Λεξικό των διαλέκτων (ν-π)

 

 

λεξικό των διαλέκτων

 

γλωσσογεωγραφικά της ρωμαίικης λαογραφίας

ν - π

 

Δημήτρης Λιθοξόου

 

Οκτώβριος 2024

 

Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.

Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου

Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς

Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης

 

νάζι || ιδιότητες || Πελοπόννησος: το νάζι [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το νάζι [Πάργα] | του ναζ [Σιάτιστα, Σταγιάδες].

νάκα / φορητή κρεμαστή κούνια - με αυτή έπαιρναν οι γονείς το μωρό μαζί τους στις αγροτικές δουλειές || η γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: η νάκα [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μάλη, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | α νάκα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α νανάκα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νάκα [Αμφίκλεια] | η μελούτη (από γίδινο τομάρι) [Θαρούνια].

νάμα / το κρασί της μετάληψης || θρησκεία || Πελοπόννησος: το άναμα [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: του ανάμα [Γραμματικού, Μέγαρα, Πάργα, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το νάμα [Θεοδώρα, Μιαμού].

νάνος || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο νάνος [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: ου νάνους [Μακρινή].

νανουρίσματα || η γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: τα νανουρίσματα [Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Πάκια]. || Ρούμελη: τα νανουρίσματα [Δελβινάκι, Σιάτιστα, Στροφυλιά]. || Κρήτη: τα ναναρίσματα [Άγιος Βασίλειος].

ναπολεόνια / παλιά γαλλικά χρυσά νομίσματα || πλούτος-χρήματα || Ρούμελη: ναπολεόνια [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: τα ναπολεόνια [Παλαιοχώρα].

ναργιλές || αταξινόμητα || Ρούμελη: ου αργιλές [Κιλελέρ].

νάχτι / τα μετρητά της προίκας || ο γάμος || Πελοπόννησος: το νάχτι [Ελληνίτσα, Καστρί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το νάχτι [Μέγαρα] | του ναχτς [Σιάτιστα] | του τράχουμα [Γέρμας].

νεκροκέρι || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το νεκροκέρι [Παραδείσια].

νεκροκρέβατο || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το νεκροκρέβατο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Φενεός]. || Ρούμελη: το νεκροκρέβατο [Πάργα] | του νικρουκρέβατου [Λιλαία, Μακρινή] | ο κράβατος [Μέγαρα, Πάργα] | ο κρέβατος [Μέγαρα]. || Κρήτη: ο κρέβατος [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το καθελέτο (είναι της εκκλησίας - για τη μεταφορά του νεκρού) [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, ] | το καδελέτο [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα] | το καθεγλέτο [Βραχάσι] | το κασελέτο [Ανώγεια].

νεκροπάνι || ο θάνατος || Ρούμελη: το νεκροπάνι [Ωραιόκαστρο].

νεκροπάπουτσα / φτηνά παπούτσια για τους νεκρούς || ο θάνατος || Ρούμελη: τα νεκροπάπουτσα [Ωραιόκαστρο].

νεκρόσκουτα / τα ρούχα του νεκρού || ο θάνατος || Πελοπόννησος: τα νεκρόσκουτα [Αμπελιώνα, Κανδήλα, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | τα θανατήκια [Άγιος Δημήτριος] | τα θανακίτσα [Πέρα Μέλανα] | τα θανατίτσα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ξιψυχάρια [Κιλελέρ].

νεράγκαθο / το φυτό Dipsacus fullonum || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το νεράγκαθο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του νιράγκαθου [Ραψάνη].

νεράιδες || δοξασίες || Πελοπόννησος: οι νεράιδες [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | οι ανεράιδες [Προάστιο] | τα νεραϊδικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βαλύρα, Βρέσθενα, Κρέστενα, Μαγούλα, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | οι ξωθιές [Νεοχώρι] | οι αβούζες [Καρυά] | οι απόξες [Καρυά] |οι αναραΐδε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι αραΐδε [Πέρα Μέλανα] | οι νεράιδε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: οι νεράιδες [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | οι νιράιδις [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Δομνίστα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | οι ξουθκές [Στυλίδα] | οι ξουδκές [Μηλίνα] | οι καλές τσυράδες [Άγιος Λουκάς] | οι κυράδις [Αγία Ευθυμία] | οι καλότχις [Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | οι ξωτικές [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | οι ξωδικιές [Πάργα] | οι παγανές [Μελισσουργοί]. || Κρήτη: οι νεράιδες [Αποδούλου, Θεοδώρα] | οι ανεράιδες [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Βώροι, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες] | οι αναράιδες [Σέλλες] | οι νεράγδες [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα νεραϊδικά [Άγιος Βασίλειος].

νεραϊδόπαιδα || δοξασίες || Πελοπόννησος: τα νεραϊδόπαιδα [Κρέστενα].

νεράσκι / ασκί για νερό || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το νεράσκι [Λεβίδι].

νερατζαθοί || φυτολογικά || Κρήτη: οι νερατζαθοί [Σάσαλος].

νεράτζι || καρποί || Πελοπόννησος: το νεράτζι [Προάστιο] | το νεράντζι [Λυγουριό]. || Ρούμελη: το νεράντζι [Πάργα] | του νιράτζ [Μηλίνα]. || Κρήτη: το νεράτζι [Βώροι].

νερατζιά / το δέντρο Citrus aurantium || χλωρίδα || Πελοπόννησος: η νερατζιά [Κανδήλα]. || Ρούμελη: η νιραντζιά [Σταγιάδες].

νερατζόφυλλα || φυτολογικά || Κρήτη: τα νερατζόφυλλα [Ανατολή, Σιρίλι].

νερό (Swadesh list, Buck list) || η φύση || Πελοπόννησος: το νερό [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το ιό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νερό [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του νιρό [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το νερό [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

νεροβάρελο || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το νεροβάρελο [Δολιανά, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μελιγού, Ροεινό].

νεροβούτσι / δοχείο για το διαχωρισμό λαδιού και νερού στο λιοτρίβι || ελαιοκομία || Κρήτη: το νεροβούτσι [Παλαιοχώρα].

νεροκάλαμο / το φυτό Phragmites australis || χλωρίδα || Ρούμελη: του νιρουκάλαμου [Μικρό Βουνό].

νεροκάρδαμο / το φυτό Nasturtium officinale || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το νεροκάρδαμο [Λυγουριό].

νεροκολοκύθα / φυτά του γένους Lagenaria || καρποί || Πελοπόννησος: η νεροκολοκύθα [Βρέσθενα, Δολιανά, Κρέστενα, Μαγούλα, Προάστιο] | α θιά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ιθά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νιρουκουλόκθα [Καρίτσα] | η νιρουκλόθκα [Γέρμας]. || Κρήτη: ο τζούκος [Άγιος Γεώργιος] | ο τσούκος [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Μιαμού] | η τζουκιά [Άγιος Γεώργιος].

νερόκοτα / τα πουλιά τα πουλιά Gallinula chloropus, Rallus aquaticus, Fulica atra || πανίδα || Πελοπόννησος: η νερόκοτα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νιρόκουτα [Κουμαρίτσι, Λιλαία].

νερολόγος / μοιράζει με τη σειρά στα αυλάκια το νερό για το πότισμα των χωραφιών || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο νερολόγος [Κανδήλα, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο νεροκράτης [Καρυά] | ο νεροπούλος [Σκεπαστό] | ο ποτιστής [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: ο νερουλάς [Πάργα] | ο νεροπούλος [Πάργα] | ου νιρουλόους [Γραμματικού] | ι νιρουκράτς [Μηλίνα] | ο αυλακάς [Πηγή].

νερόμυλος || ο μύλος || Πελοπόννησος: ο νερόμυλος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Φενεός]. || Ρούμελη: ο νερόμυλος [Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου νιρόμλους [Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Ραψάνη, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νιρόμπλους [Στυλίδα] | ου νιρόμυλους [Αγία Παρασκευή, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | ι νιρόμυλους [Μηλίνα] | ου νιρόμλς [Λιλαία] | ι νιρόμλους [Αγιά] | του νιρουμύλ [Αμφίκλεια, Γουριά, Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο νερόμυλος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα].

νεροποντή || η φύση || Πελοπόννησος: το θεοπόντι [Αμπελιώνα] | το κοκόρογο [Κανδήλα] | α πογκή [Πέρα Μέλανα] | το θεοπόγκι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ρέφα [Πέρα Μέλανα, Πραστός] | το ζιπάδι [Πέρα Μέλανα] α ζική [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νεροποντιά [Τσαμαντάς] | του νιρουπόντ [Χρυσή] | του γκαζέπ [Κανάλια, Χρυσή] | η νταραχάριτση [Μέγαρα] | το ντουφάνι [Τσαμαντάς] | ου δρόλαπας [Στροφυλιά] | ι δόρλαπας [Μηλίνα]. || Κρήτη: η τσίκνη [Θεοδώρα].

νεροπρίονο || ο οικισμός || Ρούμελη: του νιρουπρίουνου [Κουμαρίτσι].

νεροσυρμή || η φύση || Πελοπόννησος: η νεροσουρμή [Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα].

νεροτήγανο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το νεροτήγανο [Βρέσθενα, Λεβίδι].

νεροτριβή || ο οικισμός || Πελοπόννησος: η νεροτριβή [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η νεροτρουβή [Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό] | η νεροτρεβή [Αλποχώρι] | η νερουτριβή [Μάλη] | το νεροτριβιό [Ελληνίτσα] | α νεροτριβή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νεροτριδή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νεροτζιδή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αλιοτριβή [Πέρα Μέλανα] | α αλιοτζιδή [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νεροτριβή [Δελβινάκι] | το νεροτρουβιό [Τσαμαντάς] | η νεροτρουβιά [Δελβινάκι, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | η νιρουτριβή [Γραμματικού, Μεσούντα, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | του νιρουτρουβιό [Γουριά, Πρέβεζα, Τιθορέα] | η νιρουτριβιά [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Λιλαία, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η νιρουτρουβιά [Γουριά] | η ντριστέλα [Αγιά, Άγιος, Δράκεια, Έλατος, Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταγιάδες] | η ντριστίλα [Αγία Ευθυμία, Πάργα] | η δριστίλια [Μέγαρα] | η τριστέλα [Ραψάνη] | η τριστίλα [Πρέβεζα]. || Κρήτη: η νεροτριβή [Παλαιοχώρα].

νεροτριβιάρης || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο νεροτριβιάρης [Τρόπαια]. || Ρούμελη: ου νιρουτρουβιάρς [Γουριά] | ου ντριστιλιάρς [Μακρολίβαδο] | ου ντριστλιάρς [Κιλελέρ].

νεροφαγιά || η φύση || Πελοπόννησος: η νεροφαγιά [Λαγκάδια, Παραδείσια] | το νεροφάημα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νιρουφαγιά [Κανάλια] | η νιρουφαϊά [Έλατος, Σιάτιστα] το νεροφάγωμα [Μέγαρα, Πάργα] | το φάωμα [Πάργα].

νερόφιδο / Natrix natrix || πανίδα || Πελοπόννησος: το νερόφιδο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η νιρουφίδα [Έλατος] | η νιρόφδα [Γραμματικού].

νεροχελώνα || πανίδα || Πελοπόννησος: η νεροχελώνα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η νιρουχιλώνα [Κουμαρίτσι].

νεροχύτης || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: ο νεροχύτης [Αγρίδι, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Καρυά, Λυγουριό, Νεοχώρι, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νεροχύτα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νεροχύτης [Πηγή] | ου νιρουχύτς [Σιάτιστα] | η πλύστρα [Κανάλια]. || Κρήτη: ο νεροχύτης [Τύλισος].

νεύρα / ψυχολογικές αντιδράσεις || φυσιολογικά || Κρήτη: τα νεύρα [Ανατολή].

νευροκαβαλίκεμα || αρρώστιες || Κρήτη: το νευροκαβαλίκεμα [Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Μιαμού] | τα δάκαμα [Άγιος Γεώργιος] | το τρίχισμα [Σάσαλος] | το στρούφισμα [Τύλισος] | το νινοτάραμα [Αποδούλου].

νεφραμιά || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η νεφραμιά [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νεφραμιά [Πάργα] | η νιφραμιά [Γέρμας, Έλατος].

νεφρό (ALE) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το νεφρό [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κρέστενα, Πάκια, Πηγαδάκια, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το νεφρέ [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νεφρό [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του νιφρό [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πρέβεζα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το νεφρό [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Τύλισος] | ο νεφρός [Άγιος Γεώργιος].

νέφτι || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το νέφτι [Κανδήλα, Λεβίδι]. || Κρήτη: το νέφτι [Παλαιοχώρα].

νηροκόσκινο / κόσκινο για το διαχωρισμό της νήρας (ήρας) από το στάρι || γεωργία || Κρήτη: το νηροκόσκινο [Ανατολή].

νησί (Buck list) || η φύση || Πελοπόννησος: το νησί [Εξωχώρι]. || Ρούμελη: το νησί [Πάργα] | του νησί [Μηλίνα]. || Κρήτη: το νησί [Θεοδώρα, Σέλλες].

νια / νέα || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: η νια [Αγία Άννα, Βαλύρα, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μάλη, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Ροεινό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η νια [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στυλίδα, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η νια [Ανατολή, Βουλγάρω, Σάσαλος].

νιάνιαρο || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το νιάνιαρο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: το νιάνιαρο [Δολό].

νιάτα || ιδιότητες || Πελοπόννησος: τα νιάτα [Γυμνό, Δροσοπηγή, Λυγουριό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα νιάτα [Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι, Έλατος, Κανάλια, Μακρινή, Πάργα]. || Κρήτη: τα νιάτα [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα, Σιρίλι] | η νιότη [Βώροι] | τα νεϊκάτα [Θεοδώρα].

νίλα || αταξινόμητα || Ρούμελη: η νίλα [Πάργα, Τσαμαντάς, Χρυσή].

νιογέννητο / νεογέννητο || η γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: το νιογέννητο [Κρέστενα, Λεχαινά] | το γεννησαρούδι [Αλποχώρι, Σκεπαστό] | το γεννησιαρούδι [Τρόπαια]. || Ρούμελη: του νιουγένητου [Φαρκαδόνα] | του νιουγέντου [Βράχα, Δομνίστα, Καρίτσα] | του νιόγινου [Μικρό Βουνό] | του κουπανέλ [Χουλιαράδες, Χρυσή] | η κουπανούσκα [Έλατος] | του φόσνου [Χρυσή] | του λιχούδ [Έλατος] | του γιντσάρκου [Αγιά, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το νιογέννητο [Βουλγάρω, Σέλλες] | το νερόγεννο [Ανώγεια].

νιόνυφη || ο γάμος || Πελοπόννησος: η νιόνυφη [Αμπελιώνα, Ελάτη, Κανδήλα, Λαγκάδια, Λυγουριό, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | η νιόπαντρη [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Πιάνα] | α νιόνυθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νιόνυφη [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | η νιόνυφ [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Σταγιάδες] | η νιόνφ [Έλατος] | η νιόπαντρη [Θαρούνια, Τσαμαντάς] | η νιόπαντρ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Γραμματικού, Κιλελέρ]. || Κρήτη: η νιόνυφη [Σιρίλι].

