρευνας (όπως λόγου χάρη όσα αφορούν την ερωτική ζωή).
Για
την καλύτερη παρουσίασή του, το λεξικό των ουσιαστικών είναι χωρισμένο σε 49
θεματικές ενότητες. Σε
κάθε ενότητα, οι λέξεις ταξινομούνται αλφαβητικά. Τα λήμματα ανέρχονται σε δύο χιλιάδες και τα
συνώνυμα σε τρεις χιλιάδες περίπου.
Τα περισσότερα λήμματα αρχίζουν με λέξη της δημοτικής και ακολουθούν τα
αντίστοιχα συνώνυμα, μαζί με το άρθρο.
Προστέθηκε
επίσης σαν παράρτημα, στο τέλος, μια ενότητα με 276 λήμματα, που περιέχει τα
επιρρήματα, τις αντωνυμίες, τα αριθμητικά, τους συνδέσμους, τα μόρια, τις
προθέσεις και τα επιφωνήματα.
Για
χρηστικούς λόγους, την κατανόηση δηλαδή των λημμάτων από ένα ευρύτερο κοινό
(εκτός των ειδικών), χρησιμοποιώ τη σύγχρονη ορθογραφία της κοινής γλώσσας και
όχι το διεθνές φωνητικό αλφάβητο (που αποδίδει ακριβώς την προφορά). Κάτι τέτοιο, δεν το επιτρέπει
άλλωστε η γραφή των περισσότερων χειρογράφων. Στην κυπριακή διάλεκτο ωστόσο τα διπλά σύμφωνα
προφέρονται.
Τέλος,
οι ενδείξεις Swadesh list, Buck list (Carl Darling Buck, A dictionary of
selected synonyms in the principal Indo-European languages) και ALE (Atlas
Linguarum Europae), στην αρχή κάποιων λημμάτων, σημειώνουν πως οι έννοιες αυτές
περιλαμβάνονται στις προαναφερόμενες λίστες γλωσσικής συγγένειας ή γλωσσογεωγραφίας.
Πηγές
Αριστοφάνους Ανδρούλα, Συλλογή λαογραφικής
ύλης εκ του χωρίου Καραβάς, της επαρχίας Κυρηνείας, της νήσου Κύπρου, 1969.
Ζαχαρία Ουρανία, Συλλογή λαογραφικής ύλης
από το Νέον Χωρίον, της επαρχίας Πάφου, της νήσου Κύπρου, 1966.
Λαμπριανού Χρυσούλα, Συλλογή λαογραφικού
υλικού από το χωριό Λεύκαρα, της επαρχίας Λάρνακας, της νήσου Κύπρου, 1982.
Ματσουκάρη Χριστοθέα, Συλλογή λαογραφικής
ύλης εκ του χωρίου Μιά Μηλιά, της επαρχίας Λευκωσίας, της νήσου Κύπρου,
1967.
Μιχαηλίδου Μαρία, Συλλογή εθίμων του
πνευματικού βίου από την Τσάδα, της επαρχίας Πάφου, της νήσου Κύπρου, 1968.
Ορφανίδου Σταυρούλα, Συλλογή λαογραφικού
υλικού εκ Λαπήθου, της επαρχίας Κυρηνείας, της νήσου Κύπρου, 1970.
Περδίου Ανδριανή, Συλλογή λαογραφικού
υλικού εκ του χωρίου Γαστριά, της επαρχίας Αμμοχώστου, της νήσου Κύπρου,
1968.
Σολωμού Ανδρούλα, Συλλογή λαογραφικού
υλικού από τα Λεύκαρα, της επαρχίας Λάρνακος, της νήσου Κύπρου, 1983.
Σταυρινού Ζαχαρία, Συλλογή λαογραφικού
υλικού εκ Ριζοκαρπάσου, της επαρχίας Αμμοχώστου,
της νήσου Κύπρου, 1967.
Στοκκίδου Όλγα, Συλλογή λαογραφικού υλικού
εκ του χωρίου Βάσα (Κοιλανίου), της επαρχίας Λεμεσού,
της νήσου Κύπρου, 1968.
Τρύφωνος Τασούλα, Συλλογή λαογραφικού
υλικού από την Έμπα, της επαρχίας Πάφου, της νήσου Κύπρου, 1980.
Φιλίππου Χλόη, Συλλογή λαογραφικού υλικού
από το χωριό Μουτουλλάς Μαραθάσας, της επαρχίας Λευκωσίας, της νήσου Κύπρου,
1981.
Χαραλάμπους Χαράλαμπος, Συλλογή
λαογραφικού υλικού εκ του χωρίου Άγιος Νικόλαος Λευκονοίκου, της νήσου Κύπρου,
1969.
Χριστοφόρου Θεοδώρα, Συλλογή λαογραφικής
ύλης εκ του χωρίου Ψεματισμένον, της επαρχίας Λάρνακος, της νήσου Κύπρου,
1971.
Οικισμοί αναφοράς
Άγιος
Νικόλαος* Αμμοχώστου, απογραφή 1973 κάτοικοι 244.
Βάσα
Κοιλανίου Λεμεσού, απογραφή 1973 κάτοικοι 551.
Γαστριά*
Αμμοχώστου, απογραφή 1973 κάτοικοι 198.
Έμπα
Πάφου, απογραφή 1973 κάτοικοι 1.168.
Καραβάς*
Κερύνειας, απογραφή 1973 κάτοικοι 2.232.
Λάπηθος*
Κυρηνείας, απογραφή 1973 κάτοικοι 3.124.
Μια
Μηλιά* Λευκωσίας, απογραφή 1973 κάτοικοι 1.381.
Μουτουλλάς
Λευκωσίας, απογραφή 1973 κάτοικοι 691.
Νέο
Χωριό Πάφου, απογραφή 1973 κάτοικοι 503.
Πάνω
Λεύκαρα Λάρνακας, απογραφή 1973 κάτοικοι 1.136.
Ριζοκαρπάσο*
Αμμοχώστου, απογραφή 1973 κάτοικοι 2.626.
Τσάδα Πάφου, απογραφή 1973 κάτοικοι 909.
Ψεματισμένος
Λάρνακας, απογραφή 1973
κάτοικοι 211.
θεματικό λεξικό
1. το σώμα (ανθρώπου-ζώων)
αβγό (Swadesh list, ALE, Buck list) => το αφκόν
[Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Τσάδα, Ψεματισμένος] | τα αφκά [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος].
αγκώνας (Buck list) => ο αγκώνας [Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*].
αίμα (Swadesh list, Buck list) => το αίμαν [Πάνω Λεύκαρα] | το γαίμαν
[Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς]
αμυγδαλές => οι αμυγδαλές [Βάσα
Κοιλανίου] | ο σταφυλίτης [Έμπα, Μουτουλλάς].
άντερο => το έντερον [Πάνω Λεύκαρα] | το άντερον
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
αστράγαλος => ο αστράγαλος [Έμπα].
αυτί (Swadesh list, ALE, Buck list) => το φτιν [Άγιος
Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα] | τα φτια
[Πάνω Λεύκαρα] | τα αφκιά
[Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Ριζοκάρπασο*] | τα φκια
[Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].
αφαλός (Buck list) => το αρφάλιν [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό].
βυζί /
της γυναίκας (Buck list) => το βυζίν
[Ριζοκάρπασο*] | τα βυζιά [Καραβάς*, Νέο Χωριό, Μουτουλλάς].
γάλα (ALE, Buck list) => το γάλαν [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*,
Τσάδα, Ψεματισμένος].
γάμπα (ALE) => η ζάμπα [Γαστριά*, Καραβάς*, Πάνω
Λεύκαρα].
γένια (Buck list) => τα γένια
[Γαστριά*].
γλώσσα (Swadesh list, Buck list) => η γλώσσα [Γαστριά*, Καραβάς*, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
γόνατο (Swadesh list, ALE, Buck list) => το γόνατον [Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
δάκρυ (Buck list) => το δάκρυν [Μια Μηλιά*].
