λεξικό των διαλέκτων
γλωσσογεωγραφικά της ρωμαίικης λαογραφίας
α - β
Δημήτρης Λιθοξόου
Ιανουάριος 2025
Για εισαγωγικά και επιμέρους βλ.
Πελοπόννησος: Ρωμαίικα του Μοριά ή διαλεκτικά της Πελοποννήσου
Ρούμελη: Η ρωμαίικη γλώσσα μεταξύ Κορινθιακού και Καστοριάς
Κρήτη: Κρητική Διάλεκτος ή Ρωμαίικα της Κρήτης
Κύπρος: Κυπριακή Διάλεκτος ή Ρωμαίκα της Κύπρου
αβγοκοφτό /
για αβγοκομμένο φαγητό || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Ρούμελη: του αβγουκουφτό [Λιλαία].
αβγολέμονο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το αβγολέμονο [Δολιανά] | το αβγολέιμονο [Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: του αβγουλέμουνου
[Αμφίκλεια, Κανάλια]. || Κρήτη: το αβγολέμονο [Σάσαλος,
Τύλισος].
αβγολίθια /
όγκοι στα μαστάρια των ζώων || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: τα αβγουλίθια
[Δομνίστα] | οι αβγουλίθρις [Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Μασχολούρι].
αβγότσουφλο (ALE) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: η αβγόφλουδα [Κρέστενα]
| η φλούδα [Λεβίδι] | το τσούφλι [Άγιος
Δημήτριος] | το στόφλι [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: το τσόφλι [Τσαμαντάς] | του τσοφλ
[Γουριά, Πλατύστομο, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | του τσιοφλ
[Δομνίστα] | του τσιόφλιου [Λιλαία] | η τσέφλα
[Γέρμας] | η τσέπα [Έλατος]. ||
Κρήτη: η αβγόφλουδα [Κελλάρια].
αβγοτυρόπιτα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: η αβγοτυρόπιτα [Άγιος Λουκάς].
αβουκάτος /
δικηγόρος || επαγγέλματα || Ρούμελη: ο αβουκάτος
[Πάργα].
αβούλιαρος /
φυτό || χλωρίδα || Πελοπόννησος: ο αβούλιαρος
[Άγιος Δημήτριος].
αβρονιά /
το βότανο Tamus communis || χλωρίδα ||
Κρήτη: η αβρονιά [Μιαμού].
άγανο || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: το άγανο [Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα] | το άγανε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άγανο [Δολό, Πάργα] | ο άγανας
[Μέγαρα] | η άγανη [Τσαμαντάς] | του άγανου [Αγία Παρασκευή, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Χουλιαράδες] | του αγάν [Κανάλια].
αγάπη (Buck list) || συναισθήματα ||
Πελοπόννησος: η αγάπη [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Θαλάμες,
Λαγκάδια, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό] | α αγάκη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αγάπη [Δελβινάκι, Δολό, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή,
Ωραιόκαστρο] | η αγάπ [Αγία Παρασκευή, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Σιάτιστα] | η γιαγάπ [Αγία Ευθυμία]. ||
Κρήτη: η αγάπη [Ανώγεια, Βρύσες, Σέλλες, Σιρίλι] | η γιαγάπη [Βώροι]. ||
Κυπρος: η αγάπη [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Λάπηθος*, Νέο Χωριό,
Ριζοκάρπασο*].
αγαπητικός || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο αγαπητικός [Προάστιο, Ρούτσι] | ο γκόμενος [Άγιος Δημήτριος] | ο καύκο [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο αγαπητικός [Τσαμαντάς]
| ου αγαπητκός [Γέρμας, Μακρινή, Στροφυλιά, Χρυσοβίτσα] | ι αγαπητκός [Μηλίνα] | ου αγαπητσκός
[Σιάτιστα] | ο μακαντάσης [Μέγαρα] | ο φίλος [Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: ο αγαπητικός [Ανατολή, Βώροι]. ||
Κυπρος: ο αγαπητικός [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*].
αγαποβότανο || ο γάμος
|| Πελοπόννησος: της αγάπης το βοτάνι [Λυγουριό]. ||
Ρούμελη: του αγαπουβότανου [Σταγιάδες].
αγαρηνός ||
αταξινόμητα || Πελοπόννησος: ο αγαρηνός
[Προάστιο].
αγάς || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ο αγάς [Πάργα, Τσαμαντάς] | ου αγάς [Αμφίκλεια, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Σιάτιστα,
Φαρκαδόνα, Χρυσή] | ι αγάς [Αγιά]. || Κρήτη: ο αγάς [Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα,
Μάρθα, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: ο αγάς [Ριζοκάρπασο*].
αγγειό /
δοχείο γενικά || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: το αγγειό [Βρέσθενα,
Δροσοπηγή, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: το αγγειό [Πάργα] | το ατζείο
[Μέγαρα] | το ατζό [Μέγαρα] | του αγγειό [Αγία Ευθυμία, Γουριά, Δολό, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: το αγγειό [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή]. || Κυπρος: το αντζιόν [Μια
Μηλιά*, Μουτουλλάς].
άγγελος (Buck list) || θρησκεία ||
Πελοπόννησος: ο άγγελος [Άγιος
Δημήτριος, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Νεοχώρι, Ρούτσι, Σκεπαστό] | ο άντζελε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο άγγελος [Δελβινάκι, Πηγή] | ο άτζελος [Μέγαρα] | ου άγγιλους
[Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Μελισσουργοί, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ι άγγιλους [Κανάλια, | ι βρικόλακας
[Μηλίνα] | άγγιλους [Ραψάνη]. || Κρήτη: ο άγγελος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος,
Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα,
Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι]. ||
Κυπρος: ο άγγελος [Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό] | ο άντζελος [Ριζοκάρπασο*].
αγγούρι (ALE) || καρποί ||
Πελοπόννησος: το αγγούρι [Δολιανά,
Δροσοπηγή, Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Ρούτσι | το καστραβέτσι
[Κανδήλα, Πιάνα] | το κασταβέτσι [Σκεπαστό] | το αγγούζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αγγούρι [Μέγαρα, Σταυροδρόμι] | του αγγούρ [Δραμεσιοί, Κανάλια, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Σταγιάδες, Τιθορέα, Φαρκαδόνα] | του νιράγγρου
[Κανάλια] | το καστραβέτσι [Δολό, Πάργα, Τσαμαντάς]. || Κρήτη: το αγγούρι [Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες]. || Κυπρος: το αγγούριν
[Έμπα] | τα αγγούρκα [Καραβάς*].
αγγουριά /
το φυτό Cucumis sativus || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αγγουριά [Αγία
Άννα, Αμπελιώνα, Κανδήλα] | α αγγουζία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αγγουρέα [Μέγαρα] | η αγγριά
[Κανάλια] | η καστραβετσιά [Τσαμαντάς]. || Κυπρος: η αγγουρκά [Μουτουλλάς].
αγελάδα (ALE, Buck list)
|| κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Πελοπόννησος: η αγελάδα [Αγία
Άννα, Πιάνα, Σκεπαστό] | η γελάδα [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βεργαδαίικα, Γυμνό, Μυγδαλιά, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | α κούλικα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η γελάδα
[Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αγιλάδα [Γέρμας, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσή] | η γιλάδα [Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Έλατος,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Ραψάνη, Σταγιάδες, Στυλίδα,
Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή] | η αϊλάδα
[Σιάτιστα] | η γιαλάδα [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: η αγελά [Ανώγεια] | η αγελιά
[Ανώγεια, Θεοδώρα] | η αϊλά [Άγιος Γεώργιος] | η αϊλιά [Ανατολή, Μιαμού, Σέλλες] | η αϊλιέ [Αποδούλου] | η αελιά
[Βραχάσι, Τύλισος] | η αελέ [Εμπρόσνερος] η ζευτικιά [Σάσαλος]. ||
Κυπρος: η κατσέλλα [Γαστριά*, Μια Μηλιά*].
αγελαδάρης || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Πελοπόννησος: ο γελαδάς [Άγιος Δημήτριος]. ||
Ρούμελη: ο γελαδάρης
[Δελβινάκι, Πηγή, Ωραιόκαστρο] | ου ιλαδάρς
[Σιάτιστα] | ου γιλαδάρς [Ελατός, Μασχολούρι,
Σταγιάδες, Τσουκαλάδες] | ι γιλαδάρς [Κανάλια, Κιλελέρ] | ου γιλαδάς [Κιλελέρ] | ου βαλμάς [Έλατος].
αγιάζι || η
φύση || Ρούμελη: το αγιάζι [Δελβινάκι, Πάργα] | του αγιάζ [Σιάτιστα].
αγίασμα / πηγής
|| θρησκεία || Κρήτη: το αγιόνερο
[Κελλάρια]. || Κυπρος: το αγίασμαν [Μουτουλλάς].
αγιασμός || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: ο αγιασμός [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια,
Φενεός] | το άγιασμα [Κανδήλα] | ο γιασμός [Προάστιο] | ο αγιασμό [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αγιασμός [Άγιος
Λουκάς, Γουριά, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου αγιασμός [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι αγιασμός
[Αγιά, Δράκεια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | αγιασμός
[Ραψάνη] | το αγίασμα [Δελβινάκι, Πηγή] | του αγίασμα [Αγία Παρασκευή, Δομνίστα, Κιλελέρ, Πλατύστομο,
Τσαμαντάς, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο αγιασμός
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Λαμπιώτες, Σάσαλος,
Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το αγίασμα [Σέλλες]. || Κυπρος: ο αγιασμός [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
αγιαστούρα || θρησκεία
|| Πελοπόννησος: η αγιαστούρα [Βρέσθενα, Στεμνίτσα] | η αγιαστήρα [Καλούσι] | α βρεχτούρα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η αγιαστούρα
[Αμφίκλεια, Γραμματικού, Έλατος, Μακρινή, Σταγιάδες, Τσαμαντάς] | η αγιαστήρα [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι] | η βριχτούρα [Μακρινή].
άγινο /
είδος λαγάνας από καλαμποκάλευρο, ψημένο στη γάστρα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: το άγινο [Τσαμαντάς].
αγιοδημητριάτικα /
το φυτό Chrysanthemum indicum (χρυσάνθεμο) || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: τα αγιοδημητριάτικα [Λυγουριό] | οι αγιοδημήτρηδες
[Δολιανά] | οι αηδημήτρηδες [Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ο αηδημητρίτης [Μέγαρα] | η τσιτσιμίδα
[Γουριά].
αγιοθύριδο /
το παραθυράκι στην εκκλησία, πίσω από την Αγία Τράπεζα || θρησκεία
|| Κρήτη: το αγιοθύριδο [Άγιος Γεώργιος].
αγιοκέρι ||
θρησκεία || Πελοπόννησος: το αγιοκέρι
[Ελληνίτσα, Καστρί].
αγιόκλημα /
φυτά του γένους Lonicera || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αγιόκλημα [Δροσοπηγή,
Λυγουριό, Σκεπαστό] | το γιόκλημα [Άγιος Δημήτριος]. || Ρούμελη: του αγιόκλημα [Γέρμας, Δομνίστα, Δράκεια, Ραψάνη].
αγιοκωνσταντινάτο /
παλιό χρυσό νομισμα - το φορούσε η έγκυος, σαν φυλαχτό κατά της αποβολής || η
γέννα - το μωρό || Κρήτη: το αγιοκωνσταντινάτο
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Μιαμού]. ||
Κυπρος: το κωνσταντινάτον [Έμπα, Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος].
άγιος || θρησκεία
|| Κρήτη: ο άγιος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Εμπρόσνερος,
Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι]. || Κυπρος: ο άγιος [Γαστριά*, Καραβάς*, Μια
Μηλιά*, Νέο Χωριό] | ο Άης [Μια Μηλιά*, Νέο Χωριό].
αγκάθι (ALE) || η φύση ||
Πελοπόννησος: το αγκάθι
[Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Ελάτη, Εξωχώρι,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Τσέρια] | η αγκαθιά [Λαγκάδια] | ο κούλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αγκρίθι [Πέρα Μέλανα] | το αγκζίθι
[Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το αγκάθι
[Θαρούνια, Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | του αγκάθ
[Γέρμας, Γουριά, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μηλίνα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα,
Χρυσοβίτσα] | το τσίλομα [τσίλομα] | η πατλιά [Κανάλια]. ||
Κρήτη: το αγκάθι [Λαμπιώτες] | η αγκάθα
[Ανατολή, Βρύσες, Βώροι] | η τσίμπα [Άγιος Γεώργιος].
αγκαθιά /
το φυτό Eryngium campestre || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αγκαθιά
[Σκεπαστό, Τρόπαια]. || Ρούμελη: η αντραΐδα
[Δελβινάκι]. || Κυπρος: ο σπλίγκαρτος
[Καραβάς*].
αγκαθόσκουπα /
θάμνος για το σκούπισμα του αλωνιού || γεωργία ||
Πελοπόννησος: η αγκαθόσκουπα
[Βρέσθενα]. || Ρούμελη: η αγκαθόσκουπα
[Πάργα].
αγκαλιά || κίνηση
|| Πελοπόννησος: η αγκαλιά [Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη,
Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | η αγκαλέα [Εξωχώρι]
| α αγκαλία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αγκαλιά [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος,
Άγιος Λουκάς, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Δελβινάκι, Δολό, Δράκεια, Δραμεσιοί,
Κανάλια, Κιλελέρ, Μικρό Βουνό, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο] | η ανγκαλιά [Έλατος] | η αγκαλέα
[Μέγαρα] | η αγκαλία [Μέγαρα]. || Κρήτη: η αγκαλιά [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Βραχάσι, Μάρθα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. ||
Κυπρος: η αγκαλιά [Έμπα] | η αγκάλη
[Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς] | τα αγκάλια [Γαστριά*, Λάπηθος*,
Μουτουλλάς].
αγκαραθιά /
ο θάμνος Phlomis lanata || χλωρίδα ||
Κρήτη: η αγκαραθιά [Ανατολή, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού] | η αγκαρατιά [Ανατολή].
αγκίδα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: το αγκίθρι [Βρέσθενα] | α αντζίδα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός] | το αντζίδι [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αγκίδα [Γέρμας, Κανάλια, Πάργα, Σιάτιστα]. || Κρήτη: η αγκίδα [Βρύσες] | η τσίτα [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Λαμπιώτες,
Παλαιοχώρα].
αγκινάρα || καρποί
|| Πελοπόννησος: η αγκινάρα [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Καστρί, Λεχαινά,
Λυγουριό, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | η αγκενάρα [Κρέστενα] | ο αντζινάρε [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αγκινάρα
[Μηλίνα] | η ατζινάρα [Μέγαρα]. || Κρήτη: η αγκινάρα
[Μιαμού, Τύλισος].
αγκιναρόζουμο ||
μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το αγκιναρόζουμο
[Κρέστενα].
αγκιναρόφυλλα ||
φυτολογικά || Πελοπόννησος: τα αγκιναρόφυλλα
[Βρέσθενα] | τα αντζιναρόφυα [Πέρα Μέλανα]. || Κρήτη: τα αγκιναρόφυλλα [Τύλισος].
αγκίνι /
το άγκιστρο στο αδράχτι || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το αγκίνι
[Σαρακίνι, Στεμνίτσα] | το αντζίνι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το ατζίνι [Μέγαρα] | το ατζίδι
[Μέγαρα]. || Κρήτη: το αγκινάρι [Βραχάσι,
Μιαμού].
αγκίστρι (Buck list) || ψάρεμα ||
Πελοπόννησος: το αγκίστρι [Άγιος
Δημήτριος, Βρέσθενα, Προάστιο, Σαρακίνι] | το γκίστρι [Προάστιο]
| το αντζίστρι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αντζίσι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το αγκίστρι [Πάργα, Ωραιόκαστρο] | του αγκίστρ [Άγιος, Γέρμας, Δομνίστα, Πρέβεζα, Σιάτιστα,
Στυλίδα, Μασχολούρι, Τιθορέα] | το ατζίστρι [Μέγαρα] | του ανγκουνάρ
[Σταγιάδες]. || Κρήτη: το αγκίστρι [Μιαμού,
Παλαιοχώρα].
αγκούλια /
κρέμονται από το ξύλο που ενώνει πάνω τα μεσαία αλορτάρια του αργαλειού || υφαντική
|| Ρούμελη: τα αγκούλια [Θαρούνια].
αγκούσα /
δύσπνοια || αρρώστιες || Ρούμελη: η αγκούσα [Πάργα, Σιάτιστα, Τσαμαντάς] | η ανγκούσα
[Χρυσή].
αγκούτσα /
ακατέργαστο ραβδί || σύνεργα-υλικά ||
Ρούμελη: η αγκούτσα
[Κουμαρίτσι].
αγκράφα || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η χαλκάδα [Βρέσθενα]. ||
Ρούμελη: η φούμπια [Πρέβεζα]. || Κυπρος: η πούκλα [Καραβάς*].
άγκρουστας /
το φυτό Cynodon dactylon || χλωρίδα ||
Κρήτη: ο άγκρουστας [Βραχάσι, Θεοδώρα, Μιαμού, Τύλισος].