νιόπαντροι || ο γάμος || Πελοπόννησος: οι νιόπαντροι [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Καστρί, Κρέστενα, Ρούτσι, Σπαρτιά] | τα νιόπαντρα [Κρέστενα] | τα νιόπαντρα [Κρέστενα] | οι νιόγαμπροι [Αγία Άννα, Αρχαία Φενεός, Μάλη, Πάκια, Προάστιο, Τσέρια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα νιογάμπρια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | τα νιόγαμπρα [Σπαρτιά] | οι νιογάμπροι [Εξωχώρι, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | οι νιόνυφοι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο, Ροζενά, Σαρακίνι] | τα νεονύφια [Αμπελιώνα, Μαγούλα] | τα νιονύφια [Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: οι νιόπαντροι [Άγιος Λουκάς] | τα νιόπαντρα [Βράχα, Δαύλεια, Κουμαρίτσι, Μικρό Βουνό, Πάργα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες] | οι νιόπαντρ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Δαύλεια, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χουλιαράδες] | τα νιουνύφια [Μακρινή] | τα νιόνυφα [Γουριά, Κουμαρίτσι, Ωραιόκαστρο] | τα νιόνφα [Άγιος Νικόλαος, Δομνίστα, Μακρολίβαδο, Πρέβεζα] | οι νιόνυφοι [Θαρούνια] | οι νιόνυφ [Μακρινή, Μασχολούρι, Φαρκαδόνα] | οι νιονφ [Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Χρυσοβίτσα] | τα νιόγαμπρα [Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | τα νιουγάμπρια [Μελισσουργοί, Σταγιάδες] | το γαμπρολόι [Δολό]. || Κρήτη: οι νιόπαντροι [Ανατολή, Βουλγάρω, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | οι νιόνυφοι [Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | οι καινουριοπαντρεμένοι [Παλαιοχώρα].

νιος /νέος || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο νιος [Αγία Άννα, Βαλύρα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό, Προάστιο, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: ο νιος [Δολό, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου νιος [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γουριά, Έλατος, Μακρινή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα] | ι νιος [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο νιος [Ανατολή, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες] | ο νεαρός [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Κελλάρια] | ο ντελικανής [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος] | ο ντελικαλής [Βρύσες, Σέλλες] | ο άγουρος [Εμπρόσνερος] | το τζαναβάρι [Μιαμού].

νισεστές || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο νισεστές [Νεοχώρι]. || Ρούμελη: ο νισεστές [Πάργα] | νισιστέ [Άγιος Λουκάς, Μηλίνα].

νιτερέσο || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νιτερέσο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: το νιτερέσο [Μέγαρα, Πάργα].

νιφτήρα || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η νιφτήρα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ο λαβαμάς [Πάργα].

Νοέμβρης || χρόνος || Πελοπόννησος: ο Νοέμβρης [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Φενεός] | ο Νοέβρης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο Αγιαντριάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα] | ο Κρασομηνάς [Κρέστενα] | ο Μικρομηνάκης [Άγιος Δημήτριος] | ο Χαϊμένος [Κανδήλα] | ο Αντριάς [Καστρί, Μελιγού] | ο Βροχάρης [Κρέστενα] | ο Σποριάς [Κρέστενα] | ο Μεσοσπορίτης [Κρέστενα]. || Ρούμελη: ο Νοέμβρης [Θαρούνια] | ο Νοέβρης [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | ου Νουέμβρς [Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Μακρινή, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | ι Νουέμβρς [Δράκεια] | ο Αντριάς [Τσαμαντάς] | ου Αντριάς [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γραμματικού] | ο Αϊαντριάς [Πηγή] | ου Αϊαντριάς [Λιλαία] | ι Αΐαντριάς [Μηλίνα] | ι Αγιαντριάς [Δράκεια] | ο Παχνιστής [Μέγαρα] | ου Παχνιστής [Έλατος, Μασχολούρι] | ι Παχνιστής [Μικρό Βουνό] | ου Χαμένους [Γραμματικού, Κανάλια, Μεσούντα, Χουλιαράδες] | ο Ταξιάρχης [Δελβινάκι] | ι Ταξιάρχς [Δράκεια] | ο Αηξάρχης [Σταυροδρόμι] | ο Αξιάρχης [Τσαμαντάς] | ο Σποριάς [Θαρούνια] | ου Σπουριάς [Άγιος, Κιλελέρ, Στροφυλιά] | ι Σπουριάς [Δράκεια, Μηλίνα] | ι Βρουχάρς [Δράκεια]. || Κρήτη: ο Νοέμβρης [Λαμπιώτες] | ο Νοέμπρης [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | ο Νεόμπρης [Βώροι, Σέλλες] | ο Κρασομηνάς [Βώροι] | ο Αγαντρέας [Βώροι] | ο Μεσοσπορίτης [Βώροι] | ο Βροχάρης [Βώροι].

νοικάρης || ιδιότητες || Ρούμελη: ο νοικιαστής [Θαρούνια].

νοίκι || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: το νοίκι [Αγία Άννα, Βρέσθενα, Λυγουριό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το νοίτσι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νοίκι [Πηγή] | του νοικ [Κιλελέρ, Χρυσοβίτσα] | του νοίκιου [Γέρμας, Γουριά].

νοίκιασμα || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: το νοίκιασμα [Βρέσθενα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το νοίκιασμα [Θαρούνια] | του νοίκιασμα [Γραμματικού, Χουλιαράδες].

νοικοκυρά || ιδιότητες || Πελοπόννησος: η νοικοκυρά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | η νοικοκερά [Προάστιο] |Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό] | η νοικοτσυρά [Εξωχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η α νοικοτσουρά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νοικοκυρά [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι] | η νοικοτσουρά [Μέγαρα] | η νοικοτσυρά [Θαρούνια] | η νκουκυρά [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Πρέβεζα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η νγκουκυρά [Γέρμας, Έλατος] | η νοικουκυρά [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γουριά, Δαύλεια, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα]. || Κρήτη: η νοικοκυρά [Εμπρόσνερος] | η νοικοκερά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η νοικουκερά [Ανώγεια] | οι νοικοκεράδες [Άγιος Βασίλειος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Σιρίλι, Παλαιοχώρα] | οι νοικουκεράδες [Ανώγεια].

νοικοκύρης || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο νοικοκύρης [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καλούσι, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | ο νοικοτσύρης [Εξωχώρι, Κανδήλα, Λαγκάδια, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νοικοτσούρη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νοικοτσούζη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο νοικοκύρης [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ο νοικοτσύρης [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα] | ου νκουκύρς [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πρέβεζα, ΠρέβεζαΧουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νοικουκύρς [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Φαρκαδόνα, Χρυσή] | ι νοικουκύρς [Αγιά, Δράκεια, Μικρό Βουνό, Κουμαρίτσι] | ι νκουκύρς [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο νοικοκύρης [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | οι νοικοκυρέοι [Κελλάρια].

νοικοκυριό || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νοικοκυριό [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κρέστενα, Μάλη, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το νοικοτσυριό [Τρόπαια, Τσέρια] | η σπιτοσυγύριση [Βρέσθενα] | το νοικοτσουρίε [Πέρα Μέλανα] | το νοικοτσουζίε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το νοικοκυριό [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | του νκουκυριό [Αγία Ευθυμία, Δομνίστα, Έλατος, Μεσούντα, Μηλίνα] | του νγκοκυριό [Γέρμας] | του νοικουκυριό [Χρυσή]. || Κρήτη: το νοικοκυριό [Ανατολή, Σάσαλος, Σέλλες] | το νοικοκεράτο [Σιρίλι] | το νοικουκεράτο [Ανώγεια].

νοικοκυροπούλα || ιδιότητες || Ρούμελη: η νοικουκυρουπούλα [Μικρό Βουνό].

νοικοκυροσύνη || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η νοικοκυροσύνη [Λυγουριό, Πιάνα] | α νοικοτσυροσύνα [Πέρα Μέλανα] | α νοικοτσουροσύνα [Πέρα Μέλανα]. || Κρήτη: η νοικοκεροσύνη [Παλαιοχώρα].

νομάτοι / άτομα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: οι νομάτοι [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Ελληνίτσα, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα] | οι νοματαίοι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σπαρτιά]. || Ρούμελη: οι νομάτοι [Πάργα] | οι νοματαίοι [Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | οι νουματαίοι [Γουριά, Κανάλια, Μακρινή] | οι νουμάτ [Γέρμας, Κανάλια, Μικρό Βουνό, Στυλίδα] | οι νουμάτς [Σιάτιστα] | οι νουματοί [Γέρμας, Σταγιάδες]. || Κρήτη: οι νομάτοι [Άγιος Γεώργιος, Εμπρόσνερος, Κελλάρια, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

νομπέτι / ουρά (αναμονή) για νερό στη βρύση || αταξινόμητα || Κρήτη: το νομπέτι [Τύλισος].

νονά || η βάφτιση || Ρούμελη: η νονά [Θαρούνια] | η νούνα [Αγία Παρασκευή, Δολό, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι] | η νουνά [Δαύλεια, Κιλελέρ, Μικρό Βουνό, Στροφυλιά] | η νόνα [Πάργα] | η να [Πρέβεζα] | η λνα [Γουριά]. || Κρήτη: η σάντολα [Βραχάσι, Θεοδώρα].

νονός || η βάφτιση || Πελοπόννησος: ο νονός [Εξωχώρι, Νεοχώρι, Τσέρια] | ο νουνός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο νονέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο νονός [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα] | ο νούνος [Δολό, Ωραιόκαστρο] | ο νουνός [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δολό, Κουμαρίτσι, Πηγή, Ραψάνη, Τσαμαντάς] | ο νούνος [Αγία Παρασκευή, Δελβινάκι, Έλατος, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου νουνός [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου νος [Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δομνίστα, Μελισσουργοί, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | ι νος [Δράκεια] | ου λνος [Γουριά, Γραμματικού] | ου νούνους [Γέρμας, Σιάτιστα] | ι νουνός [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ι νινός [Μηλίνα] | ου νούνας [Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο νονός [Βουλγάρω, Βώροι, Λαμπιώτες, Σιρίλι] | ο σάντολος [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος] | ο σάντουλος [Αποδούλου] | ο ντάντος [Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

νοστιμιά || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η νοστιμάδα [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η νόστα [Λαγκάδια] | ο νόστος [Βρέσθενα] | α νοστσιμάδα [Πέρα Μέλανα] | α νοστιμάδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νοστιμιά [Ωραιόκαστρο] | η νουστιμιά [Κανάλια] | η νοστιμάδα [Δελβινάκι] | η νουστιμάδα [Κανάλια] | η νουστμάδα [Γέρμας, Γουριά, Δράκεια, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η ανοστιμιά [Σιρίλι].

νοτιά / υγρασία || η φύση || Πελοπόννησος: η νοτιά [Άγιος Δημήτριος] | α γουκία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νότια [Χρυσή] | η νοτς [Άγιος, Σιάτιστα] | η νουτιά [Γέρμας, Έλατος, Μεσούντα] | ο ρόγος [Μέγαρα]. || Κρήτη: η ογρασά [Ανατολή] | η ανάδοση [Ανώγεια] | η ανεδεράδα [Μιαμού].

νοτιάς || η φύση || Πελοπόννησος: ο νοτιάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Ελάτη, Καλούσι, Καρυά, Λυγουριό, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | η όστρια [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Κέρτεζη] | ο βροχάρης [Καλούσι] | ο νοκία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νοτιάς [Τσαμαντάς] | ου νουτιάς [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Έλατος, Μακρινή, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι νοτιάς [Μικρό Βουνό] | η νοτία [Μέγαρα] | ου νότους [Βράχα, Κουμαρίτσι] | ου λίβας ( ο ζεστός) [Κουμαρίτσι, Τιθορέα] | ι λίβας [Μικρό Βουνό] | η όστρια [Γουριά, Πάργα]. || Κρήτη: η νοθιά [Βραχάσι, Θεοδώρα, Σέλλες] | ο νοθιάς [Βραχάσι] | ο νότος [Θεοδώρα].

νούμερο / ο αριθμός (Buck list) || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: το νούμερο [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το νούμερο [Θαρούνια] | του νούμιρου [Γραμματικού, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες].

νους (Buck list) || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: ο νους [Αγρίδι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Μαγούλα, Μελιγού, Παραδείσια, Ροεινό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο νου [Τσέρια]. || Ρούμελη: ο νους [Μέγαρα, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | ου νους [Γέρμας, Γουριά, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι νους [Κανάλια] | το νιονιό [Πάργα] | του νιονιό [Σιάτιστα] | ου σουμπαής [Σιάτιστα] | του καρκαλές [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο νους [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι].

νούφαρο / φυτά του γένους Nymphaea || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το νούφαρο [Λυγουριό].

νταβαντούρι || ήχοι || Πελοπόννησος: το νταβαντούρι [Λυγουριό]. || Ρούμελη: το νταβαντούρι [Μέγαρα, Πάργα].

νταβάς / ταψί με δυο λαβές || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο νταβάς [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Βρέσθενα, Καστρί, Μαγούλα, Πάκια, Ροεινό, Σκεπαστό] | ο ταβάς [Κρέστενα] | ο ταβά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο νταβά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο νταβάς [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς] | ου νταβάς [Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Δαύλεια, Πρέβεζα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ο ταβάς [Θαρούνια] | ου ταβάς [Αγία Παρασκευή, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα] | ι ταβάς [Αγιά, Δράκεια] | του ταβάν [Σιάτιστα].

νταβραμπάς / χοντρός ή καβγατζής παπάς || ιδιότητες || Κρήτη: ο νταβραμπάς [Θεοδώρα, Μάρθα].

νταηλίκι || βία || Πελοπόννησος: το νταηλίκι [Δολιανά]. || Ρούμελη: το νταηλίκι [Πάργα] | του νταηλίκ [Γέρμας].

ντακιά / κριθαρένιο ψωμί ορθογώνιου σχήματος || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Κρήτη: η ντακιά [Άγιος Γεώργιος].

νταλάκι / άνθρακας, αρρώστια των ζώων || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: το νταλάκ [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: το καρβούνι [Θεοδώρα] | το σπληνόκακο [Θεοδώρα].

νταμάρι || ο οικισμός || Πελοπόννησος: το νταμάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το νταμάρι [Πάργα] | του νταμάρ [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Χρυσή]. || Κρήτη: το νταμάρι [Βώροι, Θεοδώρα].

νταμάρια / τα αρσενικά κριάρια και τραγιά || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: τα νταμάρια [Αγία Ευθυμία].

ντάμι / αποθήκη || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Ρούμελη: του νταμ [Μικρό Βουνό, Φαρκαδόνα].

νταμιζάνα || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: η νταμιζάνα [Δολιανά] | η νταμουζάνα [Ρούτσι] | η ντραμουτζάνα [Λαγκάδια] | η τραμπουζάνα [Λαγκάδια] | α νταμιτζάνα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νταμιτζάνα [Μηλίνα] | η νταντζιάνα [Τιθορέα] | η νταμουζάνα [Πάργα, Πλατύστομο] | η νταμζάνα [Μεσούντα] | η ντραμζάνα [Χουλιαράδες] | η ντραμτζάνα [Ραψάνη] | η τραμαντζάνα [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η τραμαζάνα [Μηλίνα] | η νταμζάνα [Γουριά, Χρυσοβίτσα] | τραμπουζάνα [Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η νταμιτζάνα [Τύλισος] | η νταμουτζάνα [Άγιος Γεώργιος] | η νταμιτζάνα [Σέλλες] | η νταρμετζάνα [Βρύσες, Σάσαλος].