δάχτυλας /
αντίχειρας => ο μηαλλιόνας
[Βάσα Κοιλανίου].
δάχτυλο (ALE, Buck list) => το δάχτυλον [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | το δάκτυλον [Νέο Χωριό] | τα δακτύλια
[Πάνω Λεύκαρα].
δέρμα /
ζώου => το δέρμαν
[Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
δόντι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το δόντιν [Λάπηθος*,
Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | τα δόγκια
[Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς] | τα δόνκια
[Ριζοκάρπασο*] | τα γόντια
[Άγιος Νικόλαος*].
ιδρώτας (Buck list) => το γρώμα [Άγιος Νικόλαος*] | τα δρώματα
[Μουτουλλάς].
κάλος => ο σκάθθαρος [Καραβάς*,
Μουτουλλάς].
καρδιά (Swadesh list, Buck list) => η καρκιά [Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | η καρδία
[Καραβάς*].
κάτουρο (Buck list) => η κατούρα [Μια Μηλιά*].
κέρατο (Swadesh list, Buck list) => το τζέρρατον [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Νέο Χωριό].
κεφάλι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το τζεφάλιν
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα] | η τζεφαλή
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια
Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος] | η κκελλέ [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].
κοιλιά (Swadesh list, ALE, Buck list) => η τζοιλιά [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
κόκαλο (Swadesh list, Buck list) => το κόκκαλον [Άγιος
Νικόλαος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*] | τα κοκκαλούθκια (κοκαλάκια) [Μουτουλλάς].
κόρδα /
ο χαλινός της γλώσσας => το χαλινάριν [Άγιος Νικόλαος*].
κόρδα /
τένοντας => η κόρτα [Καραβάς*].
κορμί => το κορμίν [Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | το κορμούιν (κορμάκι) [Έμπα].
κουρία /
η κορυφή του κεφαλιού => η κουρία [Άγιος
Νικόλαος*].
κουτάλα /
ωμοπλάτη => η κουτάλα [Μουτουλλάς,
Πάνω Λεύκαρα].
κούτελο (ALE, Buck list) => το μέτωπον [Μουτουλλάς].
κρέας (Swadesh list, Buck list) => το κρέας [Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα, Ψεματισμένος] | το κριάς
[Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Ψεματισμένος].
κρεατοελιά => η ελιά
[Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
κριθαράκι / στο μάτι => η κλιθθαρκά [Καραβάς*].
κώλος => ο κώλος [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα,
Καραβάς*, Νέο Χωριό] | ο πισινός [Έμπα].
λαιμός (Swadesh list, ALE, Buck list) => ο λαιμός [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*].
λαρύγγι => ο λάρυγγας [Καραβάς*] | ο καρίτσαφλος [Έμπα].
μάγουλο (ALE, Buck list) => το μάουλον [Άγιος Νικόλαος*, Μια Μηλιά*]
| η βούκκα [Πάνω Λεύκαρα] | οι βούτσες
[Άγιος Νικόλαος*].
μαλλιά /
ανθρώπου (Swadesh list, ALE, Buck list) => τα μαλλιά [Άγιος
Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | το μαλλίν [Έμπα].
μασχάλη (ALE) => η μασκάλη [Καραβάς*].
μάτι-μάτια
(Swadesh list, ALE, Buck list) => το μάτιν [Βάσα
Κοιλανίου, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα] | το αμμάτιν [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Ψεματισμένος] | τα μμάθκια [Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | τα
μμάδκια [Άγιος Νικόλαος*, Ριζοκάρπασο*]
| τα αμμάθκια [Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Λάπηθος*] | τα αμμάδκια [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Τσάδα] | τα μμάδια
[Νέο Χωριό] | τα
μάκκια [Ριζοκάρπασο*].
μέση => η μέση [Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς,
Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος] | η κόξα
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
μουσούδα (ALE) => η μουτσούνα [Λάπηθος*].
μουστάκι (ALE) => το μουστάτζιν
[Πάνω Λεύκαρα].
μπιμπίκια => τα μιμμίθκια
[Μουτουλλάς].
μπράτσο (ALE, Buck list) => το πράτσον [Άγιος Νικόλαος*].
μύτη (Swadesh list, ALE, Buck list) => η μούττη
[Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
νεφρό (ALE) => ο νεφρός [Καραβάς*, Μουτουλλάς].
νύχι (Swadesh list, Buck list) => το νύσιν [Μια
Μηλιά*, Μουτουλλάς, Μια Μηλιά*, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | τα νύσια [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Μια
Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Τσάδα].
ξίγκι (Swadesh list) => η μύλλα [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω
Λεύκαρα].
όμπιο /
πύον => το έμπυος
[Μουτουλλάς] | το έμπυον [Βάσα Κοιλανίου].
ούλα => τα ούλη [Άγιος Νικόλαος*].
ουρά (
Swadesh list, ALE, Buck list) => η νουρά
[Έμπα, Καραβάς*] | το νουρίν [Καραβάς*] | ο νούρος
[Μουτουλλάς, Τσάδα].
πανάδες => οι πανάδες [Έμπα].
πατούσα => η πατούνα [Καραβάς*].
πέτσα => η πέτσα [Νέο Χωριό] | το πετσίν
[Καραβάς*].
πλευρό => το πλευρόν [Καραβάς*Λάπηθος*, ,
Μουτουλλάς] | οι πάντες [Μουτουλλάς] | τα μερκά [Μουτουλλάς].
πληγή (Buck list) => η πληγή [Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς] | ο γιαράς [Άγιος
Νικόλαος*, Καραβάς*, Μουτουλλάς].
πόδι (
Swadesh list, ALE, Buck list) => το πόδιν [Καραβάς*,
Νέο Χωριό, Τσάδα] | το πόιν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος] | τα πόθκια [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα,
Ψεματισμένος] | τα πόδκια
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
ποντίκι /
μυς => ο ποντικός
[Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα, Ψεματισμένος].
πρόσωπο (ALE, Buck list) => το πρόσωπον [Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | το μούτρον [Πάνω Λεύκαρα] | τα
μούτρα [Έμπα, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | η μουτσούνα [Λάπηθος*,
Μια Μηλιά*].
ράχη (Buck list) => η ράση
[Άγιος Νικόλαος*,Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
ριζάφτι => τα ριζόφκια [Μουτουλλάς].
ρώγα /
βυζιού => η ρώβα [Καραβάς*].
σαγόνι (ALE, Buck list) => το σαούνιν [Έμπα].
σβέρκος (Buck list) => ο τράσηλος [Πάνω Λεύκαρα] | το ζινίσιν
[Άγιος Νικόλαος*].
σημάδι /
στο σώμα => το σημάδιν
[Καραβάς*, Μουτουλλάς].
σκέλια (Buck list) => τα ασσέλια
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*].
σπλάχνα (Buck list) => τα σσωθικά [Μια Μηλιά*].
σπυράκια => τα σπυρούθκια [Καραβάς*].
στήθη /
τα βυζιά της γυναίκας (Swadesh list, Buck list) => τα στήθη [Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό].
στήθος /
το στέρνο (Buck list) => το στήθος [Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Πάνω Λεύκαρα].
στόμα (Swadesh list, ALE, Buck list) => το στόμαν [Άγιος
Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
στομάχι (ALE, Buck list) => το στομάσιν [Άγιος
Νικόλαος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό].
συκώτι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το φλατζίν [Καραβάς*] | το φλαντζίν
[Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*] | το βλαντζίν [Γαστριά*] | το βλαγκούιν (συκωτάκι)
[Νέο Χωριό].
σώμα (Buck list) => το σώμαν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
τρίχα (Buck list) => η τρίχα [Ριζοκάρπασο*] | οι
τρίσες [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Καραβάς*, Μουτουλλάς] | η μάλλα [Καραβάς*].
φούσκα /
ουροδόχος κύστη => η φούσκα
[Μουτουλλάς].