αγκωνάρι || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το αγκωνάρι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λυγουριό, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια, Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αγκωνάζι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αγκωνάρι [Πάργα, Πηγή] | το αγκουνάρι
[Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | του αγκουνάρ [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια,
Γουριά, Δομνίστα, Δράκεια, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μηλίνα, Τιθορέα, Χρυσή,
Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το ρουκούνι
[Μάρθα, Σέλλες, Τύλισος].
αγκώνας (Buck list) || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: ο αγκώνας
[Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Κάτω Λουσοί,
Λεχαινά, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο αγκώνα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αγκώνας [Πάργα, Τσαμαντάς] | ο άγκωνας [Μέγαρα, Πάργα] | ου αγκώνας
[Τιθορέα] | ι αγκώνας [Αγιά] | ου άγκουνας [Γέρμας] | ου άνγκουνας
[Έλατος] | ου αναγκώνας [Μεσούντα, Πλατύστομο] | ι αναγκώνας [Κανάλια] | ι ζιούγκους [Κανάλια] | ου τσόκους [Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο αγκώνας [Βρύσες] | ο άγκωνας [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | οι αγκώνοι [Άγιος Γεώργιος]. ||
Κυπρος: ο αγκώνας [Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*].
αγνάντιο || ο
οικισμός || Ρούμελη: του αγνάντιου [Γέρμας, Έλατος] | του αγνανταριό [Σταγιάδες].
αγόγλωσσος /
το φυτό Anchusa italica || χλωρίδα ||
Κρήτη: ο αγόγλωσσος [Τύλισος].
αγορά /
η πράξη || πλούτος-χρήματα || Ρούμελη: η αγουρά [Μακρινή]
| η αγόρα [Έλατος].
αγορά /
ο χώρος με τα μαγαζιά (Buck list) || ο
οικισμός || Πελοπόννησος: η αγορά [Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Δολιανά,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Μελιγού, Μυγδαλιά] | το τσιαρσί [Λαγκάδια] | το παζάρι [Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η αγορά [Άγιος Λουκάς, Ωραιόκαστρο] | η αγουρά [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια, Δαύλεια, Μηλίνα,
Σιάτιστα]. || Κυπρος: το παζάριν
[Λάπηθος*, Ριζοκάρπασο].
αγοραστής || πλούτος-χρήματα
|| Πελοπόννησος: ο αγοραστής [Ρούτσι] | ο γοραστής
[Προάστιο]. || Ρούμελη: ου αγουραστής
[Γέρμας, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: ο αγοραστής [Ανατολή, Λαμπιώτες,
Παλαιοχώρα].
αγόρι (Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: το αγόρι [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το παιδί [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Κανδήλα,
Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λυγουριό, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το σερνικό [Καρυά, Καρυά] | το γόρι
[Προάστιο] | το ιζούτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]
| το ζούτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αγόρι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | του αγόρ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πρέβεζα, Στροφυλιά, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | το παιδί [Δελβινάκι, Μέγαρα, Πάργα,
Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του πιδί
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: το αγόρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω,
Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | το κοπέλι [Άγιος Γεώργιος, Σιρίλι]. || Κυπρος: το αγόριν
[Έμπα, Μια Μηλιά*, Ριζοκάρπασο*, Ψεματισμένος] | το κοπέλλιν [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Λάπηθος*, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*,
Ψεματισμένος] | τα κοπέλλια [Λάπηθος*, Νέο Χωριό] | το παλλικαρούδιν [Καραβάς*] | το κοπελλούιν [Έμπα]
| τα κοπελλούθκια (αγοράκια) [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*] | τα κοπελλούδια [Νέο Χωριό].
αγοροκόριτσο || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η καβαλκούρου [Σιάτιστα] | ου τσιόρμανους
[Σιάτιστα].
αγούδουρας /
ο θάμνος Hypericum crispum || χλωρίδα ||
Κρήτη: ο αγούδουρας [Μιαμού, Τύλισος].
αγουρίδα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: η αγουρίδα [Βρέσθενα, Μυγδαλιά]. || Ρούμελη: η αγουρίδα [Γέρμας, Μέγαρα, Πάργα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η αγρίδα [Αμφίκλεια, Κανάλια, Μηλίνα].
αγουρόλαδο /
παρθένο λάδι από άγουρο καρπό || ελαιοκομία ||
Ρούμελη: του αγρόλαδου
[Πρέβεζα].
αγράμπελη /
το φυτό Clematis flammula || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αγράμπελη
[Σκεπαστό] | η αγριάμπελη [Κρέστενα] | το κούρμπενο [Βρέσθενα, Κανδήλα] | α χαρουνία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αγράμπιλ [Γουριά].
αγριαγκινάρα || καρποί
|| Πελοπόννησος: η αγριαγκινάρα [Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: η αγριουαγκινάρα [Γουριά].
αγριαγκινάρα /
το φυτό Cynara cardunculus || χλωρίδα ||
Κρήτη: η αγριαγκινάρα [Σέλλες]. ||
Κυπρος: η καφκαρούα [Νέο Χωριό].
αγριάδα /
το φυτό Agropyron repens ή
Elymus repens || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αγριάδα [Άγιος
Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Κρέστενα,
Λυγουριό, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | η αγριγιάδα [Αλποχώρι]. || Ρούμελη: η αγριάδα [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια,
Γέρμας, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Πρέβεζα, Ραψάνη,
Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες] | η αγριγιάδα [Σταυροδρόμι] | η αγράδα
[Έλατος, Σιάτιστα]. || Κρήτη: οι αγριγιάδες [Ανώγεια].
αγριάνθρωπος || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ου αγράνθρουπους [Σιάτιστα].
αγριγιορίγανη /
βότανο για τεκνοποίηση || η γέννα - το μωρό ||
Ρούμελη: η αγριγιορίγανη
[Ωραιόκαστρο].
αγριελιά /
το δέντρο Olea europaea var. Oleaster || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: η αγριλιά [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά,
Κανδήλα, Λυγουριό, Προάστιο, Ροεινό] | α αγριλία
[Πέρα Μέλανα] | α αγζολία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αγριλιά [Γουριά, Δράκεια, Θαρούνια, Κανάλια, Πρέβεζα,
Στροφυλιά, Τιθορέα] | η αγρουλιά [Μηλίνα] | του αγριλίδ [Τιθορέα] | του αγρίλ [Στυλίδα] | ο αγριλιός [Μέγαρα] | ο άγριλος
[Μέγαρα] | ο αργουλέος [Μέγαρα] | ο αργούλεος [Μέγαρα] | . || Κρήτη: το αγριλίδι
[Κελλάρια] | το αγρουλίδι [Ανώγεια] | η ασγουρλίδα [Σέλλες] | η αγρολιά
[Παλαιοχώρα] | ο αγρούλιδας [Λαμπιώτες, Μιαμού].
αγριλίτσα /
το φυτό Putoria calabrica || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αγριλίτσα [Άγιος
Δημήτριος, Κάτω Λουσοί, Μαγούλα, Σκεπαστό, Σπαρτιά]. || Ρούμελη: η αγρουλιά [Ραψάνη].
αγρίμι (Buck list) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το αγρίμι [Βεργαδαίικα]
| το ζουλάπι [Αλποχώρι, Στεμνίτσα] | το ζούδι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ροεινό] | το αγριόζουδο [Λαγκάδια] | το αγζίνι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του αγρίμ
[Δομνίστα, Μηλίνα] | το ζουδί [Πάργα, Τσαμαντάς] | το ζουλάπι [Πάργα] | το ζουλάτσι
[Άγιος Λουκάς] | του ζλαπ [Αγία Ευθυμία, Γέρμας, Γουριά,
Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μηλίνα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το αγριομερινό [Μέγαρα] | του αγρουζούλαπου
[Μηλίνα]. || Κρήτη: το αγρίμι
[Άγιος Γεώργιος].
αγριοβρόμη /
διάφορα φυτά του γένους Avena || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αραπούζα
[Ρούτσι] | α αγζοβρόνη [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το αγριογέννημα [Βρέσθενα] | ο γιούλουπας
[Μέγαρα]. || Κρήτη: ο αγγέλαμος [Άγιος
Βασίλειος].
αγριόβρουβα /
το φυτό Sisymbrium officinale || χλωρίδα ||
Κρήτη: η αγριόβρουβα [Σέλλες].
αγριοβυσινιά ||
χλωρίδα || Πελοπόννησος: η αγριοβυσινιά
[Δολιανά].
αγριόγατος || πανίδα
|| Πελοπόννησος: ο αγριόγατος [Κανδήλα]. ||
Ρούμελη: ου αγριόγατους
[Γέρμας, Σταγιάδες] | ου αγρόγατους [Έλατος] | η αγριόγατα [Κουμαρίτσι, Λιλαία].
αγριόγιδο /
το θηλαστικό Rupicapra rupicapra balcanica || πανίδα
|| Πελοπόννησος: το αγριογίδι [Μάλη]. ||
Ρούμελη: το αγριόγιδο
[Πηγή] | του αγριόγδου [Αγία Ευθυμία, Κουμαρίτσι] | η αγριόγιδα [Ωραιόκαστρο] | η αγριόγδα
[Λιλαία] | το αγριοκάτσικο [Δελβινάκι] | του αγριουκάτσκου [Ραψάνη].
αγριογούρουνο /
το θηλαστικό Sus scrofa || πανίδα ||
Ρούμελη: το αγριογούρουνο [Δελβινάκι,
Τσαμαντάς] | του αγριογούρνου [Μακρινή, Μεσούντα] | του αγριόγουρνου [Κουμαρίτσι] | του αγριουγούρνου
[Αγία Παρασκευή, Λιλαία] | το γουρούνι [Δελβινάκι] | του καπρί [Έλατος].
αγριόκλαδο || φυτολογικά
|| Κρήτη: το αγριόκλαδο [Σέλλες].
αγριοκόκι /
το φυτό Vicia angustifolia || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αγριοκόκι
[Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του αγριουκόκ
[Γουριά, Χρυσοβίτσα].
αγριόκρινος /
το φυτό Sternbergia lutea || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: ο αγριόκρινος [Κρέστενα].
αγριοκυπάρισσο /
το δέντρο Juniperus Communis || χλωρίδα ||
Κρήτη: το αγριοκυπάρισσο [Μάρθα].
αγριολάχανα ||
φυτολογικά || Πελοπόννησος: τα αγριολάχανα [Καστρί].
αγριολούλουδο || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: το αγριολούλουδο [Ελληνίτσα, Κέρτεζη]. || Ρούμελη: το αγριολούλουδο [Πηγή] | του αγριουλούλουδου
[Αμφίκλεια, Μεσούντα, Χουλιαράδες] | του αγρουλούλουδου
[Μασχολούρι].
αγριομάρουλο /
το φυτό Lactuca virosa || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αγριομάρουλο
[Βρέσθενα].
αγριομελίσσι || μελισσοκομία
|| Πελοπόννησος: το αγριομελίσσι [Κέρτεζη, Παραδείσια]. || Ρούμελη: τα αγριουμέλισσα [Αγία Ευθυμία].
αγριόμηλο || καρποί
|| Ρούμελη: του αγριόμπλου [Σταγιάδες].
αγριομυγδαλιά /
το δέντρο Amygdalus communis var. amara || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: η αγριομυγδαλιά [Δροσοπηγή].
αγριόπαπια /
πουλιά του γένους Anas || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η αγριόπαπια
[Δροσοπηγή, Κανδήλα, Σκεπαστό]. ||
Ρούμελη: η αγριόπαπια
[Αμφίκλεια, Μεσούντα, Ραψάνη, Ωραιόκαστρο] | του αγρόπατκου [Σιάτιστα] | η πάπια
[Γραμματικού, Μασχολούρι] | του παπί [Μασχολούρι]. || Κρήτη: η αγριόπαπια [Λαμπιώτες].
αγριοπούλια || η
φύση || Ρούμελη: τα αγριουπούλια [Δομνίστα, Θαρούνια, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: τα αγριουπούλια [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα] | τα αγριγιόπουλα [Βρύσες].
αγριοράδικο || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: το αγριοράδικο [Αμπελιώνα] | το αγριορόδικο [Πέρα
Μέλανα] | το αγζορόδικο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός].
αγριοσέλινο/
το φυτό Smyrnium olusatrum || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αγριοσέλινο
[Δροσοπηγή] | το αγριοσέλινε [Πέρα Μέλανα] | το αγζοσέλινε [Πέρα Μέλανα].
αγριόσκυλο || πανίδα
|| Ρούμελη: του αγριόσκλου [Σταγιάδες] | του αγρόσκλου
[Έλατος, Σιάτιστα].
αγριοσπάνακο /
φυτά του γένου Chenopodium || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αγριοσπάνακο
[Βρέσθενα, Πέρα Μέλανα] | το αγζοσπάνακο [Πέρα Μέλανα].
αγριοστάφυλα || χλωρίδα
|| Ρούμελη: τα γρέντζιλα [Μεσούντα].
αγριοσυκιά /
το δέντρο Ficus carica caprificus || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αγριοσυκιά
[Αλποχώρι] | α αγζοσυντζά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αγριοσυκιά [Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: η ορνέλα [Θεοδώρα] | ο ορνιός [Σάσαλος]
| οι ορνοί [Παλαιοχώρα].
αγριοσφεντάμι /
δέντρο || χλωρίδα || Πελοπόννησος: το αγριοσφεντάμι
[Στεμνίτσα].
αγριοφωνάρες || ήχοι
|| Ρούμελη: οι ρεκάλες [Θαρούνια].
αγριόχηνα /
το πουλί Anser ferus || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η γκορίλα
[Λαγκάδια]. || Ρούμελη: η αγριόχνα [Κουμαρίτσι,
Λιλαία].
αγριόχορτα || φυτολογικά
|| Πελοπόννησος: τα αγριόχορτα [Στεμνίτσα] | οι αγριάδες
[Παραδείσια] | τα αγζόχοντα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: τα αγριόχουρτα [Δραμεσιοί, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Χουλιαράδες].
αγρύπνια ||
ο θάνατος || Πελοπόννησος: η αγρύπνια
[Λεβίδι]. || Κρήτη: η αγρυπνιά
[Μάρθα].
αγρύπνια /
της μεγάλης Παρασκευής || θρησκεία ||
Κρήτη: η αγρυπνιά [Άγιος Γεώργιος].
αγώγι || αγωγιάτης
|| Πελοπόννησος: το αγώγι [Καστρί, Πιάνα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αγώι [Δολιανά, Τρόπαια]. ||
Ρούμελη: το αγώι
[Πάργα] | του αγώι [Σιάτιστα] | του αγώγ [Γέρμας].
αγωγιάτης || αγωγιάτης
|| Πελοπόννησος: ο αγωγιάτης [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Δολιανά,
Καστρί, Ροεινό] | ο γωγιάτης [Προάστιο] | ο αγωγιάτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αγωγιάτης [Θαρούνια, Πάργα] | ου αγουγιάτς [Αμφίκλεια, Χουλιαράδες] | ου αγουιάτς [Μελισσουργοί, Σιάτιστα] | ι αγουιάτς [Μηλίνα] | ου κιραντζής
[Σιάτιστα] | ου κιρατζής [Σιάτιστα, Χρυσή] | ι κιραντζής [Κανάλια]. ||
Κυπρος: ο κκιρατζής [Καραβάς*, Λάπηθος*, Ψεματισμένος] | ο κκερατζής [Μουτουλλάς].
αγώνας || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: ο αγώνας [Βεργαδαίικα, Καστρί, Τρόπαια]. || Ρούμελη: ο αγώνας [Ραψάνη].
αδειά /
ελεύθερος χρόνος || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η αδειά
[Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η αδειά
[Έλατος, Γραμματικού, Σταγιάδες] | η άδια
[Γέρμας, Χρυσή] | του αραλίκ [Έλατος].
αδελφοποιτός || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: ο αδελφοποιτός [Στεμνίτσα] | το σταυραδέρφι [Άγιος
Δημήτριος, Σκεπαστό] | ο μπραζέρης [Άγιος Δημήτριος, Κρέστενα,
Μαγούλα, Σκεπαστό] | ο βλάμης [Δροσοπηγή, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ου αδιρφουπτός [Αγία Ευθυμία, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή] |
ου διρφουπτός [Σταγιάδες] | ου διρπουφτός [Έλατος]
| ο σταυραδερφός [Πάργα] | ου σταυραδιρφός [Αμφίκλεια, Γουριά, Χρυσοβίτσα] | ου μπράτιμους [Αμφίκλεια] | ου μπράτμους [Σταγιάδες]
| ο βλάμης [Μέγαρα, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου βλαμς [Κανάλια, Χρυσοβίτσα] | ι βλαμς [Κανάλια] | ου βλαμπς
[Σταγιάδες]. || Κρήτη: ο αδελφοποιτός
[Άγιος Βασίλειος].
