Λεξικό θεματικό της λαογραφίας -- 19. κτηνοτροφία - τυροκομία

 

 

Λεξικό θεματικό της λαογραφίας

19. κτηνοτροφία - τυροκομία

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης

Κύπρος: Κυπριακή Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κύπρου

 

  

 

αβγολίθια / όγκοι στα μαστάρια των ζώων || Ρούμελη: τα αβγουλίθια [Δομνίστα] | οι αβγουλίθρις [Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι].

αγελάδα (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: η αγελάδα [Αγία Άννα, Πιάνα, Σκεπαστό] | η γελάδα [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Γυμνό, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | α κούλικα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η γελάδα [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αγιλάδα [Γέρμας, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσή] | η γιλάδα [Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | η αϊλάδα [Σιάτιστα] | η γιαλάδα [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: η αγελά [Ανώγεια] | η αγελιά [Ανώγεια, Θεοδώρα] | η αϊλά [Άγιος Γεώργιος] | η αϊλιά [Ανατολή, Μιαμού, Σέλλες] | η αϊλιέ [Αποδούλου] | η αελιά [Βραχάσι, Τύλισος] | η αελέ [Εμπρόσνερος] η ζευτικιά [Σάσαλος]. || Κυπρος: η κατσέλλα [Γαστριά*, Μια Μηλιά*].

αγελαδάρης || Πελοπόννησος: ο γελαδάς [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: ο γελαδάρης [Δελβινάκι, Πηγή, Ωραιόκαστρο] | ου ιλαδάρς [Σιάτιστα] | ου γιλαδάρς [Ελατός, Μασχολούρι, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | ι γιλαδάρς [Κανάλια, Κιλελέρ] | ου γιλαδάς [Κιλελέρ] | ου βαλμάς [Έλατος].

αθόγαλο / ποσότητα από τσίπα του γάλακτος || Κρήτη: το αθόγαλο [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες].

αθότυρος / βγαίνει από αλατισμένη μυτζήθρα || Κρήτη: ο αθότυρος [Ανατολή, Ανώγεια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

αλαταριά / μέρος (συνήθως πέτρινες πλάκες) όπου οι βοσκοί βάζουν αλάτι για να φάνε τα ζώα τους || Ρούμελη: η αλαταριά [Μεσούντα, Χρυσή] | η αλατίστρα [Έλατος] | η αλατσά [Σταγιάδες].

αλογοβουνιά / κοπριά αλόγου || Ρούμελη: η αλουγουβνιά [Μεσούντα].

αλογομάντρι || Ρούμελη: η βαλμαδιέ [Αμφίκλεια].

ανάχυμα / το γάλα που βάζουν συμπλήρωμα για να φτιάξουν αθότυρο. || Κρήτη: το ανάχυμα [Ανώγεια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το ανέχυμα [Μάρθα].

απόκομμα / απογαλακτισμός || Πελοπόννησος: το απόκομμα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το απόκομμα [Σταυροδρόμι] | το πόκομα [Θαρούνια] | του απόκουμα [Δαύλεια]. || Κρήτη: το σάκασμα [Παλαιοχώρα].

αποστροφή / κοινοτικός βοσκότοπος || Κρήτη: η αποστροφή [Ανώγεια].

αρβάλι / χάλκινη χύτρα των βοσκών || Ρούμελη: του αρβάλ [Γουριά].

αρμεγάρι / δοχείο για το άρμεγμα  || Κρήτη: το αρμεγάρι [Μιαμού, Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: το γαλευτήριν [Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα].

άρμεγμα || Πελοπόννησος: το άρμεγμα [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μαγούλα, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | το άρμεμα [Γυμνό, Θαλάμες, Σκεπαστό] | το άρημα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άρμεγμα [Θαρούνια, Τσαμαντάς] | του άρμιμα [Αγία Ευθυμία, Δραμεσιοί, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα] | του άρμιγμα [Αγιά, Άγιος, Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Κανάλια, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | η αρμιγή [Σταγιάδες] | του στύψμου [Στροφυλιά]. || Κρήτη: το άρμεγμα [Μάρθα] | το άρμεμα [Ανατολή, Ανώγεια]. || Κυπρος: το γάλεμαν [Πάνω Λεύκαρα].

αρμεξιά / το γάλα από ένα άρμεγμα || Ρούμελη: η αρμιξιά [Έλατο, Σταγιάδες] | η αρμεξά [Θαρούνια].

αρμεχτής || Ρούμελη: ο αρμεχτής [Σταυροδρόμι] | ου αρμιχτής [Γουριά, Μεσούντα]. || Κρήτη: ο αρμεγάρης [Σέλλες].

αρνάδα / λέγεται έτσι μέχρι έξι μηνών (το θηλυκό) || Πελοπόννησος: η αρνάδα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κρέστενα, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Τρόπαια] | α βανατσία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αρνάδα [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: η μαρόπα [Άγιος Βασίλειος] | το μάροπο [Ανώγεια, Μιαμού].

αρνάδι / χρονιάρικο αρνί || Πελοπόννησος: το αρνάδι [Τσέρια].

αρνί / λέγεται έτσι μέχρι έξι μηνών (Buck list) || Πελοπόννησος: το αρνί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο βάννε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το βαννί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αρνί [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αρνί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γέρμας, Γραμματικού, Δαύλεια, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το αρνί [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το φλουμάρι [Κελλάρια]. || Κυπρος: το αρνίν [Γαστριά*, Καραβάς*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα, Ψεματισμένος].

αρνοκάλυβο || Ρούμελη: του αρνουκάλβου [Λιλαία].

αρνοκάτσικα || Πελοπόννησος: τα αρνοκάτσικα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Τρόπαια] | τα λιανώματα [Ροεινό]. || Ρούμελη: τα αρνοκάτσικα [Θαρούνια] | τα αρνουκάτσκα [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Χουλιαράδες] | τα τραγκάδια [Θαρούνια] | τα λιανούρια [Έλατος].

αρνόμαλλο / μαλλί από αχρόνιαγα αρνιά || Πελοπόννησος: το αρνόμαλλο [Ροεινό, Σκεπαστό] | τα αρνόκουρα [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Στεμνίτσα] | τα αρνοπόκια [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του αρνόμαλου [Γέρμας] | τα αρνιόκουρα [Μέγαρα] | τα αρνόκρα [Τιθορέα] | το αρνοπόκι [Πάργα] | του αρνουπόκ [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σταγιάδες, Χρυσή]. || Κρήτη: οι αρνιές [Ανώγεια].

αρχαλάς / ξύλινος στύλος με τσατάλια για να κρεμούν οι βοσκοί διάφορα || Πελοπόννησος: ο αρχαλάς [Άγιος Δημήτριος].

βεδούρα / ξύλινο δοχείο για άρμεγμα χωρητικότητας δέκα οκάδων || Πελοπόννησος: η βεδούρα [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | α βεδούρα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η βεδούρα [Θαρούνια, Μέγαρα] | η βιδούρα [Αγιά, Λιλαία, Σταγιάδες] | το βιδούρι [Πάργα] | του βιδούρ [Άγιος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Τιθορέα] | η βδούρα [Πρέβεζα] | η βέντρα [Μέγαρα] | η βιδούρα [Αμφίκλεια, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό].

βεζιά / κόσκινο για παρασκευή κεφαλοτυριού || Πελοπόννησος: η βεζιά [Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεβίδι, Ροεινό].

βεργάδα / θηλυκό βεργάδι || Πελοπόννησος: η βεργάδα [Βρέσθενα, Φενεός].

βεργάδι / γίδι 24 μηνών || Πελοπόννησος: το βεργάδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καρυά, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Ροεινό, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το βεργάιδι [Πέρα Μέλανα].

βετούλα / θηλυκό γίδι 7-18 μηνών || Πελοπόννησος: η βετούλα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | α βετούλα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η βετούλα [Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | η βιτούλα [Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: η μουσκούλα [Άγιος Βασίλειος].

βετούλι / χρονιάρικο γίδι || Πελοπόννησος: το βετούλι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το βετούλι [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του βιτούλ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του βτουλ [Στροφυλιά] | το κατσικοβέτουλο [Μέγαρα] | του τραγόπλου [Κουμαρίτσι].

βλαχοκαλύβα | στρογγυλή, φτιαγμένη από ρένα (Typha angustifolia) || Ρούμελη: η βλαουοκάλυβα [Γουριά].

βλογιά / αρρώστια των προβάτων || Ρούμελη: η βλογιά [Τσαμαντάς] | η βλουγιά [Στροφυλιά, Στυλίδα] | η αβλουιά [Σιάτιστα].

βόδι (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το βόδι [Γυμνό, Ελληνίτσα, Λεχαινά, Νεοχώρι, Πηγαδάκια] | το βόιδι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο βου [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το βόδι [Δελβινάκι, Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του βοδ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | το βόιδι [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Λιλαία, Μέγαρα] | του βόιδ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του βόι [Άγιος, Δραμεσιοί, Μηλίνα, Στροφυλιά, Χρυσή] | το καματερό [Μέγαρα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το βούι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι] | το βούγι [Θεοδώρα] | το ζούπερο [Άγιος Γεώργιος] | τα βούγια [Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος]. || Κυπρος: το βούδιν [Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*] | το βούιν [Άγιος Νικόλαος*, Ριζοκάρπασο*] | τα βούδια [Νέο Χωριό] | τα βούδκια [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | τα βούθκια [Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Ψεματισμένος] | το κτηνόν [Μουτουλλάς].

βορός / περιφραγμένος χώρος για τα ζώα || Πελοπόννησος: ο βορός [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: ο οβορός [Δολό, Τσαμαντάς] | ο βορός [Θαρούνια] | ι ουβρός [Κανάλια].