φρύδι (ALE, Buck list) => τα φρύδκια [Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*] | τα φρύκκια
[Ριζοκάρπασο*] | τα βρύδκια
[Λάπηθος*] | το βρύδος [Καραβάς*].
φτερό /
φτερούγα (Swadesh list, ALE, Buck list) => το φτερόν [Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*,
Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
χείλια (ALE, Buck list) => τα σείλη
[Μια Μηλιά*, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*] | τα σειλούθκια
(χειλάκια) [Καραβάς*, Μια Μηλιά*].
χέρι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το σέριν [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | τα σέρκα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς, *Έμπα, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
χούφτα => η φούχτα [Καραβάς*, Μουτουλλάς].
ώμος (ALE, Buck list) => ο νώμος [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*,
Νέο Χωριό, Ψεματισμένος].
2. Η φύση
αέρας /
άνεμος (Swadesh list, ALE, Buck list) => ο αέρας [Καραβάς*, Μουτουλλάς,
Ριζοκάρπασο*].
αέρας /
ατμόσφαιρα => ο αέρας [Άγιος
Νικόλαος*, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
αλάτι (Swadesh list, Buck list) => το άλας [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
άμμος (Swadesh list, Buck list) => ο άμμος [Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
ανατολή (Buck list) => η ανατολή [Άγιος Νικόλαος*, Μια Μηλιά*,
Ριζοκάρπασο*].
ανήφορος => ο ανήφορος [Μουτουλλάς, Τσάδα].
αντηλιά => το αντηλίν [Λάπηθος*].
ασπρόχωμα => η ασπρογιά [Πάνω
Λεύκαρα] | το ασπρόιν [Βάσα Κοιλανίου, Νέο Χωριό] |
το πηλόχωμαν [Πάνω Λεύκαρα] | ο κόννος [Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Νέο Χωριό].
αστέρι (Swadesh list, Buck list) => το άστρον [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*,
Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
αστραπή (ALE, Buck list) => η αστραπή [Τσάδα] | η στραπή
[Μουτουλλάς].
αυγερινός / η Αφροδίτη το πρωί => το άστρον της πωρνής [Λάπηθος*].
αφρός => ο αφρός [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | ο αβρός
[Λάπηθος*].
αχνός /
ατμός => ο αχνός
[Καραβάς*].
βοριάς (Buck list) => ο Βορκάς [Γαστριά*].
βοτάνι (Buck list) => το βοτάνιν [Ριζοκάρπασο*]
βουνό (Swadesh list, ALE, Buck list) => το βουνόν [Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος] | το βουνίν [Μουτουλλάς] | το όρος
[Καραβάς*].
βουνοκορφή => η μούττη [Μουτουλλάς].
βράχος => ο βράχος [Μουτουλλάς] | ο καγιάς
[Μουτουλλάς].
βροχή (Swadesh list, Buck list) => η βροσή
[Καραβάς*, Μουτουλλάς].
γέμιση /
του φεγγαριού => η γέμωση [Νέο
Χωριό].
γης /
γη (Swadesh list, Buck list) => η γη [Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
γιαλός /
ακρογιαλιά (Buck list) => ο γιαλός
[Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Τσάδα] | το παραγιάλιν [Λάπηθος*].
γκρεμός => ο κρεμμός [Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
γούβα => ο βούππος [Λάπηθος*].
γούπατο => η γούππα [Γαστριά*] | το
κάτσιμον [Μουτουλλάς].
γούρνα => η βούρνα [Έμπα].
δάσος (Swadesh list, ALE, Buck list) => το δάσος [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Έμπα, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
δειλινό => το δειλινόν [Έμπα] | το δείλις [Έμπα, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος] | το
γείλις [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*].
δέντρο (Swadesh list, ALE, Buck list) => το δεντρόν
[Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*] | το δεντρίν [Άγιος Νικόλαος*].
δροσιά => η δροσιά
[Μουτουλλάς].
δύση /
του ορίζοντα (Buck list) => η δύση [Άγιος
Νικόλαος*, Μια Μηλιά*, Ριζοκάρπασο*]
ζέστη => η ζέστη [Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | το πύρωμαν
[Γαστριά*].
ηλιοβασίλεμα => το βούττημαν του ήλιου [Μουτουλλάς,
Ψεματισμένος] | το δήμμαν θιου νήλιου [Άγιος
Νικόλαος*].
ήλιος (Swadesh list, ALE, Buck list) => ο ήλιος [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος] | ο νήλιος [Άγιος Νικόλαος*].
θάλασσα (Swadesh list, ALE, Buck list) => η θάλασσα
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
ίσκιος (Buck list) => ο σσιός [Μουτουλλάς,
Πάνω Λεύκαρα] | ο οσσιός [Λάπηθος*,
Ριζοκάρπασο*] | η οσσιά
[Βάσα Κοιλανίου, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Καραβάς*].
καιρός /
μετεωρολογία (Buck list) => ο τσαιρός [Πάνω Λεύκαρα] | ο τζαιρός
[Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό, Ψεματισμένος].
κακοκαιριά (ALE) => η κακοτζαιρία [Βάσα Κοιλανίου] | η κακοτζαιρκά
[Μουτουλλάς].
καλοφεντζιά / όταν πλησιάζει η πανσέληνος =>
η καλοφεντζιά [Καραβάς*].
καπνιά η => η μούζα [Μουτουλλάς].
καπνός /
φωτιάς (Swadesh list, Buck list) => ο καπνός
[Άγιος Νικόλαος*, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | η κάπνη [Έμπα].
κάρβουνο => το κάρβουνον [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | το κάβρουνον [Νέο Χωριό].
κατήφορος => ο κατήφορος [Μουτουλλάς,
Τσάδα].
κάψα /
καύσωνας => η πυρά [Μουτουλλάς]
| οι πυράδες [Καραβάς*].
καψάλα /
καμμένος τόπος => το καψάλιν [Μουτουλλάς].
κεφαλάρι /
νερού => το τζεφαλόβρυσον [Λάπηθος*].
κλαδί (ALE, Buck list) => τα κλαθκιά
[Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς].
κλωνάρι (ALE) => το κλωνίν [Άγιος Νικόλαος*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*] | ο κλώνος [Άγιος Νικόλαος*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*] | τα κλωνάρκα
[Λάπηθος*].
κορμός /
δέντρου => ο κορμός
[Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*] | η κόρμη [Ψεματισμένος].
κοτρόνα => ο κούρβελλος [Πάνω
Λεύκαρα] | ο ρότσος [Νέο Χωριό].
κουκούτσι => το κουννίν [Νέο Χωριό] | τα κοκκόνια [Πάνω Λεύκαρα].
κούτσουρο (ALE) => το κουττούτζιν [Μουτουλλάς].
κουφάλα => η κούφη [Μουτουλλάς] | ο κούφαλος
[Νέο Χωριό].
κρύο => το κρύον [Μουτουλλάς, Τσάδα] | οι
κρυάδες [Καραβάς*].
κύμα (Buck list) => το κύμμαν [Καραβάς*].
λάσπη (Buck list) => η λάσπη [Τσάδα].
λίβας /
νοτιοδυτικός άνεμος => ο λίβας
[Καραβάς*].
λίμνη (Swadesh list, ALE, Buck list) => η λίμνη [Νέο
Χωριό].
λουλούδι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το λουλλούδιν [Λάπηθος*, Πάνω Λεύκαρα] | το φκιόρον
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα] | ο αθθός [Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
λούμπα /
νερόλακκος => ο κόλυμπος
[Μουτουλλάς, Τσάδα].
λόφος => το λαόνιν [Πάνω Λεύκαρα].
μανιτάρι (ALE) => το μανιτάριν
[Πάνω Λεύκαρα] | τα μανιτάρκα
[Πάνω Λεύκαρα].
μολύβι /
μόλυβδος => το μολύβιν [Μουτουλλάς].
μπόρα => το νεφικόν [Μουτουλλάς].
μυρμηγκοφωλιά => η λιμπουρκά [Βάσα Κοιλανίου].
νερό (Swadesh list, Buck list) => το νερόν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος].