αδερφή (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: η αδερφή [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η τσάτσα [Άγιος Δημήτριος, Λαγκάδια] | η φούλα [Λαγκάδια] | α αθιά [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αϊθά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αδερφή [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αδιρφή [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή,
Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα,
Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μικρό Βουνό,
Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η αδιλφή [Πλατύστομο] | η γιάια
[Γραμματικού]. || Κρήτη: η αδερφή
[Ανατολή, Ανώγεια, Θεοδώρα, Κελλάρια, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | οι αδερφάδες [Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι] | οι αδερφίδες [Αποδούλου, Βώροι, Εμπρόσνερος, Κελλάρια,
Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος] | η γιαδερφή [Βώροι]. || Κυπρος: η αδερφή [Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια
Μηλιά*, Μουτουλλάς] | η αδελφή
[Πάνω Λεύκαρα] | η αρφή [Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς] | οι αδερφάδες [Έμπα, Καραβάς*] οι αρφούες [Έμπα].
αδέρφια || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: τα αδέρφια [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Εξωχώρι, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τσέρια] | τα δέρφια [Προάστιο]. || Ρούμελη: τα αδέρφια [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δελβινάκι,
Δομνίστα, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα, Ωραιόκαστρο]. ||
Κρήτη: τα αδέρφια [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: τα αδέρκια [Γαστριά*,
Καραβάς*, Λάπηθος*] | τα αδέρφκια [Μια Μηλιά*] | τα αέρφια [Γαστριά*] | τα αέρκια [Νέο
Χωριό, Ριζοκάρπασο*].
αδερφοδιώχτης /
σημάδι στη μύτη (ανάμεσα στα φρύδια) ή δυο κορφές στο κεφάλι - η γυναίκα που
κάνει παιδί με έχει αδερφοδιώχτη, όσα παιδιά κάνει μετά πεθαίνουν || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: ο αδερφοδιώχτης [Λεβίδι]. ||
Κρήτη: ο αδερφοδιώχτης [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Θεοδώρα].
αδερφομοιρασιά /
κληρονομιάς || προσφορά || Ρούμελη: η αδιρμουμοιρασιά
[Χρυσοβίτσα].
αδερφομοίρι /
κληρονομιά || προσφορά || Πελοπόννησος: το αδερφομοίρι [Άγιος
Δημήτριος, Αμπελιώνα, Ρούτσι, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το αδερφομοιράδι [Δολιανά, Στεμνίτσα] | το αδερφομοίζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το αδερφομοίρι [Πάργα] | το αδρεφομοίρι
[Πάργα] | του αδιρφουμοίρ [Έλατος, Κανάλια, Μηλίνα,
Σιάτιστα, Σταγιάδες] | το αδερφομεράδι [Μέγαρα].
αδερφοποιτή || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η μότριμα [Τσαμαντάς] | η σταυραδιρφή
[Αμφίκλεια].
αδερφός (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο αδερφός [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Δολιανά, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα,
Τρόπαια] | ο δερφός [Προάστιο] | ο λάλας [Κρέστενα, Λεχαινά] | ο φούλης [Λαγκάδια] | ο τσίτσης [Λεχαινά]
| ο αθή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο αϊθή [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αδερφός [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα,
Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου αδιρφός
[Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι αδιρφός [Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ου αδιλφός [Κιλελέρ, Πλατύστομο]. || Κρήτη: ο αδερφός [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι,
Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος] | οι γιαδερφοί [Θεοδώρα]. || Κυπρος: ο αρφός [Καραβάς*,
Μουτουλλάς] | οι αρφούες [Μουτουλλάς].
Άδης || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: ο Άδης [Βαλύρα, Δολιανά, Κρέστενα, Λεβίδι] | ο Άιδης [Λεβίδι] | ο Άδη [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο Άιδη [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο Άδης [Αμφίκλεια, Γουριά, Δελβινάκι, Κουμαρίτσι,
Μέγαρα] | ου Αδς [Χρυσοβίτσα] | ι Άδης [Αγιά, Μικρό Βουνό] | του Ανάδ [Λιλαία]. ||
Κρήτη: ο Άδης [Βραχάσι, Σέλλες, Σιρίλι] | ο Κάτω Κόσμος [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια]. || Κυπρος: ο Άδης [Άγιος Νικόλαος*,
Ριζοκάρπασο*].
αδιαντροπιά || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η ανιντραπιά [Σιάτιστα].
άδικο || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η αδικιά [Γέρμας] | η αδιτσία [Μέγαρα]. || Κρήτη: το άδικο [Αποδούλου, Βραχάσι,
Εμπρόσνερος, Θεοδώρα]. || Κυπρος: το άδικον
[Λάπηθος*].
αδίσκιαμος /
φυτό του γένους Hyoscyamus || χλωρίδα ||
Κρήτη: ο αδίσκιαμος [Θεοδώρα].
άδρακτος || υφαντική
|| Ρούμελη: ο άδραχτος (στον αργαλειό) [Θαρούνια]. || Κρήτη: ο άρδαχτος [Ανώγεια].
αδραξούλι /
φυτά του γένους Carthamus || χλωρίδα ||
Ρούμελη: του δραξούλ
[Γουριά].
αδράχτι (Buck list) || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το αδράχτι
[Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή,
Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | η κούντελια
[Εξωχώρι] | η άδραχτος [Μαγούλα] | ο άδραχτα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο άστε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αδράχτι [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | το αντράχτι [Μέγαρα] | του αδράχτ [Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού,
Δομνίστα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μηλίνα, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα]
| του αδράκτ [Αγία Ευθυμία] | του αδράχτς [Σιάτιστα]
| το δράχτι [Θαρούνια] | του δραχτ [Έλατος,
Σταγιάδες]. || Κρήτη: το αρδάχτι
[Ανατολή, Βουλγάρω, Βώροι, Μάρθα, Μιαμού, Σέλλες, Σιρίλι] | το αδράκτι [Παλαιοχώρα] | το αρδάκτι
[Λαμπιώτες] | ο άδραχτος [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω,
Τύλισος] | ο άδρακτος [Παλαιοχώρα] | ο άρδαχτος [Μιαμού, Σέλλες]. ||
Κυπρος: το αδράχτιν [Καραβάς*, Λάπηθος*] | ο αγρακτάς [Βάσα Κοιλανίου].
αέρας /
άνεμος (Swadesh list, ALE, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: ο αέρας
[Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Νεοχώρι, Πιάνα, Ρούτσι, Στεμνίτσα, Τσέρια, Φενεός] | ο άνεμος [Βρέσθενα, Κρέστενα, Λυγουριό, Στεμνίτσα] | ο αγέρας [Λυγουριό, Προάστιο] | ο αέρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο αέρας [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια,
Τσαμαντάς] | ου αέρας [Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια,
Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Πλατύστομο, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | ι αέρας [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | ο αγέρας [Δολό, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ου αγέρας [Δαύλεια, Τιθορέα] | ου άνιμους [Γέρμας] | ι άνιμους [Κανάλια]
| η ανιμούρα [Κουμαρίτσι, Μακρινή, Τιθορέα]. || Κρήτη: ο αέρας [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | οι αέρηδες [Σέλλες] | ο αγέρας [Εμπρόσνερος]. ||
Κυπρος: ο αέρας [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Ριζοκάρπασο*].
αέρας /
ατμόσφαιρα || η φύση || Πελοπόννησος: ο αέρας [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά,
Δροσοπηγή, Θαλάμες, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός]
| ο αέρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: ο αέρας
[Δελβινάκι, Θαρούνια, Τσαμαντάς] | ου αέρας [Αγία
Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή,
Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο,
Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | ι αέρας [Αγιά, Μηλίνα] | αέρας [Ραψάνη]
| ο αγέρας [Δελβινάκι, Τσαμαντάς, Χρυσή, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: ο αέρας [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα,
Σέλλες]. || Κυπρος: ο αέρας [Άγιος
Νικόλαος*, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
αερικά || δοξασίες
|| Πελοπόννησος: τα αερικά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λεχαινά, Μαγούλα, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σπαρτιά,
Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | τα αγερικά [Ρούτσι,
Σκεπαστό] | τα αεζικά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: τα αερικά [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Πάργα, Σταυροδρόμι]
| τα αερκά [Πηγή] | τα αϊρκά [Αγία
Ευθυμία, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Τσουκαλάδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | τα αγερικά [Πάργα]
| τα αγιρκά [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: τα ανεμικά [Κελλάρια].
αεροβάφτισμα || η
βάφτιση || Πελοπόννησος: το αεροβάφτισμα [ Βρέσθενα, Λυγουριό, Πιάνα, Ρούτσι, Τρόπαια]. || Ρούμελη: το αεροβάφτισμα [Πηγή, Τσαμαντάς] | του αηρουβάφτσμα [Σιάτιστα]. ||
Κυπρος: το αεροβάφτισμαν [Καραβάς*].
αετός /
το ψάρι Myliobatis aquila || πανίδα ||
Ρούμελη: ο αετός [Πάργα]
| ου αϊτός [Στυλίδα].
άζα /
σκόνη στο λίχνισμα || γεωργία ||
Πελοπόννησος: η άζα
[Βρέσθενα]. || Κυπρος: η άχνη
[Πάνω Λεύκαρα].
αζάδες /
κοινοτικοί σύμβουλοι || ιδιότητες ||
Κυπρος: οι αζάδες [Έμπα, Μουτουλλάς] | οι αζάες [Άγιος Νικόλαος*].
αζόγυρος /
το φυτό Anagyris foetida || χλωρίδα ||
Κρήτη: ο αζόγυρος [Αποδούλου, Βραχάσι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες].
αζουριά /
ζιζάνιο του σταριού || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αζουριά [Στεμνίτσα].
αηδόνι /
το πουλί Luscinia megarhynchos (ALE)
|| πανίδα || Πελοπόννησος: το αηδόνι [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καστρί,
Προάστιο, Σκεπαστό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: το αηδόνι
[Πάργα] | του αηδόν [Γέρμας, Γραμματικού,
Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μελισσουργοί, Μεσούντα, Μηλίνα, Τιθορέα] | το μπιρμπίλι [Πάργα]. ||
Κρήτη: το αηδόνι [Παλαιοχώρα]. ||
Κυπρος: το αηδόνιν [Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
αθάνατος /
το φυτό Agave americana || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: ο αθάνατος [Άγιος
Δημήτριος, Προάστιο] | το αθάνατο [Ρούτσι, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: ο αθάνατος [Πάργα]. ||
Κρήτη: ο αθάνατος [Ανατολή, Βώροι, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Τύλισος].
αθερίνα /
το ψάρι Atherina hepsetus || πανίδα ||
Ρούμελη: η αθερίνα [Πάργα]
| η αθιρίνα [Πρέβεζα] | ο μόκος
[Πάργα].
αθιβολή /
αναφορά σε πρόσωπο που απουσιάζει [Άγιος Γεώργιος] || λόγια-γράμματα
|| Κρήτη: η αθιβολή [Άγιος Γεώργιος, Βουλγάρω,
Βραχάσι, Θεοδώρα, Σέλλες].
αθόγαλο /
ποσότητα από τσίπα του γάλακτος || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Κρήτη: το αθόγαλο [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μάρθα, Μιαμού,
Σέλλες].
αθότυρος /
βγαίνει από αλατισμένη μυτζήθρα || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Κρήτη: ο αθότυρος [Ανατολή, Ανώγεια, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σέλλες].
άιδονας /
ο σιδερένιος άξονας της μυλόπετρας || ο μύλος ||
Ρούμελη: ο άιδονας
[Ωραιόκαστρο].
αΐλακας /
φυτό || χλωρίδα || Πελοπόννησος: ο αΐλακας
[Σκεπαστό].
αίμα (Swadesh list, Buck list)
|| το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Πελοπόννησος: το αίμα
[Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Εξωχώρι, Θαλάμες, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αίμα [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το αίμας
[Θαρούνια, Μέγαρα] | του αίμα [Αγία Ευθυμία, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια,
Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά,
Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | το γαίμα [Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του γαίμα [Γέρμας, Έλατος, Πρέβεζα]. || Κρήτη: το αίμα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: το αίμαν
[Πάνω Λεύκαρα] | το γαίμαν [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*,
Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς].
αϊτός /
πουλιά της οικογένειας Accipitridae || πανίδα ||
Πελοπόννησος: ο αϊτός [Δροσοπηγή,
Κανδήλα, Καστρί, Μάλη, Προάστιο, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | ο αετέ [Πέρα Μέλανα] | ο αϊτέ [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: ου αϊτός
[Αγία Παρασκευή, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι,
Μακρινή, Μελισσουργοί, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες]. || Κυπρος: ο αετός [Καραβάς*]
| ο ατός [Γαστριά*].
αϊτός /
χαρταετός || το παιχνίδι || Πελοπόννησος: ο αϊτός [Βρέσθενα,
Δολιανά, Τσέρια]. || Ρούμελη: ο αετός [Μέγαρα]
| ου αϊτός [Γραμματικού, Μελισσουργοί, Ραψάνη, Χρυσοβίτσα]
| η σαΐτα [Μέγαρα] | του παμπόρ [Σιάτιστα]
| του πιτάκ [Έλατος].
ακλαδούρες /
τα ακλάδευτα κλήματα || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: οι ακλαδούρες
[Στεμνίτσα].
ακονάκι /
η άποδη σαύρα Anguis fragilis || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το ακονάκι [Πιάνα,
Σκεπαστό] | το κονάκι [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά,
Λαγκάδια] | το ακόνι [Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το ακονάτσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του ακόν [Τιθορέα] | του ακουνάκ [Γουριά] | το κονάκι
[Ωραιόκαστρο] | το κονακάκι [Πάργα] | του κουνακάκ [Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μεσούντα] | του κουνάκ [Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι] | το γκαβοκονάκι [Ωραιόκαστρο] | του τυφλουκούνακου
[Κανάλια].
ακόνι (ALE) || σύνεργα-υλικά ||
Πελοπόννησος: το ακόνι
[Άγιος Δημήτριος, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: του ακόν [Γέρμας,
Έλατος] | ο μασιάτης [Μέγαρα] | του μασάτς [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: η δρακόνα [Σέλλες]. ||
Κυπρος: το ακόνιν [Πάνω Λεύκαρα] | το λαδάκονον
[Λάπηθος*].
ακονιζιά / το
φυτό Dittrichia viscosa || χλωρίδα ||
Κρήτη: η ακονιζά [Θεοδώρα, Τύλισος].
ακόνισμα || κίνηση
|| Ρούμελη: του ακόνμα [Έλατος].
ακουαφόρτε /
υδροχλωρικό οξύ || σύνεργα-υλικά || Ρούμελη: το ακουαφόρτε
[Πάργα].
ακουναριές /
πέτρες στην ακροποταμιά || η φύση ||
Ρούμελη: οι ακουναριές
[Μεσούντα].
ακούσματα /
ντουφεκιές μετά το προξενιό || ο γάμος ||
Πελοπόννησος: τα ακούσματα
[Αρχαία Φενεός].
άκρες /
σανίδες από το εξωτερικό μέρος του κορμού || σύνεργα-υλικά
|| Ρούμελη: οι άκρις [Κουμαρίτσι].
άκρη (Buck list) || χώρος-σχήματα ||
Πελοπόννησος: η άκρη [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κέρτεζη,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | η άκρια
[Καρυά, Προάστιο, Στεμνίτσα] | α άκρα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η άκρη
[Δελβινάκι, Θαρούνια, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η ακρ [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα,
Γουριά, Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η άκρα [Γέρμας, Σιάτιστα, Χουλιαράδες] | η άκρια [Αγιά, Αγία Παρασκευή, Δράκεια, Κανάλια,
Μασχολούρι, Μέγαρα, Μηλίνα, Σταγιάδες, Τσαμαντάς, Φαρκαδόνα]. || Κρήτη: η άκρη [Σάσαλος] | η άκρα [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] | η άκρια
[Ανώγεια, Μιαμού]. || Κυπρος: η άκρα
[Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*,
Ψεματισμένος] | η άκρια [Πάνω Λεύκαρα] | η νάκρα [Άγιος Νικόλαος*, Ψεματισμένος].
ακρίδα /
έντομα του γένους Acrida (ALE) || πανίδα
|| Πελοπόννησος: η ακρίδα [Αλποχώρι, Βρέσθενα, Δολιανά, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Πέρα Μέλανα, Πραστός,
Τυρός] | η ακζίδα [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο βρούχο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ακρίδα [Γέρμας, Γραμματικού, Κανάλια, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μακρινή, Ραψάνη, Στροφυλιά, Χρυσοβίτσα] | το καρκαλέτσι [Μέγαρα, Πάργα] | του σκαρκάλ [Έλατος,
Σιάτιστα] | ου σκάρκαλους [Σιάτιστα] | το μαστάκι [Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: ο ατζίτζικας [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι] | ο τζίτζικας [Ανώγεια, Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Μιαμού,
Τύλισος] | ο καμπανός [Ανατολή] | η αγριμούτσα [Σάσαλος].
ακροδούχοι /
οι όρθιες πέτρες που βρίσκονται κυκλικά γύρω από το αλώνι || γεωργία
|| Κρήτη: οι ακροδούχοι [Ανατολή].