νταντά || επαγγέλματα || Κρήτη: η νταντά [Εμπρόσνερος].

ντανταδίτσες / καλαμπόκι φτιαγμένο σε ποπ-κορν || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: οι ντανταδίτσις [Χουλιαράδες] | οι παπαδίτσις [Χουλιαράδες] | οι κοκοσιάρες [Πάργα] | η πρόφκα [Χρυσή] | η παπούσκα [Έλατος].

νταούλι || μουσική || Πελοπόννησος: το νταούλι [Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Ροζενά, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | το νταβούλι [Κρέστενα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Πέρα Μέλανα] | το ταβούλι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | το τούμπανο [Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Καστρί, Μελιγού, Πηγαδάκια, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το τούμπανε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νταούλι [Πάργα] | του νταούλ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Φαρκαδόνα] | το ταούλι [Μέγαρα] | του τούμπανου [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Τιθορέα] | ου τούμπανους [Τιθορέα]. || Κρήτη: το νταούλι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια].

νταουλόβεργα || μουσική || Πελοπόννησος: η ταβουλόβεργα [Σκεπαστό].

νταουλτζής || μουσική || Πελοπόννησος: ο ταβουλιάρης [Λαγκάδια, Σκεπαστό].

νταουτζιάς / καρδιακή προσβολή || αρρώστιες || Ρούμελη: ο νταουτζιάς [Τσαμαντάς].

νταραβέρι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νταραβέρι [Κρέστενα]. || Ρούμελη: του νταλαβέρ [Κιλελέρ, Σιάτιστα] | του νταραβέρ [Χρυσή]. || Κρήτη: η νταλαβέρα [Ανώγεια].

ντάσκα / θήκη από δέρμα κατσικιού για εργαλεία τσαγκαρικής || σύνεργα-υλικά || Κρήτη: η ντάσκα [Άγιος Γεώργιος].

ντάσκα / φυλοχτό για το μάτιασμα || δοξασίες || Ρούμελη: η ντάσκα [Μακρινή].

ντεβέτι / μαγική τελετή για το κάλεσμα πνευμάτων || δοξασίες || Κρήτη: το νταβέτι [Μάρθα, Σέλλες].

ντελάλης || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: ο ντελάλης [Βρέσθενα, Κρέστενα, Στεμνίτσα] | ο τελάλης [Δολιανά, Κανδήλα] | ο τελάλη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντελάλης [Τσαμαντάς] | ου ντιλάλς [Κανάλια].

ντελίριο || αταξινόμητα || Κρήτη: το ντελίριο [Ανώγεια].

ντενεκές (Buck list) || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: ο ντενεκές [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Φενεός] | ο τενεκές [Θαλάμες, Καστρί, Λυγουριό, Πηγαδάκια, Σκεπαστό] | ο ντενετσές [Τσέρια] | η λάτα [Αγρίδι, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά] | ο ντενεκέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντενεκές [Μέγαρα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ο τενεκές [Πάργα] | ου ντινικές [Αγία Ευθυμία, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Χρυσοβίτσα] | ι ντινικές [Μηλίνα] | ου τινικές [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Γραμματικού, Έλατος, Κουμαρίτσι, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | ου τσινικές [Σιάτιστα] | τα τινικέδια [Δραμεσιοί] | τα ντινικέδια [Γραμματικού, Μηλίνα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες] | η λάτα [Πάργα]. || Κρήτη: ο ντενεκές [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Θεοδώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η ντενέκα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βώροι, Μιαμού].

ντενταρούκι / το δώρο στον γάμο || ο γάμος || Πελοπόννησος: το ντενταρούκι [ντενταρούκι] | η μπαλάσκα [Ελληνίτσα]. || Κρήτη: τα ντανταρίκια [Παλαιοχώρα].

ντεπόζιτο || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το ντεπόζιτο [Αμπελιώνα, Δολιανά] | το τεπόζιτο [Βρέσθενα] | το τιπόζιτο [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: το ντεπόζιτο [Πάργα] | το ντιπόζιτο [Πάργα] | το ντιπόζτο [Πάργα] | το τιπόζιτο [Άγιος Λουκάς] | του τιπόζιτου [Τιθορέα].

ντέρτι || συναισθήματα || Πελοπόννησος: το ντέρτι [Αγρίδι, Κρέστενα, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: το ντέρτι [Πάργα] | του ντερτ [Μακρολίβαδο, Σταγιάδες, Χρυσή] | του ντερτς [Σιάτιστα].

ντέφι || μουσική || Ρούμελη: το ντέφι [Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι] | του ντεφ [Χουλιαράδες, Χρυσή] | του ντελφ [Άγιος Νικόλαος, Γουριά] | ου νταϊρές [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες].

ντζάκα / είδος γιλέκου, πάνω από τη φουστανέλα || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ντζάκα [Καρυά].

ντζορμπάς / ρύζι σούπα με λάδι και λεμόνι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Κρήτη: ο ντζορμπάς [Βουλγάρω].

ντιβάνι || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το ντιβάνι [Δολιανά]. || Ρούμελη: το ντιβάνι [Τσαμαντάς].

ντιβανοσκέπασμα || υφαντική || Ρούμελη: του ντιβανουσκέπασμα [Μασχολούρι].

ντικλίνι / το πίσω μέρος από το γόνατο - το κοίλωμα στο πόδι || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Κρήτη: το ντικλίνι [Ανατολή].

ντολιά / έθιμο του γάμου, όπου έπιναν (μετά από προπόσεις) πέντε ποτήρια κρασί, στην υγειά του γαμπρού, της νύφης, του κουμπάρου, του πεθερού και ενός συμπέθερου || ο γάμος || Ρούμελη: τα ντολιά [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο] | τα ντουλιά [Πηγή].

ντολίπασας / ο γέροντας που έκανε την πρώτη πρόποση στο τραπέζι του γάμου || ο γάμος || Ρούμελη: ο ντολίπασας [Δολό].

ντολμάς || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: ο ντολμάς [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου ντουλμάς [Μακρινή, Τιθορέα] | του γιαπράκ [Αγία Παρασκευή] | του ιαπράκ [Σιάτιστα] | ου σαρμάς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: ο ντολμάς [Άγιος Γεώργιος], Λαμπιώτες | ο ντορμάς [Ανατολή] | ο ντουλουμάς [Παλαιοχώρα] | οι ντολουμάδες [Μιαμού].

ντομάτα (ALE) || καρποί || Πελοπόννησος: η ντομάτα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Νεοχώρι, Πάκια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η δομάτα [Λαγκάδια] | το κομιντόρι [Σκεπαστό] | α ντουμάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ντομάτα [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | η ντουμάτα [Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το πομοντόρο [Πάργα | του κουμουντόρ [Γραμματικού]. || Κρήτη: η ντομάτα [Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

ντοματάδα / τριμμένες ντομάτες στο τηγάνι με λάδι, τυρί και αλατοπίπερο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Κρήτη: η ντοματάδα [Σάσαλος].

ντοματόρυζο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Κρήτη: το ντοματόρυζο [Τύλισος].

ντοματοσαλάτα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η ντουματοσαλάτα [Δραμεσιοί]. || Κρήτη: η ντοματοσαλάτα [Σέλλες].

ντοντόνα / πέτρα-αντίβαρο του γερανιού || γεωργία || Κρήτη: η ντοντόνα [Άγιος Γεώργιος].

ντόπιος || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο ντόπιος [Καστρί, Κρέστενα]. || Ρούμελη: ου ντόπιους [Λιλαία] | ι ντόπιους [Μηλίνα].

ντορβάς || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: ο ντορβάς [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί, Μαγούλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο τορβάς [Ελάτη Κρέστενα, Τρόπαια] | ο τουρβάς [Προάστιο] | ο ντουρβάς [Άγιος Δημήτριος] | ο ντρουβάς [Μελιγού] | ο ντροβά [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο ντρουβά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ντορβάς [Πάργα] | ο ντουρβάς [Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς] | ο τορβάς [Θαρούνια] | ου τουρβάς [Αμφίκλεια] | ου τρουβάς [Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ι τουρβάς [Κανάλια] | ου ντουρβάς [Αγία Ευθυμία, Λιλαία, Πάργα] | ι ντουρβάς [Μηλίνα] | ο ντρουβάς [Δελβινάκι] | ου ντρουβάς [Δραμεσιοί, Καρίτσα, Πρέβεζα, Χουλιαράδες] | του τρουβάδ [Άγιος Νικόλαος, Πλατύστομο, Στυλίδα] | τα τρουβάδια [Δραμεσιοί, Μελισσουργοί, Πηγή] | η ντραγατσίκα [Αγία Παρασκευή] | η τραγατσίκα [Έλατος, Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο ντρουβάς [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια] | ο τριχοντρουβάς (από μαλλί γίδας) [Ανατολή] | ο τρουβάς [Βραχάσι, Σέλλες] | ο ντορμπάς [Παλαιοχώρα] | ο σακουμάς [Κελλάρια].

ντουβαλέτα / γιορτινό δέσιμο μαντίλας || χτένισμα - καλλωπισμός || Ρούμελη: η ντουβαλέτα [Μηλίνα].

ντουγένι / σανίδα ή σιδερένια πλάκα αλωνίσματος || γεωργία || Πελοπόννησος: το ντουγένι [Δροσοπηγή, Φενεός] | το ντουένι [Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Μελιγού, Πηγαδάκια]. || Ρούμελη: το ντουγένι [Μέγαρα] | του ντουγέν [Τιθορέα] | του δουκάν [Ραψάνη] | η αδουκάν [Αγιά, Κανάλια, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό] | η δουκάν [Μηλίνα, Σταγιάδες] | η αλουνόσβαρνα [Λιλαία]. || Κρήτη: ο βολόσυρος [Ανώγεια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

ντουζένια || συναισθήματα || Πελοπόννησος: τα ντουζένια [Κάτω Λουσοί].

ντουζίνα || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: η ντουζίνα [Άγιος Δημήτριος, Βεργαδαίικα, Λαγκάδια, Μαγούλα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η ντουζίνα [Γέρμας, Κανάλια].

ντουλαμάς / αντρική φορεσιά || φορεσιά || Ρούμελη: ο ντουλαμάς [Δελβινάκι, Πάργα] | ου ντουλαμάς [Άγιος Νικόλαος, Έλατος, Καρίτσα, Μελισσουργοί, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | του μαντίου [Μελισσουργοί].

ντουλαμάς / μαύρος, χωρίς γιακά, με φαρδιά μανίκια, το φορούσαν οι γυναίκες πάνω από το κατωσέγκουνο || φορεσιά || Ρούμελη: ο ντουλαμάς [Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου ντουλαμάς [Σιάτιστα].

ντουλάπα || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: η ντουλάπα [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Λεχαινά, Λυγουριό]. || Ρούμελη: η ντουλάπα [Χρυσοβίτσα] | η άρκλα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η ντολάπα [Μιαμού].

ντουλάπι || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το ντουλάπι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βαλύρα, Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ντουλάπι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ντλαπ [Άγιος, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα, Μασχολούρι, Ραψάνη, Μελισσουργοί, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το ντουλάπι [Σιρίλι] | το ντολάπι [Παλαιοχώρα, Τύλισος].

ντουμάνι / πυκνός καπνός || η φύση || Ρούμελη: του ντουμάν [Έλατος, Μηλίνα, Σταγιάδες].

ντουρμπέτι / λεπτό ύφασμα || υφαντική || Κρήτη: το ντουρμπέτι [Τύλισος].

ντουσέκι / στρώμα γεμισμένο με άχυρο || υφαντική || Πελοπόννησος: το ντουσέκι [Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Παραδείσια, Ροεινό] | το ντουσέτσι [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το ντουσιέκι [Ωραιόκαστρο].

ντούσκα / το δέντρο Quercus pedunculiflora || χλωρίδα || Ρούμελη: η ντούσκα [Κουμαρίτσι, Λιλαία] | το ντούσκο [Δελβινάκι].

ντουφεξήδες / οπλουργοί || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: οι ντουφεξήδες [Στεμνίτσα].

ντουχιουμάνηδες / πνεύματα που έκαναν κακό στα αβάφτιστα μωρά || η γέννα - το μωρό || Κρήτη: οι ντουχιουμάνηδες [Ανατολή, Κελλάρια].

ντραγκατζίκα / δερμάτινη σακούλα || σύνεργα-υλικά || Ρούμελη: η ντραγκατζίκα [Δελβινάκι].

ντρένια / το πουλί Anas platyrhynchos || πανίδα || Πελοπόννησος: η ντρένια [Δροσοπηγή].

ντριβάλα / μεγάλη πέτρα που τρίβει το χοντρό αλάτι ή τις ελιές || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ντριβάλα [Αλποχώρι, Κρέστενα].

ντρίλι / φτηνό χοντρό βαμβακερό ύφασμα || υφαντική || Πελοπόννησος: το ντρίλι [Βρέσθενα, Κανδήλα, Προάστιο, Ρούτσι, Φενεός, Πέρα Μέλανα] | το ντζίλι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του δριλ [Μακρινή] | του ντρίλιου [Αγία Ευθυμία, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του ντριλ [Αμφίκλεια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Πρέβεζα, Ραψάνη] | το χομαΐ [Τσαμαντάς].

ντροπή (Buck list) || συναισθήματα || Πελοπόννησος: η ντροπή [Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό, Μάλη, Προάστιο, Σκεπαστό] | α ντροκή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ντροπή [Δελβινάκι] | η ντρουπή [Γραμματικού, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | η αντροπή [Σταυροδρόμι] | η αντρουπή [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Κανάλια, Μηλίνα, Σιάτιστα] | του αντρόπιασμα [Γέρμας, Έλατος] | το ίρτζι [Πάργα]. || Κρήτη: η ντροπή [Ανατολή, Ανώγεια, Σέλλες].

ντυμασιά / ενδυμασία || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ντυμασιά [Κανδήλα, Μυγδαλιά, Πιάνα] | η ντυμασία [Ρούτσι]. || Ρούμελη: η ντυμασιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η ντυμασά [Γουριά] | η ντμη [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η ντυμασιά [Παλαιοχώρα] | η ντυμασά [Κελλάρια] | η εντυμασά [Άγιος Βασίλειος, Βώροι].

ντύσιμο || φορεσιά || Πελοπόννησος: το ντύσιμο [Βεργαδαίικα, Κανδήλα, Ρούτσι] | η ντυμασιά [Λαγκάδια] | το γκιούσιμο [Πέρα Μέλανα] | το γκιούμα [Πέρα Μέλανα] | α γκιουμασία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ντύσιμο [Πάργα, Πηγή] | του ντύσμου [Γέρμας, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Φαρκαδόνα] | η ντυμασιά [Γέρμας, Μηλίνα] | η ντυμασά [Γουριά, Έλατος] | η ντμη [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το ντύσιμο [Παλαιοχώρα].