νοτιά /
υγρασία => η νοθκιά [Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς] | η νοδιά
[Νέο Χωριό]
ξημέρωμα => το ξημέρωμαν [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | τα ξημερώματα [Γαστριά*, Καραβάς*] | το γέννημαν του ήλιου
[Μουτουλλάς].
ξύλο (Buck list) => το ξύλον [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου,
Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος].
ουρανός (Swadesh list, Buck list) => ο ουρανός [Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*,
Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
όχτος => ο οχτός [Καραβάς*].
πάγος (Swadesh list, Buck list) => ο πάος [Μουτουλλάς].
πέτρα (Swadesh list, Buck list) => η πέτρα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | η ρότσα [Βάσα Κοιλανίου, Νέο Χωριό,
Ψεματισμένος] | ο ρότσος [Νέο Χωριό].
πηλός (ALE, Buck list) => ο πηλός [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Μουτουλλάς].
πλάκα /
πέτρινη => η πλάκα
[Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | οι πλάτζιες [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*].
ποτάμι (Swadesh list, ALE, Buck list) => ο ποταμός
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος].
πούλια /
ο αστερισμός των Πλειάδων => η πούλια [Μια Μηλιά*].
ράχη /
βουνού => η αθέρα
[Μουτουλλάς].
ρέμα (Buck list) => ο σείμαρρος [Μουτουλλάς].
ρεματιά => η αρκατζιά
[Καραβάς*].
ρίζα (Swadesh list, Buck list) => η ρίζα [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα,
Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
ρυάκι => το αρκάτζιν [Μουτουλλάς].
σεισμός => ο σεισμός [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς].
σίδερο /
μέταλλο (Buck list) => το σίδερον
[Μουτουλλάς] | το σίερον [Πάνω Λεύκαρα].
σκόνη /
κάθε λογής (Swadesh list, ALE, Buck list) => η σκόνη [Έμπα, Μουτουλλάς].
σπηλιά => η σπηλιά [Καραβάς*] | ο
σπήλιος [Καραβάς*] | το σπήλιον
[Γαστριά*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
σπίθα => η αζίνα [Μουτουλλάς, Νέο Χωριό] | η ζίνα
[Άγιος Νικόλαος*].
σταγόνα (Buck list) => η σταξιά [Άγιος
Νικόλαος*] | η στάξη [Τσάδα] | ο κόμπος [Γαστριά*].
στάχτη (Swadesh list, Buck list) => ο σταχτός [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*,
Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | ο στακτός [Άγιος Νικόλαος*].
στούφος /
πωρόλιθος => η πουρόπετρα [Μουτουλλάς].
σύννεφο (Swadesh list, ALE, Buck list) => το σύννεφον
[Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό] | τα νέφη [Μουτουλλάς].
το ζωνάρι της Παναγιάς / ουράνιο τόξο (ALE) => το ζωνάριν [Μουτουλλάς].
τσακμακόπετρα => η αθκιακόπετρα
[Πάνω Λεύκαρα] | το αθκιάτζιν
[Μουτουλλάς, Ψεματισμένος].
φεγγάρι (Swadesh list, Buck list) => το φεγγάριν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*,
Τσάδα].
φλούδα (Swadesh list) => η φτέλλα [Βάσα Κοιλανίου] | ο φελλός
[Πάνω Λεύκαρα].
φουρτούνα => η φουρτούνα [Τσάδα].
φύκια => ο οβκός [Καραβάς*] | ο οφκός
[Λάπηθος*].
φύλλο /
φυτού (Swadesh list, ALE, Buck list) => το φύλλον [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
φυτό (Buck list) => το φυτόν [Βάσα Κοιλανίου].
φωλιά => η φουλιά [Άγιος
Νικόλαος*, Καραβάς*, Ριζοκάρπασο*].
φως (Buck list) => το φως [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
φωτιά (Swadesh list, ALE, Buck list) => η φωθκιά [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | η φωδκιά [Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | το λαμπρόν [Άγιος Νικόλαος*,
Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
χαλίκι => το χαλίτζιν [Λάπηθος*] | το τσακκίλιν [Μουτουλλάς].
χαλκός => ο χαλκός [Πάνω Λεύκαρα] | το μπακίριν
[Γαστριά*].
χάραμα (ALE) => το χάραμαν [Άγιος Νικόλαος*, Λάπηθος*,
Ριζοκάρπασο*].
χασοφεγγαριά => η λείψη [Νέο Χωριό].
χιόνι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το σιόνιν [Γαστριά*, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
χόγλακος / πέτρα στο μέγεθος της χούφτας =>
ο χόγλακος [Πάνω Λεύκαρα].
χόρτο => το χόρτον [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Μουτουλλάς].
χώμα (Buck list) => το χώμαν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*].
ψήλωμα /
ύψωμα => το ψήλωμαν [Νέο Χωριό,
Ριζοκάρπασο* | το παμπούλιν [Πάνω Λεύκαρα] | το
τουμπάριν [Άγιος Νικόλαος*].
3. ο άνθρωπος (ηλικία και
οικογένεια)
αγόρι (Buck list) => το αγόριν [Έμπα, Μια Μηλιά*, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος] |
το κοπέλλιν [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*,
Ψεματισμένος] | τα κοπέλλια [Λάπηθος*, Νέο Χωριό] | το
παλλικαρούδιν [Καραβάς*] | το κοπελλούιν [Έμπα] | τα κοπελλούθκια
(αγοράκια) [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*] | τα
κοπελλούδια [Νέο Χωριό].
αδερφή (ALE, Buck list) => η αδερφή [Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς] | η αδελφή [Πάνω Λεύκαρα] | η αρφή
[Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς] | οι αδερφάδες [Έμπα, Καραβάς*] οι
αρφούες [Έμπα].
αδέρφια => τα αδέρκια [Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*] | τα αδέρφκια
[Μια Μηλιά*] | τα αέρφια [Γαστριά*] | τα αέρκια [Νέο
Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
αδερφός (ALE, Buck list) => ο αρφός [Καραβάς*, Μουτουλλάς] | οι αρφούες
[Μουτουλλάς].
άνθρωποι => οι αθθρώποι [Καραβάς*] | οι αθρώποι
[Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Μουτουλλάς, Ψεματισμένος] | οι αδρώποι
[Έμπα, Ψεματισμένος] | ο αγρώποι [Νέο Χωριό].
άνθρωπος (Swadesh list, Buck list) => ο άθρωπος [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς,
Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | ο άθθρωπος [Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*]
| ο άδρωπος [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Τσάδα] | ο άχρωπος
[Γαστριά*, Ριζοκάρπασο*] | το πλάσμαν [Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
ανιψιός (ALE, Buck list) => ο αρφότεχνος [Καραβάς*]
| ο αρφανότεγνος [Μουτουλλάς] | το αδερφοτέχνιν
(ανίψι) [Καραβάς*] | ο ανιψιότεχνος
[Μουτουλλάς].
άντρας (Swadesh list, ALE, Buck list) => ο άντρας [Άγιος
Νικόλαος*, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα] | οι αντράδες
[Καραβάς*] | οι αντράες [Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Ψεματισμένος] | ο άθρωπος [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | ο άδρωπος [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*] | ο άγρωπος [Νέο Χωριό] | οι αθρώποι [Βάσα
Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ψεματισμένος] | οι αδρώποι [Ψεματισμένος] | οι αγρώποι [Νέο Χωριό].
αντρόγυνο => το αντρόυνον
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα, Ψεματισμένος].
αραπάκι => το αραπούι [Ριζοκάρπασο*].
αράπης => ο αράπης [Γαστριά*, Τσάδα].
αράπισα => η αραπού [Ριζοκάρπασο*].
γαμπρός /
συγγένεια (ALE, Buck list) => οι γαμπρούες [Μουτουλλάς].
γερόντια => το γερούιν (το γεροντάκι) [Καραβάς*].