ακροποταμιά || η
φύση || Ρούμελη: η ακρουπουταμιά [Γουριά, Τιθορέα].
ακροσταβαρά /
εξάρτημα του αλετριού - έχει δυο καρφιά από μπρος και πιάνουν στα λούρα || γεωργία
|| Κρήτη: η ακοσταβαρά [Άγιος Γεώργιος] | το κατακλείδι [Άγιος Βασίλειος].
αλάνα || ο
οικισμός || Κυπρος: η πλάτσα [Καραβάς*].
αλανιάρης || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ο αλανιάρης [Πάργα] | το αλάνι
[Πάργα].
αλαταριά /
μέρος (συνήθως πέτρινες πλάκες) όπου οι βοσκοί βάζουν αλάτι για να φάνε τα ζώα
τους || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: η αλαταριά [Μεσούντα,
Χρυσή] | η αλατίστρα [Έλατος] | η αλατσά [Σταγιάδες].
αλατζάς /
βαμβακερό φτηνό ύφασμα || υφαντική ||
Πελοπόννησος: ο αλατζάς [Βαλύρα,
Δροσοπηγή, Λεβίδι, Μαγούλα, Μάλη, Προάστιο, Στεμνίτσα] | ο αλαντζάς [Αλποχώρι] | ο αλατζιάς [Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Ρούτσι] | ο λατζάς [Προάστιο]. ||
Ρούμελη: ο αλατζάς
[Τσαμαντάς] | ο αλαντζιάς [Ωραιόκαστρο] | ου αλατζάς [Αμφίκλεια, Κιλελέρ, Μασχολούρι] | ου αλατζιάς [Σιάτιστα, Φαρκαδόνα] | ου λατζάς [Σταγιάδες]. ||
Κυπρος: η αλατζά [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω
Λεύκαρα] | ο αλατζάς [Έμπα].
αλάτι (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: το αλάτι [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες,
Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι,
Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια,
Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το αλάτσι [Προάστιο]
| το λάτσι [Προάστιο] | το άτσι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αλάτι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | το αλάτσι [Μέγαρα] | του αλάτ
[Αγιά, Άγιος, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του άλας [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Χρυσή] | του αλάτς [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το αλάτσι [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου,
Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. ||
Κυπρος: το άλας [Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Έμπα, Καραβάς*,
Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα].
αλατιέρα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η αλατιέρα [Λυγουριό] | η σαλιέρα [Κρέστενα,
Λαγκάδια, Στεμνίτσα] | α σαλιέρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
ο ατσιλόγο [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η αλατιέρα [Γέρμας,
Δολό] | του αλατουλόι [Μακρινή] | ου αλατουλόους [Πρέβεζα] | το αλατουρόι [Πρέβεζα]
| η τζαβίδα [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: το αλατσερό [Βώροι, Μάρθα].
αλάτισμα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Ρούμελη: του αλάτσμα [Πρέβεζα, Στροφυλιά].
αλατοπίπερο || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το αλατοπίπερο [Άγιος Δημήτριος]. ||
Ρούμελη: το αλατοπίπερο
[Τσαμαντάς] | του αλατουπίπιρου [Γουριά].
αλατοσάκουλο || υφαντική
|| Ρούμελη: του αλατουσάκλου [Μακρολίβαδο].
αλειφιάτικα /
η συνθηματική γλώσσα των καλαντζήδων || λόγια-γράμματα
|| Ρούμελη: τα αλειφιάτικα [Τσαμαντάς] | τα καλαντζίτικα
[Τσαμαντάς].
αλεκατισά /
λεπτή και μακριά ίνα από μαλλί προβάτου || υφαντική
|| Κρήτη: η αλεκατισά [Ανώγεια].
αλεπόπουλο || πανίδα
|| Πελοπόννησος: το αλεπόπουλο [Προάστιο] | το αλουπόπουλο [Λαγκάδια,
Ρούτσι, Σαρακίνι] | το αλουπάκι [Λαγκάδια] | το αλπουδάκι [Σκεπαστό] | το αλεπόπουλε
[Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το αλεπούτσι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το αλεπόπουλο [Μέγαρα] | του αλπόπλου
[Κουμαρίτσι, Λιλαία] | του αλιπούλ [Μασχολούρι].
αλεπού /
το θηλαστικό Vulpes vulpes (ALE, Buck list) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η αλεπού [Αγία
Άννα, Θαλάμες, Λυγουριό, Νεοχώρι, Τσέρια] | η αλπού [Άγιος
Δημήτριο, Αλποχώρι, Καλούσι, Μυγδαλιά, Σκεπαστό] | η αλουπού [Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μάλη, Πιάνα, Ροεινό, Ρούτσι,
Σαρακίνι, Στεμνίτσα] | η αλοπού [Δολιανά] | α αλεπού [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η λεπού [Προάστιο] | το αλούπι [Ρούτσι,
Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το λούπι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλεπού [Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή] | η αλοπού [Μέγαρα] | η αλουπού
[Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η αλούπα [Γέρμας, Σιάτιστα] | η αλπού [Αγιά, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά,
Γραμματικού, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα,
Ωραιόκαστρο] | η αλιπού [Αγία Παρασκευή, Μασχολούρι, Ραψάνη, Σιάτιστα]. || Κυπρος: ο αλουπός
[Γαστριά*].
άλεσμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το άλεσμα [Αγία Άννα, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός,
Βρέσθενα, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λεβίδι, Μυγδαλιά, Νεοχώρι,
Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άλεσμα [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του άλισμα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας,
Δομνίστα, Κανάλια, Καρίτσα, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μεσούντα, Πλατύστομο,
Σταγιάδες, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το άλεσμα [Ανώγεια,
Αποδούλου, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Παλαιοχώρα, Τύλισος].
αλέσματα /
έθιμο πριν το γάμο: οι συμπέθεροι έφερναν στάρι να αλεστεί για το ψωμί του
γάμου, το κοσκινούσαν σε μια κουβέρτα, ενώ τραγουδούσαν και χόρευαν || ο
γάμος || Πελοπόννησος: τα αλέσματα [Βρέσθενα, Γυμνό, Καρυά, Στεμνίτσα].
αλέτρι (ALE, Buck list)
|| γεωργία || Πελοπόννησος: το αλέτρι [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια,
Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το λέτρι [Προάστιο] | το έρατσε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αλέτρι
[Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο]
| του αλέτρ [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Ραψάνη, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του αλιέτρ
[Αγιά, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Σιάτιστα] | η άλιτρα
[Στυλίδα]. || Κρήτη: το αλέτρι
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βραχάσι, Θεοδώρα,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: το αλέτριν
[Έμπα, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | το άλετρον [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Νέο
Χωριό, Ψεματισμένος].
αλετριά /
αυλάκι || γεωργία || Πελοπόννησος: η αλετριά
[Προάστιο]. || Κρήτη: η αλετριά [Ανώγεια,
Θεοδώρα].
αλετρικά /
σύνεργα || γεωργία || Πελοπόννησος: τα αλετρικά [Κανδήλα,
Λεβίδι]. || Κυπρος: τα άλετρα
[Άγιος Νικόλαος*].
αλετρόδεμα /
τρόπος δεσίματος || αταξινόμητα || Κρήτη: το αλετρόδεμα [Κελλάρια].
αλετροπόδα /
ο αστερισμός του Ωρίωνα || η φύση ||
Πελοπόννησος: η αλετροπόδα [Βρέσθενα,
Δολιανά, Ελάτη, Κανδήλα, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το αλετροπόδι [Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι] | ο αλετροπόδας [Λυγουριό] | τα αλετροπόιδα
[Πέρα Μέλανα] | τα σημάδια [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλιτρουπόδα [Αμφίκλεια, Χρυσοβίτσα] | τα αλιτρουπόδια [Κουμαρίτσι] | τα λιτρουπόδια
[Ραψάνη] | τα σημάδια [Μέγαρα] | τα ζγάλετρα [Κανάλια]. ||
Κρήτη: οι πήχες [Σέλλες].
αλετροπόδι /
η βάση του αλετριού || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το αλετροπόδι [Τρόπαια,
Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η αλετροπόδα [Αμπελιώνα,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | η λετροπόδα [Προάστιο] | το αλετροπόιδι [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | το κουντούρι [Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το καντούρι [Κανδήλα]
| η κουντούρα [Βρέσθενα, Ρούτσι] | το κουντούζι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλετρουπόδα [Γουριά] | το κουντούρι [Μέγαρα]
| το γκουντούρι [Μέγαρα] | του κουντούρ [Άγιος,
Δραμεσιοί, Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Σταγιάδες, Στροφυλιά]. || Κρήτη: το ποδάρι
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος]. || Κυπρος: το ποάριν [Βάσα
Κοιλανίου, Έμπα].
αλετρόχερο /
το χερούλι του αλετριού || γεωργία ||
Πελοπόννησος: το αλετρόχερο [Προάστιο,
Στεμνίτσα] | το λετρόχερο [Προάστιο] | η αλετροχερίδα [Κανδήλα, Πιάνα] | η χερίδα [Κανδήλα,
Λεβίδι] | το χερούλι [Άγιος Δημήτριος, Λυγουριό,
Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια] | το κουντουρόχερο [Βρέσθενα]
| το αλετρόχερε [Πραστός] | α αλετροχέρα [Πέρα
Μέλανα, Τυρός] | α χερολάβα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
α μακίσα [Πέρα Μέλανα] | α κισοχέρα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: η αλατροχέρη
[Θαρούνια] | η χερίτρα [Μέγαρα] | η χιρουλάδα [Στυλίδα] | η χιρολάβα
[Δελβινάκι, Τσαμαντάς] | η χερολάβδα [Τσαμαντάς] | η χιρουλάβα [Δραμεσιοί, Κανάλια]. || Κρήτη: η έχερη [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Μιαμού, Σέλλες, Τύλισος] | η όχερη [Εμπρόσνερος, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | η νεχέρη [Μιαμού]. ||
Κυπρος: το σερόσιν (η άκρη στον άδρωπο) [Βάσα Κοιλανίου] | το σερονόσιν [Έμπα] | ο άδρωπος [Βάσα Κοιλανίου].
αλεύρι (ALE, Buck list)
|| μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: το αλεύρι [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες,
Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο,
Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός]
| το λεύρι [Προάστιο] | το άλιτε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αλεύρι [Άγιος,
Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αλεύρ [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή,
Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι,
Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό,
Πλατύστομο, Ραψάνη, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα,
Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του άλευρου
[Τιθορέα] | του αλιεύρ [Αγιά, Μελισσουργοί, Μοσχολούρι, Μικρό Βουνό,
Πρέβεζα, Σιάτιστα] | του αλέφρ [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το αλεύρι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι,
Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος]. || Κυπρος: το αλεύριν
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*,
Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
αλευρίλα /
μυρουδιά || αταξινόμητα || Ρούμελη: η αλευρίλα [Δελβινάκι].
αλευρίτης /
στοματίτιδα || αρρώστιες || Ρούμελη: ου αλιβρίτς [Αγία
Παρασκευή, Έλατος] | ου αλβρίτς [Σταγιάδες] | ι αλιβρίτς [Αγιά] | η αλβριά
[Σταγιάδες].
αλευροθήκη || ο
μύλος || Πελοπόννησος: η αλευροθήκη [Δολιανά, Κανδήλα, Ρούτσι]. || Ρούμελη: η αλιβρουθήκ [Μακρινή] | ου αλιβράς
[Πρέβεζα]. || Κρήτη: η αλευροδόχη [Ανατολή,
Παλαιοχώρα].
αλευρόσακο ||
υφαντική || Πελοπόννησος: το σακούλι [Βρέσθενα]. || Κρήτη: η αλευροσακούλα [Παλαιοχώρα]
| τα αλευροσάκια [Βώροι].
αλήθεια (Buck list) || αταξινόμητα ||
Πελοπόννησος: η αλήθεια [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Γυμνό, Δολιανά, Κανδήλα, Καρυά, Λυγουριό, Μαγούλα, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Τσέρια] | α αλήθα [Πέρα Μέλανα] | α αλήιθα [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: η αλήθεια
[Άγιος Νικόλαος, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Μακρινή,
Μασχολούρι, Πηγή, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Τσαμαντάς, Χουλιαράδες,
Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | η αλήθκια [Κανάλια] | η αλήτια [Μηλίνα] | η ισάδα
[Έλατος]. || Κρήτη: η αλήθεια
[Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι,
Τύλισος]. || Κυπρος: η αλήθκεια [Καραβάς*,
Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Ριζοκάρπασο*, Τσάδα].
άλιμα /
παστό χοιρινό κρέας μαζί με χοιρινό λίπος || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το άλιμα [Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Κανδήλα, Καστρί,
Λαγκάδια, Λυγουριό, Μαγούλα, Παραδείσια, Ροεινό, Πέρα Μέλανα, Τυρός] | το γουρνάλιμα [Αλποχώρι] | α γλίνα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός].
αλισβερίσι || προσφορά
|| Πελοπόννησος: το αλισιβερίσι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | η αλισιβέριση [Ρούτσι]. ||
Ρούμελη: το αλισβερίσι [Πάργα]
| του αλισβιρίς [Έλατος, Κανάλια, Χουλιαράδες] | του λισβιρίς [Έλατος]. ||
Κρήτη: το αλισιβερίσι [Σέλλες].
αλισίβα /
σταχτόνερο για μπουγάδα || καθαριότητα ||
Πελοπόννησος: η αλισίβα [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Θαλάμες Θαλάμες, Κάτω
Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό,
Σπαρτιά] | το θολόστακτο [Βαλύρα] | το θολόσταχτο [Προάστιο] | το θελόσταχτο
[Βρέσθενα] | το αλισιβόνερο [Στεμνίτσα] | το στασχτόνερο [Στεμνίτσα] | το σταχτόνερο
[Εξωχώρι] | το σαχτόνερο [Λαγκάδια] | α αλισίβα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλισίβα [Άγιος, Κανάλια, Μέγαρα, Πάργα, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αλσίβα [Αμφίκλεια, Δαύλεια, Μεσούντα,
Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η αλτσίβα [Γουριά,
Γραμματικού] | το θολόσταχτο [Μέγαρα] | η θιλόσταχτ [Δομνίστα] | η κασταλαή
[Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Χρυσή] | του καταστάλουμα
[Μηλίνα] | του σταχτόνιρου [Μηλίνα]. || Κρήτη: η αλουσά
[Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού] | η αλουσιά [Βουλγάρω, Σιρίλι] | η στακτολουσιά [Παλαιοχώρα] | η θολόσταση
[Βρύσες]. || Κυπρος: η αλουσίβα [Άγιος
Νικόλαος*, Λάπηθος*, Πάνω Λεύκαρα].
άλλαγμα || αταξινόμητα
|| Κυπρος: το άλλαμαν [Άγιος
Νικόλαος*] | η αλλαή [Ριζοκάρπασο*].
αλλαξιά || φορεσιά
|| Πελοπόννησος: η αλλαξιά [Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Γυμνό, Ελάτη, Κανδήλα, Κάτω
Λουσοί, Κρέστενα, Μαγούλα, Παραδείσια, Προάστιο, Τρόπαια] | η αλλαξά [Άγιος Δημήτριος, Ελληνίτσα, Λεχαινά, Προάστιο,
Σκεπαστό] | η αλλαξία [Εξωχώρι] | το παλαξίδι [Ρούτσι] | α αξία [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλλαξιά
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Δαύλεια, Έλατος, Λιλαία, Πάργα, Σταγιάδες, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | η αλλαξά [Γουριά] | η αλλαξία [Μέγαρα] | η αναλαή
[Γέρμας] | η αλαή [Γουριά]. || Κρήτη: η αλλαξά [Άγιος
Βασίλειος, Ανατολή, Μάρθα, Μιαμού, Σάσαλος, Σέλλες]. || Κυπρος: η αλλαή [Άγιος
Νικόλαος*, Πάνω Λεύκαρα] | οι αλλαάδες [Καραβάς*].
αλλαξιά /
ανταλλαγή || προσφορά || Ρούμελη: η αλλαξιά
[Δομνίστα].
αλμύρα || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: η αρμύρα [Δολιανά, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αρμύρα [Γέρμας, Μηλίνα, Τιθορέα]. || Κρήτη: η αρμύρα [Θεοδώρα, Τύλισος].
αλογάκι της Παναγίας /
το έντομο Mantis religiosa || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το αλογάκι της Παναγίας [Δολιανά]
| το άγο του Θεού [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: το άλογο της Παναγίας
[Πάργα] | το άλογο του Χριστού
[Πάργα] | τ' άλουγου τ' βασιλιά
[Ραψάνη]. || Κρήτη: το αλογάκι τση Παναγιάς
[Θεοδώρα] | το αλογάκι [Παλαιοχώρα].
αλογάρης /
αυτός που είχε άλογα και τα μίσθωνε (π.χ. για αλώνισμα) || επαγγέλματα
|| Πελοπόννησος: ο αλογάρης [Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Κανδήλα,
Λαγκάδια, Μελιγού, Πιάνα, Ροεινό] | ο βαλμάς [Άγιος
Δημήτριος, Ελάτη, Καλούσι, Μυγδαλιά, Σκεπαστό, Σπαρτιά] | ο βαλμά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ου αλουγατάρς [Αμφίκλεια] | ο βαλμάς
[Θαρούνια, Μέγαρα] | ου βαλμάς [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Λιλαία,
Μακρινή, Τιθορέα, Χρυσή] | ο τσαμπάζης [Πάργα].