βοσκή (Buck list) || Πελοπόννησος: η βοσκή [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η βοστσή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το βόσκημα [Λυγουριό] | το βόστσημα [Κανδήλα] | α νεμά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νονή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η βοσκή [Δελβινάκι, Δολό, Πηγή, Ωραιόκαστρο] | η βουσκή [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | του βόσκμα [Αγιά, Βράχα] | η νουμή [Μηλίνα]. || Κρήτη: η βοσκή [Άγιος Βασίλειος, Σιρίλι] | η βοσκαρά [Παλαιοχώρα].

βόσκισσα / θηλυκό του βοσκός  || Κυπρος: η βόσσενα [Άγιος Νικόλαος*, Πάνω Λεύκαρα] | η βόσκενα [Γαστριά*].

βοσκοπούλα (ALE) || Πελοπόννησος: η βοσκοπούλα [Γυμνό, Κανδήλα] | η τσιοπανοπούλα [Τρόπαια] | α τσοπανοπούα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η βουσκουπούλα [Μελισσουργοί] | του τσουπανουκόρτσου [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: η βοσκοπούλα [Σέλλες].

βοσκόπουλο || Κρήτη: το βουκολάκι [Άγιος Γεώργιος]. || Κυπρος: το βοσκαρέτιν [Πάνω Λεύκαρα] | το βοσκαρίν [Άγιος Νικόλαος*].

βοσκός (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: ο βοσκός [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | ο τσοπάνης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καρυά, Κέρτεζη, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Νεοχώρι, Παραδείσια, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | ο τσιοπάνης [Αγρίδι, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ροζενά, Σκεπαστό, Τρόπαια] | ο στοπάνος [Αγρίδι] | ο τζοπάνης [Ελληνίτσα, Τσέρια] | ο τζοπάνος [Εξωχώρι] | ο τσοπάνος [Δολιανά, Καρυά, Λαγκάδια, Λυγουριό] | ο τσομπάνης [Προάστιο] | ο τζομπάνης [Προάστιο] | ο βλάχος [Δολιανά, Λεβίδι] | ο κοπαδιάρης [Κανδήλα] | ο τσοπάνη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νομία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο βοσκός [Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή] | ου βουσκός [Άγιος, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] ι βουσκός [Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ο τσομπάνης [Δελβινάκι, Πηγή] | ο τσομπάνος [Δολό, Πηγή] | ο τσοπάνος [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | ο τσοπάνης [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα] | ο τσιοπάνης [Τσαμαντάς] | ου τσιουμπάνους [Αγία Παρασκευή, Γέρμας] | ι τσιουμπάνους [Αγιά, Δραμεσιοί, Μηλίνα] | ου τσιουπάνς [Γραμματικού, Δομνίστα, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Τσουκαλάδες] | ου τζιουπάνους [Ραψάνη] | ου τζιουπάνς [Μασχολούρι] | ου τσουπάνς [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δαύλεια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Πλατύστομο, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | ου τσουπάνους [Άγιος, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ου τσουμπάνους [Κιλελέρ, Φαρκαδόνα] | ο τζομπάνος [Σταυροδρόμι] | ου τζουμπάνους [Έλατος, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ου τζουμπάνς [Πρέβεζα] | ο τζιομπάνος [Ωραιόκαστρο] | ο τζιομπάνης [Ωραιόκαστρο] | ου τζιουμπάνους [Αγία Παρασκευή, Δραμεσιοί, Μασχολούρι, Σιάτιστα] | ι ντζιουμπάνους [Κανάλια] | ι τζουμπάνους [Μικρό Βουνό] | ο στοπάνης [Θαρούνια] | ου στιουπάνς [Τσουκαλάδες] | ο μπιστικός [Γουριά, Τσαμαντάς] | ο πιστικός [Γουριά, Δελβινάκι, Δολό, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου πιστικός [Σταγιάδες] | ου πιστκός [Μεσούντα] | ου μπιστκός [Χρυσοβίτσα] | ου κουπαδάρς [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: ο βοσκός [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο κουραδάρης [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Μιαμού] | ο τσομπάνης [Μάρθα] | ο τζομπάνης [Λαμπιώτες]. || Κυπρος: ο βοσκός [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | οι βοσσοί [Έμπα, Καραβάς*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].

βοσκότοπος (ALE) || Πελοπόννησος: ο βοσκότοπος [Βρέσθενα, Λεβίδι] | το βοσκοτόπι [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Φενεός]. || Ρούμελη: ο βοσκότοπος [Δελβινάκι] | ου βουσκότουπους [Άγιος] | το βοσκοτόπι [Δελβινάκι] | του βουσκουτόπ [Αγιά, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μεσούντα]. || Κρήτη: ο βοσκότοπος [Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα] | η βοσκαρά [Ανατολή].

βουκολική / η ποιμενική εργασία || Κρήτη: η βουκολική [Άγιος Βασίλειος].

βούκολος / βοσκός βοδιών || Κρήτη: ο βούκολος [Θεοδώρα] | ο βουκολόος [Τύλισος].

βουρτσά / μια βουρτσά είναι χίλιες βαρεσιές και βγάζει 8,5 κιλά βούτυρο || Ρούμελη: η βουρτσά [Γουριά].

βουτηρήδες / σκουλήκια που πιάνει το τυρί || Κρήτη: οι βουτηρήδες [Άγιος Γεώργιος].

βούτυρο (Buck list) || Πελοπόννησος: το βούτυρο [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το βούκιουρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το βούτυρο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του βούτυρου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του βούτσυρου [Σιάτιστα] | το βούτουρο [Άγιος Λουκάς] | το βούτρο [Ωραιόκαστρο] | του βούτρου [Βράχα, Γουριά, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Χουλιαράδες] | ου βούτρους [Γουριά]. || Κρήτη: το βούτυρο [Βρύσες, Μάρθα, Μιαμού, Σιρίλι] | ο βότυρος [Ανατολή, Σάσαλος, Σέλλες] | ο βούτυρος [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Παλαιοχώρα].

γαλάρι / εκεί κοιμούνται τα πράματα || Πελοπόννησος: το γαλάρι [Γυμνό, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Τρόπαια]. || Ρούμελη: του γαλάρ [Τιθορέα].

γαλάρια / γίδια ή πρόβατα που έχουν γεννήσει και έχουν γάλα & τα μικρά αυτών || Πελοπόννησος: τα γαλάρια [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | τα γαλάρικα [Δολιανά, Πέρα Μέλανα] | τα γάζα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα γαλάρια [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Δολό, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: τα έγγαλα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Μάρθα, Παλαιοχώρα].

γαλαρομάντρι / μαντρί για γαλάρια || Πελοπόννησος: το γαλαρομάντρι [Δολιανά]. || Κρήτη: η γκαλόμαντρα [Μάρθα].

γαλαρτζής / ο τσοπάνης που βόσκει τα γαλάρια || Ρούμελη: ου γαλαρτζής [Αγία Παρασκευή] | ου γαλαράς [Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο εγγαλονόμος [Παλαιοχώρα] | ο γγαλονόμος [Ανώγεια].

γαλατάδες / δοχεία για το γάλα με μικρό στόμιο || Ρούμελη: οι γαλατάδες [Θαρούνια].

γαλατολεκανίδα / τη χρησιμοποιούσαν στο τυροκομείο || Κρήτη: η γαλατολεκανίδα [Σέλλες] | η λεκανίδα [Μάρθα[.

γαλοδέρματο / δερμάτινο σακούλι για παρασκευή ξινόγαλου || Ρούμελη: του γαλουδέρματου [Αγία Παρασκευή].

γαλομέτρες / δοχεία για να μετρούν οι τσοπάνηδες το γάλα || Πελοπόννησος: οι γαλομέτρες [Πιάνα, Ροεινό].

γαλομέτρημα / μέτρημα του γάλακτος στη στρούγκα || Ρούμελη: του γαλουμέτρημα [Αγία Παρασκευή].

γαλομυζήθρα / για την παραγωγή της χρησιμοποιούν ξίδι || Κρήτη: η γαλομυζήθρα [Σέλλες].

γαλοστάτης / καλά αεριζόμενος αποθηκευτικός χώρος, για τα δοχεία με το γάλα || Κρήτη: ο γαλοστάτης [Παλαιοχώρα].

γαλοτύρι / κρεμώδες τυρί || Ρούμελη: το γαλοτύρι [Πάργα] | του γαλουτύρ [Δραμεσιοί, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | του γαλατουτύρ [Τσουκαλάδες] | η σιλίρα [Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο].

γελάδια || Πελοπόννησος: τα γελάδια [Άγιος Δημήτριος, Γυμνό, Καρυά, Μυγδαλιά, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: τα γελάδια [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή] | τα γιλάδια [Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα γιαλάδια [Δραμεσιοί].

γελαδομάντρι / στάβλος αγελάδων || Ρούμελη: του γιλαδουμάντρ [Ελατός].

γιαούρτι || Πελοπόννησος: το γιαούρτι [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Γυμνό, Δολιανά, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η γιαούρτη [Άγιος Δημήτριος, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η γιαργούτη [Αλποχώρι] | το γιαργούτι [Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Τρόπαια] | η διαργούτη [Αλποχώρι, Κανδήλα] | το διαργούτι [Κανδήλα] | η διαούρτη [Ροεινό]. || Ρούμελη: το γιαούρτι [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | το γιαγούρτι [Ωραιόκαστρο] | το γιαργούτι [Μέγαρα] | του γιαούρτ [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα] | η γιαούρτ [Άγιος, Αμφίκλεια, Δραμεσιοί, Μεσούντα, Στυλίδα] | γιαούρτ [Γουριά, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | γιαγούρτ [Δραμεσιοί] | γιαρτ [Χουλιαράδες] | η διαούρτ [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Μακρινή, Τσουκαλάδες] | διαούρτ [Βράχα, Λιλαία, Στροφυλιά] | το κόσι [Τσαμαντάς] | του μαρκάτ [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Χρυσή] | η μαρκάτ [Σταγιάδες] | του μαρκάτς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το γιαούρτι [Ανώγεια, Μιαμού, Σιρίλι] | το γιγούρτι [Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα].