νυστέρι || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το νυστέρι [Κρέστενα, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα] | το νυστέζι [Πέρα Μέλανα].

νύφη (ALE) || ο γάμος || Πελοπόννησος: η νύφη [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | α νύθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νύιθη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύφη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η νυφ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η νύφη [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | οι νυφάδες [Ανώγεια, Κελλάρια, Σάσαλος].

νύφη / συγγένεια (ALE, Buck list) || ο γάμος || Πελοπόννησος: η νύφη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μαγούλα, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | α νύθη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νύιθη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύφη [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η νυφ [Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Μασχολούρι, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η νυφαδιά [Έλατος]. || Κρήτη: η νύφη [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | οι νυφάδες [Άγιος Βασίλειος, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

νυφιάτικα / τα δώρα του γαμπρού στη νύφη, για να στολιστεί για τον γάμο || ο γάμος || Ρούμελη: τα νυφιάτκα [Αγία Παρασκευή, Γουριά, Κουμαρίτσι] | τα νυφικά [Δραμεσιοί].

νυφικό (φόρεμα) || ο γάμος || Πελοπόννησος: το νυφικό [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Καστρί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το νυφιάτικο [Αμπελιώνα, Σκεπαστό] | το νυθιάτσιχο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νυφικό [Δελβινάκι, Θαρούνια] | του νυφικό [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δράκεια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | του νυφκό [Άγιος, Πρέβεζα, Ραψάνη] | του νυφιάτκου [Ραψάνη] | τα νυφιάτικα [Τσαμαντάς] | τα νφιάτκα [Λιλαία] | του στουλίδ [Γουριά]. || Κρήτη: το νυφικό [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

νυφίτσα / το θηλαστικό Mustela nivalis (ALE) || πανίδα || Πελοπόννησος: η νυφίτσα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Στεμνίτσα] | α νυφίτσα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νυφίτσα [Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Ωραιόκαστρο] | η νφίτσα [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μεσούντα, Μηλίνα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η καληγιανού [Παλαιοχώρα] | η καλογιανούσα [Θεοδώρα].

νυφοπάζαρο || ο γάμος || Ρούμελη: του νφουδιάλιμα [Δομνίστα]. || Κρήτη: το νυφοπάζαρο [Ανώγεια].

νυφόσπιτο / το σπίτι των γονιών της νύφης || ο γάμος || Κρήτη: το νυφόσπιτο [Κελλάρια].

νυφοστόλι / το δωμάτιο που στολιζόταν η νύφη || ο γάμος || Πελοπόννησος: το νυφοστόλι [Βεργαδαίικα, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του νφουστόλ [Αγία Ευθυμία].

νυχάκι / το φυτό Melilotus officinalis || χλωρίδα || Ρούμελη: του ανυχάκ [Γουριά].

νύχι (Swadesh list, Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το νύχι [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το νύχι [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του νυχ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα ανύχ [Λιλαία] | του γκρίτζανου [Έλατος]. || Κρήτη: το ανύχι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | το νύχι [Άγιος Βασίλειος, Βρύσες, Σάσαλος, Τύλισος] | το ανυφίδι (οπλή) [Ανατολή].

νυχιά || βία || Ρούμελη: η νυχιά [Τσαμαντάς] | η νχια [Βράχα].

νύχτα (Swadesh list, ALE, Buck list) || χρόνος || Πελοπόννησος: η νύχτα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η νυχτιά [Εξωχώρι, Καλούσι, Κρέστενα] | α νιούτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η νύχτα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πάργα, Πηγή, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η νύχτα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες, Βουλγάρω, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η νύκτα [Εμπρόσνερος, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα].

νυχτέρι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το νυχτέρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του νυχτέρ [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δαύλεια, Έλατος, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα] | του νχτερ [Καρίτσα].

νυχτερίδα / Chiroptera (ALE) || πανίδα || Πελοπόννησος: η νυχτερίδα [Δροσοπηγή, Λυγουριό] | η νυχτερίθρα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι] | α νυχτερίδα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α νυχτεζίδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η νυχτιρίδα [Γουριά, Δομνίστα, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η νυχτερίδα [Θεοδώρα] | η λαχταρίδα [Παλαιοχώρα].

νυχτικιά || φορεσιά || Πελοπόννησος: η νυχτικιά [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η νυχτικιά [Δαύλεια, Μασχολούρι]. || Κρήτη: η νυχτικιά [Σάσαλος].

νυχτικό || φορεσιά || Πελοπόννησος: το νυχτικό [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Δολιανά, Κρέστενα, Μαγούλα]. || Ρούμελη: του νυχτικό [Γραμματικού, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το νυχτικό [Βουλγάρω, Σιρίλι].

νυχτοβοσκή / η νυχτερινή βοσκή του κοπαδιού || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: η νυχτουβουσκή [Μηλίνα] | ο σκάρος [Τσαμαντάς] | ου σκάρους [Γουριά, Έλατος, Ραψάνη, Σταγιάδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το νυχτοτάγισμα [Ανώγεια].

νυχτοκόρακας / το πουλί Nycticorax nycticorax || πανίδα || Ρούμελη: τα νυχτουκουράκια [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: ο νυχτοκόρακας [Σάσαλος].

νυχτολούλουδο / το φυτό Mirabilis jalapa || χλωρίδα || Ρούμελη: το νυχτολούλουδο [Πάργα] | του νυχτουλέλδου [Κουμαρίτσι].

νυχτοπερπατήματα || αταξινόμητα || Κρήτη: τα νυχτοπροπατήματα [Σέλλες].

νυχτοπεταλούδα || πανίδα || Κρήτη: το ψυχάρι [Βουλγάρω, Σάσαλος] | η σβούρα [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | η καλοχαμπερούσα [Βώροι].

νυχτόσκαρο / νυχτερινό σκάρισμα || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: το νυχτόσκαρο [Βρέσθενα, Κανδήλα].

νύχτωμα || χρόνος || Κρήτη: τα μουχλιάσματα [Τύλισος].

ξάγναντο || η φύση || Πελοπόννησος: το ξάγναντο [Βρέσθενα, Δολιανά, Κέρτεζη, Πιάνα] | το κιρμεϊντάνι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του μιϊντάν [Έλατος].

ξαγοράρης / εξομολογητής || θρησκεία || Κρήτη: ο ξαγοράρης [Αποδούλου, Σάσαλος].

ξαδέρφη (ALE, Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: η ξαδέρφη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Παραδείσια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η εξαδέρφη [Στεμνίτσα] | α τσάδεφο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξαδέρφη [Δολό] | η ξαδέρφ [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αξαδέρφη [Άγιος Λουκάς] | η αξαδέρφ [Γέρμας, Τιθορέα]. || Κρήτη: η ξαδέρφη [Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | οι ξαδερφάδες [Ανώγεια, Σιρίλι].

ξαδέρφια || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: τα ξαδέρφια [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Ελάτη, Κρέστενα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Τσέρια]. || Ρούμελη: τα ξαδέρφια [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Γουριά, Δαύλεια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα] | τα αξαδέρφια [Κανάλια, Σταγιάδες]. || Κρήτη: τα ξαδέρφια [Ανώγεια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] | τα αξαδέρφια [Κελλάρια, Τύλισος].

ξάδερφος (ALE, Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: ο ξάδερφος [Κανδήλα, Λυγουριό, Μαγούλα, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο εξάδερφος [Στεμνίτσα] | ο τσάδεφο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ξάδερφος [Άγιος Λουκάς] | ου ξάδιρφους [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δομνίστα, Καρίτσα, Λιλαία, Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ου αξάδιρφους [Γέρμας, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ι αξάδιρφους [Κανάλια] | ου φούτσους [Χρυσή]. || Κρήτη: ο ξάδερφος [Αποδούλου, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σιρίλι] | ο αξάδερφος [Άγιος Γεώργιος, Τύλισος].

ξάι / τα αλεστικά, η αμοιβή του μυλωνά σε αλεύρι || ο μύλος || Πελοπόννησος: το ξάι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καστρί, Λυγουριό, Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το αξάι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Καλούσι, Λεβίδι] | το ξάγι [Μυγδαλιά] | το αξάγι [Κανδήλα] | το αλεστικό [Ελάτη, Σκεπαστό] | το λεστικό [Προάστιο] | τα αλεστικά [Λεβίδι] | το αλεστσικό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αλεσικό [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ξάι [Δελβινάκι, Δολό, Πάργα, Πηγή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ξάι [Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | του αξάι [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Έλατος, Κιλελέρ, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μηλίνα] | το ξάγι [Θαρούνια] | τα αλιστικά [Λιλαία] | του νοίκιασμα [Στροφυλιά]. || Κρήτη: το αξάι [Ανώγεια, Τύλισος] | το μυλωνιάτικο [Ανατολή, Τύλισος].

ξαλί / για το κόψιμο ξύλων || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το ξαλί [Λυγουριό].

ξαμόνι / λειτουργία σε ξωκλήσι || θρησκεία || Πελοπόννησος: το ξαμόνι [Βρέσθενα].

ξάναμμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξάναμμα [Στεμνίτσα].

ξανάστροφη || βία || Ρούμελη: η ανάποδη [Πάργα].

ξαντό / ίνες λιναριού || υφαντική || Ρούμελη: του ξαντό [Μηλίνα].

ξάπλα || αταξινόμητα || Ρούμελη: η ξάπλα [Έλατος].

ξάσιμο / του μαλλιού || υφαντική || Πελοπόννησος: το ξάσιμο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα] | το τσάσιμο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξάσιμο [Άγιος Λουκάς] | το ξιάσιμο [Μέγαρα] | του ξάσιμου [Μασχολούρι] | του γράντσμου [Έλατος].

ξαστεριά || η φύση || Πελοπόννησος: η ξαστεριά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Κανδήλα, Ρούτσι] | το κιάλι [Λαγκάδια] | α ξαστερία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α ξαστεζία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξαστιριά [Λιλαία, Μασχολούρι, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η ξιστιριά [Γέρμας] | η ξεστερία [Μέγαρα] | η ξαστσιριά [Σιάτιστα] | η λαγάρα [Χρυσή]. || Κρήτη: η ξαστεριά [Παλαιοχώρα].

ξάστρα / για το ξάσιμο των μαλλιών || υφαντική || Πελοπόννησος: η ξάστρα [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Σαρακίνι].

ξαφνικό || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξαφνικό [Αμπελιώνα]. || Ρούμελη: το ξαφνικό [Πάργα] | η ξαφνιά [Πάργα] | η αξαφνιά [Πάργα].

ξέβγαλμα || καθαριότητα || Ρούμελη: του ξέβγαλμα [Άγιος, Δαύλεια].

ξεδιάλεγμα || αταξινόμητα || Ρούμελη: του ξιδιάλιγμα [Ραψάνη].

ξεθράκισμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεθράκισμα [Μυγδαλιά] | το ξέθαλμα [Ρούτσι].

ξεκαλοκαίριασμα || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: το ξεκαλοκαίριασμα [Σταυροδρόμι] | του ξικαλουκαίριασμα [Λιλαία].

ξεκάπνισμα / τζακιού || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Ρούμελη: του ξικάπνισμα [Μηλίνα].

ξεκίνημα || κίνηση || Ρούμελη: του ξικίνμα [Μεσούντα] | του κίνμα [Έλατος, Σταγιάδες].

ξεκολόγιασμα / το τέλος της κολιγιάς || γεωργία || Ρούμελη: το ξεκολίγιασμα [Θαρούνια].

ξεκοπή / ο καλλιεργητής έπαιρνε τα 2/3 της σοδιάς || γεωργία || Ρούμελη: η ξικουπή [Κουμαρίτσι, Πρέβεζα].

ξελάκωμα || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξελάκωμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Λυγουριό, Ρούτσι] | το ξελάκουμα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του ξιλάκουμα [Κιλελέρ, Ραψάνη] | του ξιλάκισμα [Γουριά]. || Κρήτη: το ξελάκισμα [Μιαμού, Τύλισος].

ξέλαση / δωρεάν βοήθεια || προσφορά || Πελοπόννησος: η ξέλαση [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μελιγού, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η εξέλαση [Δροσοπηγή]. || Ρούμελη: η παρακαλιά [Μακρινή] | του μντατ [Χουλιαράδες] | του μιτζί [Καρίτσα] | το αράρι [Μέγαρα].

ξελόντζα / σκεπασμένο μαντρί || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: η ξελόντζα [Κανδήλα, Κέρτεζη, Στεμνίτσα] | η ξελότζα [Στεμνίτσα].

ξεμάτιασμα || δοξασίες || Πελοπόννησος: το ξεμάτιασμα [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Κανδήλα, Κέρτεζη, Ρούτσι, Φενεός]. || Ρούμελη: το ξεμάτιασμα [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του ξιμάτιασμα [Δράκεια, Κιλελέρ, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξιβάσκαμα [Κουμαρίτσι, Ραψάνη]. || Κρήτη: το ξεμάτιασμα [Λαμπιώτες] | ο σαραντισμός [Ανώγεια].

ξεματιάστρα || δοξασίες || Πελοπόννησος: η ξεματιάστρα [Βρέσθενα, Γυμνό]. || Ρούμελη: η σαραντίστρα [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η σαραντίστρα [Θεοδώρα[.

ξενέφρισμα / πόνος από θλάση στην περιοχή των νεφρών || αρρώστιες || Κρήτη: το ξενέφρισμα [Βώροι].

ξενίτης / ξενιτεμένος || ιδιότητες || Ρούμελη: ο ξενίτης [Δελβινάκι].

ξενιτιά || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η ξενιτιά [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Λυγουριό, Πάκια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα ξένα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Μυγδαλιά] | α ξενικία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξενιτιά [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | η ξινιτιά [Βράχα, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία, Μακρινή, Χρυσοβίτσα] | η ξινιτσιά [Σιάτιστα] | τα ξένα [Αγία Ευθυμία, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι, Δολό, Έλατος, Μέγαρα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το κουρμπέτι [Πάργα]. || Κρήτη: η ξενιτιά [Εμπρόσνερος, Λαμπιώτες] | η ξενιθιά [Βουλγάρω] | τα ξένα [Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Λαμπιώτες].

ξενομάλλια / εξτένσιον || χτένισμα - καλλωπισμός || Ρούμελη: τα ξινουμάλλια [Μελισσουργοί].

ξενομερίτης || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο ξενομερίτης [Κανδήλα, Κρέστενα] | ο ξενοχωρίτης [Αμπελιώνα, Λεβίδι, Πιάνα, Σκεπαστό]. || Κρήτη: ο ξενομπάτης [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | ο ξενομπάφουρος [Ανατολή] | ο ξενοχωριανός [Κελλάρια] | ο ξενοχωρίτης [Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | ο ξενομπασάρης [Ανώγεια, Αποδούλου, Μιαμού].

ξένος (Buck list) || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο ξένος [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο ξένε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ξένος [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου ξένους [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι ξένους [Δράκεια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ι ξιένους [Αγιά]. || Κρήτη: ο ξένος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι] | ο απόξω [Ανώγεια].