άλογο /
το θηλαστικό Equus caballus (ALE, Buck list) || πανίδα ||
Πελοπόννησος: το άλογο
[Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός,
Βαλύρα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα,
Εξωχώρι, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη,
Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού,
Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το άγο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άλογο [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του άλουγου
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί,
Μεσούντα, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: το άλογο
[Άγιος Βασίλειος, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βρύσες, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα,
Τύλισος] | το μπεγίρι (το αρσενικό) [Βουλγάρω,
Βώροι, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | τα αλόγατα
[Βουλγάρω, Τύλισος]. || Κυπρος: ο άππαρος [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς,
Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | το αππάριν [Ριζοκάρπασο*].
αλογοβασιές /
χόρτα || χλωρίδα || Πελοπόννησος: οι αλογοβασιές [Μυγδαλιά].
αλογοβουνιά /
κοπριά αλόγου || κτηνοτροφία - τυροκομία ||
Ρούμελη: η αλουγουβνιά
[Μεσούντα].
αλογοκλέφτης || ιδιότητες
|| Ρούμελη: ο αλογοσύρτης [Πάργα].
αλογολίτρουβο ||
ελαιοκομία || Πελοπόννησος: το αλογολίτρουβο
[Κρέστενα].
αλογομάντρι || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Ρούμελη: η βαλμαδιέ [Αμφίκλεια].
αλογόμυγα /
το έντομο Hippobosca || πανίδα ||
Πελοπόννησος: η αλογόμυγα [Δολιανά,
Λυγουριό, Σκεπαστό] | η μουργέλα [Λαγκάδια] | α αγόμουζα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλουγόμυγα [Δραμεσιοί, Πλατύστομο] | η αλουγόμγα [Μεσούντα] | η λαγόμδα
[Έλατος] | η λαγόμπλα [Σταγιάδες] | ου στρέκλας [Γέρμας, Δραμεσιοί, Χρυσή] | ου στρέκλιους [Έλατος] | η στρέγκλα
[Κανάλια] | η στρέκλα [Πηγή, Σταγιάδες] | ο στρέγκουλας [Τσαμαντάς] | ο στρέκουλας
[Ωραιόκαστρο] | ου κούκνας [Κανάλια] | η μουργέλα [Μέγαρα] | ο τάβανος
[Μέγαρα] | ο ντάβανος [Δολό, Θαρούνια, Πάργα] | ου ντάβανους [Σιάτιστα] | το νταβάνι
[Δελβινάκι, Πάργα] | του νταβάν [Δραμεσιοί, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | ο γκούγκουστρας [Δολό]
| η κούκνα [Αμφίκλεια] | ου κούκνας
[Αγία Ευθυμία, Τσουκαλάδες] | η καπούσα [Ραψάνη]. || Κρήτη: η αλογόμυγα [Βραχάσι] | η αλογόμυγια [Θεοδώρα].
αλογόμυλος ||
ο μύλος || Πελοπόννησος: ο αλογόμυλος [Θαλάμες]
| ο αγόμυλε [Τυρός].
αλογοτόμαρο || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: το αλογοτόμαρο [Άγιος Δημήτριος]. ||
Ρούμελη: του λαγουτάι [Σταγιάδες].
αλογότριχα || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Ρούμελη: η αλουγότριχα [Μασχολούρι].
αλοιφή (Buck list) || αρρώστιες ||
Πελοπόννησος: η αλοιφή [Άγιος
Δημήτριος, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Κανδήλα, Κρέστενα, Λυγουριό, Προάστιο,
Ροζενά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: η αλοιφή
[Πρέβεζα, Ωραιόκαστρο] | η αλφή [Αμφίκλεια, Γέρμας, Δραμεσιοί,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Μηλίνα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Τιθορέα,
Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η αλοιφή
[Μιαμού, Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: η αλοιφή
[Άγιος Νικόλαος*].
αλορτάρια /
τα έξι κάθετα ξύλα του αργαλειού || υφαντική ||
Ρούμελη: τα αλορτάρια
[Θαρούνια].
αλούμπαρδος /
θάμνος || χλωρίδα || Πελοπόννησος: ο αλούμπαρδος
[Άγιος Δημήτριος].
αλουπόσκυλο ||
το κυνήγι || Πελοπόννησος: το αλουπόσκυλο [Κανδήλα].
αλουσά /
νερό με λάδι και ποτάσα μέσα σε δοχείο - βούταγαν στην αλουσά τα σταφύλια πριν
τα απλώσουν για να γίνουν σταφίδα || αμπελουργία ||
Κρήτη: η αλουσά [Τύλισος].
αλουσιά ||
καθαριότητα || Πελοπόννησος: η αλουσά [Σκεπαστό]. || Κρήτη: η αλουσά [Θεοδώρα].
αλουσιστής /
αυτός που βούταγε τα σταφύλια στην αλουσά || αμπελουργία
|| Κρήτη: ο αλουσιστής [Τύλισος].
αλτσέκι /
μονάδα βάρους δημητριακών ίσο περίπου με είκοσι οκάδες || μέτρα-σταθμά
|| Κρήτη: το αλτσέκι [Άγιος Γεώργιος].
αλυσίδα (Buck list) || φορεσιά ||
Πελοπόννησος: η αλυσίδα [Αμπελιώνα,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Λεβίδι, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Πιάνα,
Ροεινό, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | ο άλυσος [Βρέσθενα]
| ο άλυσε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αλυσίδα [Άγιος, Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Δολό, Τσαμαντάς,
Χρυσοβίτσα] | η αλσίδα [Αγία Ευθυμία, Δραμεσιοί,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μεσούντα, Ραψάνη, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | η αλτσίδα [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Κιλελέρ, Μασχολούρι,
Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η αλύσδα [Κουμαρίτσι] | ου άλσους [Καρίτσα] | ου άλτσους
[Γέρμας, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | η άλυσος
[Μέγαρα, Ωραιόκαστρο] | η άλυσο [Μέγαρα] | το λυσίδι [Μέγαρα] | τα λύσια [Μασχολούρι]. || Κρήτη: η αλυσίδα [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια,
Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: η αλυσίδα [Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω
Λεύκαρα] | η αλυσία [Έμπα] | ο άλυσος [Γαστριά*, Καραβάς*].
αλυσίδι /
νήμα που δένουν στο στημόνι || υφαντική ||
Κρήτη: το αλυσίδι [Μάρθα, Σέλλες].
αλυσιδοβελονιά || φορεσιά
|| Κρήτη: η αλυσιδοβελονιά [Τύλισος].
αλφαβήτα || λόγια-γράμματα
|| Πελοπόννησος: η αλφαβήτα [Σκεπαστό]. ||
Ρούμελη: η αλφαβήτα [Δραμεσιοί]
| το αβί [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: η αλφαβήτα [Παλαιοχώρα].
αλφαβητάρι || λόγια-γράμματα
|| Πελοπόννησος: το αλφαβητάρι [Βρέσθενα, Στεμνίτσα]. || Ρούμελη: του αλφαβητάρ [Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Δραμεσιοί].
αλφάδι || σύνεργα-υλικά
|| Πελοπόννησος: το αλφάδι [Άγιος Δημήτριος, Βρέσθενα, Πέρα Μέλανα,
Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αλφάδι [Πάργα]
| του αλφάδ [Έλατος, Σιάτιστα, Σταγιάδες].
αλφαδιά || μέτρα-σταθμά
|| Ρούμελη: η αλφαδιά [Γουριά, Έλατος, Κουμαρίτσι,
Πάργα].
αλώνα /
η άλως το φεγγαριού || η φύση ||
Κρήτη: η αλώνα [Θεοδώρα].
αλώνι (ALE, Buck list)
|| γεωργία || Πελοπόννησος: το αλώνι [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα,
Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Καλούσι,
Κανδήλα, Καρυά, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό,
Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | το λώνι [Προάστιο] | α άωνα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α άουνα [Πέρα Μέλανα, Πραστός]. || Ρούμελη: το αλώνι [Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αλών
[Αγιά, Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα,
Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα,
Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: το αλώνι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες,
Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: το αλώνιν
[Γαστριά*, Ψεματισμένος].
αλωνιά || γεωργία
|| Κρήτη: η αλωνιά [Άγιος Γεώργιος].
αλωνικό /
τα άχυρα και ο καρπός που βρίσκεται στο αλώνι || γεωργία
|| Κρήτη: το αλωνικό [Αποδούλου].
αλώνισμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το αλώνισμα [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Θαλάμες, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεβίδι, Λυγουριό,
Μάλη, Παραδείσια, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια] | το λώνισμα [Προάστιο] | το αώνιμα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αώναμα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το αλώνισμα [Άγιος, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | του αλώνσμα [Αγιά, Αμφίκλεια, Βράχα,
Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μικρό Βουνό, Τιθορέα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | του αλώντζμα [Γέρμας, Σταγιάδες] | του αλώντσμα [Δραμεσιοί, Έλατος] | ι αλουνισμός [Μικρό Βουνό]. ||
Κρήτη: το αλώνισμα [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βώροι, Τύλισος] | ο αλωνισμός [Παλαιοχώρα] | το αλώνεμα
[Λαμπιώτες].
αλωνιστής || γεωργία
|| Πελοπόννησος: ο αλωνιστής [Προάστιο] | ο αλωνιάτης [Θαλάμες,
Ρούτσι] | ο λωνιστής [Προάστιο] | ο αλωνάρης [Στεμνίτσα]. ||
Ρούμελη: ου αλουνιστής
[Αμφίκλεια, Γουριά] | ου αλωνάρς [Ραψάνη] | ου αλουνάρς [Βράχα] | ου αλουνιάρς
[Κουμαρίτσι] | οι αλωναραίοι [Μέγαρα] | ου αλουνιάτς [Κουμαρίτσι]. ||
Κρήτη: ο αλωνάρης [Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα] | οι αλωνευτάδες [Τύλισος].
αλωνιστικό /
η αμοιβή του αλογάρη για το αλώνισμα || γεωργία
|| Πελοπόννησος: το αλωνιστικό [Καλούσι]. ||
Ρούμελη: το αλωνιάτικο
[Θαρούνια].
αμάδες || το
παιχνίδι || Πελοπόννησος: οι αμάδες [Αμπελιώνα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα,
Παραδείσια, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | οι σομάδες [Άγιος Δημήτριος] | οι σιομάδες [Βρέσθενα] | τα πουλάκια [Άγιος
Δημήτριος] | οι αμάδε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: οι αμάδις [Άγιος, Γουριά, Αμφίκλεια, Μακρολίβαδο, Μηλίνα,
Πρέβεζα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | οι αμπάδες
[Μέγαρα] | οι ασμάδις [Φαρκαδόνα] | οι σιαμάδις [Λιλαία] | οι σιουμάδις
[Μακρινή] | οι σουμάδες [Χουλιαράδες] | οι σμάδις [Κανάλια, Ραψάνη] | η ομάδα [Ωραιόκαστρο] | η σμάδα [Έλατος]
| η λουμάδα [Σταγιάδες, Χρυσή] | ου λουμάς [Έλατος] | τα λουμά [Έλατος]
| ου φίτσιους [Ραψάνη]. ||
Κρήτη: οι αμάδες [Βρύσες, Θεοδώρα, Βώροι, Λαμπιώτες].
αμανάτι /
ενέχυρο || πλούτος-χρήματα || Πελοπόννησος: το αμανάτι
[Καστρί, Στεμνίτσα] | το αμανάκι [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αμανάτι [Μέγαρα, Πάργα] | το αμανέτι
[Δολό] | του αμανάτ [Σταγιάδες] | του αμανέτ [Γέρμας] | του αμανέτς [Σιάτιστα]. || Κρήτη: το αμανέτι
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Κελλάρια, Μάρθα].
αμανές /
τραγούδι || μουσική || Πελοπόννησος: ο αμανές [Δολιανά]. || Ρούμελη: ου αμανές [Στροφυλιά]. ||
Κρήτη: ο αμανές [Παλαιοχώρα].
αμάντα /
ανάπαυση ψυχής || ο θάνατος || Κυπρος: η αμάντα
[Νέο Χωριό].
αμαντινάτες /
τραγούδια του κλήδονα || δοξασίες ||
Ρούμελη: οι αμαντινάτις
[Φαρκαδόνα].
αμάξι || σύνεργα-υλικά
|| Ρούμελη: του αμάξ [Αγία Παρασκευή, Έλατος] |η νταλίγκα [Δολό]. ||
Κυπρος: το αμάξιν [Καραβάς*, Μουτουλλάς].
αμάραντος /
το φυτό Teucrium polium || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: ο αμάραντος [Αλποχώρι,
Εξωχώρι, Σκεπαστό] | ο αμάραντε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ου αμάραντους [Γουριά, Τιθορέα].
αμαρτία (Buck list) || θρησκεία ||
Πελοπόννησος: η αμαρτία [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα,
Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μάλη, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά,
Τσέρια] | α αμαρκία [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] |
α αρμακία [Πέρα Μέλανα, Πραστός]. || Ρούμελη: η αμαρτία [Αγιά, Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Βράχα, Γέρμας,
Γουριά, Γραμματικού, Δελβινάκι, Δραμεσιοί, Θαρούνια, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ,
Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μασχολούρι, Μέγαρα, Μελισσουργοί, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Ραψάνη, Σταυροδρόμι, Στροφυλιά, Τιθορέα, Τσαμαντάς, Τσουκαλάδες,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | η αμαρτίγια
[Ωραιόκαστρο] | η αμαρτσία [Σιάτιστα] | του αμάρτημα
[Αγιά]. || Κρήτη: η αμαρτία
[Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Αποδούλου, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος]. || Κυπρος: η αμαρτία [Μουτουλλάς, Νέο
Χωριό, Τσάδα].
αμελέτητο /
κάνει μπλε λουλούδι || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αμελέτητο
[Σπαρτιά].
άμμος (Swadesh list, Buck list)
|| η φύση || Πελοπόννησος: άμμος [Άγιος
Δημήτριος, Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Δροσοπηγή, Καρυά, Κέρτεζη, Λεβίδι,
Πηγαδάκια, Πιάνα, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τσέρια] | ο άμμος
[Αγρίδι, Αμπελιώνα, Λυγουριό] | ο άμμο
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: άμμος
[Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η άμους [Άγιος, Κανάλια, Λιλαία, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | άμου [Αγιά, Γουριά, Μασχολούρι, Μηλίνα, Χρυσοβίτσα] |
ο άμους [Γέρμας, Γουριά, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Πρέβεζα,
Σιάτιστα] | το σιούρι [Τσαμαντάς]. ||
Κρήτη: ο άμμος [Άγιος Γεώργιος,Ανώγεια, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι,
Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μιαμού, Σάσαλος, Τύλισος] | η αμμούτσα [Παλαιοχώρα]. ||
Κυπρος: ο άμμος [Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
αμμούδαρος /
αμμόλιθος || η φύση || Κρήτη: ο αμμούδαρος
[Λαμπιώτες].
αμμουδερότοπος || η
φύση || Πελοπόννησος: ο αμμουδερότοπος [Άγιος Δημήτριος] | η αμμουδέρα [Βρέσθενα] | ο αμμότοπο [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αμμούδα [Μασχολούρι]
| η αμμουδέρα [Πάργα] | του αμουδιρό
[Άγιος].
αμμοχόρι /
άμμος με ασβέστη || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το αμμοχόρι
[Βρέσθενα].
αμόλημα || κίνηση
|| Ρούμελη: το αμόλημα [Πάργα]. ||
Κρήτη: το μολάρισμα [Ανατολή].
αμόλια /
άδεια τρύγου από το δραγάτη || γεωργία ||
Πελοπόννησος: αμόλια
[Ρούτσι].
αμόνι (ALE, Buck list)
|| σύνεργα-υλικά || Πελοπόννησος: το αμόνι [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Κανδήλα, Προάστιο, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα, Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. ||
Ρούμελη: του αμόν [Δραμεσιοί,
Σιάτιστα]. || Κυπρος: το αμόνιν
[Λάπηθος*].
αμπαές /
από τραγόμαλλο, τις έβαζαν το χειμώνα στα καπούλια των ζώων (για να μην
κρυώνουν) || αγωγιάτης || Ρούμελη: οι αμπαές
[Δραμεσιοί].
αμπανόζης /
υπερήλικας || ιδιότητες || Ρούμελη: ο αμπανόζης
[Δολό] | το κούσιαλο [Δολό].