γιαουρτοπυτιά || Πελοπόννησος: η γιαουρτοπυτιά [Βρέσθενα, Σκεπαστό, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η γιαουρτουπυτιά [Τιθορέα] | του γιαουρτάρ [Δραμεσιοί] | ου γιαουρτόσπουρους [Χρυσοβίτσα]. || Κυπρος: το πικάρτιν [Γαστριά*].

γιαουρτοσακούλα || Πελοπόννησος: η γιαουρτοσακούλα [Βρέσθενα].

γίδα / λέγεται έτσι πάνω από 18 μηνών (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: η γίδα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η κατσίκα [Αμπελιώνα, Δολιανά, Καρυά, Λαγκάδια, Λυγουριό, Προάστιο, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | α γίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α εγίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η γίδα [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πάργα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η ίδα [Σιάτιστα] | η κατσίκα [Γραμματικού, Δελβινάκι, Πηγή, Ραψάνη, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η κίπα [Μέγαρα] | η γαίγα [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η αίγα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | η γαίγα [Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Παλαιοχώρα] | η κατσίκα [Ανατολή, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η καρκατσίλα [Ανατολή]. || Κυπρος: η αίγια [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | η τσούρα [Μουτουλλάς] | η τσίρα [Ριζοκάρπασο*].

γιδαριό / το σύνολο των γιδιών μιας περιοχής || Κρήτη: το γιδαριό [Αποδούλου].

γίδι (Buck list) || Πελοπόννησος: το γίδι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το χκίνε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το γίδι [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του γιδ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κυπρος: τα γίδκια [Λάπηθος*].

γιδοβοσκός || Πελοπόννησος: ο γιδοβοσκός [Βρέσθενα, Θαλάμες, Στεμνίτσα] | ο γιδάρης [Πιάνα, Ροεινό] | ο γιδιάρης [Κανδήλα, Λεβίδι, Σκεπαστό] | ο γιδάς [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: ου γιδουβουσκός [Στροφυλιά] | ο γιδάρης [Δελβινάκι, Θαρούνια, Σταυροδρόμι] | ου γιδάρς [Γουριά, Δαύλεια, Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σταγιάδες] | ου γδαρς [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Στυλίδα] | ου κατσκάς [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: ο γιδάρης [Παλαιοχώρα].

γιδόγαλο || Πελοπόννησος: το γιδόγαλο [Άγιος Δημήτριος, Ροεινό, Σκεπαστό].

γιδομάντρι || Ρούμελη: του γιδουμάντρ [Γουριά] | του γδουμάντρ [Αγία Ευθυμία] | η γδουτάρατσα [Μακρινή].

γιδοπρόβατα || Πελοπόννησος: τα γιδοπρόβατα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια]. || Ρούμελη: τα γιδοπρόβατα [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια] | τα γιδουπρόβατα [Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δράκεια, Κουμαρίτσι, Πλατύστομο, Χουλιαράδες] | τα γδουπρόβατα [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: τα αιγοπρόβατα [Ανατολή, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

γιδόστρατα || Πελοπόννησος: η γιδόστρατα [Άγιος Δημήτριος].

γιδοτόμαρο || Πελοπόννησος: το γιδοτόμαρο [Δροσοπηγή, Τρόπαια] | το γιδοτόμαρε [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α γιδία [Τυρός]. || Ρούμελη: η γιδιά [Χρυσή].

γκεσέμι / το πεντάχρονο τραγί, ο μπροστάρης τράγος || Πελοπόννησος: το γκεσέμι [Αλποχώρι, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | το κεσέμι [Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Σκεπαστό] | ο μπροστάρης [Βρέσθενα] | το μπροστάρι [Λαγκάδια] | ο μπροστάρη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο σύρτα [Πέρα Μέλανα] | το κεσέμι [Πέρα Μέλανα] | το κισέμι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το γκεσέμι [Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το γκισέμι [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή] | του γκισέμ [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γέρμας, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | του γκισιέμ [Σιάτιστα] | του γκιουσέμ [Σταγιάδες] | το κεσέμι [Θαρούνια, Σταυροδρόμι] | του κισέμ [Μηλίνα, Πρέβεζα] | του κσεμ [Στροφυλιά] | του νταμάρ [Αγία Ευθυμία] | ο σύρτης [Μέγαρα]. || Κρήτη: ο μπροστάρης [Αποδούλου, Παλαιοχώρα] | ο μπροσταρότραγος [Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα] | ο μπροσταρότραος [Μάρθα].

γκιόσα / η γριά γίδα ή προβατίνα || Πελοπόννησος: η γκιόσα [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Λυγουριό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η γκιόσα [Κανάλια, Σιάτιστα].

γκλίτσα / με το κεφάλι της πιάνουν τα αρνιά από το πισινό πόδι || Πελοπόννησος: η γκλίτσα [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Φενεός] | η κλίτσα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό] | η αγκλίτσα [Κανδήλα, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η γκλίτσα [Άγιος, Αμφίκλεια, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δολό, Δραμεσιοί, Μακρινή, Πηγή, Πρέβεζα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η γλίτσα [Δαύλεια, Δελβινάκι] | η κλίτσα [Δραμεσιοί, Τσουκαλάδες] | η αγκλίτσα [Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Θαρούνια, Κανάλια, Κιλελέρ, Μακρινή, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Χρυσοβίτσα] | η αγκούλα [Άγιος, Θαρούνια, Μηλίνα, Στροφυλιά] | η αγκούτσα [Αγία Ευθυμία, Δαύλεια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Τιθορέα] | η αγκλούτσα [Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Ραψάνη] | η κλούτσα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η γκλούτσα [Ραψάνη, Σιάτιστα] | ο κλίτσιος [Τσαμαντάς] | ο κλίτσος [Ωραιόκαστρο] | ου κλίτσους [Χρυσή] | ο γκλίτσος [Δελβινάκι] | του αγκλιτσάρ [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: το βοσκοράβδι [Άγιος Βασίλειος].

γκλιτσοκέφαλο || Πελοπόννησος: το κλιτσοκέφαλο [Ροεινό] | το κλιτσοτσιέφαλο [Τρόπαια]. || Ρούμελη: ο γκλίτσος [Σταυροδρόμι] | το κλίτσιο [Τσαμαντάς].

γκλιτσόραβδο || Πελοπόννησος: το γκλιτσόραβδο [Κανδήλα, Σκεπαστό] | το κλιτσόραβδο [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Τρόπαια]. || Ρούμελη: η γκλουτσόβιργα [Ραψάνη] | του κλουτσόξλου [Σταγιάδες].

γκομπλίτσα / ξύλινο δοχείο που πήζουν το γιαούρτι || Ρούμελη: η γκομπλίτσα [Τσαμαντάς].

γλωσσίδι / του κουδουνιού || Ρούμελη: του γλουσίδ [Βράχα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες].

γουρνίδι / ποτίστρα ζώων από ξύλο ή πέτρα  || Κρήτη: το γουρνίδι [Ανατολή].

γρεντές / πρόχειρο στέγαστρο μέσα στο γαλάρι || Πελοπόννησος: ο γρεντές [Λεβίδι].

γυριστάρι / χερούλι της γκλίτσας || Πελοπόννησος: το γυριστάρι [Ρούτσι].

δαμάλα / νεαρή αγελάδα || Κρήτη: η ματζέτα [Ανατολή, Μιαμού].

δαμάλι / νεαρός ταύρος || Πελοπόννησος: το δαμάλι [Άγιος Δημήτριος, Μάλη, Σκεπαστό, Τσέρια, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το δαμάλι [Θαρούνια] | του δαμάλ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το ταυρί [Ανατολή]. || Κυπρος: το δαμάλιν [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].

δάρτης / του βουτύρου μέσα στην κάδη || Πελοπόννησος: ο δάρτης [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Ρούτσι, Σαρακίνι, Τρόπαια] | ο σταυρός [Κανδήλα, Ροεινό] | η φούρλα [Βρέσθενα] | το καδόξυλο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα] | το καδόξυλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το καβόξυλο [Μέγαρα] | το κουπανόξυλο [Μέγαρα] | του καραμπόξλου [Μακρινή] | ου κόφτς [Στροφυλιά, Τιθορέα] | η βούρτσα [Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα] | η βούρλα [Πρέβεζα] | η φρούτζα [Χουλιαράδες] | η φρούτσια [Χουλιαράδες] | του κουπανόξλου [Αμφίκλεια] | το ντρουπεκόξυλο [Τσαμαντάς] | το ντουμπέκι [Σταυροδρόμι] | το ντουμπολόξυλο [Πηγή] | του τμπόξλου [Πλατύστομο] | το ντρομπολόξυλο [Ωραιόκαστρο] | του βουρτσόξλου [Γουριά, Μελισσουργοί] | του βουρτσόξυλου [Γραμματικού, Χρυσοβίτσα] | η σφούρλα [Χουλιαράδες] | ου σφουρλιέτσκους [Σιάτιστα] | ου φουρλέτσιους [Δραμεσιοί] | του φουρλέτσκου [Έλατος] | του μπουτινόξυλου [Κανάλια] | του στουμπστήρ [Λιλαία]. || Κρήτη: ο ταράχτης [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Μάρθα, Παλαιοχώρα].

δευτέρι / κριάρι 2-3 χρονών || Πελοπόννησος: το δευτέρι [Τρόπαια] | το δευτάρι [Λεβίδι]. || Ρούμελη: το δευτάρι / τράγος δύο χρονών [Θαρούνια, Μέγαρα].