ξενοχώρι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξενοχώρι [Αμπελιώνα, Ελληνίτσα] | το ξωχώρι [Αμπελιώνα, Πέρα Μέλανα] | το ξωχώζι [Πέρα Μέλανα]. || Κρήτη: το ξενοχώρι [Βρύσες, Βώροι, Μιαμού].

ξενύχτι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξενύχτι [Λαγκάδια, Μαγούλα, Σπαρτιά, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ξινύχτ [Κανάλια, Λιλαία] | του ξινύχτιου [Γέρμας]. || Κρήτη: το ξενύχτι [Βώροι, Σιρίλι].

ξενύχτισμα / νεκρού || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξενύχτισμα [Βρέσθενα, Κρέστενα, Ρούτσι].

ξεπασούλιμα / το καθάρισμα της καμένης άκρης του φιτιλιού με το ξεπασουλιστήρι || αταξινόμητα || Κρήτη: το ξεπασούλιμα [Άγιος Γεώργιος].

ξεπασουλιστήρι / ξυλαράκι για καθάρισμα της καμένης άκρης του φιτιλιού || σύνεργα-υλικά || Κρήτη: το ξεπασουλιστήρι [Άγιος Γεώργιος].

ξεπέζεμα / της νύφης || ο γάμος || Ρούμελη: του ξιπέζιμα [Δομνίστα].

ξέπλυμα || καθαριότητα || Ρούμελη: το ξέπλυμα [Τσαμαντάς].

ξεράδια / ξερά κομμάτια || αταξινόμητα || Ρούμελη: τα ξιράδια [Μηλίνα].

ξέρασμα / εμετός || φυσιολογικά || Πελοπόννησος: το ξέραμα [Θαλάμες]. || Ρούμελη: του ξέρασμα [Γέρμας] | το ξερνοβολητό [Πάργα] | του ξιρατό [Έλατος]. || Κρήτη: το ξεραθιό [Ανατολή].

ξεριά || η φύση || Πελοπόννησος: η ξεριά [Καρυά].

ξερόβηχας || αρρώστιες || Πελοπόννησος: ο ξερόβηχας [Λαγκάδια].

ξεροβόρι || η φύση || Πελοπόννησος: το ξεροβόρι [Σκεπαστό] | το καφούρι [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ξιρουβόρ [Κανάλια, Μακρινή].

ξεροβούνι || η φύση || Ρούμελη: του ξηρουβούν [Κουμαρίτσι].

ξερόκλαδα || φυτολογικά || Πελοπόννησος: τα ξερόκλαδα [Παραδείσια, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: τα ξηρόκλαδα [Δαύλεια].

ξεροκόμματο || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεροκόμματο [Γυμνό].

ξερολιθιά || ο οικισμός || Πελοπόννησος: η ξερολιθιά [Βρέσθενα, Ροεινό] | το ξεροτοίχι [Γυμνό, Κανδήλα, Λεχαινά, Προάστιο] | ο τράφος [Θαλάμες, Λεχαινά, Προάστιο] | ο ξερότοιχος [Προάστιο] | η ξερόπετρα [Μυγδαλιά] | η πεζούλα [Μελιγού] | ο τσερότοιχο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ξερολιθιά [Πάργα] | η ξιρουλιθιά [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία, Τιθορέα] | η ξιρουλθιά [Αγία Ευθυμία] | το ξερολίθι [Πάργα] | του ξιρουλίθ [Λιλαία] | ου ξιρότχους [Τιθορέα] | του ξιρότχου [Λιλαία] | η λιθιά [Πάργα]. || Κρήτη: η ξερολιθιά [Ανατολή, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | το ξεροτρόχαλο [Παλαιοχώρα] | το ξεροπέτρι [Μιαμού] | ο τράφος [Ανατολή, Θεοδώρα, Σέλλες].

ξερολίτρουβο || ελαιοκομία || Πελοπόννησος: το ξερολίτρουβο [Παραδείσια].

ξεροτήγανα / γλυκό που μοιάζει με τις δίπλες || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: τα ξεροτήγανα [Καστρί, Μελιγού]. || Ρούμελη: τα ξεροτήγανα [Πάργα] | τα κατμάρια [Γουριά, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα ξεροτήγανα [Ανατολή, Βουλγάρω, Κελλάρια, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι].

ξερότοπος || η φύση || Πελοπόννησος: ο ξερότοπος [Λεβίδι, Σκεπαστό, Τσέρια]. || Ρούμελη: ου ξηρότοπους [Αγία Ευθυμία]. || Κρήτη: ο ξερότοπος [Λαμπιώτες].

ξεστάχυασμα || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξεστάχυασμα [Λεβίδι].

ξεστρίψιμο / του αφαλού || αρρώστιες || Ρούμελη: του ξίστριμα [Χουλιαράδες].

ξεσυνέρισμα / ανταγωνισμός || αταξινόμητα || Κρήτη: η συνορισά [Άγιος Γεώργιος] | το συνορισιό [Σιρίλι].

ξεφάντωμα || διασκέδαση || Ρούμελη: του ξιφάντουμα [Μηλίνα]. || Κρήτη: το ξεφάντωμα [Εμπρόσνερος] | η ξεφάντωση [Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος].

ξεφλίτσισμα / του καλαμποκιού || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξεφλίτσισμα [Παραδείσια]. || Ρούμελη: ο ξέφλος [Πηγή, Σταυροδρόμι] | ου ξέφλους [Δραμεσιοί].

ξεφλούδισμα (ALE) || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξεφλούδισμα [Λεβίδι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ξιφλούδισμα [Δομνίστα, Μεσούντα] | του ξιφλούδσμα [Βράχα, Τιθορέα] | του ξέφλιμα [Έλατος].

ξεφόρτωμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεφόρτωμα [Βρέσθενα] | το ξιφόρτωμα [Λαγκάδια]. || Κρήτη: το ξεφόρτωμα [Άγιος Γεώργιος].

ξεφουρνιά / το ψωμί όταν βγαίνει ζεστό από το φούρνο || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Κρήτη: η ξεφουρνιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι].

ξεφτέρι / εξαπτέρυγο || θρησκεία || Κρήτη: το ξεφτέρι [Άγιος Γεώργιος] | τα εξαφτέρυγα [Κελλάρια, Σέλλες] | τα ξεφτέρυγα [Ανατολή] | τα ξαφτέρυγα [Σάσαλος] | τα ξεφτέρια [Βραχάσι] | τα ξαφτέρια [Σέλλες].

ξεφτέρι / πουλιά της οικογένειας Falconidae και της οικογένειας Accipitridae | ξεφτέρι || πανίδα || Ρούμελη: του ξτερ [Μεσούντα].

ξέφτι || φορεσιά || Ρούμελη: του ξεφτ [Κιλελέρ].

ξέφτια || υφαντική || Πελοπόννησος: τα ξέφτια [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: τα ζνταχάλια [Σιάτιστα] | του ξεφτς [Σιάτιστα].

ξεφύλλισμα / του αμπελιού || αμπελουργία || Πελοπόννησος: το ξεφύλλισμα [Βρέσθενα, Παραδείσια] | ο ξέφυλλος [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: του ξιφίλσμα [Τιθορέα] | του ξέφλτζμα [Γέρμας] | του ξέβλτζμα [Γέρμας] | ου ξιφίλους [Λιλαία].

ξεφυχιάρικα / τα στρωσίδια στο κρεβάτι του νεκρού || ο θάνατος || Ρούμελη: τα ξιψυχιάρκα [Κιλελέρ].

ξεφώτισμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεφώτισμα [Άγιος Δημήτριος].

ξέφωτο || η φύση || Πελοπόννησος: το ξάριο [Κανδήλα]. || Ρούμελη: το ξέφωτο [Πάργα] | του ξέφουτου [Γραμματικού, Κανάλια, Μακρινή] | η μαδάρα [Μέγαρα].

ξεχειμώνιασμα || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: το ξεχειμώνιασμα [Βεργαδαίικα].

ξεχέρσωμα || αμπελουργία || Ρούμελη: του ξιχέρσουμα [Ραψάνη].

ξέχωμα / εκταφή || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξέχωμα [Ρούτσι, Σαρακίνι] | το ξέχωσμα [Παραδείσια] | τα ξεχώματα [Ελληνίτσα, Καστρί] | το ξέθαμα [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: του ξέχουμα [Αγιά, Αμφίκλεια, Μελισσουργοί, Στροφυλιά] | τα ξιχώματα [Άγιος] | του ξινάχουμα [Σιάτιστα] | του ξιπαράχουμα [Ραψάνη]| τα ξεθάματα [Τσαμαντάς].

ξεψείριασμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξεψείριασμα [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του ξιψείριασμα [Έλατος].

ξεψύχισμα || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξεψύχισμα [Κρέστενα, Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ξιψύχμα [Έλατος, Σταγιάδες] | του ξιψύχσμα [Στροφυλιά].

ξημέρωμα || η φύση || Πελοπόννησος: το ξημέρωμα [Κρέστενα, Μαγούλα, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | το φώτημα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Λαγκάδια, Σπαρτιά] | το ξημέρουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξημέρωμα [Άγιος Λουκάς, Δολό, Τσαμαντάς] | του ξημέρουμα [Γέρμας, Φαρκαδόνα] | του ξμέρουμα [Πρέβεζα] | τα ξμιρώματα [Γουριά, Λιλαία] | τα ξημερώματα [Άγιος Λουκάς] | τα ξημιρώματα [Αγιά, Άγιος, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: το ξημέρωμα [Τύλισος] | τα ξημερώματα [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος] | τα αποξημερώματα [Θεοδώρα] | η ταχινή [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].

ξίγκι (Swadesh list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το ξίγκι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Καλούσι, Κανδήλα, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το ξίτζι [Τσέρια] | η γλίνα [Βρέσθενα] | το παχύ [Ελληνίτσα] | το ξίντζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του ξιγκ [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξιγ [Γουριά] | του αξούνγκ [Γέρμας, Έλατος] | του αξούγκ [Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα] | του ξουγκ [Σταγιάδες] | το ξίτζι [Μέγαρα] | η γλίνα [Κουμαρίτσι, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το ξίγκι [Ανώγεια, Βρύσες, Βώροι, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος] | η γλίνα [Βώροι, Μάρθα, Τύλισος].

ξιγκοκέρι || σύνεργα-υλικά || Ρούμελη: του ξιγκουκέρ [Αγία Ευθυμία].

ξιγκολύχναρο || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το ξιγκολύχναρο [Σκεπαστό].

ξίδι (Buck list) || αμπελουργία || Πελοπόννησος: το ξίδι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Προάστιο, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ξούδι [Προάστιο] | το γλυκάδι [Καστρί, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το γλυκάιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξίδι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ξιδ [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το ξούδι [Μέγαρα] | το γλυκάδι [Μέγαρα] | του γλυκάδ [Μακρινή] | η λιμιρίδα [Κανάλια] | το αμίλητο [Μέγαρα]. || Κρήτη: το ξίδι [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος].

ξιδόνερο || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξιδόνερο [Κανδήλα].

ξιδόπανο / για πονοκέφαλο || αρρώστιες || Πελοπόννησος: το ξιδόπανο [Ελληνίτσα].

ξιδοπαπάρα / σούπα με ξίδι, λάδι, νερό και κομμάτια ψωμί μέσα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ξιδοπαπάρα [Πηγαδάκια] | η ξιδοτριψιάνα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: η ξιδοπαπάρα [Ωραιόκαστρο] | η ξιδουτριψάνα [Κανάλια] | η ξιδότριψα [Δραμεσιοί] | το ξιδότριμμα [Δολό]

ξιδόσουπα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ξιδόσουπα [Σκεπαστό].

ξίνα / ξινισμένο γάλα για παραγωγή βούτυρου || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: η ξίνα [Γουριά].

ξινά / τα εσπεριδοειδή || γεωργία || Πελοπόννησος: τα ξινά [Αμπελιώνα, Δολιανά]. || Ρούμελη: τα ξινά [Πηγή].

ξιναράς || γεωργία || Πελοπόννησος: ο ξιναράς [Πιάνα, Στεμνίτσα].

ξινάρι || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξινάρι [Αγία Άννα, Αγρίδι, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κάτω Λουσοί, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | το ξινιάρι [Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι, Λυγουριό, Ροεινό, Ρούτσι]. || Ρούμελη: του αξνάρ [Βράχα]. || Κρήτη: το ξινάρι [Άγιος Γεώργιος].

ξινήθρα / το φυτό Oxalis grandiflora || χλωρίδα || Κρήτη: η οξινίδα [Ανατολή, Τύλισος].

ξινίλα || αταξινόμητα || Ρούμελη: η ξινίλα [Τσαμαντάς].

ξινό / κιτρικό [Χουλιαράδες] || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: του ξνό [Γουριά, Γραμματικού, Χουλιαράδες].

ξινόγαλα (ALE) || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: το ξινόγαλα [Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το ξινόγαλο [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Μυγδαλιά, Ροεινό, Τρόπαια] | το ξινόγαλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το ξινόγαλο [Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ξνόγαλου [Γουριά, Γραμματικού, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του ξινόγαλου [Αγία Παρασκευή, Μεσούντα] | του κουπανόγαλου [Στυλίδα] | το σερπέτι [Δολό] | η ντάλα [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες]. || Κρήτη: το ξινόγαλο [Άγιος Βασίλειος, Μάρθα].

ξινομηλιά / το δέντρο Pyrus malus subsp. sylvestris || χλωρίδα || Ρούμελη: η ξνουμλιά [Δομνίστα, Χουλιαράδες].

ξινομυζύθρα / την έφτιαχναν με γάλα που είχε ξινίσει από τη ζέστη || κτηνοτροφία - τυροκομία || Κρήτη: η ξινομυζύθρα [Άγιος Γεώργιος].

ξινοτυρόπιτα / πίτα με ξινοτύρι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η ξινουτρόπτα [Πλατύστομο].

ξινόχοντρος / τραχανάς με ξινόγαλα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Κρήτη: ο ξινόχοντρος [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

ξιόνι / το κάτω μέρος της βουκέντρας || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξιόνι [Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού] | το ξόνι [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η ξιάλη [Μέγαρα] | η αξάλ [Άγιος, Έλατος] | η αξιάλ [Αγία Παρασκευή, Κανάλια] | η ξαλ [Γουριά] | του ξαλ [Κουμαρίτσι] | του αξιαλουσίδηρου [Σταγιάδες] | η γκέλμπουρη [Μέγαρα] | ο γκέλμπουρης [Μέγαρα].

ξιποταρά / ξύλινο εργαλείο τυροκομίας σχήματος Λ || κτηνοτροφία - τυροκομία || Κρήτη: η ξιποταρά [Σέλλες].

ξιφάρα / το φυτό Erianthus Ravennae || χλωρίδα || Πελοπόννησος: η ξιφάρα [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Κρέστενα] | η αξιφάρα [Αλποχώρι].

ξιφίας / το ψάρι Xiphias gladius || πανίδα || Πελοπόννησος: ο ξιφίας [Προάστιο]. || Ρούμελη: οι ξιφίιδις [Πέρα Μέλανα].