αμπάρα /
μεγάλος ξύλινος σύρτης || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: η αμπάρα [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Δολιανά, Ελάτη, Καστρί,
Στεμνίτσα] | α αμπάρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]
| α μπάρα [Πέρα Μέλανα] | α αφάλια [Πέρα
Μέλανα] | α φάλια [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αμπάρα [Αγία Ευθυμία, Αμφίκλεια,
Γραμματικού, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μελισσουργοί, Πάργα,
Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στυλίδα, Τιθορέα, Χουλιαράδες] | ο ρούμπανος [Δολό, Ωραιόκαστρο] | του σίδηρου [Σιάτιστα] | ι καταράχτς [Δράκεια, Μηλίνα] | του κουλντιμίρ (σιδερένιο) [Δράκεια]. || Κυπρος: το ρομανίσιν
[Πάνω Λεύκαρα].
αμπάριζα /
παιχνίδι || το παιχνίδι || Πελοπόννησος: η αμπάριζα
[Αμπελιώνα, Δροσοπηγή] | η αμπάρτζα [Κανδήλα] | α αμπάρτσα [Πέρα
Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αμπάριζα
[Μέγαρα] | η αμπάρτζα [Ραψάνη] | τα σκλαβάκια [Έλατος, Κουμαρίτσι, Μακρολίβαδο, Σταγιάδες,
Φαρκαδόνα] | του σιλαβάκ [Δραμεσιοί].
αμπάς /
χοντρό μάλλινο γιλέκο των βοσκών || φορεσιά ||
Κρήτη: ο αμπάς [Άγιος Γεώργιος, Σέλλες].
αμπέλι (Buck list) || αμπελουργία ||
Πελοπόννησος: το αμπέλι [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Καλούσι, Κανδήλα, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα,
Λεβίδι, Λυγουριό, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα,
Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Τσέρια] | α άμπελε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αμπέλι [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια,
Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αμπέλ [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Άγιος Νικόλαος,
Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος,
Κανάλια, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Μικρό Βουνό, Πλατύστομο, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Ραψάνη, Σταγιάδες, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα]. ||
Κρήτη: το αμπέλι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βρύσες, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος]. || Κυπρος: το αμπέλιν [Βάσα
Κοιλανίου, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα].
αμπελοτσάπι || γεωργία
|| Ρούμελη: του αμπιλουτσάπ [Στροφυλιά].
αμπελουργός || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: ο αμπελουργός [Σκεπαστό]. ||
Ρούμελη: ο αμπελουργός [Θαρούνια].
αμπελοφάσουλα || καρποί
|| Πελοπόννησος: τα κόκκινα κουκιά [Βρέσθενα]. ||
Ρούμελη: τα λιανουφάσουλα [Αμφίκλεια]. || Κρήτη: τα αμπελοφάσουλα [Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: τα λουφκιά [Καραβάς*].
αμπελόφυλλο || αμπελουργία
|| Πελοπόννησος: το αμπελόφυλλο [Λεβίδι, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Σκεπαστό] | το αμπεόφυλε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αμπελόφυλλο [Μέγαρα] | του αμπιλόφλου
[Αγιά, Ραψάνη].
αμπελοχώραφα || γεωργία
|| Ρούμελη: τα αμπιλουχώραφα [Αγία Ευθυμία]. ||
Κρήτη: τα αμπελοχώραφα [Εμπρόσνερος]. ||
Κυπρος: ο αμπελότοπος [Βάσα Κοιλανίου].
αμπόδεμα /
μάγια που έκανε κάποιος την ώρα του στεφανώματος, για να μη μπορέσει ο γαμπρός
να ολοκληρώσει ερωτικά με τη νύφη || δοξασίες ||
Πελοπόννησος: το αμπόδεμα
[Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Ελάτη, Λυγουριό, Πάκια, Ρούτσι,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το δέσιμο [Βρέσθενα]. || Ρούμελη: του αμπόδιμα [Έλατος, Κανάλια, Μελισσουργοί, Σταγιάδες] | του
μπόδιμα [Δαύλεια] | το δέσιμο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια]. || Κρήτη: ο αμποδισμός
[Βραχάσι] | το δέσιμο [Άγιος Γεώργιος, Κελλάρια,
Λαμπιώτες] | η δεσά [Μάρθα] | τα δεματικά [Βουλγάρω, Παλαιοχώρα] | το δέσιμο [Βουλγάρω] | τα δεσίματα
[Βουλγάρω, Παλαιοχώρα].
αμπούρανος /
το φυτό Acanthus spinosus || χλωρίδα ||
Κρήτη: ο αμπούρανος [Παλαιοχώρα].
αμπρακάμοι /
ασημένια ή χρυσά κοσμήματα που φορούσαν στο λαιμό || φορεσιά
|| Κρήτη: οι αμπρακάμοι [Άγιος Βασίλειος, Βραχάσι,
Βώροι, Μάρθα, Τύλισος] | ο αμπράκαμος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος].
αμυγδαλές || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: οι αμυγδαλές [Άγιος Δημήτριος, Λεχαινά, Λυγουριό, Ρούτσι,
Στεμνίτσα] | οι αμυγδαλιές [Βεργαδαίικα] | οι μυγδαλές [Προάστιο] | οι καζίκουνε
[Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: οι αμυγδαλές
[Κιλελέρ, Μακρινή, Χρυσοβίτσα] | οι μυγδαλές
[Τιθορέα] | οι αμυγδαλιές
[Τσαμαντάς]. || Κρήτη: οι αμυγδαλές
[Θεοδώρα, Λαμπιώτες] | οι γούλες [Μάρθα]. || Κυπρος: οι αμυγδαλές [Βάσα Κοιλανίου] | ο σταφυλίτης [Έμπα, Μουτουλλάς].
αμυγδαλιά /
το δέντρο Prunus dulcis ή Amygdalus communis || χλωρίδα
|| Πελοπόννησος: η αμυγδαλιά [Αμπελιώνα, Δροσοπηγή] | η μυγδαλιά [Αγία Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Ρούτσι, Σκεπαστό] | η μυδαλιά [Προάστιο] | α νυγδαλία [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αμυγδαλιά
[Μασχολούρι] | η μυγδαλιά [Γέρμας, Γραμματικού,
Δελβινάκι, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Σιάτιστα, Σταυροδρόμι, Στυλίδα,
Τιθορέα, Τσαμαντάς, Χρυσοβίτσα] | η μυγδαλέα [Μέγαρα] | η μυργαλιά
[Σιάτιστα] | η τσιγαλιά [Δραμεσιοί]. ||
Κρήτη: η αμυγδαλιά [Ανατολή, Βραχάσι, Παλαιοχώρα, Σέλλες] | η αμυγλαδιά [Σιρίλι] | οι αμυγδαλές
[Λαμπιώτες]. || Κυπρος: η αθασιά [Γαστριά*,
Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
αμύγδαλο || καρποί
|| Πελοπόννησος: το αμύγδαλο [Θαλάμες] | το μύγδαλο [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κρέστενα, Λεβίδι,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Πάκια, Ροεινό, Σκεπαστό, Στεμνίτσα,
Φενεός] | το μύδαλο [Προάστιο] | το αμύδαλο [Τσέρια] | το νύγδαλε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: του αμύγδαλου [Άγιος,
Άγιος Νικόλαος, Μακρινή, Μασχολούρι, Σιάτιστα, Τιθορέα] | το μύγδαλο [Δελβινάκι, Μέγαρα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | το μύδαλο [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια] | του μύγδαλου [Αγιά, Αγία Ευθυμία, Άγιος, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Έλατος, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα,
Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | του μύργαλου [Σιάτιστα] | του μπαλάμ
[Αγία Παρασκευή]. || Κρήτη: το αμύγδαλο [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Τύλισος] | ο αμυγδαλόκαρπος [Σέλλες] | ο αμυγδαλοκορκός
[Κελλάρια]. || Κυπρος: το αθάσιν
[Γαστριά*, Καραβάς*, Μια Μηλιά*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα] | το αχάσιν [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Λάπηθος*].
αμυγδαλόπετρα /
γυαλιστερός ασβεστόλιθος || η φύση ||
Κρήτη: η αμυγδαλόπετρα [Μάρθα].
αμυγδαλότσουφλα /
για βάψιμο || υφαντική || Ρούμελη: τα μυγδαλότσουφλα
[Άγιος].
αμυγδαλόψιχα || καρποί
|| Κυπρος: η κούννα
[Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω
Λεύκαρα].
αναβόλι /
μαξιλαράκι που βάζουν στο στήθος του νεκρού και πάνω σε αυτό ακουμπούν την
εικόνα || ο θάνατος || Κρήτη: το αναβόλι [Άγιος
Γεώργιος, Παλαιοχώρα] | το ανεβόλι [Τύλισος].
αναβροχιά || η
φύση || Πελοπόννησος: η αναβροχιά [Αμπελιώνα, Μυγδαλιά] | η ξέρα [Άγιος Δημήτριος, Δολιανά, Κανδήλα, Κρέστενα,
Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Τσέρια, Φενεός] | η ανομπριά
[Βρέσθενα] | α αναβροχία [Πέρα Μέλανα] | α ανεβρεχία [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α κράνια [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | α τσέρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η αναβροχιά [Πάργα] | η αναβρουχιά [Σιάτιστα]
| η ξέρα [Βράχα, Έλατος, Κουμαρίτσι] | η ξεραΐλα [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: η ανυδριά [Θεοδώρα].
ανάγκη (Buck list) || αταξινόμητα ||
Πελοπόννησος: η ανάγκη [Άγιος
Δημήτριος, Αγρίδι, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Δολιανά, Ελάτη, Καρυά, Κρέστενα,
Λεβίδι, Μάλη, Μελιγού, Φενεός] | η ανάτζη [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανάγκη
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η ανάτζη [Μέγαρα] | η ανάγκ
[Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Καρίτσα,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μεσούντα, Μηλίνα, Πρέβεζα, Ραψάνη, Στυλίδα,
Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | η ανάξ
[Αμφίκλεια] | ο ιχτιτζάς [Πάργα]. || Κρήτη: η ανάγκη [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανώγεια, Αποδούλου, Θεοδώρα, Κελλάρια, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες,
Σιρίλι]. || Κυπρος: η ανάγκη [Καραβάς*,
Ψεματισμένος].
αναγόρια /
κοκολογία || αταξινόμητα || Ρούμελη: η αναγόρια
[Τσαμαντάς].
αναγούλα || φυσιολογικά
|| Πελοπόννησος: η αναγούλα [Λυγουριό, Μάλη] | η αναβούλα [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η αναγούλα [Κουμαρίτσι, Τσουκαλάδες] | η αναγούλια [Πάργα, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | η αναγουλία [Μέγαρα]. ||
Κυπρος: ο αναουλιατός [Νέο Χωριό].
αναγουλόχορτο ||
χλωρίδα || Πελοπόννησος: το αναγουλόχορτο
[Αλποχώρι].
αναδουλειά || αταξινόμητα
|| Κυπρος: η αστοσιά [Καραβάς*].
ανάθεμα || θρησκεία
|| Ρούμελη: του ανάθιμα [Άγιος Νικόλαος, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μηλίνα, Μικρό Βουνό, Χουλιαράδες]. ||
Κρήτη: το ανάθεμα [Αποδούλου, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Παλαιοχώρα,
Σέλλες]. || Κυπρος: το ανάθθεμαν [Γαστριά*,
Έμπα, Λάπηθος*, Μια Μηλιά*].
ανάκαρα /
δύναμη || φυσιολογικά || Πελοπόννησος: το ανάκαρο
[Κρέστενα] | α ανάκαρα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανάκαρα [Πάργα] | ου αναφακάς
[Χρυσή] | ου ναφακάς [Χρυσή]. || Κρήτη: η ανάκρα
[Σάσαλος] | τα νέκαρα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Βραχάσι, Μιαμού, Τύλισος] | τα νάκαρα [Αποδούλου, Εμπρόσνερος] | ανάκαρο [Ανώγεια] | η ανάφαξη
[Άγιος Γεώργιος].
ανακάτεμα || κίνηση
|| Ρούμελη: του ανακάτουμα [Γέρμας] | η ανακατουσιά
[Γέρμας]. || Κρήτη: το ανακάτωμα [Ανώγεια,
Μιαμού].
ανακατωσούρα (Buck list) || αταξινόμητα ||
Πελοπόννησος: η ανακατωσούρα
[Αλποχώρι, Κρέστενα]. || Ρούμελη: η ανακατουσούρα
[Κουμαρίτσι].
αναμάσημα /
μηρυκασμός || φυσιολογικά || Πελοπόννησος: το αναχάραμα
[Αλποχώρι].
αναμπουμπούλα || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: η αναμπουμπούλα [Πάργα, Σιάτιστα].
ανάπαμα /
ξεκούραση || αταξινόμητα || Ρούμελη: του ανάπαμα
[Λιλαία] | ο ανασμός [Πηγή]. || Κρήτη: η ανάπαψη
[Ανατολή, Κελλάρια] | η αναπαή [Εμπρόσνερος]. || Κυπρος: η άνεση [Καραβάς*].
ανάπιασμα /
ανακάτεμα σε δοχείο προζυμιού με λίγο νερό και αλεύρι και σκέπασμα του μίγματος
με πανί μερικές ώρες μέχρι να φουσκώσει || μαγειρική
- ζαχαροπλαστική || Πελοπόννησος: το ανάπιασμα [Κανδήλα]. ||
Ρούμελη: του ανάπιασμα [Δομνίστα].
αναπιάστρα /
η κοπέλα που ανάπιανε τα προζύμια || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η αναπιάστρα
[Στεμνίτσα].
ανάπλα /
υφαντή μάλλινη κουβέρτα || υφαντική ||
Κρήτη: η ανάπλα [Άγιος Γεώργιος, Σέλλες].
αναπνοή || φυσιολογικά
|| Ρούμελη: η αναπνουή [Μακρινή, Μελισσουργοί]. || Κυπρος: η αναπνοή [Μουτουλλάς].
αναποδιά || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: η αναποδιά [Κρέστενα] | α αναποδία [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | α αναποϊδία [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αναπουδιά [Γέρμας, Μακρινή, Στυλίδα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η αναποδιά [Παλαιοχώρα] | η ατσιποδιά [Σάσαλος] | η κατσιποδιά
[Ανώγεια, Θεοδώρα].
ανάσα (Buck list) || φυσιολογικά ||
Πελοπόννησος: η ανάσα [Αμπελιώνα,
Λεχαινά, Προάστιο] | η ξανάσα [Λαγκάδια] | α ανάσα [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανάσα [Αγιά, Γέρμας, Γραμματικού, Δελβινάκι, Κανάλια,
Κουμαρίτσι, Μηλίνα, Πρέβεζα, Τσαμαντάς, Μασχολούρι, Μέγαρα, Τσαμαντάς,
Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες] | το φρίμα [Μέγαρα, Πάργα].
ανασκελάς /
ξωτικό που βγάζει σπίθες || δοξασίες ||
Κρήτη: ο ανασκελάς [Αποδούλου].
ανατολή (Buck list) || η φύση ||
Πελοπόννησος: η ανατολή [Άγιος
Δημήτριος, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Ελάτη,
Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Νεοχώρι,
Πάκια, Παραδείσια, Προάστιο, Ρούτσι, Σκεπαστό, Τρόπαια]. || Ρούμελη: η ανατολή [Πηγή] | η ανατουλή
[Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού,
Δαύλεια, Δράκεια, Δραμεσιοί, Καρίτσα, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο,
Μασχολούρι, Πρέβεζα, Ραψάνη, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χρυσοβίτσα]. || Κρήτη: η ανατολή [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια,
Βουλγάρω, Βρύσες, Σάσαλος, Τύλισος]. ||
Κυπρος: η ανατολή [Άγιος Νικόλαος*, Μια Μηλιά*, Ριζοκάρπασο*].
ανατριχίλα || φυσιολογικά
|| Πελοπόννησος: η κατσομαλίδα [Αλποχώρι] | α ανατσιχία
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανατσίρια
[Πάργα, Τσαμαντάς] | οι ανατριχάδις [Γουριά] | τα τσιουτσιούρια [Σιάτιστα].
αναχρικά /
οικιακά είδη || έπιπλα - αναχρικά ||
Πελοπόννησος: τα αναχρικά [Κανδήλα,
Στεμνίτσα] | τα ανάχρια [Αλποχώρι, Κρέστενα, Μαγούλα]. || Ρούμελη: τα σέια [Μηλίνα] | τα κμάσα
[Πρέβεζα]. || Κρήτη: η χρειγιά
[Παλαιοχώρα, Σάσαλος] | το χρειασίδι [Βραχάσι] .
ανάχυμα /
το γάλα που βάζουν συμπλήρωμα για να φτιάξουν αθότυρο. || κτηνοτροφία
- τυροκομία || Κρήτη: το ανάχυμα [Ανώγεια, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σέλλες] | το ανέχυμα [Μάρθα].
ανέβασμα || κίνηση
|| Πελοπόννησος: το ανέβασμα [Κρέστενα]. ||
Ρούμελη: του ανέβασμα [Γέρμας]
| του ανιέβασμα [Μασχολούρι]. ||
Κρήτη: η ανέβαση (του ζυμαριού) [Σάσαλος].
ανέβαστη /
πίτα χωρίς προζύμι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Κρήτη: η ανέβαστη [Άγιος Γεώργιος] | η πιτοπούλα (μικρή σε μέγεθος) [Βραχάσι].