διόνυσος / ξύλο που τρίβουν τον πάτο του καζανιού, όταν τυροκομούν || Κρήτη: ο διόνυσος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα, Μιαμού].

διπλάρα / για γίδα που γεννά δίδυμα || Πελοπόννησος: η διπλάρα [Τρόπαια].

έριφος / χρονιάρικο αρσενικό τραγί  || Κρήτη: ο έριφος [Θεοδώρα].

ετζιέρα / γουρούνα χρονιάρικη || Πελοπόννησος: η ετζιέρα [Κανδήλα].

ζα / τα ζώα, κυρίως τα γιδοπρόβατα (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: τα ζα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | τα πράματα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Τρόπαια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρό, Χρυσής] | ενικός: το ζο [Αγρίδι, Ελάτη, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σπαρτιά, Τρόπαια, Τσέρια] | το πράμα [Μυγδαλιά, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: τα ζα [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Αμφίκλεια, Βράχα, Δαύλεια, Δελβινάκι, Θαρούνια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μέγαρα, Πρέβεζα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα] | τα πράματα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια, Δελβινάκι, Δομνίστα, Έλατος, Θαρούνια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | ενικός: το ζο [Άγιος, Θαρούνια, Κουμαρίτσι, Λιλαία] | του πράμα [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: τα ζα [Ανώγεια, Θεοδώρα] | τα οζά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | τα λιανά (τα γιδοπρόβατα) [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω, Σέλλες] | τα χοντρά (για βόδια, γαϊδούρια, άλογα, μουλάρια) [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω, Σέλλες] | τα πράματα [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα] | ενικός: το ζο [Ανώγεια, Θεοδώρα, Τύλισος] | το οζό [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βρύσες, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες] | το πράμα [Άγιος Γεώργιος] | το έχνος [Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα έχνη [Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

ζυγούρα / θηλυκό ζυγούρι || Πελοπόννησος: η ζυγούρα [Βρέσθενα, Δολιανά, Λεβίδι] | α ζυγούρα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ζυγούρα [Θαρούνια] | η ζγούρα [Αμφίκλεια, Μακρινή, Μηλίνα, Χρυσή] | ζγουρομπλιόρα [Κουμαρίτσι].

ζυγούρι / λέγεται έτσι το αρνί 7-18 μηνών || Πελοπόννησος: το ζυγούρι [Αγρίδι, Αλποχώρι, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Ροεινό, Ροζενά, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το ζυγούζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ζυγούρι [Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ζγουρ [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του ζυγούρ [Αγιά]. || Κρήτη: το ζυγούρι [Ανατολή].

ζωντανά / οικόσιτα || Πελοπόννησος: τα ζωντανά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | τα ζωντίνια [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ζωντανά [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | τα ζουντανά [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα ζωντανά [Άγιος Βασίλειος, Σιρίλι].

ζωντόβολα || Πελοπόννησος: τα ζωντόβολα [Κρέστενα, Μυγδαλιά, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ζωντόβολα [Τσαμαντάς] | τα ζουντόβουλα [Μασχολούρι]. || Κρήτη: τα ζωντόβολα [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα, Μάρθα, Σάσαλος] | τα ζωντικά [Άγιος Βασίλειος].

θρεφτάρι || Πελοπόννησος: το θρεφτάρι [Καλούσι, Λαγκάδια, Τρόπαια]. || Ρούμελη: του θριφτάρ [Κανάλια].

κάδη / μεγάλο ξύλινο δοχείο - συνήθως για να φτιάχνουν το βούτυρο || Πελοπόννησος: η κάδη [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | τα καδί [Βρέσθενα, Κανδήλα, Λεβίδι, Μαγούλα, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το αγκάδι [Πέρα Μέλανα] | το αγκάιδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η κάδη [Μέγαρα] | η καδ [Αμφίκλεια, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα] | ο κάδος [Μέγαρα] | ου κάδους [Γουριά, Χρυσοβίτσα] | η κάδα [Γέρμας] | το καδί [Ωραιόκαστρο] | του καδί [Αγία Παρασκευή, Πρέβεζα, Σιάτιστα] | η καράμπα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Μακρινή, Πρέβεζα] | η κουπανουκάδ [Κουμαρίτσι] | η κουπανόκαδ [Τιθορέα] | ου κουπανουτάλαρους [Στροφυλιά] | του τμπεκ [Πλατύστομο] | η βούτσα [Χουλιαράδες] | η βούρτσα [Γουριά, Γραμματικού, Μελισσουργοί, Χρυσοβίτσα] | το ντρουμπέκι [Τσαμαντάς] | το ντουρμπέκι [Τσαμαντάς] | ου μπατινέλους [Κιλελέρ] | ι μπουτινέλους [Κανάλια] | η μπούτα [Πρέβεζα] | η μπούντα [Δραμεσιοί] | η ντρομπολίτσα [Δολό, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | η τρομπόλα [Πάργα] | η ντρομπόλα [Δελβινάκι] | η ντρουμπόλα [Δελβινάκι] | η ντουμπολίτσα [Πηγή] | η βλάντα [Πάργα] | η βουτινιέλα [Ραψάνη] | ου σφουρλέτσκους [Σιάτιστα] | ου ταβλαμπάς [Καρίτσα].

κακαβόστρα / το μέρος στο τυροκομιό που είναι η φωτιά με το κακάβι || Πελοπόννησος: η κακαβόστρα [Κρέστενα].

κακαρέντζα / κοπριά γιδοπροβάτων || Πελοπόννησος: η κακαρέντζα [Λαγκάδια] | η γιδοκακαρέντζα [Λαγκάδια] | το γιδοφούσκι [Βρέσθενα, Λαγκάδια] | το κακαρέλι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η κακαράντζα [Κανάλια, Πάργα] | η γκαγκαράτσα [Έλατος] | η γκαγκαράτζα [Χρυσή] | η γκαγκαράτσα [Σταγιάδες] | οι βιρβιλιές [Στροφυλιά]. || Κυπρος: τα κοτσιρόφιτα (κοπριά κατσίκας) [Μουτουλλάς].

κακοπλύτης / η δεύτερη στομαχική κοιλότητα των μηρυκαστικών || Κρήτη: ο κακοπλύτης [Θεοδώρα].

καλαμποκιά / ζωοτροφή || Ρούμελη: η καλαμπουκιά [Αμφίκλεια, Γουριά, Δολό, Σταυροδρόμι].

καμπανέλια / κουδούνια για τις γίδες || Κρήτη: τα καμπανέλια [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα, Μάρθα] | τα γιδοσκλάβερα [Μάρθα]. || Κυπρος: το καμπανέλλιν [Ψεματισμένος].

καπερόνα / γιδίσιο πανί νεροτριβής, για τον ύπνο του τσοπάνη || Πελοπόννησος: η καπερόνα [Βεργαδαίικα].

καπόρι / μικρή καρδάρα || Πελοπόννησος: το καπόρι [Τρόπαια].

καρδάρα / ξύλινο δοχείο, συνήθως για άρμεγμα || Πελοπόννησος: η καρδάρα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το καρδάρι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Δροσοπηγή, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Φενεός] | α καρδάρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η καρδάρα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Πηγή, Πρέβεζα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα] | το καρδάρι [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του καρδάρ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | του καψούδ [Μασχολούρι] | η γκομπλίτσα (ξύλινη) [Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το γκομπλίτσι [Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η καρδάρα [Παλαιοχώρα].

κασέρι / τυρί || Ρούμελη: του κασέρ [Σιάτιστα].

κασκαβάλι / είδος κίτρινου τυριού || Πελοπόννησος: το κασκαβέλι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το κασκαβάλι [το κασκαβέλι] | του κασκαβάλ [Έλατος].

κάτσενα / η μεγάλη προβατίνα || Πελοπόννησος: η κάτσενα [Αμπελιώνα].

κατσικάδα / νεογέννητο θηλυκό κατσίκι || Πελοπόννησος: η κατσικάδα [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | α ζούφα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ρουφά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ριουφά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κατσικάδα [Μέγαρα]. || Κρήτη: η μοσχούλα [Άγιος Γεώργιος].

κατσίκι / λέγεται έτσι το γίδι μέχρι έξι μηνών (ALE) || Πελοπόννησος: το κατσίκι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο έριφο [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο έζιφο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το κατσίκι [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του κατσίκ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | το κατσίτσι [Θαρούνια]. || Κρήτη: το ρίφι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες]. || Κυπρος: το ρίφιν [Λάπηθος*, Τσάδα] | τα ρίφκια [Μουτουλλάς, Τσάδα] | τα ρίφια [Νέο Χωριό].

κατσικοτόμαρο || Πελοπόννησος: το κατσικοτόμαρο [Ροεινό, Σκεπαστό].

κατσοχοίρι / είδος μαλακής γραβιέρας φτιαγμένο από τα ρόψυχα || Κρήτη: το κατσοχοίρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες, Μάρθα, Μιαμού] | ο κατσόχερος [Σέλλες].

καψάς / ότι απομένει από την παραγωγή της μυτζήθρας – είναι τροφή για τα γουρούνια || Ρούμελη: ου καψάς [Στροφυλιά] | του καπέτς [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: ο χουμάς [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

κεντιστήρα / διχαλωτό ξύλο για να κεντρίζει ο κεντιτής τα ζώα στη στρούγκα || Ρούμελη: η κιντστήρα [Γουριά].

κεντιτής / σπρώχνει τα ζώα προς τον αρμεχτή, στη στρούγκα || Ρούμελη: ου κιντιτής [Μεσούντα].