γερόντισσα / με σεβασμό => η γερόντισσα [Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
γέρος (ALE) => ο γέρος [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
γιαγιά (ALE, Buck list) => η γιαγιά [Καραβάς*, Μουτουλλάς] | η στετέ [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα,
Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | η μαμμού [Νέο Χωριό].
γιος (ALE, Buck list) => ο γιος [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | οι γιούδες
[Καραβάς*] | οι γιούες [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς].
γονείς (Buck list) => οι γονιοί [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος].
γριά (ALE) => η ρκα [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | η κοτσάκαρη [Καραβάς*,
Πάνω Λεύκαρα] | η κοτζάκαρη [, Νέο ΧωριόΠάνω Λεύκαρα] |
η κοτζιάκαρη [Έμπα, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
γυναίκα (Swadesh list, ALE, Buck list) => η γεναίκα [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος] | οι γεναίτζες [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
δίδυμα (ALE) => τα διπλάρκα [Γαστριά*].
εγγόνι => το αγγόνιν [Καραβάς*].
εγγονός (Buck list) => ο άγγονας [Καραβάς*].
ζευγάρι => τα ζευκάρκα [Έμπα].
θεια /
θεία (ALE, Buck list) => η θκια [Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*] | οι θκιάες
[Μουτουλλάς].
θειος /
θείος (ALE, Buck list) => ο θκιος [Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
κοπέλα (Buck list) => η κοπέλλα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα,
Ψεματισμένος] | η κοπελλούδα
[Καραβάς*] | η κοπελλούα [Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
κόρη (ALE, Buck list) => η κόρη [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*,
Τσάδα] | η κορούδα
[Καραβάς*].
κοριτσάκι => η κορού [Καραβάς*] | η
κορούα [Έμπα] | οι κορούδες [Καραβάς*] | οι κορούες [Μουτουλλάς, Νέο Χωριό].
κορίτσι (Buck list) => το κορίτσιν [Γαστριά*, Λάπηθος*, Πάνω
Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | το κορίν [Πάνω Λεύκαρα] | η κορασιά [Γαστριά*, Έμπα, Νέο Χωριό] | η κορούα [Πάνω
Λεύκαρα] | οι κορούδες [Καραβάς*] | τα κοράσια [Λάπηθος*]
| οι κορασιές [Λάπηθος*].
μαμά /
τη λένε έτσι τα παιδιά της (ALE) => η μάμμα [Πάνω Λεύκαρα].
μάνα (Swadesh list, ALE, Buck list) => η μάνα [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος] | η μανά [Μουτουλλάς]
| οι μανάες
[Μουτουλλάς, Λάπηθος*].
μοναχογιός => ο μονογιός [Καραβάς*].
μοναχοκόρη => η μοναχοκόρη [Λάπηθος*].
μπαμπάς /
τον λένε έτσι τα παιδιά του (Swadesh list, ALE) => ο παπάς [Έμπα,
Καραβάς*].
μωρό (Buck list) => το μωρόν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου,
Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
νια /
νέα => η νια [Λάπηθος*].
νιος
/νέος => ο νιος [Γαστριά*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
ξαδέρφη (ALE, Buck list) => η ανιψιά [Καραβάς*] | οι
ανιψιάδες [Καραβάς*].
ξαδέρφια => τα ανίψια
[Μουτουλλάς].
παιδί (Swadesh list, ALE, Buck list) => το παιδίν [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*]
| το παιΐν [Άγιος Νικόλαος*, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | τα παιδκιά [Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*, Πάνω Λεύκαρα] | τα παιθκιά
[Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς] | το κοπελλούιν [Άγιος Νικόλαος*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | τα κοπελλούδια [Νέο Χωριό] | τα κοπελλούδκια [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα] | τα κοπελλούθκια
[Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς].
παλιές /
οι γυναίκες που έζησαν στο παρελθον =>
οι πρωτινές [Μουτουλλάς].
παλικάρι => το παλλικάριν
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Πάνω Λεύκαρα] | τα παλλικάρκα [Άγιος Νικόλαος*] | παλλικαρούιν
(παλικαράκι) [Ριζοκάρπασο*].
παλιοί /
οι άνθρωποι που έζησαν στο παρελθον =>
οι παλιοί [Γαστριά*, Μουτουλλάς] | οι
πρωτινοί [Γαστριά*, Καραβάς*].
παππούς (ALE, Buck list) => ο παππούς [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα] | οι παππούες [Γαστριά*,
Μουτουλλάς].
πατέρας (Swadesh list, ALE, Buck list) => ο πατέρας
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα] | ο τσύρης [Πάνω Λεύκαρα] | ο τζύρης
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος] | ο παπάς
[Καραβάς*].
προπάππους => ο προπαππός [Γαστριά*].
πρωτοπαίδι / πρωτότοκο => το πρώτον
[Άγιος Νικόλαος*].
σόι => το σόιν [Λάπηθος*, Ριζοκάρπασο*] | η γενιά [Άγιος
Νικόλαος*, Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*].
στερνοπαίδι => το ποσπόριν [Άγιος Νικόλαος*].
συγγενείς (ALE, Buck list) => οι συγγενείς [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | οι δικοί
[Νέο Χωριό].
συγγέννισσες => οι συγγένισσες
[Μουτουλλάς, Ψεματισμένος].
4. πανίδα
αηδόνι /
το πουλί Luscinia megarhynchos (ALE) => το αηδόνιν [Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
αϊτός /
πουλιά της οικογένειας Accipitridae =>
ο αετός [Καραβάς*] | ο ατός [Γαστριά*].
αλεπού /
το θηλαστικό Vulpes vulpes (ALE, Buck list) => ο αλουπός
[Γαστριά*].
άλογο /
το θηλαστικό Equus caballus (ALE, Buck list) => ο άππαρος [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς,
Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | το αππάριν [Ριζοκάρπασο*].
βατράχι (ALE) => ο βόρτακος [Λάπηθος*].
βδέλλα /
Hirudinea => η αφτέλλα [Λάπηθος*].
γάιδαρος (Buck list) => ο γάδαρος [Καραβάς*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς] | ο γάαρος [Μια Μηλιά*] | ο γάρος [Γαστριά*, Έμπα, Πάνω Λεύκαρα,
Τσάδα] | οι γαδάροι [Μουτουλλάς].
γαϊδούρι /
το θηλαστικό Equus asinus (Buck list) => το γαούριν [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | τα γαδούρκα [Μουτουλλάς] | τα γαούρκα
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα, Νέο Χωριό, Ψεματισμένος].
γάλος /
το πουλί Meleagris => ο γάλος [Καραβάς*,
Μουτουλλάς].
γάτα /
το θηλαστικό Felis silvestris catus (ALE, Buck list) => η κάττα
[Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*, Τσάδα].
γατί /
το μικρό της γάτας (ALE) => το καττούδιν [Τσάδα].
γάτος /
το αρσενικό του θηλαστικό Felis silvestris catus (ALE) => ο κάττος [Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].
γεράκι /
πουλιά της οικογένειας Falconidae και της οικογένειας Accipitridae => το γεράτζιν [Ριζοκάρπασο*].
γλάρος /
πουλιά της οικογένειας Laridae => ο γλάρος [Καραβάς*].
γουρούνα /
το θηλυκό του θηλαστικού Sus scrofa domesticus (ALE, Buck list) => η λότα [Γαστριά*, Τσάδα].
γουρούνι /
το θηλαστικό Sus scrofa domesticus (ALE, Buck list) => το γουρούνιν
[Έμπα, Καραβάς*] | ο σοίρος [
Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ψεματισμένος].
γουρουνόπουλο / το μικρό του γουρουνιού (ALE, Buck list) => το σοιρούδιν [Καραβάς*,
Πάνω Λεύκαρα].
καβούρι => ο κάουρας [Τσάδα].
καμήλα
(Camelus) => η καμήλα [Γαστριά*] | ο κάμηλος [Γαστριά*, Έμπα, Τσάδα] | οι καμήλοι [Λάπηθος*,
Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς] | τα καμήλια [Μουτουλλάς].