ξόβεργα || το κυνήγι || Πελοπόννησος: η ξόβεργα [Αμπελιώνα] | η οξόβεργα [Καστρί]. || Ρούμελη: η ξόβεργα [Τσαμαντάς] | η αξόβεργα [Πάργα] | η ξόβιργα [Αμφίκλεια, Μεσούντα].

ξόδεμα || αταξινόμητα || Κρήτη: η ξόδεψη [Παλαιοχώρα].

ξόδι / κηδεία || ο θάνατος || Ρούμελη: το ξόδι [Πάργα, Τσαμαντάς] | του ξοδ [Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το ξόδι [Κελλάρια, Τύλισος] | η θανή [Θεοδώρα, Κελλάρια].

ξόρκια || δοξασίες || Πελοπόννησος: τα ξόρκια [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: τα ξόρκια [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δομνίστα, Μακρινή, Μηλίνα, Πάργα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | το ξόρτσι [Μέγαρα]. || Κρήτη: τα ξόρκια [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω].

ξόρκισμα / εξορκισμός || θρησκεία || Πελοπόννησος: το ξόρκισμα [Κανδήλα].

ξορκίστρα || δοξασίες || Πελοπόννησος: η ξορκίστρα [Κρέστενα]. || Ρούμελη: η ξορκίστρα [Πάργα] | η ξουρκίστρα [Γουριά, Πρέβεζα, Χρυσοβίτσα].

ξυλάγγουρο || καρποί || Πελοπόννησος: το ξυλάγγουρο [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: το ξυλάγγουρο [Σταυροδρόμι] | του ξλάγγουρου [Έλατος, Σταγιάδες] | του καστραβέτς [Κανάλια].

ξυλάλετρο || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξυλάλετρο [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Νεοχώρι, Τρόπαια]. || Ρούμελη: του ξυλάλιτρου [Δραμεσιοί, Ραψάνη] | του ξλάλιτρου [Αμφίκλεια, Κανάλια] | του ξλιάλιτρου [Σιάτιστα].

ξυλή / ξυλεία || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η ξυλή [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι]. || Ρούμελη: ου κιριστές [Έλατος, Σιάτιστα, Χρυσή] | ι κιριστές [Μηλίνα] | τα κιριστόξλα [Σταγιάδες].

ξυλιά || βία || Πελοπόννησος: η ξυλιά [Άγιος Δημήτριος, Γυμνό, Προάστιο]. || Ρούμελη: η ξλια [Αγία Ευθυμία, Γραμματικού, Μακρινή, Μεσούντα]. || Κρήτη: η ξυλιά [Βραχάσι, Θεοδώρα, Μάρθα] | οι ραβδές [Σιρίλι].

ξυλίκι / παιδικό παιχνίδι || το παιχνίδι || Κρήτη: το ξυλίκι [Βραχάσι, Παλαιοχώρα, Σέλλες].

ξύλο (Buck list) || η φύση || Πελοπόννησος: το ξύλο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το κάλι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξύλο [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του ξύλου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | το ξούλο [Μέγαρα]. || Κρήτη: το ξύλο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

ξυλογαϊδάρα / ξύλινο τρίποδο - πάνω του κοπάνιζαν το λινάρι με τη σπάθη || υφαντική || Κρήτη: η ξυλογαϊδάρα [Παλαιοχώρα].

ξυλοδεσιά / τοίχου || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: η ξυλοδεσιά [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δολιανά, Ελάτη, Λαγκάδια] | το ξυλόδεμα [Σκεπαστό] | το χατίλι [Πηγαδάκια] | α ξυλοδεσία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η ξυλουδισιά [Γραμματικού] | η ξυλόδις [Γουριά, Μασχολούρι] | του ξυλόδεμα [Βράχα] | του ζώσμα [Μηλίνα] | η σκάρα [Γραμματικού, Τιθορέα] | το χατίλι [Ωραιόκαστρο] | τα σιδηρώματα [Δράκεια]. || Κρήτη: το χατίλι [Τύλισος].

ξυλοκάνατο || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το ξυλοκάνατο [Λαγκάδια, Μάλη].

ξυλοκάρβουνα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: τα ξυλοκάρβουνα [Βρέσθενα].

ξυλοκαρδάρα || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: η ξυλοκαρδάρα [Σκεπαστό].

ξυλοκουτάλα || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ξυλοκουτάλα [Σκεπαστό].

ξυλοκρέβατο || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το ξυλοκρέβατο [Ελληνίτσα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ξυλοκρέβατο [Τσαμαντάς] | του ξλουκρέβατου [Γουριά].

ξυλόσβαρνα || γεωργία || Ρούμελη: η ξυλόσβαρνα [Μασχολούρι].

ξυλοσέλια / τα ξύλινα κομμάτια του σαμαριού || αγωγιάτης || Ρούμελη: τα ξλουσέλια [Λιλαία]. || Κρήτη: οι σπάθες [Άγιος Γεώργιος].

ξυλόσκαρα / ξύλα στα θεμέλια || δοξασίες || Πελοπόννησος: τα ξυλόσκαρα [Βρέσθενα].

ξυλοφάς / λίμα ξύλου || σύνεργα-υλικά || Κρήτη: ο ξυλοφάς [Μιαμού].

ξυλόφτυαρο / αλωνίσματος || γεωργία || Πελοπόννησος: το ξυλόφτυαρο [Σκεπαστό]. || Κρήτη: το ξυλόφκιαρο [Βουλγάρω].

ξυλόχτενο / του αργαλειού || υφαντική || Πελοπόννησος: το ξυλόχτενο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μελιγού, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια]. || Ρούμελη: το ξυλόχτενο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Πάργα] | του ξυλόχτινου [Αγιά, Λιλαία, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσή] | το ξουλόχτενο [Μέγαρα] | του ξλόχτινου [Αμφίκλεια, Γουριά, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Σταγιάδες] | του ξλόχτσινου [Σιάτιστα] | το χτενόξυλο [Πηγή]

ξυραφάκι || σύνεργα-υλικά || Ρούμελη: το ξυραφάκι [Τσαμαντάς].

ξυράφι (Buck list) || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το ξυράφι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Λυγουριό] | το ξουράφι [Αρχαία Φενεός, Κανδήλα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το ξουράθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ξουράιθι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξουράφι [Δολό, Μέγαρα, Πάργα] | του ξουράφ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δράκεια, Καρίτσα, Μεσούντα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Πρέβεζα Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το ξιουράφι [Ωραιόκαστρο] | του ξυράφ [Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: το ξυράφι [Ανώγεια, Βώροι, Κελλάρια].

ξυραφιά || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η ξυραφιά [Πάκια] | η ξουραφιά [Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: η ξουραφιά [Γουριά, Μέγαρα, Μεσούντα] | η ξουρισά [Θαρούνια]. || Κρήτη: η ξυραφιά [Σιρίλι] | οι ξυραφές [Βρύσες].

ξυραφικά || χτένισμα - καλλωπισμός || Ρούμελη: τα ξουραφκά [Χρυσοβίτσα].

ξύρισμα || χτένισμα - καλλωπισμός || Πελοπόννησος: το ξύρισμα [Αγία Άννα]. || Ρούμελη: του ξούρισμα [Θαρούνια, Πρέβεζα] | του ξύρσμα [Βράχα, Δράκεια, Δομνίστα, Χρυσοβίτσα] | του ξιούρσμα [Δραμεσιοί] | του ξουρ [Σταγιάδες].

ξύσιμο || επαγγέλματα || Πελοπόννησος: το ξύσιμο [Κρέστενα]. || Ρούμελη: του ξύσμου [Γέρμας, Χουλιαράδες].

ξύσμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το ξύσμα [Άγιος Δημήτριος, Προάστιο, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ξύσμα [Τσαμαντάς] | του ξύσμα [Μελισσουργοί].

ξύστρα / αλετριού || γεωργία || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Προάστιο] | η ξάλη [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: η ξύστρα [Δραμεσιοί, Λιλαία, Μέγαρα].

ξύστρα / άλογου (ALE) || αγωγιάτης || Πελοπόννησος: η ξέστρα [Λυγουριό]. || Ρούμελη: η ξύστρα [Πάργα] | του ξυστρί [Μασχολούρι, Ραψάνη] | του ξτρι [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Σιάτιστα] | του κασαΐ [Έλατος].

ξύστρα / βαρελιού || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Ρούτσι] | α ξύστρα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η ξύστρα [Μέγαρα].

ξύστρα / για τη σκάφη του ζυμαριού || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Στεμνίτσα, Τρόπαια] | α ξύστρα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η ξύστρα [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Πάργα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες, Ωραιόκαστρο] | η ζμόξστρα [Κανάλια] | ου ξύστρους [Γέρμας, Σιάτιστα] | η ξυστρουπούλα [Αγιά, Μασχολούρι].

ξύστρα / γνεσίματος || υφαντική || Πελοπόννησος: η ξύστρα [Προάστιο].

ξύστρα / κολοκύθας || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η ξύστρα [Μελισσουργοί].

ξυφαντίκια / τα κεράσματα για το τέλειωμα ενός υφαντού || υφαντική || Κρήτη: τα ξυφαντίκια [Άγιος Γεώργιος].

ξωκλήσι || θρησκεία || Πελοπόννησος: το ξωκλήσι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καλούσι, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το εξωκλήσι [Αλποχώρι] | το ερημοκλήσι [Θαλάμες, Κάτω Λουσοί, Προάστιο, Σκεπαστό] | το ρημοκλήσι [Βρέσθενα, Κανδήλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Ρούτσι] | το αγιούτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ξωκλήσι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το εξωκλήσι [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι] | του ξουκλής [Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα, Τιθορέα] | του ιξουκλής [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα] | το ρημοκλήσι [Μέγαρα] | του βακούφ [Ραψάνη]. || Κρήτη: το εξωκλήσι [Τύλισος] | το ερημοκλήσι [Τύλισος].

ξωμαχιά / οι αγροτικές δουλειές || γεωργία || Πελοπόννησος: η ξωμαχιά [Μελιγού] | το ξωμαχιλίκι [Αμπελιώνα].

ξωμάχος || γεωργία || Ρούμελη: ι ξουμιρίτς [Μηλίνα].

ξώρουχα / εξώρουχα || φορεσιά || Κρήτη: τα ξώρουχα [Βουλγάρω].

ξώσπιτο / αχυρώνας ή στάβλος || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το ξώσπιτο [Βρέσθενα].

ξώστρι / περιστύλιο εκκλησίας || θρησκεία || Ρούμελη: το ξώστρι [Τσαμαντάς].

ξωτέρες || δοξασίες || Πελοπόννησος: οι ξωτέρες [Γυμνό].

ξωτικά || δοξασίες || Πελοπόννησος: τα ξωτικά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Δολιανά, Κρέστενα, Λυγουριό, Μαγούλα, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | τα ξωτερικά [Ρούτσι, Πέρα Μέλανα] | τα συνεπαρτικά [Βεργαδαίικα, Ρούτσι] | τα ζούδια [Δολιανά] | τα ξωτεζικά [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ξωτικά [Δελβινάκι] | τα ξουτκά [Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χρυσή] | τα ξοδικά [Πάργα] | τα ξουδκά [Πλατύστομο] | τα ξουθκά [Κουμαρίτσι] | τα ζούζλα [Μακρινή]. || Κρήτη: τα ξωτικά [Παλαιοχώρα] | οι ξωτικοί [Παλαιοχώρα] | τα κακά πράματα [Άγιος Βασίλειος].

οκά || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: η οκά [Αγία Άννα, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η οκά [Αγιά, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η όκα [Πάργα] | η ουκά [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η οκά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

οκά / πήλινο δοχείο με νερό που κρεμούν στην πόρτα του σπιτιού του πεθαμένου, για να πίνει - τη σπάνε μετά σαράντα μέρες πάνω στον τάφο || ο θάνατος || Κρήτη: η οκά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή].

Οκτώβρης || χρόνος || Πελοπόννησος: ο Οκτώβρης [Αγία Άννα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Παραδείσια, Ροζενά, Ρούτσι, Τρόπαια, Φενεός] | ο Οχτώβρης [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Λυγουριό, Μελιγού, Προάστιο, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο Χτώβρης [Προάστιο] | ο Αηδημήτρης [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Παραδείσια, Τρόπαια] | ο Αηδημητριάτης [Κρέστενα] | ο Σπαρτής [Κρέστενα] | Σποριού [Καστρί] | ο Παχνιστής [Κρέστενα] | ο Μπρουμάρης [Κρέστενα] | ο Οχτώμπζη [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο Οχτούμπζη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο Οκτώβρης [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | ου Ουχτώμβρς [Μακρινή] | ου Ουχτώβρς [Χρυσοβίτσα] | ου Ουκτώβρς [Ραψάνη, Τιθορέα] | ου Ουκτώμπρς [Στυλίδα] | ι Ουκτώμπρς [Δράκεια] | ου Ουκτώμβρς [Γραμματικού] | ο Αηδημήτρης [Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | ου Αηδημήτρς [Άγιος, Γέρμας, Γραμματικού, Λιλαία, Μακρινή, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ι Αηδημήτρς [Δράκεια, Μικρό Βουνό] | ου Αηδμήτρης [Μεσούντα] | ου Αηδμήτρς [Άγιος Νικόλαος] | ι Αηδημητριάς [Μηλίνα] | ο Αηδημητρίτης [Μέγαρα] | ο Αηδημιτριάτης [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | ι Σπουριάς [Μηλίνα] | ι Σπαρτός [Δράκεια]. || Κρήτη: ο Οκτώβρης [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Βρύσες, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα] | ο Οχτώβρης [Ανατολή, Ανώγεια, Βώροι, Εμπρόσνερος, Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος] | ο Οκτώμπρης [Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα] | ο Αγιοδημητρίτης [Λαμπιώτες] | ο Αηδημητριάτης [Βώροι] | ο Σπαρτάς [Βώροι] | ο Παχνιστής [Βώροι].

οματιά / είδος χοιρινού λουκάνικου με γέμιση συκωταριάς || μαγειρική - ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η οματιά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Καστρί, Λαγκάδια, Μάλη, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό] | η ματιά [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η ματιά [Γραμματικού, Μακρινή] | η νουματιά [Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: η ομαθιά [Σάσαλος, Σιρίλι] | η αμαθιά [Τύλισος].

ομορφιά || ιδιότητες || Πελοπόννησος: η ομορφιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καρυά, Λυγουριό, Τσέρια] | η εμορφιά [Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Στεμνίτσα] | η εμορφάδα [Καστρί, Σκεπαστό] | η ομορφάδα [Τσέρια] | α ομορθία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ομορφιά [Θαρούνια] | η ομορφία [Μέγαρα] | η ουμουρφιά [Αγία Ευθυμία, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μασχολούρι, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | η μουρφιά [Μηλίνα] | η ομορφάδα [Τσαμαντάς] | η ουμουρφάδα [Κανάλια, Τσουκαλάδες] | η μουρφάδα [Δράκεια, Σιάτιστα] | η εμορφιά [Πάργα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: η ομορφιά [Βουλγάρω, Βώροι, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος].