κεφαλοτύρι || Πελοπόννησος: το κεφαλοτύρι [Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Ροεινό] | το κεφάλι [Βρέσθενα] | ο κιουρέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του κιφαλουτύρ [Κανάλια, Πρέβεζα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το κεφαλοτύρι [Παλαιοχώρα].

κλοτσοτύρι - υποπροϊόν του ξινόγαλου || Ρούμελη: του κλουτσουτύρ [Αμφίκλεια, Καρίτσα, Στροφυλιά, Στυλίδα] | η κλότσα [Αγία Ευθυμία, Λιλαία] | η πρέντζα [Γουριά, Γραμματικού, Μελισσουργοί, Χουλιαράδες] | η πρέτζα [Πρέβεζα] | η βουστίνα [Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα] | η βστίνα [Κουμαρίτσι] | η ξίνα [Καρίτσα] | του ξινουτύρ [Μηλίνα, Πλατύστομο, Στροφυλιά] | ου αρτμάς [Στυλίδα] | του ξνουτύρ [Καρίτσα, Πρέβεζα] | του ξνότρου [Στροφυλιά] | του αρτμί [Καρίτσα] | ι καψιάς [Μηλίνα].

κοκκινατέρα / αρρώστια των γιδιών || Ρούμελη: η κουκιναντέρα [Λιλαία].

κολάστρα / πρωτόγαλα (ALE) || Πελοπόννησος: η κολάστρα [Αγία Άννα, Αλποχώρι] | η κολόστρα [Κανδήλα, Λαγκάδια, Ροεινό, Σκεπαστό, Τρόπαια] | η κουλάστρα [Βρέσθενα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | η γαλόστρα [Αλποχώρι] | το κολοστρόγαλο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η γκουλιάστρα [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η γκλιάστρα [Ωραιόκαστρο] | η κλάστρα [Μακρινή] | η κουλάστρα [Αμφίκλεια, Σταγιάδες] | η κουλιάστρα [Κανάλια, Μασχολούρι, Πάργα] | η κουράστρα [Μηλίνα] | η κλιόστρα [Μέγαρα] | η κλιάστρα [Γέρμας, Έλατος, Πρέβεζα, Σιάτιστα] | η πρωτογαλιά [Θαρούνια] | η προυτουγαλιά [Μακρινή, Στροφυλιά] | η πουρτουγαλιά [Στροφυλιά]. || Κρήτη: ο τυρεύτης [Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: η αγνιά [Νέο Χωριό].

κονάκι / σκηνή ή καλύβα του βοσκού || Ρούμελη: το κονάκι [Δελβινάκι, Πάργα]. || Κρήτη: το κονάκι [Ανώγεια].

κοντοκάδη / πιο πλατιά και πιο κοντή από την κάδη – σε αυτή στραγγίζουν το γάλα || Ρούμελη: η κουντουκάδ [Κουμαρίτσι].

κοντόφουρκες / ξύλα που χρησιμοποιούν στην κατασκευή του μαντριού || Ρούμελη: οι κουντουφούρκις [Κουμαρίτσι].

κοπάδι (ALE) || Πελοπόννησος: το κοπάδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πηγή, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός] | η κοπή [Αλποχώρι] | η στάνη [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Κανδήλα, Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό, Τσέρια, Φενεός] | το μπουλούκι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα] | α πράση [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α κατούνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α κοκή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κοπάδι [Θαρούνια, Πηγή] | του κουπάδ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η κουπή [Γέρμας, Κανάλια] | η στάνη [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η σταν [Αγία Ευθυμία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Χουλιαράδες] | το μπουλούτσι [Θαρούνια] | του μπλουκ [Αγία Ευθυμία, Μακρινή, Στροφυλιά] | το βιο [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το κοπάδι [Άγιος Βασίλειος] | το κουράδι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος]. || Κυπρος: το κοπάιν [Νέο Χωριό] | το κουπάδιν [Μουτουλλάς] | το κουπάιν [Πάνω Λεύκαρα] | τα κουπάδκια [Άγιος Νικόλαος*].

κοπριά (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: η κοπριά [Αμπελιώνα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | α κροπία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α κρόπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η κοπριά [Δελβινάκι, Θαρούνια, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | η κουπριγιά [Τιθορέα] | η κουπριά [Αγιά, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η κουπρά [Έλατος, Σιάτιστα] | η κροπία [Μέγαρα] | ου κόπρους [Γουριά] | τα κόπρια [Αγία Παρασκευή, Κανάλια, Μασχολούρι] | τα κόπριγια [Δαύλεια] | σκούπρα [Δελβινάκι]. || Κρήτη: η κοπριά [Μιαμού, Σάσαλος] | η κοπριγιά [Ανώγεια] | η κοπρά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η κοπρέ [Αποδούλου] | η κορπέ [Εμπρόσνερος] | οι κοπρές [Μάρθα, Σέλλες]. || Κυπρος: η κοπριά [Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Τσάδα] | το κόπριν [Γαστριά*, Μουτουλλάς].

κοράκι / μαύρη μεμβράνη στα ούλα των ζώων || Κρήτη: το κοράκι [Μάρθα] | το κοράκιο [Παλαιοχώρα].

κόρδα / η είσοδος της στρούγκας || Ρούμελη: η κόρδα [Σταυροδρόμι, Στροφυλιά].

κόρδιασμα / αυλή μαντριού || Πελοπόννησος: το κόρδιασμα [Ροεινό, Ρούτσι].

κορίτα / ποτίστρα ζώων, συνήθως από σκαλισμένο κορμό δέντρου || Πελοπόννησος: η κορίτα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Λαγκάδια] | ο κορίτος [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Μαγούλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | η καρούτα [Κρέστενα, Λαγκάδια] | η κουρίτα [Λυγουριό] | το κορίτο [Μάλη, Ρούτσι] | α κουβέα [Πραστός] | α κορίτα [Πέρα Μέλανα] | α κοζίτα [Πέρα Μέλανα] | α κουρίτα [Πέρα Μέλανα] | α κουζίτα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η κορίτα [Τσαμαντάς] | η κουρίτα [Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χρυσοβίτσα] | η καρούτα [Αμφίκλεια, Μασχολούρι, Πάργα, Σιάτιστα, Χρυσή] | το κορίτι [Τσαμαντάς] | τα κουρίτια [Αγία Ευθυμία, Γραμματικού] | ο κορίτος [Πάργα] | ι κουρίτους [Κανάλια].

κουδούνι / γιδοπροβάτων || Πελοπόννησος: το κουδούνι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η κουδούνα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Δολιανά] | το κουντούνι [Θαλάμες, Προάστιο] | α κουδούνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το κουδούνι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του κδουν [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γραμματικού, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | του γκδουν [Σιάτιστα, Στροφυλιά] | η κουδούνα [Δραμεσιοί, Τσαμαντάς] | του κουδούν [Αγία Παρασκευή, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα] | η κδούνα [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Πρέβεζα, Τιθορέα] | η γκδούνα [Χουλιαράδες] | του γκδούν [Χουλιαράδες] | του κουδούν [Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το κουδούνι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Μάρθα] | το κουντούνι [Ανατολή] | το λέρι [Θεοδώρα, Παλαιοχώρα] | η λέρα [Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: το κουδούνιν [Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].

κουλιάντσα / αρρώστια στα άντερα των γιδοπροβάτων || Ρούμελη: η κουλιάντσα [Μηλίνα] | η κουλιάτζα [Αγιά].

κούμπλα / πέτρινη ποτίστρα στη βρύση || Πελοπόννησος: η κούμπλα [Αμπελιώνα].

κούρεμα || Πελοπόννησος: το κούρεμα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βεργαδαίικα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο κούρος [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | α κουρά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α κουριά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α κουζά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο κούρε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το κούρεμα [Άγιος Λουκάς, Δολό, Θαρούνια, Τσαμαντάς] | του κούριμα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Γουριά, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η κουρά [Αμφίκλεια] | ο κούρος [Μέγαρα] | ου κούρους [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δαύλεια, Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Χρυσοβίτσα] | ι κούρους [Μηλίνα]. || Κρήτη: η κουρά [Ανώγεια].

κουρεμάδα / δίχρονη κατσίκα || Πελοπόννησος: η κουρεμάδα [Τρόπαια].

κουρευτάδες / ζώων || Πελοπόννησος: οι κουρευτάδες [Βρέσθενα, Κέρτεζη, Φενεός]. || Ρούμελη: οι κουριφτάδις [Μηλίνα]. || Κρήτη: οι κουράρηδες [Ανώγεια].

κουρεύτρα / διχαλωτό παλούκι που κρατάει τα γίδια από το σβέρκο στο κούρεμα || Ρούμελη: η κουρεύτρα [Γουριά] | η γδουκουρεύτρα (για γίδια) [Αγία Ευθυμία].

κούτουλας / δοχείο-μέτρο χωρητικότητας γάλακτος || Πελοπόννησος: ο κούτουλας [Βρέσθενα, Κανδήλα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Τρόπαια] | το κουτούλι [Βρέσθενα, Δολιανά, Πιάνα, Ρούτσι] | ο κούτουλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο κούτουλας [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | ου κούτλας [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Λιλαία, Μακρινή, Τιθορέα] | ι κούτλας [Κανάλι] | ου κούτλας [Λιλαία].

κόφτης / πλατύ ξύλο σαν κουπί για το ανακάτεμα του κεφαλοτυριού στο κακάβι || Πελοπόννησος: ο κόφτης [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Θαλάμες, Προάστιο, Τσέρια].

κρατημάρα / αρρώστια των γιδοπροβάτων - δεν μπορούν να περπατήσουν || Ρούμελη: η κρατημάρα [Αγία Παρασκευή] | η κρατμάρα [Μακρολίβαδο, Σταγιάδες] | η γκρατμάρα [Δαύλεια].