καρακάξα /
το πουλί Pica pica => η κατσικορώνα [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
καρδερίνα / το πουλί Carduelis carduelis (ALE) => το ζαρτίλιν [Άγιος Νικόλαος*].
κατσαρίδα / Blattodea => η τσιριπίλλα
(μεγάλη) [Έμπα, Πάνω Λεύκαρα] | η κουτσουκούτα
[Καραβάς*].
κόκορας /
το αρσενικό του πουλιού Gallus gallus domesticus (ALE, Buck list) => ο πετεινός [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς,
Τσάδα] | το πετεινάριν (το κοκόρι) [Καραβάς*].
κοράκι /
το πουλί Corvus corax => ο κόρακας
[Τσάδα].
κοριός /
Cimex (ALE) => ο κορκός [Βάσα
Κοιλανίου].
κότα /
το θηλυκό του πουλιού Gallus gallus domesticus (ALE, Buck list) => η όρνιθα
[Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | η όρνιχα [Άγιος Νικόλαος*, Ψεματισμένος].
κοτόπουλο (ALE, Buck list) => το κοτόπουλλον [Έμπα] | το πουλλίν [Άγιος
Νικόλαος*].
κουκουβάγια / το πουλί Athene noctua => ο κουκκουφκιάος [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Ψεματισμένος] | ο κουκκουσιάος [Νέο
Χωριό].
κουνέλι /
θηλαστικά της οικογένειας Leporidae =>
το κουνέλιν [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα].
κουνούπι /
έντομα της οικογένειας Culicidae => το κουνούπιν [Μουτουλλάς]
| τα κουνούπκια [Μουτουλλάς].
κουρούνα /
το πουλί Corvus cornix => η κορώνα [Καραβάς*]
| ο κοράζινος [Τσάδα].
κουφή /
το φίδι Macrovipera lebetina => η κουφή
[Γαστριά*, Έμπα, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | οι κουφάδες
[Καραβάς*].
κυδώνι /
το μαλάκιο οστρακόδερμο Cardium edule =>
το τζυδώνιν [Βάσα Κοιλανίου].
λαγός /
το θηλαστικό Lepus europaeus => ο λαός [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*].
λαγούμι /
υπόνομος => το λαούμιν
[Καραβάς*].
λύκος /
το θηλαστικό Canis lupus (Buck list) => ο λύκος [Τσάδα].
μεταξοσκούληκας / μεταξοσκώληκας => το καματερόν
[Καραβάς*, Μουτουλλάς].
μολυντήρι / η σαύρα Hemidactylus turcicus =>
το μισιαρόν [Γαστριά*].
μουλάρα => η μούλα [Καραβάς*, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
μουλάρι (Buck list) => ο βόρτος (το αρσενικό) [Λάπηθος*, Πάνω
Λεύκαρα] | τα μουλάρκα [Γαστριά*].
μουλαρόπουλο => το βορτόνιν [Λάπηθος*].
μύγα /
το έντομα Musca domestica (Buck list) => η μούγα [Καραβάς*] | η μούγια [Γαστριά*, Μουτουλλάς, Τσάδα].
μυρμήγκι /
έντομα της οικογένειας Formicidae (ALE) => ο λίμπουρος [Βάσα Κοιλανίου].
ξεφτέρι /
πουλιά της οικογένειας Falconidae και της οικογένειας Accipitridae | ξεφτέρι => το ξεφτέριν [Μια Μηλιά*].
οχιά /
το φίδι Vipera ammodytes => η όσεντρα [Έμπα].
πάπια /
πουλιά της οικογένειας των Anatidae (ALE, Buck list) => η πάπια
[Μουτουλλάς].
πέρδικα /
το πουλί Perdix perdix (ALE) => η πέρτικα [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*, Ριζοκάρπασο*] | το περτίτζιν [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Λάπηθος*, Ριζοκάρπασο*].
περιστέρι / το πουλί Columba livia (ALE) => το πεζούνιν [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | η πεζούνα [Καραβάς*].
πιτσούνι /
το μικρό περιστέρι => το πεζουνούδιν [Καραβάς*].
ποντίκι (Buck list) => οι ποντιτζοί [Πάνω
Λεύκαρα, Τσάδα].
πουλάρι (ALE, Buck list) => το πουλάριν [Γαστριά*].
πουλί (Swadesh list, ALE, Buck list) => το πουλίν
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια
Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
σαλιγκάρι / Helix (ALE) => οι καραόλοι
[Έμπα].
σαράκι /
το ξυλοφάγο έντομο Anobium punctatum =>
το σαράτζιν [Γαστριά*].
σαύρα /
διάφορα ερπετά της υποτάξης Sauria (ALE) - βλ. χωριστά το μολυντήρι
και το ακονάκι => η αλιζαύρα [Τσάδα].
σκαντζόχοιρος / θηλαστικά του γένους Erinaceinae
=> ο κατσόσοιρος [Τσάδα].
σκορπιός => ο κατσινιόρος
[Άγιος Νικόλαος*].
σκουλήκι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το σκουλουκούδιν (σκουληκάκι) [Γαστριά*].
σκύλα (ALE) => η σσύλα [Καραβάς*].
σκυλάκι (ALE) => το σσυλλούδιν
[Καραβάς*].
σκυλί /
το θηλαστικό Canis lupus familiaris (Swadesh list, ALE, Buck list) => το σσυλίν [Καραβάς*].
σκύλος (ALE) => ο σσύλλος
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].
σπουργίτι / το πουλί Passer domesticus (ALE) => ο στρούθος [Βάσα Κοιλανίου, Έμπα].
φοράδα (ALE, Buck list) => η φοράδα [Βάσα Κοιλανίου] | η φοράα
[Λάπηθος*].
χελιδόνι /
πουλιά του γένους Hirundo (ALE) => το σελιδόνιν [Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα] | τα σιλιόνια [Άγιος Νικόλαος*].
ψάρι (Swadesh list, ALE, Buck list) => το ψάριν [Έμπα,
Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
ψείρα (Swadesh list) => η φτείρα [Γαστριά*].
ψύλλος /
έντομα της τάξης Siphonaptera => ο ψύλλος [Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*, Τσάδα].
5. χλωρίδα
αγγουριά /
το φυτό Cucumis sativus => η αγγουρκά [Μουτουλλάς].
αγκαθιά /
το φυτό Eryngium campestre => ο σπλίγκαρτος [Καραβάς*].
αγριαγκινάρα / το φυτό Cynara cardunculus => η καφκαρούα [Νέο
Χωριό].
αμυγδαλιά / το δέντρο Prunus dulcis ή Amygdalus communis => η αθασιά [Γαστριά*,
Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
αντράκλα /
το φυτό Portulaca oleracea => η γλιστρίδα [Μουτουλλάς].
ασπάλαθος / ο θάμνος Calicotome villosa =>
η ππαλαθιά [Πάνω Λεύκαρα].
αφάνα /
οι θάμνοι Euphorbia acanthothamnos, Genista acanthoclada και Poterium spinosum => το μαζίν [Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα] | τα μαζιά [Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*].
αχλαδιά /
το δέντρο Prunus Communis => η απιθκιά [Μουτουλλάς] | ο άππης [Μουτουλλάς] | ο άππηδος
[Μουτουλλάς].
αψιθιά /
φυτά του γένους Artemisia => τα γένια του γέρου [Βάσα Κοιλανίου].
βαρσαμόχορτο / το φυτό Hypericum repens => το βαρσαμόχορτον [Μουτουλλάς] | το παλσαμόχορτον
[Μουτουλλάς].
βασιλικός / το φυτό Ocimum basilicum => η βασιλιτζιά [Γαστριά*, Λάπηθος*Μια Μηλιά*, ].
βάτος /
θάμνοι του γένους Rubus (ALE) => ο βάτος [Καραβάς*] | η βαθκιά
[Καραβάς*].
βελανιδιά / δέντρα του γένους Quercus (ALE, Buck list) => η βαλανιά
[Καραβάς*] | ο δρυς [Μουτουλλάς].