όμπιο / πύον || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το όμπιο [Βρέσθενα, Λαγκάδια, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το έμπιο [Κανδήλα, Προάστιο] | το γουρουνόμυαλο [Κρέστενα] | το πούι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όμπιο [Πάργα] | του όμπιου [Κανάλια, Λιλαία, Μασχολούρι, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | το έμπιο [Πάργα] | ο έμπυος [Μέγαρα, Σιάτιστα] | ου ιόμπιους [Σιάτιστα] | η ουργή [Μακρινή] | ου γέμιους [Γέρμας] | ου έμιους [Γέρμας] | ο δρόπικας [Μέγαρα] | το λίκομα [Μέγαρα] | τα λιάκατα [Έλατος] | τα κιρασόσματα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο όμπιος [Παλαιοχώρα].

ομπρέλα || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ομπρέλα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Καστρί, Λαγκάδια, Ρούτσι, Σκεπαστό] | α ομπλέρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α ομπρέα [Πέρα Μέλανα] | το παρασόλι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ουμπρέλα [Γέρμας, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αμπρέλα [Δραμεσιοί] | η λουμπρέλα [Γουριά] | του παρασόλ [Σιάτιστα]. || Κρήτη: η ομπρέλα [Βρύσες] | το παρασόλι [Σάσαλος].

όνειρο (Buck list) || φυσιολογικά || Πελοπόννησος: το όνειρο [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Φενεός] | το όνειρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όνειρο [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του όνειρου [Αγιά, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Κιλελέρ, Λιλαία, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | το όνερο [Πάργα] | το ίνορο [Πάργα] | του ίνουρου [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | τα νείρατα [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όνειρο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σιρίλι, Τύλισος] | τα ονείρατα [Αποδούλου, Σέλλες].

όνομα (Swadesh list, Buck list) || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το όνομα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το όνουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παψιμάρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παψιμάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όνομα [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του όνουμα [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | τα νόματα [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όνομα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος].

ονωνίδα / το φυτό Ononis vulgaris || χλωρίδα || Πελοπόννησος: η παλαμωνίδα [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η παλαμουνίδα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: η ανωνίδα [Ανώγεια, Παλαιοχώρα].

οξιά / το πουλί Gypaetus barbatus || πανίδα || Ρούμελη: η ουξιά [Κουμαρίτσι].

οξιά / φυτά του γένους Fagus (ALE, Buck list) || χλωρίδα || Πελοπόννησος: η οξιά [Παραδείσια]. || Ρούμελη: η ουξά [Χουλιαράδες] | η ουξιά [Ραψάνη].

οξίγκλα / βέργα αργαλειού || υφαντική || Πελοπόννησος: η οξίγκλα [Προάστιο]. || Ρούμελη: η ξίγκλα [Δαύλεια, Θαρούνια]. || Κρήτη: η ξίγκλα [Άγιος Γεώργιος, Βώροι, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

οξωγάλαρο || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: το οξωγάλαρο [Σκεπαστό].

οργή (Buck list) || συναισθήματα || Πελοπόννησος: η οργή [Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα] | α οργή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ουργή [Βράχα, Γέρμας] | η οργέα [Μέγαρα]. || Κρήτη: η οργή [Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια].

οργιά || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: η οργιά [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Πάκια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι] | η οργέα [Τσέρια] | α οργία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η οργιά [Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς] | η ουργιά [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Γουριά, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Πρέβεζα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η οργιά [Άγιος Γεώργιος, Αποδούλου, Βραχάσι, Μιαμού].

οργιό / ρίγος || αρρώστιες || Ρούμελη: το οργιό [Τσαμαντάς] | του ουργιό [Χρυσή] | η νταρντάκουλη [Τσαμαντάς] | η τσέτνα [Χρυσή] | η τσουτίνια (από πυρετό) [Έλατος]. || Κρήτη: το σύγκρυο [Κελλάρια].

όργος / λουρίδα χωραφιού στο θερισμό || γεωργία || Πελοπόννησος: ο όργος [Αλποχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό] | ο έργος [Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Λεβίδι, Παραδείσια]. || Ρούμελη: το έργος [Θαρούνια, Μέγαρα] | ου έργους [Χρυσή] | ου όργους [Λιλαία, Σταγιάδες, Τιθορέα] | ι όργους [Κανάλια] | ου όλγους [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το όργο [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Παλαιοχώρα] | τα όργατα [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι, Λαμπιώτες].

όργωμα || γεωργία || Πελοπόννησος: το όργωμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι] | το οργωτό [Μάλη] | το καμάτι [Κανδήλα, Λαγκάδια, Λεβίδι] | το καματίκι [Αμπελιώνα] | το ζευγάρωμα [Βαλύρα] | το έργουμα [Πέρα Μέλανα] | το όργουμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καμάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το όργωμα [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το όργουμα [Θαρούνια] | του όργουμα [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του κάμουμα [Κανάλια] | το ζευγάρι [Θαρούνια] | του ζιβγάρ [Μηλίνα]. || Κρήτη: το όργωμα [Άγιος Βασίλειος] | το κάμωμα [Βραχάσι] | το ζευγάρι [Σάσαλος, Σέλλες].

οργώματα / χωράφια σε αγρανάπαυση || γεωργία || Ρούμελη: τα ουργώματα [Μικρό Βουνό].

όρεξη || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η όρεξη [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Θαλάμες, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ρούτσι] | α όρεξη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το ζέφτι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η όριξ [Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Φαρκαδόνα] | το απετίτο [Πάργα] | το απιτίτο [Πάργα] | το πετίτο [Πάργα]. || Κρήτη: η όρεξη [Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Τύλισος].

όρκος (Buck list) || δοξασίες || Πελοπόννησος: ο όρκος [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο όρκο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο όρκος [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου όρκους [Γέρμας, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο όρκος [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Σέλλες].

όρκυνος / το ψάρι Thunnus thynnus || πανίδα || Ρούμελη: ου γουφός [Πρέβεζα] | ι όρκυνους [Μηλίνα].

ορμήνια / συμβουλή || λόγια-γράμματα || Πελοπόννησος: η ορμήνια [Δραμεσιοί, Κρέστενα] | α οργήνια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ορμήνια [Πάργα, Τσαμαντάς] | η ορμηνία [Μέγαρα] | η ουρμήνια [Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η αρμηνία [Μέγαρα] | το τεμπίχι [Πάργα].

ορμίδι || σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το ορμίδι [Προάστιο].

όρνιο / το πουλί Gyps fulvus || πανίδα || Πελοπόννησος: το όρνιο [Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Σκεπαστό] | το όρνιε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το όρνιο [Μέγαρα, Πάργα] | του όρνιου [Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | ου γύπας [Τιθορέα] | ου τυρουκόμπους [Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο καναβός [Παλαιοχώρα] | η σκάρα [Θεοδώρα].

ορταλίκι / συνεταιρισμός || αταξινόμητα || Κρήτη: το ορταλίκι [Ανώγεια] | το ορακλίκι [Ανώγεια].

ορτύκι / το πουλί Coturnix coturnix || πανίδα || Πελοπόννησος: το ορτύκι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Κανδήλα, Λυγουριό, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ουρτύκ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: το ορτύκι [Μιαμού] | τα ορθύκια [Παλαιοχώρα].

ορφανά / ξύλα της σκεπής || οικοδομή - σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: τα ορφανά [Άγιος Δημήτριος].

ορφάνια || ιδιότητες || Πελοπόννησος: η αρφάνια [Καστρί]. || Ρούμελη: η ουρφάνια [Γέρμας, Έλατος] | η αρφάνια [Μέγαρα].

ορφανός (Buck list) || ο θάνατος || Πελοπόννησος: ο ορφανός [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Εξωχώρι, Λεβίδι, Λυγουριό, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο αρφανός [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Καστρί] | ο αρφάνης [Λαγκάδια] | ο αρφανέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ορφανός [Δολό, Πηγή, Τσαμαντάς] | ου αρφανός [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Μακρινή, Τιθορέα, Τσουκαλάδες] | ου ουρφανός [Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ο αρφανός [Μέγαρα] | ου αρφανός [Λιλαία] | ι αρφανός [Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ο γεντίμης [Πάργα] | ο γιατίμης [Πάργα]. || Κρήτη: ο ορφανός [Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Σάσαλος] | ο αρφανός [Ανατολή, Τύλισος].

οστρακιά || αρρώστιες || Πελοπόννησος: η αστρακιά [Αγία Άννα, Λαγκάδια, Μυγδαλιά, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η αστράκα [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αστρακιά [Γουριά].

ούγαινα / το ψάρι Puntazzo puntazzo || πανίδα || Ρούμελη: η γούγαινα [Πρέβεζα] | ου σαργουμύτς [Πρέβεζα].

ούγια || φορεσιά || Πελοπόννησος: η ούγια [Τρόπαια]. || Ρούμελη: η ούγια [Τιθορέα] | η γούγια [Πρέβεζα] | το τσεφαλάρι [Μέγαρα]. || Κρήτη: η ούγια [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα] | η κούδα [Κελλάρια].

ουγιοτό / πανί του αργαλειού || υφαντική || Πελοπόννησος: το ουγιοτό [Τρόπαια].

ούζο || αμπελουργία || Πελοπόννησος: το ούζο [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: το ούζο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Πάργα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | του ούζου [Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Δραμεσιοί, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η ρακή [Μελισσουργοί].

ούλα || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: τα ούλα [Λυγουριό] | τα γούλα [Αρχαία Φενεός, Κάτω Λουσοί] | τα γούλια [Αλποχώρι, Βεργαδαίικα, Τσέρια] | τα γούα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα ούλα [Μακρινή] | τα ούλια [Πάργα] | τα γούλια [Πάργα] | οι ζαντούρις [Γέρμας, Έλατος] | του ζαντζί [Σταγιάδες]. || Κρήτη: τα γούλα [Θεοδώρα].

ουρά ( Swadesh list, ALE, Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: η ουρά [Αγία Άννα, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Ελάτη, Θαλάμες, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Τρόπαια] | η νουρά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καλούσι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Φενεός] | η νορά [Προάστιο] | α νουρά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ουρά [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Λουκάς, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δολό, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η νουρά [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γέρμας, Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ου νούρους [Σταγιάδες] | η ορά [Μέγαρα] | η νορά [Θαρούνια]. || Κρήτη: η ορά [Άγιος Βασίλειος, Ανατολή, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες] | η οριά [Μιαμού].

ουρανός (Swadesh list, Buck list) || η φύση || Πελοπόννησος: ο ουρανός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεχαινά, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο ουρανέ [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ουρανός [Δελβινάκι, Θαρούνια, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου ουρανός [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι ουρανός [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μικρό Βουνό] | ουρανός [Ραψάνη] | ο ερανός [Μέγαρα]. || Κρήτη: ο ουρανός [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι].

ούρδα / σκληρό τυρί που βγαίνει από τυρόγαλα || κτηνοτροφία - τυροκομία || Ρούμελη: η ούρδα [Έλατος, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Σταυροδρόμι, Ωραιόκαστρο].

ούρλιασμα || ήχοι || Πελοπόννησος: το ούρλιασμα [Ρούτσι] | το αρούλημα [Δροσοπηγή, Λαγκάδια] | το αρουλητό [Λαγκάδια]. || Ρούμελη: του ουρλιαχτό [Στροφυλιά] | του γούριασμα [Χρυσή]. || Κρήτη: οι σκληρές [Σιρίλι].

ούτι || μουσική || Ρούμελη: το ούτι [Πάργα].

οχιά / το φίδι Vipera ammodytes || πανίδα || Πελοπόννησος: η οχιά [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Πιάνα, Πιάνα, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | ο κοντοστέρης [Βρέσθενα, Δολιανά, Ρούτσι] | α οχία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η οχιά [Θαρούνια, Πάργα] | η ουχιά [Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η οχέα [Μέγαρα] | η οχέντρα [Πάργα]. || Κρήτη: η όχεντρα [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια] | η λιόχεντρα [Βώροι, Μιαμού].

οχίστρα / φυτά του γένους Reseda || χλωρίδα || Πελοπόννησος: η οχίστρα [Τρόπαια].

όχτος || η φύση || Πελοπόννησος: ο όχτος [Βρέσθενα, Δολιανά, Καλούσι, Σκεπαστό] | ο νόχτος [Αλποχώρι] | η όχτη [Λαγκάδια] | ο όχτε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο όχτος [Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς] | ου όχτους [Γουριά, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ι όχτους [Κανάλια] | ου νόχτους [Γέρμας, Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή] | η οχτ [Μεσούντα].

οψιμίδια / τα όσπρια || γεωργία || Ρούμελη: τα ουψιμίδια [Σιάτιστα] | οι ουψμιές [Δραμεσιοί] | οι τσουρβάδις [Κιλελέρ]. || Κρήτη: τα ψιμικά [Τύλισος] | τα λοϊσίματα [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Σέλλες] | τα μαγερέματα [Ανώγεια, Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα μαγερεψίδια [Ανατολή] | τα μαγεροψίματα [Μιαμού] | τα μαγεριούλια [Ανώγεια] | η μαγεριά [Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Τύλισος].

οψιμοβρόχια || η φύση || Πελοπόννησος: τα οψιμοβρόχια [Κρέστενα].

οψυγιάς / επίπεδο και καθαρό έδαφος για λιάσιμο της σταφίδας || αμπελουργία || Κρήτη: ο οψυγιάς [Τύλισος] | η αψυγιά [Ανώγεια].

παγανιά / παγάνα || το κυνήγι || Πελοπόννησος: η παγανιά [Καστρί, Προάστιο, Στεμνίτσα] | α παγανία [ Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η παγανιά [Άγιος Νικόλαος, Πάργα, Χρυσή] | η παγάνα [Αμφίκλεια, Βράχα, Μασχολούρι, Πάργα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χρυσή] | το ντέβρι [Μέγαρα].

παγανιά / πρόχειρο μαντρί || κτηνοτροφία - τυροκομία || Πελοπόννησος: η παγανιά [Λαγκάδια, Μυγδαλιά].

παγίδα || το κυνήγι || Πελοπόννησος: η παγίδα [Δολιανά, Λεχαινά, Λυγουριό, Προάστιο] | α παγίδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η παγίδα [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Λιλαία, Μακρινή, Πηγή, Ραψάνη] | η παΐδα [Άγιος, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Μασχολούρι, Μηλίνα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: η παγίδα [Μάρθα].

παγκάρι /της εκκλησίας || θρησκεία || Ρούμελη: του παγκαρό [Αμφίκλεια].

πάγκος (ALE) || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: ο πάγκος [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δροσοπηγή] | το τουράκι [Βρέσθενα, Μελιγού, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: ου πάγκους [Βράχα] | ο μπάγκος [Πάργα, Σταυροδρόμι] | ι μπάγκους [Δράκεια] | του τουράκ [Αμφίκλεια].

πάγος (Swadesh list, Buck list) || η φύση || Πελοπόννησος: ο πάγος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά, Σαρακίνι] | ο πάγο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ου πάγους [Γέρμας, Γουριά, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | ο πάος [Πάργα] | το κρούσταλο [Μέγαρα] | του κρούσταλου [Γέρμας, Έλατος, Χουλιαράδες] | του κρουστάλ [Σιάτιστα] | η κουκάλα [Μασχολούρι] | το μπούζι [Πάργα] | του μπουζ [Σιάτιστα].