κρεμανταλάς / ξεραμένη δεντροκορφή μπηγμένη στο χώμα, με προεξοχές κλαδιά-κρεμαστάρια για να κρεμούν οι βοσκοί διάφορα πράγματα || Πελοπόννησος: ο κρεμανταλάς [Βρέσθενα, Δολιανά, Καρυά, Τσέρια] | ο κρεματζαλάς [Τρόπαια] | ο κρεμανταλά [Πέρα Μέλανα] | ο κραμανταλά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ου κριμανταλάς [Αμφίκλεια] | ου στάλιαγκας [Στροφυλιά].

κριάρι / λέγεται έτσι το αρσενικό πρόβατο πάνω από 18 μηνών (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το κριάρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το κριγιάρι [Προάστιο] | το κζάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο ούρτε [Πέρα Μέλανα] | ο ούρζε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το κριάρι [Θαρούνια, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του κριάρ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μεσούντα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το κριγιάρι [Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | του νταμάρ [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: το κριάρι [Άγιος Γεώργιος] | το κριγιάρι [Ανατολή, Τύλισος] | ο κριγιός [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Μάρθα, Παλαιοχώρα] | οι κριγοί [Θεοδώρα]. || Κυπρος: ο κούελλος [Βάσα Κοιλανίου, Ψεματισμένος].

κριαρόπουλο / μικρό κριάρι || Ρούμελη: το κριγιαρόπουλο [Ωραιόκαστρο].

κρούτα / πρόβατα με κέρατα || Ρούμελη: τα κρούτα [Κουμαρίτσι].

κύπρια / μπρούτζινα κουδούνια για τα γίδια || Ρούμελη: τα κύπρια [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Στυλίδα, Χρυσοβίτσα] | τα κυπριά [Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | τα τσύπρια [Δαύλεια] | τα κυπρέλια [Πρέβεζα] | τα άρματα [Μακρινή].

κύπρος / μεγάλο μπρούτζινο κουδούνι || Ρούμελη: ο κύπρος [Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου κύπρους [Γουριά, Καρίτσα, Μασχολούρι, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα].

κωλόκουρα / κουρεμένα μαλλιά από την κάτω πλευρά των ζώων || Πελοπόννησος: τα κωλόκουρα [Αλποχώρι, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα κουλόκρα [Τιθορέα] | τα κουλόκρια [Κανάλια] | τα κλόκουρα [Έλατος, Σταγιάδες] | τα κουλουκούρια [Σταγιάδες] | το κωλοκούρι [Μέγαρα]. || Κρήτη: οι κωλοκουρίδες [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια].

κωλόκουρο / το κούρεμα της πίσω και κάτω πλευράς του ζώου || Πελοπόννησος: το κωλόκουρο [Κανδήλα, Κανδήλα] | το κωλόκουρε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το κωλόκουρο [Πάργα, Σταυροδρόμι] | το κωλοκούρι [Πάργα] | το κουλόκουρο [Τσαμαντάς] | του κλόκουρου [Χρυσή] | το κωλοκούρεμα [Δολό, Μέγαρα] | του κουλουκούρσμα [Αγία Ευθυμία, Μεσούντα, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | του κουλουκόρισμα [Δραμεσιοί] | του κλουκούρσμα [Χρυσή] | του κουλούκρισμα [Στροφυλιά]. || Κρήτη: κουλικουρέ [Παλαιοχώρα].

λαγκαβί / σημάδι στο αυτί των ζώων, για να γνωρίζει ο τσοπάνης τα κοπάδι του || Ρούμελη: του λαγκαβί [Μηλίνα].

λεβετόξυλο / οριζόντιο ξύλο πάνω σε δυο φούρκες όπου κρεμούν το λεβέτι με το γάλα || Πελοπόννησος: το λεβετόξυλο [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Ροεινό, Σκεπαστό, Τρόπαια].

λεσιά / πόρτα στο μαντρί || Πελοπόννησος: η λεσιά [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η λιάσα [Δραμεσιοί, Πάργα, Τσαμαντάς] | η ζαβόρτσα [Έλατος] | η ζαβόρντζα [Σταγιάδες].

λέχος / γούρνα με διαλυμμένη σε νερό κοπριά - εκεί έπλεναν το βρόμικο κουρεμένο μαλλί των προβάτων, για να φύγει ο πίνος || Πελοπόννησος: ο λέχος [Αμπελιώνα, Στεμνίτσα].

λιανοκούδουνα / κουδούνια για κατσίκια || Πελοπόννησος: τα λιανοκούδουνα [Τρόπαια].

λιανώματα / τα αρνοκάτσικα || Πελοπόννησος: τα λιανώματα [Αμπελιώνα, Ροεινό]. || Ρούμελη: τα λιανά [Μηλίνα].

λιβάδι (ALE) || Πελοπόννησος: το λιβάδι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Κέρτεζη, Μάλη, Μελιγού, Ροεινό, Σκεπαστό, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το λιβάιδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το λιβάδι [Σταυροδρόμι] | του λβαδ [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Λιλαία, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του λιβάδ [Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | το τσαΐρι [Μέγαρα] | του τσαΐρ [Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: το λιβάδι [Σέλλες].

λιθαρόστρουγκα || Πελοπόννησος: η λιθαρόστρουγκα [Ροεινό] | α λιθαρόστουγκα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].

λόιδο / τούφα μαλλιού || Πελοπόννησος: το λόιδο [Βρέσθενα, Ροεινό] | το όιδα [Πέρα Μέλανα] | α οΐδα [Πέρα Μέλανα] | α ουΐδα [Πέρα Μέλανα].

λόντζα / για να μένουν τα πρόβατα το χειμώνα || Πελοπόννησος: η λόντζα [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | η λότζα [Μάλη]. || Ρούμελη: η λόντζα [Πρέβεζα].

μαγκούρα / με το κεφάλι της πιάνουν τα κατσίκια από το λαιμό || Πελοπόννησος: η μαγκούρα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι, Μαγούλα, Νεοχώρι, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | η λαγούσα [Δροσοπηγή, Καλούσι, Σκεπαστό] | η λαγούσια [Λαγκάδια] | η λαιμούσια [Λαγκάδια] | η λαγουσίτσα [Αλποχώρι] | η λάβγα [Κανδήλα] | η λαγκόραβδα [Δολιανά] | α μαγκούρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αγκραΐτσα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η μαγκούρα [Δελβινάκι, Σταγιάδες, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | η στραβουλέκα [Μηλίνα, Στροφυλιά] | η στραβουλέγκα [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: η κατσούνα [Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα, Παλαιοχώρα].

μαλάκα / άσπρο ανάλατο τυρί από αιγοπρόβειο γάλα || Κρήτη: η μαλάκα [Άγιος Γεώργιος, Μάρθα, Παλαιοχώρα].

μανάρα / οικόσιτη προβατίνα || Ρούμελη: η μανάρα [Χρυσοβίτσα].

μανάρι / θρεφτάρι || Πελοπόννησος: το μανάρι [Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Πιάνα, Ροεινό] | το μανάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το μανάρι [Θαρούνια, Μέγαρα, Σταυροδρόμι] | του μανάρ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | το μανάρικο [Θαρούνια] | το μαλτέζικο [Θαρούνια] | του μπακάτ [Χρυσή]. || Κρήτη: το αναθροφάρι [Παλαιοχώρα] | τα μαρτιά [Άγιος Βασίλειος] | τα κουτρουβάρια [Ανώγεια].

μανούρι / τυρί || Πελοπόννησος: το μανούρι [Δολιανά]. || Ρούμελη: του μανούρ [Έλατος, Σιάτιστα].

μαντένα / η αυλή της λόντζας || Πελοπόννησος: η μαντένα [Βεργαδαίικα].

μαντρατζής / βοηθός βοσκού || Κρήτη: ο μαντρατζής [Ανώγεια].

μαντρί / περιφραγμένος χώρος με μάντρα, ένα μέρος του έχει σκεπή - εδώ βάζουν τα ζώα το χειμώνα || Πελοπόννησος: το μαντρί [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η μάντρα [Βαλύρα, Θαλάμες] | η στάνη [Αγία Άννα, Αγρίδι, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κρέστενα, Λεβίδι, Μάλη, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | το γρέκι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Ροεινό] | το μαντζί [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α κατούνα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το σαράγι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το μαντρί [Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του μαντρί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η μάντρα [Δραμεσιοί] | η στάνη [Μέγαρα] | η σταν [Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | το γρέκι [Μέγαρα, Πάργα] | του γρεκ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Μηλίνα, Χρυσή]. || Κρήτη: η μάντρα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες] | η κούρτα [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: η μάντρα [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].

μαρκάλισμα / ή μαρκάλημα || Πελοπόννησος: το μαρκάλισμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το μάρκαλο [Κανδήλα] | ο μάρκαλε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το μαρκάλισμα [Γουριά, Θαρούνια] | η μαρκάλα [Πάργα] | η μουρκάλα [Αγία Παρασκευή] | το μουρκάλισμα (για τα πρόβατα) [Δολό] | του μαρκάλσμα [Στροφυλιά] | ου μάρκαλους [Στροφυλιά, Χρυσή] | το προυτσάλισμα (για τα γιδοπρόβατα) [Δολό] | του προυτσάλτσμα [Έλατος, Σταγιάδες] | ου πρίτσαλους [Χρυσή] | το σμίξιμο [Σταυροδρόμι].

μαρτίνια / τα οικόσιτα γιδοπρόβατα || Πελοπόννησος: τα μαρτίνια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Καστρί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μάλη, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: τα μαρτίνια [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Μακρινή, Πρέβεζα]. || Κρήτη: τα μαρτάρικα [Άγιος Γεώργιος, Βώροι] | το μαρτί [Ανατολή] | η μαρταρά [Ανατολή] | οι μαρτίδες [Λαμπιώτες] | τα μαρθιά [Παλαιοχώρα].