ανεβατή /
πίτα με προζύμι || μαγειρική - ζαχαροπλαστική ||
Πελοπόννησος: η ανεβατή
[Αρχαία Φενεός]. || Ρούμελη: η ανεβατή [Μέγαρα]. || Κρήτη: η ανεβατή [Άγιος Γεώργιος] | τα ανεβατά [Βραχάσι].
ανέδραμα /
επιχείλιος έρπης || αρρώστιες || Κρήτη: το ανέδραμα
[Τύλισος] | τα ανεδρέματα [Βώροι].
ανέμες /
δοκάρια της σκεπής που ενώνουν με τον παπά || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: οι ανέμες [Κανδήλα].
ανέμη || υφαντική
|| Πελοπόννησος: η ανέμη [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Κανδήλα,
Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό] | το ανέμι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανέμη [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα] | η ανέμ [Αμφίκλεια, Γέρμας, Γραμματικού, Δράκεια,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Πρέβεζα, Σιάτιστα,
Στυλίδα, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η ανιέμ
[Μασχολούρι]. || Κρήτη: η ανέμη [Άγιος
Γεώργιος, Βουλγάρω, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες,
Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: η ανέμη [Άγιος
Νικόλαος*, Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | το δουλάππιν [Έμπα, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Πάνω
Λεύκαρα] | το γουλάππιν [Άγιος Νικόλαος*].
ανεμίδι /
φέρνει το νήμα από την ανέμη στα μασούρια || υφαντική
|| Πελοπόννησος: το ανεμίδι [Αλποχώρι, Αρχαία Φενεός, Λεχαινά, Μαγούλα,
Πιάνα, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: του ανιμίδ
[Αμφίκλεια, Μακρινή, Μηλίνα, Στυλίδα].
ανεμοβλογιά || αρρώστιες
|| Πελοπόννησος: το ανεμοβλόι [Προάστιο, Σκεπαστό] | α ανεμοβλογιά [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανεμοβλογιά [Πάργα] | η ανεμοβλογία
[Μέγαρα] | η ανιμουβλουγιά [Δράκεια, Λιλαία, Πρέβεζα] | η νιρουβλουγιά [Χουλιαράδες].
ανεμοβρόχι ||
η φύση || Πελοπόννησος: το ανεμοβρόχι [Σκεπαστό]
| το ανεμόβροχο [Βρέσθενα].
ανεμογκάστρι || η
γέννα - το μωρό || Ρούμελη: το ανεμογκάστρι [Πάργα] | η ανεμογκαστριά
[Πάργα] | η ανιμουγκαστριά [Ραψάνη]. || Κρήτη: το ανεμογκάστρι [Ανατολή] | το ανεμογάστρι [Ανατολή].
ανεμοδουλειές /
προχειροδουλειές || αταξινόμητα || Κρήτη: οι ανεμοδουλειές [Άγιος
Βασίλειος].
ανεμοδούρα /
ανεμοδείκτης || οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Κρήτη: ο ανεμολόγος [Σέλλες, Τύλισος].
ανεμόκωλος /
η βάση της ανέμης || υφαντική ||
Πελοπόννησος: ο ανεμόκωλος [Αλποχώρι,
Βρέσθενα, Μαγούλα] | το ανεμόκαλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ο ανεμόστυλος [Μέγαρα] | ο ανεμόσταλος
[Μέγαρα].
ανεμολόγος /
ενώνει τη θηλειά του ζώου με το στιχερό στο αλώνι || γεωργία
|| Πελοπόννησος: ο ανεμολόγος [Κανδήλα].
ανεμόμυλος || ο
μύλος || Ρούμελη: ο ανεμόμυλος [Μέγαρα] | ου ανιμόμυλους
[Κουμαρίτσι]. || Κρήτη: ο ανεμόμυλος
[Βραχάσι].
ανεμόπαλος /
ο άξονας της ανέμης || υφαντική ||
Ρούμελη: ο ανεμόπαλος
[Θαρούνια]. || Κρήτη: ο ανεμόποδας
[Άγιος Γεώργιος, Μιαμού, Παλαιοχώρα]. ||
Κυπρος: ο ανεμόστυλλος [Άγιος Νικόλαος*].
ανεμοπύρωμα /
ερυσίπελας || αρρώστιες || Πελοπόννησος: το ανεμοπύρωμα [Αλποχώρι,
Λεβίδι] | το ανεμόπυρο [Άγιος Δημήτριος, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Ρούτσι] | το πυρό [Αλποχώρι, Στεμνίτσα] | α πυρά [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το ανεμοπύρωμα [Μέγαρα, Πάργα] | του ανιμουπύρουμα
[Άγιος, Γέρμας, Δράκεια, Έλατος, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Σιάτιστα,
Σταγιάδες] | ου τσικλιμές [Αγία Ευθυμία] | του ρσόπουλ [Σιάτιστα] | η μπλούντα [Έλατος]. || Κρήτη: το ανεμοπύρωμα [Ανατολή] | η ριζμπίλα [Άγιος Γεώργιος, Βραχάσι,] | η ριζιμπίλα [Ανατολή] | η ριζιπίλα
[Ανώγεια, Εμπρόσνερος, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Θεοδώρα, Σάσαλος, Τύλισος] | η ρουσοπίλα [Αποδούλου]. ||
Κυπρος: το ανεμοπύρωμαν [Έμπα, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα].
ανεμορόιδο /
παιδική αρρώστια με σπυριά || αρρώστιες ||
Ρούμελη: το ανεμορόιδο
[Τσαμαντάς].
ανεμοσούρισμα /
χιονοθύελα || η φύση || Ρούμελη: του ανιμουσούρσμα
[Σταγιάδες].
ανεμοστρόφιλος /
ανεμοστρόβιλος || η φύση || Πελοπόννησος: το ανεμοστρόφιλο
[Αμπελιώνα] | η ανεμοδούρα [Αλποχώρι] η ανεμοταξιά [Βρέσθενα] | το ανεμότουρλο
[Λαγκάδια] | η ανεμογαζούρα [Λεβίδι] | η ανεμογαζούτα [Λυγουριό] | η ανεμοξούρα [Ρούτσι]
| το ανεμοστρόφι [Σαρακίνι] | ο φύσουνας
[Άγιος Δημήτριος] | ο ανεμοστρόφιλε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: ου ανιμουστρόβιλους [Άγιος, Κουμαρίτσι, Μακρινή] | ου ανιμουστρόβλους [Κιλελέρ, Μακρολίβαδο, Χρυσοβίτσα] | ι ανιμουστρόβουλους [Μικρό Βουνό] | ου ανιμουστρόφλους
[Τιθορέα] | ου ανιμουστρόφλας [Γουριά] | ου ανιμουστρόφους [Πλατύστομο] | η ανεμοτσουράδα
[Μέγαρα] | ο ανεμομόχαλος [Άγιος Λουκάς] | η τρόμπα [Μακρινή] | η καλοτσουράδα
[Μέγαρα]. || Κρήτη: ο ανεμοστρόφιλος [Σάσαλος]
| ο ανεμοστρόβιλος [Θεοδώρα].
ανεμότρατα || ψάρεμα
|| Ρούμελη: η ανιμότρατα [Πρέβεζα, Στυλίδα].
ανεμόχιονο || η
φύση || Ρούμελη: το ανεμόχιονο [Δολό].
ανεραψίδια /
ρούχα για επιδιόρθωση || φορεσιά ||
Κρήτη: τα ανεραψά [Σέλλες].
ανεχουμάγρες /
ναυτία || αρρώστιες || Κρήτη: οι ανεχουμάγρες [Κελλάρια].
άνηθο /
το φυτό Anethum graveolens || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το άνηθο
[Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Κανδήλα, Καρυά, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το νύρισμα [Πέρα Μέλανα] | το νύζισμα [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το άνηθο
[Μέγαρα, Πάργα] | ο άνηθος [Πάργα] | ου άνθους [Δραμεσιοί, Μακρινή, Χουλιαράδες] | ι άνθους [Αγιά, Κανάλια, Μηλίνα].
ανήλιαστο /
φίδι || πανίδα || Πελοπόννησος: το ανήλιαστο
[Άγιος Δημήτριος].
ανημπόρια || αταξινόμητα
|| Ρούμελη: η ανημπόρια [Πάργα] | η ανεμπόρια [Πάργα]. || Κρήτη: η ανημποριά
[Άγιος Βασίλειος].
ανηφοράς /
τρύπα στη σκεπή των παλιών σπιτιών για να βγαίνει ο καπνός (όχι καμινάδα) ||
οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Κρήτη: ο ανηφοράς [Άγιος Γεώργιος].
ανήφορος || η
φύση || Πελοπόννησος: ο ανήφορος [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Καρυά, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Λαγκάδια, Πάκια, Σκεπαστό,
Σπαρτιά, Τρόπαια] | η ανηφοριά [Πάκια] | η ανηφόρα [Σκεπαστό] | ο ανήφορε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: ο ανήφορος
[Δελβινάκι, Δολό, Πάργα] | η ανηφόρια [Τσαμαντάς] | η ανηφορέα [Μέγαρα] | ου ανήφουρους
[Αγία Παρασκευή, Γέρμας, Έλατος, Κανάλια, Λιλαία, Μακρινή, Πλατύστομο, Τιθορέα]
| ι ανήφουρους [Κανάλια, Μηλίνα] | η ανφόρα [Χουλιαράδες]. ||
Κρήτη: το ανεβόλεμα [Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Αποδούλου, Βραχάσι,
Μιαμού, Τύλισος] | το αναβόλεμα [Ανώγεια] | το ρίζωμα [Εμπρόσνερος, Σάσαλος]. || Κυπρος: ο ανήφορος [Μουτουλλάς, Τσάδα].
ανθρωπιά || αταξινόμητα
|| Κρήτη: η αθρωπιά [Ανώγεια,
Εμπρόσνερος].
άνθρωποι || ο άνθρωπος
(ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: οι ανθρώποι [Αγία
Άννα, Αγρίδι, Βρέσθενα, Γυμνό, Δροσοπηγή, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί,
Λυγουριό, Μελιγού, Πηγαδάκια, Ροεινό, Σπαρτιά, Τρόπαια] | οι άθρωποι [Άγιος Δημήτριος, Προάστιο, Τσέρια] | οι αθρώποι [Άγιος Δημήτριος, Λεχαινά, Μυγδαλιά, Σκεπαστό,
Στεμνίτσα] | οι άντρωποι [Αλποχώρι] | οι αντρώποι [Βαλύρα, Παραδείσια, Ρούτσι] | οι γιανθρώποι [Κρέστενα] | οι ανθρίποι [Πέρα
Μέλανα] | οι αθρίποι [Πέρα Μέλανα] | οι αθρούποι [Πέρα Μέλανα] | οι ατσίποι [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: οι άνθρωποι
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς] | οι ανθρώποι [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Σιάτιστα] | οι ανθρώπ [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Βράχα, Γουριά,
Γραμματικού, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα,
Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσοβίτσα] | οι άνθρουπ
[Άγιος, Βράχα, Γουριά, Δράκεια, Πλατύστομο, Ραψάνη, Φαρκαδόνα] | οι αντρώπ [Μηλίνα] | οι άντρουπ [Μηλίνα] | οι αθρώποι
[Θαρούνια]. || Κρήτη: οι αθρώποι [Άγιος
Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Αποδούλου, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες,
Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | οι γαθρώποι [Ανώγεια, Βραχάσι, Παλαιοχώρα]
| οι γιαθρώποι [Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα]. || Κυπρος: οι αθθρώποι
[Καραβάς*] | οι αθρώποι [Βάσα Κοιλανίου, Έμπα,
Μουτουλλάς, Ψεματισμένος] | οι αδρώποι [Έμπα, Ψεματισμένος] | ο αγρώποι [Νέο Χωριό].
άνθρωπος (Swadesh list, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο άθρωπος
[Άγιος Δημήτριος, Προάστιο, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τσέρια] | ο άντρωπος [Αλποχώρι, Βαλύρα, Δροσοπηγή, Λαγκάδια,
Παραδείσια, Ρούτσι] | ο γιάνθρωπος [Κρέστενα] | ο άνθρωπο [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | ο άθρωπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο άτσωπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο άντρωπο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο άνθρωπος [Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Πάργα, Πηγή,
Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο | ο άθρωπος
[Θαρούνια, Μέγαρα] | ου άνθρουπους [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή,
Άγιος, Άγιος Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γέρμας, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια,
Δομνίστα, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία,
Μακρινή, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Σταγιάδες,
Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι άνθρουπους [Αγιά, Δράκεια, Κανάλι, Μικρό Βουνό] | ι άντρουπους [Μηλίνα]. ||
Κρήτη: ο άθρωπος [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Θεοδώρα, Κελλάρια,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: ο άθρωπος
[Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα] | ο άθθρωπος [Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*] | ο άδρωπος [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα, Τσάδα] | ο άχρωπος [Γαστριά*, Ριζοκάρπασο*] | το πλάσμαν [Καραβάς*, Πάνω Λεύκαρα].
άνιομα /
αίνιγμα || λόγια-γράμματα || Κρήτη: το άνιομα [Εμπρόσνερος].
ανιψιός (ALE, Buck list)
|| ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Ρούμελη: ο ανεψίος
[Μέγαρα] | ο ανιψίος [Μέγαρα] | ου ανιψιός [Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μεσούντα, Στροφυλιά,
Τιθορέα] | ου ανιψός [Δαύλεια] | ι ανιψιός [Κανάλια] | ου αμψιός [Γέρμας,
Έλατος, Σιάτιστα, Χρυσή]. || Κρήτη: ο ανιψιός
[Σιρίλι] | ανιψός [Αποδούλου, Βρύσες, Βώροι]. || Κυπρος: ο αρφότεχνος [Καραβάς*]
| ο αρφανότεγνος [Μουτουλλάς] | το αδερφοτέχνιν
(ανίψι) [Καραβάς*] | ο ανιψιότεχνος
[Μουτουλλάς].
άνοιγμα || χώρος-σχήματα
|| Πελοπόννησος: το άνοιγμα [Άγιος Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Γυμνό,
Δολιανά, Λεχαινά, Στεμνίτσα] | το άνοιμα [Πέρα
Μέλανα, Πραστός]. || Ρούμελη: το άνοιγμα
[Δελβινάκι, Πηγή, Πρέβεζα, Τσαμαντάς] | του άνοιγμα
[Φαρκαδόνα] | του άνγμα [Γέρμας, Έλατος, Μηλίνα,
Ραψάνη, Τιθορέα].
ανοικοκυρεψιά || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η ανκουκυριψιά [Μηλίνα].
άνοιξη (ALE, Buck list)
|| χρόνος || Πελοπόννησος: η άνοιξη [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βαλύρα, Βεργαδαίικα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Θαλάμες, Καλούσι, Κανδήλα,
Καστρί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά,
Παραδείσια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια,
Φενεός] | α άνοιξη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η άνοιξη [Δελβινάκι, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή, Σταυροδρόμι,
Τσαμαντάς] | η ανξ [Αγία Ευθυμία, Γέρμας,
Γραμματικού, Κουμαρίτσι, Μακρινή, Μεσούντα, Πλατύστομο, Τιθορέα, Χρυσοβίτσα] | η αγξ [Κανάλια] | η άνοιξ
[Αγιά, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Βράχα, Γουριά, Δαύλεια, Δράκεια, Δραμεσιοί,
Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μηλίνα,
Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: η άνοιξη [Άγιος Βασίλειος, Ανώγεια,
Μιαμού, Παλαιοχώρα] | οι Απριλομαγιάδες [Παλαιοχώρα] | οι Απριλομάηδες [Ανώγεια].
ανοιχτόρομπα || φορεσιά
|| Ρούμελη: η ανοιχτόρουμπα [Χρυσοβίτσα].
ανορεξιές || αταξινόμητα
|| Πελοπόννησος: οι ανορεξές [Προάστιο] | α ανορεξία
[Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: η ανορεξία
[Άγιος Λουκάς, Μέγαρα]. || Κρήτη: η ανορεξιά
[Σάσαλος].
αντάμωση /
συνάντηση || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: η αντάμωση
[Δολιανά, Κανδήλα]. || Ρούμελη: η αντάμους
[Άγιος Νικόλαος, Έλατος, Μηλίνα].
ανταμωτό /
πανί του αργαλειού || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το ανταμωτό
[Τρόπαια]. || Ρούμελη: το ανταμουτό
[Μηλίνα].
αντάτζιν /
το μπροστά στους θεριστές αθέριστο χωράφι || γεωργία
|| Κυπρος: το αντάτζιν [Ψεματισμένος].
αντένα /
της ομπρέλας || σύνεργα-υλικά || Ρούμελη: η αντένα
[Χρυσοβίτσα].
αντένα /
του γερανιού || γεωργία || Κρήτη: η αντένα
[Άγιος Γεώργιος].
αντεπιστρόφια ||
ο γάμος || Πελοπόννησος: τα αντεπιστρόφια
[Μυγδαλιά].
αντερί /
αντρικός χιτώνας || φορεσιά || Ρούμελη: του αντιρί
[Μηλίνα, Σιάτιστα].