παγούρι || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το παβούρι [Λαγκάδια] | το μπαβούρι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το μπαβούζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το μπαμπούρι [Τυρός] | το μπαμπούζι [Τυρός]. || Ρούμελη: το παγούρι [Δολό, Ωραιόκαστρο] | του παγούρ [Αγία Παρασκευή, Έλατος, Κανάλια, Στυλίδα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | το παούρι [Μέγαρα].

παγωνιά || η φύση || Πελοπόννησος: η παγωνιά [Στεμνίτσα] | το καούρι [Λαγκάδια] | το κρυάκουρο [Λαγκάδια] | το τσιάφι [Λαγκάδια] | α παγουνία [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η παγωνιά [Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η παγουνιά [Βράχα, Δράκεια, Σιάτιστα] | η παγουτή [Γέρμας, Έλατος] | η παγουτσή [Σιάτιστα] | η κουκάλα [Κανάλια] | η παΐλα [Μέγαρα] | ο φίος [Μέγαρα] | το κιαμίτι [Μέγαρα] | ο ψόφος [Δελβινάκι] | η τσιβούρα [Σιάτιστα, Χρυσή] | του καούν [Μηλίνα] | του τσαφ [Χρυσή]. || Κρήτη: πάγος [Ανώγεια] | η κρυγιώτη [Θεοδώρα].

παζαρέματα || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: τα παζαρέματα [Δροσοπηγή, Θαλάμες, Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα παζαρέματα [Αγιά, Γέρμας, Δαύλεια, Έλατος]. || Κρήτη: το παζάρι [Τύλισος].

παζάρι / εβδομαδιαίο (ALE) || ο οικισμός || Πελοπόννησος: το παζάρι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λυγουριό, Μάλη, Παραδείσια, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το παζάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παζάρι [Δελβινάκι, Πάργα, Ωραιόκαστρο] | του παζάρ [Αγιά, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Φαρκαδόνα, Χρυσή]. || Κρήτη: το παζάρι [Ανώγεια, Αποδούλου].

πάθημα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το πάθημα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: το πάθημα [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: το πάθημα [Παλαιοχώρα] | η κασκαρίκα [Θεοδώρα].

παιδεμός / κόπος || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: ο παιδεμός [Στεμνίτσα] | η παιδεμάρα [Αλποχώρι] | ο παιδεμό [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το παίδι [Πέρα Μέλανα] | το παίιδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του παίδιμα [Γέρμας, Έλατος, Σταγιάδες] | η πιδιμάρα [Γέρμας, Έλατος, Κουμαρίτσι, Σταγιάδες].

παΐδες / του σαμαριού || αγωγιάτης || Πελοπόννησος: οι παΐδες [Δολιανά] | οι σαμαροπαΐδες [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: οι παΐδες [Πάργα] | οι παΐδις [Μηλίνα, Σιάτιστα, Χρυσή] | τα παΐδια [Έλατος].

παιδί (Swadesh list, ALE, Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το παιδί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το καμπζί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το τέκνι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παιδί [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πιδί [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του πδι [Σιάτιστα] | τα κούτσκα [Κιλελέρ, Ραψάνη]. || Κρήτη: το παιδί [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το κοπέλι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος].

παΐδια || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Ρούμελη: τα παΐδια [Αγία Ευθυμία, Μακρινή, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή].

παιδομάνι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το παιδολόι [Μελιγού] | το καμπζοβόλι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο παιδομάνι [Πάργα] | το παιδομανιό [Πάργα] | το παιδολάσι [Πάργα].

παίνεμα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το παίνεμα [Βεργαδαίικα, Ρούτσι]. || Ρούμελη: το παίνεμα [Άγιος Λουκάς] | του παίνιμα [Γέρμας] | η παίνια [Σταγιάδες] | τα πινιέδια [Σταγιάδες]. || Κρήτη: το παίνεμα [Βουλγάρω, Βραχάσι, Σιρίλι].

παιχνίδι || το παιχνίδι || Πελοπόννησος: το παιχνίδι [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κάτω Λουσοί, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το παιγνίδι [Κρέστενα] | το παιγνίιδι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παιχνίδι [Δελβινάκι, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του πιχνίδ [Άγιος, Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του πιγνίδ [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Γουριά, Δομνίστα, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το παιγνίδι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βουλγάρω, Σάσαλος] | το παιγνίδι [Βραχάσι, Βρύσες, Σέλλες].

πακέτο || χώρος-σχήματα || Πελοπόννησος: το πακέτο [Λεχαινά] | το μπακέτο [Βρέσθενα, Δολιανά, Λαγκάδια, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το πακέτο [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του μπακέτου [Κανάλια, Τιθορέα].

παλαμάκια || ήχοι || Πελοπόννησος: τα παλαμάκια [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα]. || Ρούμελη: τα παλαμάκια [Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: τα παλαμάκια [Βραχάσι, Μάρθα] | τα κουρταλάκια [Θεοδώρα].

παλαμαριά / ξύλινο γάντι για την προστασία του θεριστή από το δρεπάνι || γεωργία || Ρούμελη: η παλαμαριά [Αγιά, Έλατος, Μικρό Βουνό, Σταγιάδες] | η παλαμαρά [Σιάτιστα].

παλάμη || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: η παλάμη [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | η απαλάμη [Δροσοπηγή, Προάστιο, Σπαρτιά] | α απάμα [Πέρα Μέλανα] | α πάμα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η παλάμη [Τσαμαντάς] | η παλάμ [Αγιά, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Ραψάνη, Χουλιαράδες] | η απαλάμη [Μέγαρα, Πάργα] | η απαλάμ [Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Δραμεσιοί, Κανάλια, Πρέβεζα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες] | οι παλαμουσιές [Μηλίνα]. || Κρήτη: η παλάμη [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | η απαλάμη [Θεοδώρα].

παλαμίδα / το ψάρι Sarda sarda || πανίδα || Ρούμελη: η παλαμίδα [Μηλίνα, Πάργα, Στυλίδα] | του παλαμίδ [Πρέβεζα].

παλάντζα / είδος ζυγαριάς || μέτρα-σταθμά || Πελοπόννησος: η παλάντζα [Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η πελάντζα [Προάστιο] | η παλάτζα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα] | η πελέτζα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: η παλάντζα [Αμφίκλεια, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Μακρινή, Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η παλάτζα [Πρέβεζα, Φαρκαδόνα] | η μπελάντζα [Πάργα] | η πελάντζα [Πάργα].

παλαντζόξυλο / πάνω του συνδέονται τα παλατζόνια του αλετριού || γεωργία || Ρούμελη: του παλαντζόξλου [Λιλαία].

παλάτι || ο οικισμός || Πελοπόννησος: το παλάτι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Δολιανά, Εξωχώρι, Κανδήλα, Καρυά, Μάλη, Πιάνα, Προάστιο, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια] | το παλάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παλάτι [Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του παλάτ [Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Τιθορέα] | το παλάτσο [Πάργα]. || Κρήτη: το παλάτι [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βώροι] | τα απαλάθια [Μάρθα].

πάλεμα || βία || Πελοπόννησος: το πάλεμα [Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: του πάλιμα [Γέρμας, Έλατος] | του πάλμα [Σταγιάδες]. || Κρήτη: το πάλεμα [Κελλάρια].

παλιανθρωπιά || ιδιότητες || Πελοπόννησος: η παλιανθρωπιά [Ρούτσι].

παλιανθρωπιά || κίνηση || Πελοπόννησος: η παλιανθρωπιά [Ρούτσι].

παλιάνθρωπος || ιδιότητες || Πελοπόννησος: ο παλιάνθρωπος [Βρέσθενα, Δολιανά, Κρέστενα, Προάστιο, Ρούτσι] | ο παλιάνθρωπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο παλιάνθρωπος [Πάργα] | ου παλιάνθρουπους [Γέρμας].

παλιάτσες / τρίφυλλες || υφαντική || Πελοπόννησος: οι παλιάτσες [Αλποχώρι].

παλιές / οι γυναίκες που έζησαν στο παρελθον || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Κρήτη: οι παλιές [Βραχάσι, Παλαιοχώρα].

παλικαράς || ιδιότητες || Ρούμελη: ου παλκαράς [Λιλαία]. || Κρήτη: ο παλικαράς [Βώροι].

παλικάρι || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το παλικάρι [Αμπελιώνα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Λαγκάδια, Μαγούλα, Μάλη, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το παλικάζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το παλικάρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κιλελέρ, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς] | του παλκάρ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Δομνίστα, Στροφυλιά, Τιθορέα] | του παλικάρ [Βράχα, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Μικρό Βουνό]. || Κρήτη: το παλικάρι [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα].

παλικαριάτικα / χρήματα που δίνουν όταν φεύγουν τα προικιά || ο γάμος || Πελοπόννησος: τα παλικαριάτικα [Κανδήλα].

παλιόγρια || ιδιότητες || Πελοπόννησος: η παλιόγρια [Αμπελιώνα, Λεβίδι] | α κακογρία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: του παλιουζαγρί [Σιάτιστα].

παλιοί / οι άνθρωποι που έζησαν στο παρελθον || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Κρήτη: οι παλιοί [Αποδούλου, Ανώγεια, Αποδούλου, Βώροι, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Τύλισος] | οι παλαιινοί [Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Σέλλες] | οι πρωτινοί [Παλαιοχώρα].

παλιοκόριτσο || ιδιότητες || Πελοπόννησος: το παλιοκόριτσο [Αμπελιώνα].

παλιόπαιδο || ιδιότητες || Πελοπόννησος: το παλιόπαιδο [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Ρούτσι] | το παλιοκάμπζουλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του παλιόπιδου [Χουλιαράδες].

παλιοπράματα || αταξινόμητα || Ρούμελη: τα παλιοπράματα [Ωραιόκαστρο].

παλιόρουχα || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: τα παλιόρουχα [Ρούτσι]. || Ρούμελη: τα παλιόρουχα [Άγιος Λουκάς] | τα μπαρμπούκλια [Κανάλια]. || Κρήτη: τα παλιόρουχα [Σιρίλι].

παλιόσκυλο || ιδιότητες || Πελοπόννησος: το παλιόσκυλο [Ελληνίτσα]. || Ρούμελη: του παλιόσκλου [Κανάλια, Μασχολούρι].

παλιούρι / ο θάμνος Paliurus spina-christi || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το παλιούρι [Βεργαδαίικα] | ο πάλιουρας [Κρέστενα] | ο πάλιουρε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το παλιούρι [Πάργα] | ο πάλιουρας [Τσαμαντάς] | ου πάλιουρας [Κουμαρίτσι, Πλατύστομο] | του παλιούρ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα] | η παλιουριά [Έλατος, Μασχολούρι] | ι πάλιουρας [Κανάλια].

παλουκαριά / βαγενιού νερόμυλου || ο μύλος || Πελοπόννησος: η παλουκαριά [Σκεπαστό].

παλούκι || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το παλούκι [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Φενεός] | η παλούκα [Προάστιο] | το παλούτσι [Κανδήλα, Τρόπαια, Τσέρια] | ο πάσακα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το παλούκι [Πηγή, Τσαμαντάς] | το παλούτσι [Θαρούνια, Μέγαρα] | του παλούκ [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ο πάλος [Πάργα]. || Κρήτη: το τζένιο [Άγιος Βασίλειος, Μάρθα].

παλτό (Buck list) || φορεσιά || Πελοπόννησος: το παλτό [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Δροσοπηγή, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Στεμνίτσα] | το μπαλτό [Βρέσθενα, Λαγκάδια] | το παλιτό [Δολιανά]. || Ρούμελη: το παλτό [Δελβινάκι, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του παλτό [Δαύλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Σιάτιστα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή]. || Κρήτη: το παλιτό [Σάσαλος].

πάνα / μωρού - μέσα από τη φασκιά || η γέννα - το μωρό || Πελοπόννησος: η πάνα [Αμπελιώνα, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η πάνα [Άγιος, Γραμματικού, Έλατος, Μελισσουργοί]. || Κρήτη: η πάνα [Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα, Τύλισος].

Παναγιά || θρησκεία || Κρήτη: η Παναγιά [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα] | η Παναγία [Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος].

παναγιόχορτο / το φυτό Teucrium polium || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το παναγιόχορτο [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: τς Παναγίας του βουτάν [Ραψάνη].

πανάδες || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: οι πανάδες [Δολιανά, Καρυά] | οι πάνες [Βεργαδαίικα] | οι μελισσάδες [Προάστιο]. || Ρούμελη: οι πανάδες [Μέγαρα] | οι πανάδις [Άγιος, Μακρολίβαδο, Μακρινή]. || Κρήτη: οι νεφέλες [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βρύσες, Μιαμού, Σάσαλος].

πανάρι / το ντυμένο με πανί καπάκι του φέρετρου || ο θάνατος || Πελοπόννησος: το πανάρι [Βρέσθενα].

πανέρι || έπιπλα - αναχρικά || Πελοπόννησος: το πανέρι [Γυμνό, Δολιανά, Λυγουριό, Νεοχώρι, Πάκια, Προάστιο, Στεμνίτσα] | το κανίστρι [Εξωχώρι, Λαγκάδια, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το κάνιστρο [Βεργαδαίικα, Παραδείσια] | η κανίστρα [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Βαλύρα, Καλούσι, Κέρτεζη, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | το κάνεστρε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το πανέρι [Άγιος Λουκάς] | του πανέρ [Αγιά, Γουριά, Δράκεια, Κιλελέρ, Μεσούντα, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα] | το κάνεστρο [Μέγαρα] | του κανέστρ [Ραψάνη, Σιάτιστα] | το κάνιστρο [Άγιος Λουκάς] | του κάνιστρου [Άγιος Νικόλαος, Τιθορέα] | του κάνστρου [Δαύλεια] | η κανίστρα [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Πάργα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Χρυσοβίτσα] | η κάνστρα [Μελισσουργοί] | η κανέστρα [Αγία Παρασκευή] | το κανίστρι [Πάργα, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: το πανέρι [Ανώγεια] | το πανιέρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η πανιέρα [Ανώγεια, Βουλγάρω, Σάσαλος] | η πανέρα [Σιρίλι].

πάνες / τις έστρωναν στη γη για να περάσουν το στάρι από το δριμόνι || γεωργία || Ρούμελη: οι πάνες [Δελβινάκι].

πανηγύρι (ALE) || διασκέδαση || Πελοπόννησος: το πανηγύρι [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το πανηγύζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το πανεγύζι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το πανηγύρι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του παγκύρ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Κανάλια, Κιλελέρ, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Ραψάνη] | του παγύρ [Τιθορέα] | του πανγύρ [Αμφίκλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες] | του πανγκύρ [Ραψάνη, Χρυσοβίτσα] | του πανηγύρ [Γουριά, Έλατος, Στυλίδα] | του παναΰρ [Γέρμας, Σιάτιστα]. || Κρήτη: το πανηγύρι [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος] | το πανεγύρι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια] | τα παναγύρι [Μιαμού] | το αγομήσι [Θεοδώρα].

πανηγυριώτες || ιδιότητες || Πελοπόννησος: οι πανηγυριώτες [Καλούσι]. || Ρούμελη: ου παναϋριώτς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: οι πανηγυριώτες [Σιρίλι] | οι πανηγυρολόγοι [Παλαιοχώρα].

πανί / ύφασμα (