μαρτινολόγος / βόσκει, με αμοιβή, τα μαρτίνια κάποιων χωριανών που έχουν άλλες δουλειές να κάνουν || Ρούμελη: ου μαρτνουλόγους [Αγία Ευθυμία].

μασταράς / αρρώστια στα μαστάρια των γιδοπροβάτων (μαστίτιδα) || Ρούμελη: ου μασταράς [Δραμεσιοί, Σταγιάδες] | ι μασταράς [Μηλίνα] | η στρουμπάρα [Δράκεια].

μάτουρα / προβατίνα μετά τη δεύτερη γέννα || Ρούμελη: η μάτουρα [Λιλαία].

μαχτό / ανακατεμένα διάφορα φαγώσιμα - τροφή για το γουρούνι || Πελοπόννησος: το μαχτό [Παραδείσια, Στεμνίτσα].

μεστοπροβατίνα / πάνω από τριών χρονών || Πελοπόννησος: η μεστοπροβατίνα [Τρόπαια].

μιλιόρα / προβατίνα στο δεύτερο ή τρίτο χρόνο || Πελοπόννησος: η μιλιόρα [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Ροεινό, Σκεπαστό Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η μελιόρα [Μάλη] | α μπιλιόρα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η μιλιόρα [Θαρούνια, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | η πλιόρα [Μακρινή] | η μπλιόρα [Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Πλατύστομο, Τιθορέα] | η μιόρα [Αγία Ευθυμία] | η μλιόρα [Σιάτιστα, Στροφυλιά].

μιλιόρι / πρόβατο ή γίδι στον τρίτο χρόνο || Πελοπόννησος: το μιλιόρι [Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Ροεινό, Σπαρτιά]. || Ρούμελη: το μιλιόρι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του μλιορ [Μηλίνα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες] | του μπλιορ [Αγιά, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα].

μοσχάρα || Ρούμελη: η μουσκέρα [Πάργα] | η μσχίδα [Πλατύστομο] | η δαμάλα [Σιάτιστα]. || Κρήτη: η μοσχίδα [Μιαμού].

μοσχάρι (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το μουσκάρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι] | το μουσχάρι [Πιάνα] | ο μόκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το μοσχάρι [Δελβινάκι] | το μοσκάρι [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | το μουσκάρι [Πάργα] | του μουσκάρ [Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | το μουσχάρι [Δολό] | του μουσχάρ [Αγία Παρασκευή, Δράκεια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Σιάτιστα] | του μσχαρ [Πλατύστομο, Ραψάνη, Σταγιάδες] | του μπσκαρ [Κανάλια] | του μσκαρ [Γέρμας, Έλατος, Καρίτσα, Μεσούντα, Ραψάνη]. || Κρήτη: το μουσκάρι [Ανατολή, Μάρθα, Σάσαλος, Σέλλες]. || Κυπρος: το κατσελλούιν [Μια Μηλιά*].

μουζιέλι / χρονιάρικο μοσχάρι || Ρούμελη: του μουζιέλι [Δολό].

μουνούχι / μουνουχισμένο αρσενικό ζώο || Πελοπόννησος: το μουνούχι [Σπαρτιά]. || Ρούμελη: του μουνούχ [Έλατος, Κανάλια, Σταγιάδες, Χρυσή] | του μνοχ [Στροφυλιά].

μουνούχισμα / ευνουχισμός || Ρούμελη: του τσουκάλτσμα [Έλατος, Σταγιάδες].

μπακράτσι / δοχείο για άρμεγμα των μαρτινιών || Πελοπόννησος: το μπακράτσι [Μαγούλα, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | η μπακράτσα [Μαγούλα] | η τέσα [Μαγούλα]. || Ρούμελη: το μπακράτσι [Μέγαρα] | το μπαγκράτσι [Μέγαρα] | το μπρακάτσι (για κουβάλημα νερού) [Ωραιόκαστρο] | το μπραγάτσι [Πάργα] | του μπακράτς [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δράκεια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Λιλαία, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Φαρκαδόνα] | του μπαχράτς [Σιάτιστα] | η μπακράτσα [Κουμαρίτσι] | τα μπρακατσούλια [Αγιά, Φαρκαδόνα].

μπαμπακόπιτα / για ζωοτροφή || Ρούμελη: η μπαμπακόπτα [Στροφυλιά].

μπατζαδιόροι / τυροκόμοι || Ρούμελη: οι μπατζαδιόρ [Δραμεσιοί] | οι μπατζαρέοι [Έλατος].

μπάτζος / μερικώς αποβουτυρωμένο άσπρο σκληρό τυρί από γιδοπρόβατα || Ρούμελη: ου μπάτζιους [Σιάτιστα, Χρυσή] | ου μπάτζους [Έλατος] | του μπατζουτύρ [Έλατος, Σταγιάδες].

μπίμπα / μεγάλο χάλκινο κουδούνι για γκεσέμια || Πελοπόννησος: η μπίμπα [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Κανδήλα, Πιάνα, Ροεινό, Τρόπαια, Φενεός] | η πίπα [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα] | η μπίπα [Φενεός]. || Ρούμελη: η πίπα [Τιθορέα] | ου κίπρους [Χουλιαράδες].

μπιμπινέλες / μικρά κουδούνια για προβατίνες || Ρούμελη: οι μπινπινέλες [Δελβινάκι].

μπιρνάκι / αρνί 6-12 μηνών || Πελοπόννησος: το μπιρνάκι [Άγιος Δημήτριος] | το μπερνάτσι [Τρόπαια].

μπιστικός / μισθωτός τσομπάνος || Πελοπόννησος: ο μπιστικός [Σκεπαστό].

μπομπάρι / μαλλιών || Πελοπόννησος: το μπομπάρι [Στεμνίτσα] | του μπουμπάρι [Καστρί]. || Ρούμελη: του μπουμπάρ [Γουριά, Πρέβεζα]. || Κρήτη: το ποπάρι [Παλαιοχώρα].

μπούγλα / δοχείο για γάλα || Ρούμελη: η μπούγλα [Γουριά].

μπούζα / αρρώστια των γιδιών - πρήζονται τα χείλια τους || Ρούμελη: η μπούζα [Λιλαία].

μπουντένι / δοχείο για γκίζα || Ρούμελη: το μπουντένι [Ωραιόκαστρο] | η μπούντενα [Ωραιόκαστρο].

μπροσταροστρούγκι / το μπροστινό μέρος της στρούγκας, εκεί που γίνεται το άρμεγμα || Πελοπόννησος: το μπροσταροστρούγκι [Μαγούλα, Ροεινό, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του μπρουστρουστρούγκ [Στροφυλιά].

μυζηθροκουρούπα / δοχείο για να για να διατηρηθή περισσότερο η μυτζήθρα || Κρήτη: η μυζηθροκουρούπα [Ανώγεια].

μυτζήθρα || Πελοπόννησος: η μυτζήθρα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Θαλάμες, Κρέστενα, Μάλη, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η μουτζήθρα [Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πιάνα, Ροεινό, Φενεός] | η μυζήθρα [Ελληνίτσα, Κέρτεζη, Μυγδαλιά, Σκεπαστό] | η μυζήτρα [Προάστιο, Τσέρια] | α αφόκιουρη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αφόκιουζη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η μυτζήθρα [Δραμεσιοί, Μασχολούρι] | η μυζήθρα [Δαύλεια, Πάργα] | η μετζήθρα [Θαρούνια] | η μζήθρα [Γουριά, Μακρινή, Καρίτσα, Μακρολίβαδο, Χρυσοβίτσα] | η μπζήθρα [Αγία Ευθυμία, Μακρινή] | η μτζήθρα [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Στροφυλιά, Πρέβεζα] | η μεζύθρα [Μέγαρα] | η γκίζα [Δελβινάκι, Δολό, Δραμεσιοί, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Χρυσή, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η μυζήθρα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | τα τυρομύζηθρα [Θεοδώρα]. || Κυπρος: η αναρή [Γαστριά*, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | οι αναράες [Βάσα Κοιλανίου].

μυτζηθρόπανο || Πελοπόννησος: το μυτζηθρόπανο [Τρόπαια] | το μουτζηθρόπανο [Βεργαδαίικα, Δολιανά] | το μουτζηθροπάνι [Βρέσθενα, Λυγουριό, Ροεινό] | το μυτζηθροπάνι [Λεβίδι].

μυτζηθρόπιτα || Πελοπόννησος: η μυτζηθρόπιτα [Αλποχώρι] | η μυζηθρόπιτα [Σκεπαστό]. || Κρήτη: η μυζηθρόπιτα [Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσ, Μιαμούι, Σέλλες] | το μπουρέκι [Βώροι].

μυτζηθροσάνιδα / ξύλινα καλούπια για την παρασκευή μυτζήθρας || Ρούμελη: τα μτζηθρουσάνδα [Στροφυλιά] | τα μτζηθρουκαθίσματα [Στροφυλιά] | τα μτζηθρουπατήματα [Στροφυλιά].

νταλάκι / άνθρακας, αρρώστια των ζώων || Ρούμελη: το νταλάκ [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: το καρβούνι [Θεοδώρα] | το σπληνόκακο [Θεοδώρα]. || Κυπρος: η βλαγγάρα [Πάνω Λεύκαρα].

νταμάρια / τα αρσενικά κριάρια και τραγιά || Ρούμελη: τα νταμάρια [Αγία Ευθυμία].

νυχτοβοσκή / η νυχτερινή βοσκή του κοπαδιού || Ρούμελη: η νυχτουβουσκή [Μηλίνα] | ο σκάρος [Τσαμαντάς] | ου σκάρους [Γουριά, Έλατος, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το νυχτοτάγισμα [Ανώγεια].