αντερί /
κάτω από το ράσο του παπά || φορεσιά ||
Ρούμελη: του αντιρί
[Σιάτιστα].
άντερο || το
σώμα (ανθρώπου-ζώων) || Πελοπόννησος: το άντερο [Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία
Φενεός, Βρέσθενα, Εξωχώρι, Θαλάμες, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λεβίδι,
Μάλη, Μυγδαλιά, Πιάνα, Προάστιο, Ροζενά, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα,
Τρόπαια, Τσέρια] | το άντερε [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το άντερο [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα, Τσαμαντάς] | του άντιρου [Αγία Ευθυμία, Άγιος, Αμφίκλεια, Γέρμας, Γουριά,
Γραμματικού, Δράκεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Κανάλια, Κουμαρίτσι, Μακρινή,
Μασχολούρι, Μεσούντα, Μηλίνα, Πλατύστομο, Σταγιάδες, Στροφυλιά, Τιθορέα,
Τσουκαλάδες, Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το άντερο [Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Μάρθα, Μιαμού,
Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σιρίλι, Τύλισος]. ||
Κυπρος: το έντερον [Πάνω Λεύκαρα] | το άντερον
[Άγιος Νικόλαος*, Γαστριά*, Καραβάς*, Λάπηθος*, Μουτουλλάς].
αντέτι /
έθιμο || αταξινόμητα || Πελοπόννησος: το αντέτι
[Αμπελιώνα, Κρέστενα] | το ζακόνι [Κανδήλα, Πέρα Μέλανα] | το αντέκι [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: το αντέτι [Δελβινάκι, Πάργα] | του αντέτ [Γέρμας, Έλατος, Κανάλια] | του ατζέτς [Σιάτιστα] | το ζακόνι
[Μέγαρα, Πάργα] | του ζακόν [Έλατος, Κανάλια, Σιάτιστα,
Σταγιάδες, Στροφυλιά, Χρυσή] | το ζανάτι
[Δελβινάκι] | η γκαντιμή [Τσαμαντάς]. || Κρήτη: το αντέτι [Άγιος Βασίλειος, Βώροι]. || Κυπρος: το ατέττιν
[Βάσα Κοιλανίου].
άντζα /
κνήμη || το σώμα (ανθρώπου-ζώων) ||
Ρούμελη: η άντζα
[Έλατος]. || Κρήτη: το ξερό
[Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώρα].
αντηλιά ||
η φύση || Πελοπόννησος: η αντηλιάδα
[Τσέρια]. || Κυπρος: το αντηλίν
[Λάπηθος*].
αντί /
εξάρτημα του αργαλειού || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το αντί
[Άγιος Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα, Βρέσθενα,
Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Καλούσι, Κανδήλα, Κρέστενα, Λεχαινά,
Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό,
Ρούτσι, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το αγκί [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]. || Ρούμελη: το αντί [Άγιος Λουκάς, Θαρούνια, Μέγαρα, Πηγή,
Τσαμαντάς] | του αντί [Αγιά, Αμφίκλεια, Γουριά,
Κανάλια, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μηλίνα, Πλατύστομο, Πρέβεζα,
Ραψάνη, Τιθορέα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | του αντζί [Σιάτιστα]. ||
Κρήτη: το αντί [Άγιος Γεώργιος, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βώροι,
Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σέλλες, Τύλισος] . || Κυπρος: το αντίν
[Άγιος Νικόλαος*].
αντίγαμος /
τραπέζι στο σπίτι των γονιών του γαμπρού, την επομένη ή οχτώ μέρες μετά το γάμο
|| ο γάμος || Ρούμελη: ου αντίγαμους
[Δαύλεια, Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: ο αντίγαμος
(την επομένη του γάμου) [Άγιος Γεώργιος, Μάρθα] | ο αντίγαμος (μια βδομάδα μετά) [Βώροι, Σέλλες]. || Κυπρος: ο αντίγαμος [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα
Κοιλανίου, Γαστριά*, Πάνω Λεύκαρα] | ο αντίαμος
[Νέο Χωριό].
αντίδερο /
αντίδωρο || θρησκεία || Πελοπόννησος: το αντίδερο [Αλποχώρι,
Αρχαία Φενεός, Βρέσθενα, Σκεπαστό, Στεμνίτσα] | το αντίδερε [Πέρα
Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | το αντίβερε [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: το αντίδερο [Μέγαρα, Πάργα] | το αντέδερο
[Μέγαρα] | του αντίδουρου [Γέρμας, Δομνίστα, Δραμεσιοί,
Κανάλια, Σιάτιστα, Χρυσοβίτσα] | του αντίδιρου
[Έλατος]. || Κρήτη: το αντίδερο
[Άγιος Γεώργιος, Θεοδώρα] | το αντίντερο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Βραχάσι, Σάσαλος, Σέλλες]. ||
Κυπρος: το αντίδερον [Λάπηθος*, Νέο Χωριό] | το αντίερον [Γαστριά*].
αντίδι /
το φυτό Cichorium endivia || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: το αντίδι [Βρέσθενα,
Δολιανά, Λεβίδι, Ρούτσι]. || Ρούμελη: του αντίδ
[Κανάλια, Μακρινή, Μασχολούρι].
αντίκα || ιδιότητες
|| Ρούμελη: η αντίκα [Πάργα].
αντικλείδι ||
οικοδομή - σπίτι - αυλή ||
Πελοπόννησος: το αντικλείδι
[Στεμνίτσα].
αντιμήλιμα || λόγια-γράμματα
|| Ρούμελη: η αντιμιλία [Σταυροδρόμι].
αντιπατήματα /
σε χορό || διασκέδαση || Πελοπόννησος: τα αντιπατήματα
[Σκεπαστό].
αντίραβδο /
στο πισάντι του αργαλειού || υφαντική ||
Πελοπόννησος: το αντίραβδο
[Άγιος Δημήτριος].
αντοναίδα /
το φυτό Adonis vernalis || χλωρίδα ||
Κρήτη: η αντοναΐδα [Μιαμού] .
αντράκλα /
το φυτό Portulaca oleracea || χλωρίδα ||
Πελοπόννησος: η αντράκλα [Βρέσθενα,
Δολιανά, Σκεπαστό]. || Ρούμελη: η αντράκλα
[Πάργα] | το αντράχλι [Μέγαρα] | η αντρέκλα [Σταγιάδες] | το ντράχλι
[Μέγαρα] | η ντράχλια [Μέγαρα]. || Κρήτη: η γλιστρίδα
[Θεοδώρα, Σέλλες]. || Κυπρος: η γλιστρίδα [Μουτουλλάς].
άντρας (Swadesh list, ALE, Buck list) || ο άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) ||
Πελοπόννησος: ο άντρας [Αγία
Άννα, Άγιος Δημήτριος, Αγρίδι, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Αρχαία Φενεός, Βαλύρα,
Βρέσθενα, Γυμνό, Δολιανά, Δροσοπηγή, Ελάτη, Ελληνίτσα, Εξωχώρι, Θαλάμες,
Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια,
Λεβίδι, Λεχαινά, Λυγουριό, Μαγούλα, Μάλη, Μελιγού, Μυγδαλιά, Νεοχώρι, Πάκια,
Παραδείσια, Πηγαδάκια, Πιάνα, Προάστιο, Ροεινό, Ροζενά, Ρούτσι, Σαρακίνι,
Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια, Φενεός] | ο άνθρωπο [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: ο άντρας [Άγιος Λουκάς, Δαύλεια, Δελβινάκι, Θαρούνια,
Πάργα, Πηγή, Σταυροδρόμι, Τσαμαντάς, Μέγαρα, Πάργα, Σταυροδρόμι] | ου άντρας [Αγία Ευθυμία, Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Βράχα, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δομνίστα, Δραμεσιοί,
Έλατος, Καρίτσα, Κιλελέρ, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Πλατύστομο, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες, Στροφυλιά,
Στυλίδα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες, Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι άντρας [Αγιά, Δράκεια, Κανάλια, Μηλίνα, Μικρό Βουνό] | άντρας [Ραψάνη] | ο γιάντρας
[Ωραιόκαστρο]. || Κρήτη: ο άντρας
[Άγιος Βασίλειος,Άγιος Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες,
Βώροι, Θεοδώρα, Κελλάρια, Λαμπιώτες, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος,
Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος] | ο γιάντρας [Βώροι, Θεοδώρα]. || Κυπρος: ο άντρας [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*,
Πάνω Λεύκαρα] | οι αντράδες [Καραβάς*] | οι αντράες [Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ψεματισμένος] | ο άθρωπος [Βάσα Κοιλανίου, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Πάνω Λεύκαρα, Ψεματισμένος] | ο άδρωπος [Άγιος Νικόλαος*, Έμπα,
Καραβάς*] | ο άγρωπος [Νέο Χωριό] | οι αθρώποι [Βάσα Κοιλανίου, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό,
Ψεματισμένος] | οι αδρώποι [Ψεματισμένος] | οι αγρώποι [Νέο Χωριό].
άντρας /
σύζυγος (Swadesh list, ALE, Buck list)
|| ο γάμος || Πελοπόννησος: ο άντρας [Άγιος
Δημήτριος, Αλποχώρι, Αμπελιώνα, Βεργαδαίικα, Καλούσι, Κανδήλα, Καρυά, Καστρί,
Κάτω Λουσοί, Κέρτεζη, Κρέστενα, Λαγκάδια, Λεβίδι, Λυγουριό, Νεοχώρι, Πάκια,
Πιάνα, Σαρακίνι, Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | ο αφέντης [Άγιος Δημήτριος, Δροσοπηγή] | ο νοικοκύρης [Αλποχώρι, Παραδείσια] | ο νοικοτσύρης [Τρόπαια] | ο κύρης [Νεοχώρι]
| ο γέρος [Παραδείσια] | ο άτσουπο [Πέρα
Μέλανα] | ο άτσωπο [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός]
| ο τσούζη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο ντζούζη [Πέρα Μέλανα, Πραστός, Τυρός] | ο γέρου [Πέρα Μέλανα]. ||
Ρούμελη: ο άντρας
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Δολό, Θαρούνια, Μέγαρα, Πάργα, Πηγή, Τσαμαντάς,
Ωραιόκαστρο] | ου άντρας [Αγία Παρασκευή, Άγιος, Άγιος
Νικόλαος, Αμφίκλεια, Γουριά, Γραμματικού, Δαύλεια, Δραμεσιοί, Έλατος, Λιλαία,
Μακρινή, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μελισσουργοί, Μελισσουργοί, Μεσούντα,
Πρέβεζα, Ραψάνη, Σιάτιστα, Στροφυλιά, Στυλίδα, Τιθορέα, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσή, Χρυσοβίτσα] | ι άντρας [Αγιά, Κανάλια, Μικρό Βουνό] |
ου αφέντς [Δραμεσιοί, Γραμματικού] | ου κυρς [Γραμματικού, Δραμεσιοί] | ι αφέντς [Μικρό Βουνό] | του αφιντικό
[Δράκεια] | ο νοικοκύρης [Τσαμαντάς] | ου νκουκύρς [Χρυσοβίτσα] | ο γέροντας
[Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | ι νταντραβανάς [Μηλίνα]. || Κρήτη: ο άντρας [Άγιος Βασίλειος, Άγιος
Γεώργιος, Ανατολή, Ανώγεια, Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα,
Κελλάρια, Μάρθα, Μιαμού, Παλαιοχώρα, Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. || Κυπρος: ο άντρας [Άγιος Νικόλαος*, Καραβάς*,
Λάπηθος*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Ριζοκάρπασο*] | οι αντράδες
[Καραβάς*] | οι αντράες [Μουτουλλάς].
αντρογυναίκα || ιδιότητες
|| Πελοπόννησος: η αντρογυναίκα [Ροζενά]. ||
Ρούμελη: ο αντρόγιωργης [Μέγαρα]
| η ντόσα [Χρυσή] | η ρουγκάτσκ [Έλατος]. || Κρήτη: η αντρογυναίκα [Σιρίλι].
αντρόγυνο || ο
άνθρωπος (ηλικία και οικογένεια) || Πελοπόννησος: το αντρόγυνο [Αγρίδι,
Αρχαία Φενεός, Βεργαδαίικα, Δολιανά, Θαλάμες, Λεβίδι, Λυγουριό, Μυγδαλιά, Πηγαδάκια,
Ροεινό, Ρούτσι, Σκεπαστό, Σπαρτιά, Στεμνίτσα] | το αντρόγενο [Άγιος
Δημήτριος, Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Εξωχώρι, Κανδήλα, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα,
Λαγκάδια, Προάστιο] | το αντρόενο [Παραδείσια] | το αντρόγυνε [Πέρα Μέλανα] | το αντρόγενε [Πέρα
Μέλανα]. || Ρούμελη: το αντρόγυνο
[Άγιος Λουκάς, Δελβινάκι, Θαρούνια, Πηγή, Τσαμαντάς, Ωραιόκαστρο] | του αντρόγυνου [Άγιος, Γραμματικού, Δαύλεια, Κιλελέρ, Μακρινή,
Μελισσουργοί, Μεσούντα, Τιθορέα, Τσουκαλάδες, Φαρκαδόνα, Χουλιαράδες,
Χρυσοβίτσα] | του αντρόυνου [Αγία Ευθυμία, Δράκεια,
Δραμεσιοί, Έλατος, Κουμαρίτσι, Λιλαία, Μακρολίβαδο, Μασχολούρι, Μηλίνα, Μικρό
Βουνό, Πρέβεζα, Σιάτιστα, Σταγιάδες] | το αντρόυνο [Μέγαρα] | του αντρόγιανου [Δαύλεια]
| το ζυγοφόρι [Μέγαρα]. ||
Κρήτη: το αντρόγυνο [Ανώγεια, Θεοδώρα] | το αντρόυνο [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Ανατολή,
Βουλγάρω, Βραχάσι, Βρύσες, Βώροι, Εμπρόσνερος, Κελλάρια, Μάρθα, Παλαιοχώρα,
Σάσαλος, Σέλλες, Σιρίλι, Τύλισος]. ||
Κυπρος: το αντρόυνον [Άγιος Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Γαστριά*,
Έμπα, Καραβάς*, Μουτουλλάς, Νέο Χωριό, Πάνω Λεύκαρα, Τσάδα, Ψεματισμένος].
αντρομίδα /
χοντρό στρωσίδι για το κρεβάτι ή το πάτωμα || υφαντική
|| Πελοπόννησος: η αντρομίδα [Αμπελιώνα, Βρέσθενα, Ελάτη, Ελληνίτσα, Κανδήλα,
Καστρί, Κάτω Λουσοί, Κρέστενα, Λαγκάδια, Μαγούλα, Μελιγού, Μυγδαλιά, Προάστιο,
Σκεπαστό, Στεμνίτσα, Τρόπαια, Τσέρια] | το αντρομίδι [Κρέστενα,
Νεοχώρι] | α αντρομίδα [Πέρα Μέλανα]. || Ρούμελη: η αντρομίδα [Άγιος Λουκάς, Μέγαρα] | η ντρομίδα [Θαρούνια].
αντρομοίρι /
η κληρονομιά της συζύγου, όταν πέθαινε ο άντρας της || ο
θάνατος || Ρούμελη: του αντρουμοίρ [Κιλελέρ].
ανώι || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το ανώι [Ρούτσι, Σκεπαστό] | το ανώγι [Πέρα Μέλανα, Τυρός] | τα ανώγια [Καλούσι, Κανδήλα]. ||
Ρούμελη: το ανώγι
[Θαρούνια, Μέγαρα] | του ανώι [Αγιά, Μηλίνα, Σιάτιστα,
Σταγιάδες] | του στρουτό [Χουλιαράδες]. || Κρήτη: το ανώι [Παλαιοχώρα] | ο οντάς [Άγιος Γεώργιος, Βώροι, Μάρθα, Παλαιοχώρα]. || Κυπρος: το ανώιν [Άγιος
Νικόλαος*, Βάσα Κοιλανίου, Έμπα, Μουτουλλάς, Πάνω Λεύκαρα] | τα ανώγια [Γαστριά*, Έμπα, Μουτουλλάς, Καραβάς*].
ανώφλι || οικοδομή
- σπίτι - αυλή || Πελοπόννησος: το νώφλι [Εξωχώρι, Προάστιο] | το κεπέγκι [Βρέσθενα] | το πανωπόρτι [Δολιανά]
| το ανώφιλε [Πέρα Μέλανα, Τυρός]. || Ρούμελη: του ανώφλ [Δομνίστα]. ||
Κρήτη: το ανώφιλο [Ανατολή, Βραχάσι, Τύλισος] | το ανώφιλιο [Βρύσες, Βώροι, Θεοδώρα, Λαμπιώτες, Μιαμού, Παλαιοχώρα,
Σέλλες, Τύλισος]. || Κυπρος: το ανώφλιν
[Τσάδα] | το ανώβλιον [Βάσα Κοιλανίου].
αξάι / πλεκτό καλαθάκι που χωρούσε περίπου μια οκά καρπό || μέτρα-σταθμά || Κρήτη: το αξάι [Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Μιαμού] |