βερικοκιά / το δέντρο Prunus armeniaca =>
η χρυσομηλιά [Λάπηθος*].
βίκος /
το φυτό Vicia sativa => ο βίκος
[Πάνω Λεύκαρα].
βούρλο /
φυτά που ανήκουν στα γένη Juncus και τα φυτά Holoschoenus vulgaris και Cyperus
badius => το σκλινίτζιν [Πάνω Λεύκαρα] | το σκλονίτζιν
[Γαστριά*].
γαϊδουράγκαθο / τα φυτά Onopordum illyricum, Silybum marianum, Onopordum Illyricum,
Picnomon acarna => η τρισατζία [Λάπηθος*].
γαριφαλιά / το φυτό Dianthus caryophyllus =>
η μουσκοκαρκιά [Καραβάς*, Λάπηθος*].
γιασεμί /
φυτά του γένους Jasminum => το γιασεμίν [Λάπηθος*].
γλυκάνισο / το φυτό Pimpinella anisum => ο γλυκάνισσος [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
δάφνη /
ο θάμνος Laurus nobilis => η δάφνη
[Καραβάς*, Μουτουλλάς].
δεντρολίβανο / το φυτό Rosmarinus officinalis => το λασμαρίν [Πάνω
Λεύκαρα].
δυόσμος /
το φυτό Mentha spicata => ο θκιόσμης [Καραβάς*] | ο δκιόσμης
[Μουτουλλάς] | ο διόσμης [Γαστριά*, Νέο Χωριό] | ο δκιόσμος
[Μουτουλλάς].
έλατο /
δέντρα του γένους Abies (ALE, Buck list) => η λατζιά [Μουτουλλάς].
θρουμπίν / το φυτό Thymus capitatus => το θρουμπίν [Γαστριά*,
Καραβάς*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
καλάμι /
το φυτό Arundo donax => το καλάμιν [Άγιος
Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα] | το καννίν [Βάσα Κοιλανίου, Έμπα,
Μουτουλλάς, Τσάδα].
καππαριά / το φυτό Capparis spinosa => η καππαρκά
[Έμπα].
καρυδιά /
το δέντρο Juglans regia => η καρυθκιά [Μουτουλλάς].
κερασιά /
το δέντρο Prunus avium => η κκεραζιά [Μουτουλλάς].
κοκκινογούλια / το φυτό Beta vulgaris => τα ππαντζάρκα [Έμπα, Μουτουλλάς] | τα ππατζάρκα [Ψεματισμένος].
κοκορεβυθιά / το φυτό Pistacia terebinthus =>
η τρεμιθκιά [Μουτουλλάς] | η τριμιθκιά [Λάπηθος*].
κόλιαντρος / το φυτό Coriandrum sativum =>
ο κόλιαντρος [Έμπα, Πάνω Λεύκαρα].
κολοκάσι / φυτά του γένους Colocasia => το κολοκάσιν
[Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς].
κολοκυθιά / φυτά του γένους Cucurbita => η κολοτζιά [Μουτουλλάς].
κόνυζος /
φυτά του γένους Inula => ο κόνυζος [Μουτουλλάς].
κουνουπίδι / το φυτό Brassica oleracea var. botrytis => το κουνουππίδιν [Έμπα].
κρεμμύδι /
το φυτό Allium cepa (ALE, Buck list) => το κρομμύδιν
[Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Καραβάς*] | το κρομμύιν [Λάπηθος*, Πάνω Λεύκαρα] | το κρομμίν [Νέο
Χωριό] | τα κρομμύθκια [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω
Λεύκαρα].
κριθάρι /
το φυτό Hordeum vulgare (ALE, Buck list) => το κριθθάριν [Έμπα, Μια
Μηλιά*, Τσάδα] | το κλιθθάριν [Πάνω Λεύκαρα] | το
κλιττάριν [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Ψεματισμένος].
κρίνος /
φυτά του γένους Lilium => ο κρίνος [Καραβάς*].
κύμινο /
το φυτό Cuminum cyminum => η αρτυσιά [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
κυπαρίσσι / το δέντρο Cupressus sempervirens
=> το τζεπαρίσσιν [Καραβάς*] | το τεπαρίσσιν
[Λάπηθος*, Ριζοκάρπασο*] | το τζυπαρίσσιν
[Λάπηθος*].
λάβδανο / το
φυτό Cistus creticus => το ξιστάριν
[Πάνω Λεύκαρα] | η ξισταρκά [Βάσα Κοιλανίου].
λαγομηλιά / το φυτό Ruscus aculeatus ή Oxymyrsine pungens => το μερσίνιν [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα,
Καραβάς*, Νέο Χωριό].
λαθούρι /
φυτά του γένους Lathyrus => η λουβάνα [Πάνω
Λεύκαρα].
λάχανο /
το φυτό Brassica oleracea capitata (ALE, Buck list) => το κραμπίν [Έμπα].
λεβάντα /
φυτά του γένους Lavandula => η λιβάντα
[Λάπηθος*].
λεμονιά /
το δέντρο Citrus limon => η λεμονιά [Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό].
λεύκα /
δέντρα του γένους Populus (ALE) => το καβάτζιν (Populus
nigra) [Καραβάς*].
λιθόσπαστος / το φυτό Plantago major => ο λιθόσπαστος [Πάνω Λεύκαρα].
μαϊντανός / το φυτό Petroselinum crispum =>
ο μαϊτανός [Πάνω Λεύκαρα].
μανδραγόρας / το φυτό Mandragora officinalis =>
ο καλός άδρωπος [Βάσα Κοιλανίου].
μανταρινιά / το δέντρο Citrus reticulata =>
η μαντορινιά [Λάπηθος*].
μαντζουράνα / το φυτό Origanum majorana => η μαντζουράνα [Γαστριά*].
μαντιλίδα / το φυτό Chrysanthemum coronarium => το μισιλλούιν
[Καραβάς*].
μαρούλι /
το φυτό Lactuca sativa => το μαρούλλιν [Πάνω Λεύκαρα].
μελιτζανιά / το φυτό Solanum melongena => η βαζανιά [Μουτουλλάς].
μηλιά /
το δέντρο Malus domestica (ALE) => η μηλιά [Γαστριά*,
Καραβάς*, Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
μουριά /
δέντρα του γένους Morus => η συκαμινιά [Βάσα
Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | η συκαμιά [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Πάνω
Λεύκαρα].
μουσμουλιά / το δέντρο Eriobotrya japonica =>
η μοσφιλιά [Μουτουλλάς].
παλιούρι /
ο θάμνος Paliurus spina-christi => η παλλούρα
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*].
παπύρι /
το φυτό Typha latifolia => η ψάθα [Καραβάς*]
| το βλούιν [Νέο Χωριό].
παρπέρα /
φυτά του γένους Anemone => η παρπέρα [Νέο
Χωριό].
πεντάνευρο / φυτά του γένους Plantago (ALE) => το πεντάνευρον [Πάνω
Λεύκαρα].
πεύκο /
δέντρα του γένους Pinus (ALE, Buck list) => ο πεύκος [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου,
Γαστριά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό].
πικροδάφνη / ο θάμνος Nerium odorum => η αροδάφνη
[Νέο Χωριό].
πορτοκαλιά / το δέντρο Citrus sinensis => η πορτοκκαλλιά [Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
πουρνάρι /
ο θάμνος Quercus coccifera => ο πέρναρος
[Πάνω Λεύκαρα] | το περνάριν
[Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα] | η περινιά
[Μουτουλλάς] | η περνιά [Βάσα Κοιλανίου].
ριζάρι /
το φυτό Rubia tinctorum => το ριζάριν
[Ψεματισμένος].
ρόβι /
το φυτό Vicia ervilia => το ρόβιν
[Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
ροβίτσα /
το φυτό Vigna radiata => ο μάχος [Μουτουλλάς].
ροδιά /
το δέντρο Punica granatum => η ροδκιά [Μουτουλλάς] | η ροβκιά
[Λάπηθος*].