νυχτόσκαρο / νυχτερινό σκάρισμα || Πελοπόννησος: το νυχτόσκαρο [Βρέσθενα, Κανδήλα].

ξεκαλοκαίριασμα || Ρούμελη: το ξεκαλοκαίριασμα [Σταυροδρόμι] | του ξικαλουκαίριασμα [Λιλαία].

ξελόντζα / σκεπασμένο μαντρί || Πελοπόννησος: η ξελόντζα [Κανδήλα, Κέρτεζη, Στεμνίτσα] | η ξελότζα [Στεμνίτσα].

ξεχειμώνιασμα || Πελοπόννησος: το ξεχειμώνιασμα [Βεργαδαίικα].

ξίνα / ξινισμένο γάλα για παραγωγή βούτυρου || Ρούμελη: η ξίνα [Γουριά].

ξινόγαλα (ALE) || Πελοπόννησος: το ξινόγαλα [Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το ξινόγαλο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Μυγδαλιά, Ροεινό, Τρόπαια] | το ξινόγαλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ξινόγαλο [Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ξνόγαλου [Γουριά, Γραμματικού, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξινόγαλου [Αγία Παρασκευή, Μεσούντα] | του κουπανόγαλου [Στυλίδα] | το σερπέτι [Δολό] | η ντάλα [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το ξινόγαλο [Άγιος Βασίλειος, Μάρθα].

ξινομυζύθρα / την έφτιαχναν με γάλα που είχε ξινίσει από τη ζέστη || Κρήτη: η ξινομυζύθρα [Άγιος Γεώργιος].

ξιποταρά / ξύλινο εργαλείο τυροκομίας σχήματος Λ || Κρήτη: η ξιποταρά [Σέλλες].

ξυλοκαρδάρα || Πελοπόννησος: η ξυλοκαρδάρα [Σκεπαστό].

οξωγάλαρο || Πελοπόννησος: το οξωγάλαρο [Σκεπαστό].

ούρδα / σκληρό τυρί που βγαίνει από τυρόγαλα || Ρούμελη: η ούρδα [Έλατος, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο].

παγανιά / πρόχειρο μαντρί || Πελοπόννησος: η παγανιά [Λαγκάδια, Μυγδαλιά].

παπίρι / από κέρατο ή ξύλο, για το κούμπωμα της κουδούνας || Πελοπόννησος: το παπίρι [Τρόπαια].

παρμάρα / λοιμώδης αγαλαξία, αρρώστια των γιδοπροβάτων - παραλύουν τα πόδια τους || Ρούμελη: η παρμάρα [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γουριά, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η παραμάρα [Δολό, Πηγή, Χουλιαράδες, Χρυσή] | ου παρμός [Στροφυλιά] | ι παρμός [Μηλίνα].

πατσιούρι / μικρό ξύλινο, δοχείο που μέτραγαν το γάλα, ίσο περίπου με μισό κιλό || Πελοπόννησος: το πατσιούρι [Ρούτσι].

πάχνισμα / τάισμα των οικόσιτων ζώων || Ρούμελη: το πάνθιασμα [Δολό]. || Κρήτη: το πάχνισμα [Τύλισος].

πάχτος / το νοίκι του βοσκότοπου ή της καλλιεργούμενης γης || Κρήτη: ο πάχτος [Ανατολή, Τύλισος].

πεδούκλι || Πελοπόννησος: το πεδούκλι [Αλποχώρι] | το γουστέκι [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του πιδούκλ [Γέρμας] | ου πέδικλους [Έλατος]. || Κρήτη: τα μπέρδουκλα [Θεοδώρα].

πετρόστρουγκα || Πελοπόννησος: η πετρόστρουγκα [Βρέσθενα].

πέτσα / γάλακτος || Πελοπόννησος: η πέτσα [Αλποχώρι, Ροεινό, Τρόπαια] | η κορφή [Ροεινό, Τρόπαια] | η χόχλιτσα [Τσέρια]. || Ρούμελη: η πάνα [Πάργα, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: η τσίπα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

πέτσα / γιαουρτιού || Πελοπόννησος: η τσέπα [Λυγουριό].

πίνακας / σε αυτόν πλάθουν τη μυτζήθρα || Κρήτη: ο πίνακας [Ανατολή, Ανώγεια].

πίνος / βρόμα στο μαλλί του πρόβατου || Πελοπόννησος: ο πίνος [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κανδήλα, Σαρακίνι, Στεμνίτσα] | η σαριά [Βρέσθενα, Ρούτσι] | το σαζί [Πέρα Μέλανα] | το σαρί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο κίνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο πίνε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ου πίνους [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δομνίστα, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Χρυσοβίτσα] | ο νιπός [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | η σαριά [Αγιά, Δράκεια, Δραμεσιοί, Μηλίνα, Πάργα, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα] | ου σιάρβους [Σιάτιστα] | η σάρβα [Χρυσή] | ου σούκους [Ραψάνη, Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο μαρόλιπος [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | ο μαρόλουπος [Μάρθα].

πίπιζες / μεγάλα κουδούνια για γκεσέμια || Πελοπόννησος: οι πίπιζες [Στεμνίτσα].

πισωστρούγκι / το πίσω μέρος της στρούγκας || Πελοπόννησος: το πισωστρούγκι [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του πισουστρούγκ [Δαύλεια, Στροφυλιά].

πλοκαριά / ξύλινο πλέγμα από ξύλα λυγαριάς, πλατάνου ή πουρναριού - σκελετός τοίχου σε τσοπάνικη καλύβα || Ρούμελη: η πλοκαριά [Τσαμαντάς].

πλύμα / το υγρό που στραγγίζει από την τσαντίλα και μετά το βράζουν για να γίνει η μυτζήθρα || Ρούμελη: το πλύμα [Θαρούνια].

ποκάρι / το μονοκόμματο μαλλί από το κούρεμα ενός πρόβατου || Πελοπόννησος: το ποκάρι [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Μελιγού, Ροεινό, Στεμνίτσα] | το μποκάρι [Λαγκάδια] | το ποκάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ποκάρι [Δολό, Πάργα, Σταυροδρόμι] | του πουκάρ [Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Μεσούντα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πλουκάρ [Ραψάνη, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το ποκάρι [Άγιος Γεώργιος] | το κοκάρι [Ανατολή].

ποριά / είσοδος στη στρούγκα, στο περιβόλι, σε κάποιο χώρο || Πελοπόννησος: η ποριά [Αμπελιώνα, Τρόπαια] | η μποριά [Αλποχώρι, Κρέστενα, Ρούτσι] | η αμποριά [Δροσοπηγή, Λεβίδι, Πιάνα, Ροεινό]. || Ρούμελη: η ποριά [Πάργα, Τσαμαντάς] | η αμπουριά [Αγία Ευθυμία, Κανάλια] | η μπουριά [Κανάλια, Χρυσοβίτσα] | η πουριά [Γέρμας, Δραμεσιοί, Κανάλια, Χουλιαράδες] | η πουρά [Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο πόρος [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα] | το πορί [Μάρθα].

πορόκλαδο / για το κλείσιμο του πόρου (εισόδου) της μάντρας || Κρήτη: το πορόκλαδο [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή].

πορόκλι / είσοδος της λόντζας || Πελοπόννησος: το πορόκλι [Ρούτσι].

ποτιτσιόνας / εκεί ήταν η κορίτα || Πελοπόννησος: ο ποτιτσιόνας [Βρέσθενα].

προβατίνα / λέγεται έτσι πάνω από 18 μηνών (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: η προβατίνα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | η προβάτα [Βρέσθενα, Θαλάμες, Ρούτσι, Τρόπαια, Τσέρια] | α προβάτα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η προβατίνα [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πάργα] | η προυβατίνα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η προυβατσίνα [Σιάτιστα] | η προβάτα [Θαρούνια] | η πρατίνα [Άγιος Νικόλαος, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η πατίνα [Σταγιάδες] | η μπιτιλίνα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η προβατίνα [Άγιος Βασίλειος, Βουλγάρω, Βραχάσι, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] | η προβάτα [Ανατολή, Τύλισος]. || Κυπρος: η κουβέλλα [Άγιος Νικόλαος*, Λάπηθος*] | η κουέλλα [Πάνω Λεύκαρα] | η αμαλλίνα [Άγιος Νικόλαος*].

πρόβατο (ALE, Buck list) || Πελοπόννησος: το πρόβατο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το προύατε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πρόβατο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πρόβατου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | τα πράτα [Άγιος Λουκάς, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Στυλίδα]. || Κρήτη: το πρόβατο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: το πρόβατον [Έμπα, Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].

προβατοβοσκός || Πελοπόννησος: ο προβατοβοσκός [Βρέσθενα, Θαλάμες] | ο προβατάρης [Πιάνα, Ροεινό, Σκεπαστό] | ο προβατάρη [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο προβατάζη [Τυρός]. || Ρούμελη: ο προβατάρης [Θαρούνια] | ου προυβατάρς [Αγία Ευθυμία, Δαύλεια, Μακρινή, Ραψάνη, Στροφυλιά] | ο πρατάρης [Θαρούνια] | ου πρατάρς [Γουριά, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Στυλίδα] | ου τσουπάνς [Γουριά]. || Κρήτη: ο προβατάρης [Παλαιοχώρα].

προβατόμαλλο || Πελοπόννησος: το προβατόμαλλο [Αμπελιώνα, Κρέστενα, Σκεπαστό, Φενεός].

προβατοψάλιδο || Πελοπόννησος: το προβατοψάλιδο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το προβατοψάλιδο [Δολό] | του προυβατουψάλδου [Κανάλια, Σταγιάδες] | του κουρουψάλδου [Άγιος, Γραμματικού, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Χουλιαράδες] | του κουρουψάλιδου [Στροφυλιά].