ρόκα /
το φυτό Eruca sativa => η πλάνια [Καραβάς*].
ρύζι /
φυτά του γένους Oryza (Buck list) => το ρύζιν [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
σέσκουλο /
το φυτό Beta vulgaris => το λάχανον [Πάνω
Λεύκαρα].
σινάπι /
φυτά του γένους Sinapis => το σινάπιν
[Έμπα].
σιτάρι /
φυτά του γένους Triticum (ALE, Buck list) => το σιτάριν [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
σκίνο /
ο θάμνος Pistacia lentiscus => η σσινιά [Πάνω
Λεύκαρα].
σκόρδο /
το φυτό Allium sativum (ALE) => ο σκόρτος [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Λάπηθος*].
σουμάκι /
ο θάμνος Rhus coriaria => η ρουθκιά [Μουτουλλάς].
στύρακας / το δέντρο Styrax officinalis => η στυρατσιά [Πάνω
Λεύκαρα] | η στερατζιά [Άγιος Νικόλαος*].
συκιά /
το δέντρο Ficus carica => η συτζιά [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
σφεντάμι /
δέντρα του γένους Acer => το σφονταμιό [Μουτουλλάς].
τριανταφυλλιά / φυτά του γένους Rosa => η τριανταφυλλιά [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*].
φακή /
το φυτό Lens culinaris => η φατζή [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
φασκομηλιά / το φυτό Salvia officinalis =>
η χαχομηλιά [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | η σπατζιά [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς].
φροξυλιά /
το δέντρο Sambucus nigra => ο ζαμπούκος [Μουτουλλάς,
Πάνω Λεύκαρα].
φτέρη / τα φυτά
Pteridium aquilinum, Dryopteris filix-mas και
Dryopteris villarii ssp. Pallida => το φτερίτζιν
[Μουτουλλάς].
χαρουπιά /
το δέντρο Ceratonia siliqua => η τερατσιά [Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα, Ψεματισμένος].
6. καρποί
αγγούρι (ALE) => το αγγούριν [Έμπα] | τα αγγούρκα
[Καραβάς*].
αμπελοφάσουλα => τα λουφκιά [Καραβάς*].
αμύγδαλο => το αθάσιν [Γαστριά*, Καραβάς*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | το αχάσιν [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα,
Λάπηθος*].
αμυγδαλόψιχα => η κούννα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
αχλάδι (ALE, Buck list) => το αππίδιν [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | τα αππίθκια [Μουτουλλάς].
βαλανίδι (Buck list) => το βαλάνιν [Μουτουλλάς].
βερίκοκο => το χρυσόμηλον
[Έμπα] | το γρυσόμηλον [Βάσα Κοιλανίου] | το γρουσόμηλον [Λάπηθος*].
καναβούρι => το κανναούριν [Νέο Χωριό].
καρπός (ALE) => ο καρπός [Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*].
καρπούζι => το καρπούζιν
[Νέο Χωριό] | η παττίχα [Ριζοκάρπασο*].
καρύδι (Buck list) => το καρύδιν [Καραβάς*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς] | τα καρύθκια [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς] | τα καρύκκια [Ριζοκάρπασο*].
κεράσι => το κκεράζιν [Μουτουλλάς] | το τεράτσιν
[Άγιος Νικόλαος*, Πάνω Λεύκαρα].
κοκκόνια /
οι καρποί της κοκορεβιθιάς => τα κοκκόνια [Πάνω Λεύκαρα] | τα τριμίθκια
[Πάνω Λεύκαρα].
κολοκύθα => το κολότζιν [Βάσα
Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς].
κολοκύθι => τα κολοκύθκια [Μουτουλλάς]
| τα κολοκούδια [Νέο Χωριό].
κορόμηλο => η μαραπέλλα [Βάσα
Κοιλανίου].
κουκιά (Buck list) => τα κουτσιά [Έμπα,
Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
κουκουνάρι (ALE) => ο μάππουρος
[Άγιος Νικόλαος*, Πάνω Λεύκαρα].
λεμόνι => το λεμόνιν [Έμπα, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*] | το όξινον [Πάνω Λεύκαρα].
μανταρίνι => το μαντορίνιν [Μουτουλλάς].
μαυρομάτικα / φασόλια => τα λουβκιά [Πάνω Λεύκαρα] | τα λουφκιά
[Μουτουλλάς].
μελιτζάνα => το βαζάνιν [Μουτουλλάς].
μήλο (ALE, Buck list) => το μήλον [Καραβάς*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
μούσμουλο => το μόσφιλλον
[Βάσα Κοιλανίου] | το μέσπιλον [Έμπα].
μπαμπακόσπορος => ο παμπακόσπορος [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Νέο Χωριό].
νεράτζι => το τζιτρόμηλον [Μουτουλλάς].
νεροκολοκύθα / φυτά του γένους Lagenaria => η νεροκολοτζύθα [Έμπα].
ντομάτα (ALE) => η ντομάτα [Πάνω Λεύκαρα] | η τομάτα
[Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
πατάτα (ALE, Buck list) => η πατάτα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
πεπόνι => το πιπόνιν [Νέο Χωριό].
πετροκέρασο => το πετροκκέραζον [Μουτουλλάς].
πιπεριά /
κόκκινη καυτερή => η πιπέρκα [Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
πορτοκάλι => το πορτοκκάλιν
[Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | το πορτακκάλιν [Λάπηθος*].
ρεβίθια (Buck list) => τα ρουβίθκια
[Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
ροδάκινο => το ροδάτζινον [Μουτουλλάς].
ρόδι => το ρόδιν [Βάσα Κοιλανίου] | το
ρόιν [Έμπα, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | το ρόβιν [Άγιος
Νικόλαος*, Καραβάς*, Λάπηθος*].
ρούβιν /
ο καρπός της ρουθκιάς (σουμάκι) => το ρούβιν
[Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
σουσάμι => το σισάμιν [Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
σύκο (Buck list) => το σύκον [Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Λάπηθος*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].
φασόλια (Buck list) => τα φασούλια [Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα,
Τσάδα].
φιρίκι
(μήλο) => το φιρίτζιν [Μουτουλλάς].
φιστίκια / αράπικα => τα φιστούτζια [Ψεματισμένος].
φρούτο (Swadesh list, Buck list) => το φρούτον [Έμπα, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό]
| το πωρικόν [Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος].
χαρούπι => το τεράτσιν [Καραβάς*,
Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
7. χρόνος
απόγεμα (ALE) => το απόγευμαν [Πάνω
Λεύκαρα].
Αποκριές => Οι Σήκωσες [Έμπα, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα,
Ψεματισμένος] | η Σήκωση [Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
Απρίλης => ο Απρίλλης [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα,
Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό].
αυγή (Buck list) => η αυκή [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*].
Αύγουστος => ο Άουστος [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
βδομάδα (ALE, Buck list) => η φτομάδα [Πάνω Λεύκαρα] | η εφτομάδα
[Καραβάς*, Μουτουλλάς] | η εβτομάα [Μουτουλλάς, Νέο Χωριό] | η εβτομάδα
[Λάπηθος*, Τσάδα] | η εβτομά [Άγιος Νικόλαος*].
βράδυ (ALE, Buck list) => το βράδυν [Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Πάνω
Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*].
Γενάρης => ο Γεννάρης [Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
Δεκέμβρης => ο Διτζέβρης [Μια Μηλιά*]
| ο Διτζέβρης [Βάσα Κοιλανίου].
Δευτέρα (ALE, Buck list) => η Δευτέρα [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
ημέρα (Swadesh list, Buck list) => η ημέρα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα,
Ριζοκάρπασο*, Τσάδα, Ψεματισμένος] | η μέρα [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*,
Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα,
Ψεματισμένος].
Ιούλης => ο Ιούλης [Μουτουλλάς, Νέο Χωριό] | ο Δευτερογιούνης [Βάσα Κοιλανίου, Νέο Χωριό].
Ιούνης => ο Ιούνης [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό] |